Procedury prawno - administracyjne w procesie przygotowywania inwestycji
Robert Burzyński
Europejskie Centrum Energii Odnawialnej
Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa
1. Uwarunkowania polityczne
W ostatnich latach powstało szereg dokumentów politycznych i strategicznych tworzących dogodny klimat dla rozwoju energetyki odnawialnej (w tym wiatrowej). Czynnikami, które decydują o zmianie dotychczasowego nastawienia centralnych władz ustawodawczych i wykonawczych są korzyści związane z wykorzystaniem energii zezrodełodnawialnych (dywersyfikacja zrodeł energii, powstawanie konkurencji na rynku energii, nowe miejsca pracy), podpisane zobowiązania międzynarodowe (Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu wraz z Protokołem z Kioto, Konwencja o transporcie zanieczyszczeń powietrza na duże odległości), oraz przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej, w których problematyka ochrony środowiska, w tym redukcja zanieczyszczeń powietrza, ma zasadnicze znaczenie. Polska stopniowo dostosowuje rozwiązania polityczne i prawne do obowiązujących w Unii Europejskiej, a odnawialnezrodła energii są dla Unii priorytetem polityki energetycznej, zgodnie z zapisami Białej Księgi "Energia dla przyszłości: odnawialnezrodła energii" i Kampanii Wdrożeniowej ich wykorzystanie powinno wzrosnąć do 12% w 2010 r.
Zapisy na temat wzrostu wykorzystania odnawialnychzrodełenergii znajdują się w szeregu dokumentów sejmowych i rządowych, z których podstawowe to:
- Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie przedstawienia przez Radę Ministrów strategii zrównoważonego rozwoju Polski do roku 2025 (MP 1999 Nr 8 poz. 96),
- Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie wzrostu wykorzystania energii zezrodełodnawialnych (MP 1999 Nr 25 poz. 365),
- Ustawa o zmianie ustawy Prawo energetyczne z dnia 26 maja 2000 r. Dz.U. 2000 Nr 48 poz. 555,
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 grudnia 2000 r. w sprawie obowiązku zakupu energii elektrycznej zezrodełniekonwencjonalnych i odnawialnych oraz wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła, a także ciepła zezrodełniekonwencjonalnych i odnawialnych oraz zakresu tego obowiązku (Dz.U. 2000 Nr 122 poz. 1336),
- Przyjęta przez Radę Ministrów w lipcu 1999 r. "Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa",
- Przyjęte przez Rząd RP w lutym 2000 r. "Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 roku",
- Przyjęta przez Rząd lipcu 2000 r. "II Polityka Ekologiczna Polski",
- Przyjęta przez Radę Ministrów w lipcu 2000 r. "Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej".
Nowy dokument państwowy, jakim są "Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 roku", określa udział energii odnawialnej na 5,1% do 5,7% krajowego zużycia energii pierwotnej, tj. 233,3-263,8 PJ w zależności od przyjętego scenariusza makroekonomicznego. Trudno tak określony cel uznać za ambitny, jeśli uwzględnić żywiołowy rozwój sektora w latach dziewięćdziesiątych. Jest to jednak postęp w stosunku do założeń polityki energetycznej z 1995 r., które całkowicie ignorowały odnawialnezrodła energii.
Ambitniejsze cele wyznacza zaakceptowana przez rząd "Strategia rozwoju energetyki odnawialnej" - 7,5% udział energii zezrodełodnawialnych w krajowym bilansie zużycia energii pierwotnej do 2010 r. i 15% w 2020 r. Dokument stwierdza:" (...)Pierwszy okres realizacji strategii do roku 2010, z uwagi na wieloletnie opóˇnienia Polski w stosunku do Unii Europejskiej w zakresie systemowych rozwiązań wspierających rozwój odnawialnychzrodełenergii, należy maksymalnie wykorzystać na wdrożenie podobnych rozwiązań jakie istnieją w Unii od wielu lat. W trakcie tego okresu powinno nastąpić sprawdzenie zaproponowanych w dokumencie rozwiązań, łącznie z ich weryfikacją, a także przedstawienie konkretnych programów rozwoju poszczególnych rodzajów energii odnawialnej. (...) W dłuższej perspektywie do roku 2020, z uwagi na podobny krajowy potencjał odnawialnychzrodełenergii do średniego potencjału Unii Europejskiej, nie ma uzasadnienia do stawiania innych zadań dotyczących udziału energii odnawialnej w bilansie paliwowo-energetycznym (...). Podobne odwołania do prognoz i polityki rozwoju energetyki odnawialnej w Unii Europejskiej znalazły się w "II Polityce Ekologicznej Polski". Strategia przedstawia również trzy scenariusze, w których moc zainstalowana w elektrowniach wiatrowych do 2010 r. wyniesie od 600 MW do 1600 MW.
"Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa" traktuje wykorzystanie odnawialnych zrodeł energii jako element rozwoju infrastruktury technicznej wsi i kształtowania warunków zrównoważonego rozwoju rolnictwa. Zagadnienia wykorzystania odnawialnychzrodełenergii znalazły miejsce w celu strategicznym I (kształtowanie warunków pracy i życia ludności wiejskiej) i celu strategicznym III (kształtowanie warunków rozwoju zrównoważonego na obszarach wiejskich). Polityka wskazuje możliwość wspierania ze środków publicznych budowy i modernizacji instalacji energetycznych na obszarach wiejskich.
2. Uwarunkowania prawne
Podstawową regulacją prawną rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce jest ustawa Prawo energetyczne i rozporządzenia wykonawcze do niej. Ustawa:
- zaleca uwzględnienie odnawialnychzrodełenergii w planach rozwoju przedsiębiorstw energetycznych oraz w założeniach do lokalnych planów zaopatrzenia gminy w ciepło energię elektryczną oraz paliwa gazowe przez zarząd gminy,
- dopuszcza uwzględnianie wydatków ponoszonych na rozwój energetyki odnawialnej w taryfach cen energii,
- urealnia ceny energii, co w efekcie ogranicza subwencjonowanie paliw kopalnych, a w dalszej perspektywie może doprowadzić do włączenia w kalkulacje cen energii kosztów zewnętrznych (ekologicznych i społecznych) tradycyjnego systemu zaopatrzenia w energię.
Koncesja
Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w elektrowniach wiatrowych o mocy powyżej 5 MW wymaga uzyskania koncesji. Nie jest jednak do końca wyjaśnione czy chodzi tu o pojedynczą elektrownię czy o zespół elektrowni o łącznej mocy powyżej 5 MW czy o przedsiębiorstwo, które ma kilka elektrowni, których łączna moc zainstalowana przekracza 5 MW.
Koncesja wydawana jest przez Urząd Regulacji Energetyki na podstawie złożonego wniosku. Udzielana jest na czas określony nie krótszy niż 10 lat i nie dłuższy niż 50 lat.
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki udziela koncesji wnioskodawcy, który:
- ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terenie RP,
- dysponuje środkami finansowymi w wielkości gwarantującej prawidłowe wykonywanie działalności lub potrafi udokumentować możliwość ich uzyskania,
- ma możliwości techniczne gwarantujące prawidłowe wykonywanie działalności,
- zapewni zatrudnienie osób o właściwych kwalifikacjach zawodowych,
- uzyskał decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Szczegółowe informacje na temat: co powinien zawierać wniosek o udzielenie koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej, jakie inne warunki musi spełnić wnioskujący oraz kiedy koncesja może być cofnięta można znalezć w Prawie Energetycznym w rozdziale 5.
Obowiązek zakupu energii
Aktem prawnym wzmacniającym pozycję niezależnego dostawcy energii miało być rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 lutego 1999 r. w sprawie obowiązku zakupu energii elektrycznej i ciepła zezrodełniekonwencjonalnych w tym odnawialnych oraz zakresu tego obowiązku (Dz. U. z roku 1999 Nr 13, poz. 119). Paragraf 1 ustala, że przedsiębiorstwa energetyczne prowadzące działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną lub ciepłem, są obowiązane do zakupu od krajowych wytwórców, oferowanej ilości energii elektrycznej lub ciepła zezrodełniekonwencjonalnych, w tym odnawialnych pochodzących z: elektrowni wodnych, elektrowni wiatrowych, biogazu pozyskanego w szczególności z; instalacji przeróbki odpadów zwierzęcych, oczyszczalni ścieków, ze składowisk odpadów komunalnych, biomasy, słonecznych ogniw fotowoltaicznych, słonecznych kolektorów do produkcji ciepła oraz ciepła geotermalnego.
