Mikroekonomia
„Zachowanie i organizacja przedsiębiorstw”
Wykład VII
Podstawowe pojęcia:
•Firma jednoosobowa
•Spółka jawna
•Spółka kapitałowa
•Akcjonariusz
•Ograniczona odpowiedzialność
•Dywidenda
•Zyski kapitałowe
•Zyski nie podzielone (zatrzymane)
•Amortyzacja
•Bilans
•Rachunek wyników
•Przepływy pieniężne
•Koszt alternatywny
•Koszt całkowity
•Utarg (przychód) całkowity
•Koszt krańcowy
•Utarg (przychód) krańcowy
Dla każdego przedsiębiorstwa istotna jest odpowiedź na dwa pytania: jak, przy danych rozmiarach produkcji, kształtują się koszty wytwarzania oraz ile wyniesie utarg (przychód) ze sprzedaży.
Koszty wytwarzania zależą od rozmiaru produkcji oraz od technologii użytej do wytworzenia towaru, natomiast Utarg uzyskany ze sprzedaży danego produktu zależy od kształtowania się krzywej popytu na wyroby danego przedsiębiorstwa.
Organizacja przedsiębiorstwa
Działalność gospodarcza jest prowadzona przez:
1.Firmy jednoosobowe - przedsiębiorstwo należące do jednego właściciela, który ma prawo do całkowitych dochodów, ale ponosi także pełną odpowiedzialność za straty (np.: małe sklepy).
2.Spółki jawne - organizacja tworzona przez dwie lub więcej osób, będących współwłaścicielami spółki. Dzielą pomiędzy siebie zyski i wspólnie ponoszą odpowiedzialność (np.: firmy prawnicze).
3.Spółki kapitałowe - jest to organizacja prowadząca w sposób prawnie dozwolony działalność produkcyjną bądź handlową. Osobowość prawna spółki jest oddzielona od osobowości prawnej właścicieli. Własność jest rozdzielona pomiędzy akcjonariuszy.
Spółki publiczne - są to spółki notowane na giełdzie.
Aby stać się akcjonariuszem spółki trzeba nabyć na giełdzie jej akcję płacąc cenę równowagi, to znaczy cenę równoważącą popyt i podaż akcji danej spółki.
Odpowiedzialność akcjonariuszy za straty spółki jest ograniczona do wysokości sum wydanych pierwotnie na zakup akcji.
Przychód, koszty i zyski
Utarg (przychód) przedsiębiorstwa jest to ilość pieniędzy uzyskana ze sprzedaży dóbr i usług w jakimś okresie, na ogół w ciągu jednego roku.
Koszty przedsiębiorstwa to wydatki poniesione na wytworzenie dóbr i usług w jakimś określonym czasie.
Zyski stanowią nadwyżkę przychodów na kosztami.
Składniki kosztów produkcji
Koszty własne obejmują różnego rodzaju wydatki związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i wytwarzaniem określonej wielkości produkcji. Można je podzielić na trzy grupy, są to:
•Wydatki materialne,
•Wydatki osobowe,
•Wydatki finansowe.
Wydatki materialne dotyczą zużywanych w produkcji materiałów, surowców, półproduktów, komponentów, paliwa, energii, itp. Szczególnego rodzaju wydatkiem jest fundusz amortyzacyjny liczony od początkowej wartości środka trwałego z uwzględnieniem przewidywanego okresu jego eksploatacji. Jest to wydatek poniesiony w przeszłości przy zakupie środków trwałych i rozliczanych w czasie według następującej formuły:
1
Am = F * ------ ;
t
gdzie:
Am - amortyzacja liczona w skali roku;
F - księgowa wartość środka trwałego używanego w produkcji w ciągu dłuższego okresu;
t - przewidywany okres eksploatacji środka trwałego, tzn. maszyny, urządzenia produkcyjnego lub budynku.
