mozgowe porazenie dzieciece, neurologia


Po raz pierwszy mózgowe porażenie dziecięce (łac.paralysis cerebralis infatum; ang.Cerebral Palsy) w jednej ze swych postaci klinicznych obustronnego porażenia kurczowego (łac. diplegia spastica) zostało opisane przez angielskiego lekarza Johna Little'a w drugiej połowie XIX wieku i przez długi czas nazywane „chorobą Little'a”. Nazwa ta została w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku zamieniona decyzją Polskiego Towarzystwa Neurologicznego na mózgowe porażenie dziecięce.

Nowe wyniki badań naukowych, prowadzonych na dużej populacji dzieci w USA i Australii dostarczają dowodów, że mpdz jest uwarunkowane wieloczynnikowo i trzeba brać pod uwagę, znacznie częściej niż sądzono, wpływ czynników genetycznych, a także szkodliwie działających na matkę jeszcze przed poczęciem dziecka.

Ze względu na umiejscowienie zmian patologicznych w mózgu i związane z tym objawy, mpdz dzieli się na następujące postacie(Ingram 1955):

Najczęstszą przyczyną wywołującą tę postać jest krwawienie, niedotlenienie i niedokrwienie mózgu w okresie okołoporodowym, szczególnie wśród wcześniaków i noworodków z niską urodzeniową masą ciała, czyli tzw. zespół okołoporodowej encefalopatii niedotlenieniowo-niedokrwiennej (OENN). Ta postać mpdz jest jedną z najtrudniejszych do rozpoznania w pierwszych miesiącach życia, gdyż rozwój kontroli głowy i obręczy barkowej rozwija się o czasie, ale wcześniej obserwuje się zmniejszoną ruchliwość kończyn dolnych.

Opóźnione i nieprawidłowej jakości jest siadanie, pełzanie, czworakowanie i chodzenie. Ujawnia się niedowład kończyn dolnych, a główna praca wykonywana jest z dużym zaangażowaniem kończyn górnych. Dzieci postawione przywodzą, a często nawet krzyżują obie nogi, ustawiając stopy na palcach. Często występują wady wzroku i zez, jednak rozwój umysłowy u znacznej większości dzieci jest prawidłowy.

Z powodu dużego napięcia mięśni kończyn dolnych mogą z czasem występować przykurcze przywodzicieli ud i ścięgien Achillesa oraz związane z tym deformacje kości stóp i stawów biodrowych.

Najczęstszą przyczyną powstawania jest przewlekłe niedotlenienie i inne długo działające na płód w łonie matki czynniki szkodliwe. To one wywołują rozległe uszkodzenia w obrębie obu półkul mózgowych. W tej postaci mpdz nieprawidłowości ujawniają się wkrótce po urodzeniu, a rozwój dziecka jest znacznie opóźniony. W wielu przypadkach nie osiągają one nawet możliwości samodzielnego poruszania się, wymagają stałej opieki i przebywają na wózkach inwalidzkich.

Niedowład kończyn występuje po przeciwnej stronie ciała w stosunku do umiejscowienia uszkodzenia. W większym stopniu zaburzenie występuje w kończynie górnej. Najczęściej postać ta zdarza się u noworodków donoszonych z powodu niedotlenienia, krwawienia do mózgu lub zapalenia opon mózgowordzeniowych. Najwcześniejszym objawem jest asymetria w ruchach i układaniu kończyn. W miarę wzrostu dziecka asymetrie w ruchach i budowie ciała nasilają się. Kończyny niedowładne rosną znacznie wolniej, dziecko niechętnie wykonuje nimi ruchy. Czucie porażonej strony ciała jest gorsze, co dodatkowo utrudnia rozwój ruchowy. W tej postaci mpdz często w późniejszym okresie życia występuje padaczka. Rozwój umysłowy i mowy w większości przypadków jest prawidłowy.

Postać pozapiramidowa (łac athetosis,,dyskinesis) charakteryzuje się występowaniem niekontrolowanych (mimowolnych) brakuje wyrazu, które są niezależne od woli i w znacznym stopniu utrudniają rozwój ruchowy, mowę i czynności rąk. Poziom rozwoju umysłowego dzieci z tą postacią mpdz jest w większości prawidłowy. Przyczyną wywołującą jest najczęściej wysoki poziom bilirubiny we krwi noworodka z powodu konfliktu serologicznego.

Oprócz uszkodzenia czynności jąder podkorowych regulujących dowolne ruchy wykonywane przez człowieka, podwyższony poziom bilirubiny (hiperbilirubinemia) wywołać może także niedosłuch, uszkadzając nerw słuchowy (istnieje też wiele innych czynników uszkadzających nerw słuchowy, np. niektóre leki, stany niedokrwienno-niedotlenieniowe, czynniki genetyczne itp.). Postać pozapiramidową mpdz spotyka się ostatnio rzadziej, co jest spowodowane postępem w zakresie zapobiegania i leczenia zaburzeń związanych z niezgodnościami w zakresie czynnika Rh i grup głównych między krwią matki a płodu. Postać ta może być wywołana również znacznym niedotlenieniem w okresie okołoporodowym.