W okresach znacznego wzrostu cen dóbr kapitałowych wartość majątku przedsiębiorstwa może być rewaloryzowana, tzn. przeliczana według aktualnych cen rynkowych. Powoduje to, że zgromadzony w przedsiębiorstwie fundusz amortyzacyjny nie traci na wartości i może być wykorzystany do zakupu nowych maszyn i urządzeń. Inwestycje finansowane z funduszu amortyzacyjnego nazywają się restytucyjnymi lub odtworzeniowymi. Przywracają one pierwotną zdolność produkcyjną przedsiębiorstwa po wycofaniu z produkcji zużytych fizycznie lub nieopłacalnych ekonomicznie maszyn i urządzeń produkcyjnych.
Wydatki osobowe
Wydatki osobowe obejmują wszelkiego rodzaju wynagrodzenia za pracę zatrudnionych w przedsiębiorstwie na szczeblach wykonawczych i kierowniczych, pracowników fizycznych i umysłowych. Wynagrodzenia te są wypłacane co miesiąc. Udział natomiast wydatków osobowych w ogólnych kosztach produkcji jest bardzo zróżnicowany i zależy od dziedziny gospodarki narodowej oraz charakteru wytwarzanej produkcji lub usług. W przedsiębiorstwach przemysłu przetwórczego jest on na ogół znacznie niższy niż w różnego rodzaju usługach, a nawet w przemyśle wydobywczym, gdyż w przemysłach przetwórczych dominującą pozycję zajmują wydatki materiałowe.
Wydatki finansowe
Wydatki finansowe obejmują składki na ubezpieczenia rzeczowe i społeczne, wypłacane procenty od zaciągniętych kredytów i emitowanych obligacji, opłaty za korzystanie z urządzeń komunalnych, czynsze od dzierżawionego majątku, a także nieściągalne długi od odbiorców.
Utargi
Przedsiębiorstwo sprzedając swoją produkcję lub usługi na rynku otrzymuje określone wpływy, zwane także utargami.
Nadwyżka rocznych wpływów (utargów) nad kosztami własnymi produkcji nazywa się zyskiem bilansowym (lub księgowym) przedsiębiorstwa.
Jest to zysk brutto, czyli przed opodatkowaniem.
Oprócz zysku księgowego teoria ekonomii posługuje się także pojęciami:
•zysku normalnego oraz
•zysku nadzwyczajnego, zwanego także zyskiem ekonomicznym.
Pojęcie zysku normalnego wiąże się z pojęciem kosztu alternatywnego, czyli kosztu utraconych możliwości.
Koszt alternatywny
Ekonomista definiuje koszt wykorzystania zasobu nie jako faktyczny wydatek na zakup określonych dóbr, lecz jako koszt alternatywny
Koszt alternatywny (koszt utraconych możliwości) jest sumą dochodów utraconych w wyniku niewykorzystania posiadanych zasobów (pracy i kapitału) w najlepszym z istniejących, alternatywnych zastosowań.
Koszt krańcowy i utarg krańcowy.
Koszt krańcowy jest to wzrost kosztów całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę.
Utarg (przychód) krańcowy jest to wzrost utargu całkowitego wywołany zwiększeniem produkcji o jednostkę.
Przedsiębiorstwo powinno zwiększać swoją produkcję dopóki utarg krańcowy jest większy od kosztu krańcowego.
Krzywe kosztów krańcowych i utargu krańcowego.
Koszty krańcowe(MC) i utarg krańcowy(MR) określają wielkość produkcji przedsiębiorstwa.
Optymalna wartość produkcji przedsiębiorstwa wynosi Q1 (MC=MR)
Dla punktów na lewo od Q1 opłacalny jest wzrost produkcji.
Gdy produkcja jest większa od Q1, zysk wzrośnie przy ograniczeniu produkcji.
Wpływ zmian kosztów na wielkość produkcji.
Wyższe koszty krańcowe powodują zmniejszenie rozmiarów produkcji, zapewniających maksymalizacją zysku. Może to być spowodowane przez np.: wzrost cen surowców lub podwyżkę płac
Jeśli krzywa popytu i utarg krańcowy rosną, to dla każdych rozmiarów produkcji cena i przychód krańcowy są też wyższe niż poprzednio.
Produkcja
Koszt krańcowy, utarg krańcowy
Q1
E
Wyszukiwarka