Postacie mieszane stanowią przypadki, w których uszkodzeniu uległo wiele struktur mózgu. Jest to grupa nie przez wszystkich autorów uznawana w podziałach. Autorzy ci uważają, że zaliczenia do jednej z postaci mpdz można dokonać, mimo że objawów jest wiele, na podstawie dominującego w danym przypadku objawu klinicznego. W mpdz stopień nasilenia zaburzeń zależy nie tylko od miejsca uszkodzenia mózgu, ale także od rozległości i ciężkości tego uszkodzenia. W związku z tym wyróżnia się postacie o zaawansowaniu objawów lekkim, średnim i znacznym.

W zespole mpdz zaburzenia ruchowe nie są jedynymi objawami wynikającymi z uszkodzenia mózgu. Współistnieć mogą: upośledzenia umysłowe, zaburzenia wzroku, słuchu, mowy, padaczka i zaburzenia zachowania. U większości dzieci z mpdz rozwój umysłowy jest prawidłowy lub nieznacznie obniżony, a upośledzenie umysłowe występuje w około 30% przypadków, przy czym stopień upośledzenia nie jest współmierny do stopnia niesprawności ruchowej.

Zaburzenia wzroku występują w ponad 50% przypadków. Zaburzenia słuchu spotyka się u 25% dzieci najczęściej z postacią pozapiramidową. Zaburzenia w zachowaniu występują w większym lub mniejszym stopniu u wszystkich dzieci z mpdz, nie tylko z powodu uszkodzenia mózgu, lecz także z braku zaspokojenia podstawowych potrzeb dla rozwoju dziecka, a mianowicie:

Rozwój ruchowy dzieci z mpdz przebiega w odmienny sposób w każdej z wymienionych postaci, a obraz kliniczny zmienia się wraz z wiekiem i rozwojem. Zależy on od miejsca uszkodzenia oun, rozległości i stopnia uszkodzenia. Obecnie poziom funkcjonowania ruchowego dzieci z mpdz ocenia się według specjalnie do tych potrzeb opracowanej skali Gross Motor Function Classification System (GMFS), a efekty usprawniania według Gross Motor Function Measure (GMFM-66 & GMFM-88).

W każdej postaci mpdz rozwój ruchowy ma charakterystyczny obraz kliniczny i przebieg. Wspomagania stosowane w metodzie NDT-Bobath uwzględniają te różnice, ale we wszystkich postaciach uzupełnieniem specjalistycznych działań terapeutycznych jest prawidłowa pielęgnacja dziecka. Jest ona bardzo ważna i powinna być przekazana przez fizjoterapeutów wszystkim rodzicom i opiekunom dzieci z problemami rozwojowymi i mózgowym porażeniem dziecięcym.

Badanie fizjoterapeutyczne:

Deficyty motoryczne które są jednym z licznych objawów charakteryzujących MPD, są uzależnione w dużej mierze od przetrwałych odruchów prymitywnych. Jeżeli te wczesne wzorce ruchowe zdominują rozwój dziecka, będzie ono wykazywać bardzo małą różnorodność ruchów, zmniejszoną aktywność odruchów izolowanych. Rozpoznanie wpływu odruchów prymitywnych w czasie wykonywania ruchów spontanicznych wymaga od fizjoterapeuty bardzo dokładnej obserwacji i dużego doświadczenia.

Odruch skrzyżowanego wyprostu-

Przetrwały blokuje rozwój pozycji dwunożnej i ruchów lokomocyjnych

Odruch Galanta - fizjologiczne wraz z innymi odruchami warunkuje rozwój rotacji, przetrwały nasila asymetrię

Odruch podparcia - przetrwały blokuje rozwój pozycji dwunożnej i ruchów lokomocyjnych

ATOS -przetrwały blokuje rozwój czynności chwytania i pionizacji

STOS - przetrwały blokuje rozwój pozycji czworaczej i siadu

TOB - przetrwały upośledza rozwój motoryki w pozycji pronacyjnej i supinacyjnej

  1. Zakres ruchów we wszystkich stawach powinien być mierzony goniometrem

  2. Podczas badania pacjent powinien być ułożony w tej samej pozycji. Zmiana pozycji może wpłynąć na zmianę napięcia mm.

  3. Przy wykonywaniu ruchu biernego w stawie ruch ma być stały i powolny.

1.Kinezyterapia

2.Fizykoterapia

3. Hydroterapia (masaż wirowy, tank, basen - Hallwick)

4. Zaopatrzenie ortopedyczne

5. Terapia zajęciowa

6. Hipoterapia

7. Muzykoterapia

8. Logopedia

9. Porady specjalistyczne

10. Inne metody terapeutyczne


Wyszukiwarka