Cena po jakiej zakłady energetyczne były zobowiązane do zakupu oferowanej ilości energii elektrycznej od krajowych wytwórców została zdefiniowana w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 2 lutego 1999 r. jako najwyższa obowiązująca w danym przedsiębiorstwie cena ustalona dla jednostki elektrycznej pobieranej przez odbiorców na niskim napięciu. Obowiązek ten nie dotyczył instalacji stanowiących własność przedsiębiorstw energetycznych lub kontrolowanych przez te przedsiębiorstwa, instalacji o mocy powyżej 5 MW, wykorzystujących paliwa rozszczepialne oraz zbudowanych w ramach inwestycji centralnych.
Po półtora roku od wejścia w życie powyższego rozporządzenia stwierdzono, że przyjęte w nim zapisy tylko w niewielkim stopniu poprawiły sytuację dostawców energii zezrodełodnawialnych w Polsce.
Ostatnia zmiana ustawy Prawo energetyczne (Dz.U. 2000 Nr 48 poz. 555) zobowiązała Ministra Gospodarki do wydania nowego rozporządzenia określającego zakres obowiązku zakupu energii zezrodełodnawialnych z uwzględnieniem "technologii wytwarzania energii, wielkościzrodła energii oraz sposobu uwzględniania w taryfach kosztów jej zakupu". Minister Gospodarki w dniu 15 grudnia 2000 r. wydał nowe rozporządzenie o obowiązku zakupu energii elektrycznej zezrodełniekonwencjonalnych i odnawialnych oraz wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła, a także ciepła zezrodełniekonwencjonalnych i odnawialnych oraz zakresu tego obowiązku. Obowiązuje ono od 1 stycznia 2001 r. Nowe rozporządzenie zobowiązuje przedsiębiorstwa obrotu (zakłady energetyczne) do zakupu energii elektrycznej pochodzącej z odnawialnychzrodełenergii bez odgórnego narzucania ceny za tą energię. Obowiązek ten nie jest jednak nieograniczony. Rozporządzenie stwierdza również, iż obowiązek zakupu uznaje się za wypełniony wtedy, gdy w bilansie całkowitej sprzedaży energii danego przedsiębiorstwa energetycznego (zakładu energetycznego) energia z odnawialnychzrodełenergii stanowi nie mniej niż: 2,4 % w 2001, 2,5 % w 2002, 2,65 % w 2003, 2,85 % w 2004, 3,1 % w 2005, 3,6 % w 2006, 4,2 % w 2007, 5,0 % w 2008, 6,0 % w 2009, 7,5 % w 2010. W konsekwencji takiego sformułowania obowiązku właściciel elektrowni wiatrowej nie musi już sprzedawać energii lokalnemu zakładowi energetycznemu ale może zaoferować wyprodukowaną przez siebie energie dowolnemu przedsiębiorstwu obrotu działającemu w dowolnej części Polski. Aktualnie w najlepszej sytuacji znajdują się właściciele istniejących elektrowni wiatrowych. Z takimi bowiem przedsiębiorstwa obrotu będą w pierwszym rzędzie zawierały umowy kupna energii. W dużo gorszej sytuacji są przedsiębiorcy, którzy zamierzają dopiero rozpocząć inwestycję i aktualnie przygotowują studia wykonalności. Trudno jest bowiem już teraz szukać nabywcy i przewidywać cenę na energię wyprodukowana za około 2 lata. Tak więc nowe rozporządzenie choć jest niezaprzeczalnie kolejnym krokiem w przód w tworzeniu rynku dla energii zezrodełodnawialnych, wciąż nie pozwala na przewidywanie sytuacji w długim okresie czasu co dla inwestorów wiąże się z większym ryzykiem a tym samym większą niechęcią do rozpoczynania inwestycji w tym sektorze.
Przyłączenie do sieci elektroenergetycznej
Elektrownie wiatrowe zazwyczaj lokalizowane są na obszarach wiejskich, zasilanych z rejonowych sieci rozdzielczych średniego napięcia. Obszary wiejskie (nie licząc obszarów na peryferiach dużych aglomeracji) charakteryzują się dużym rozproszeniem punktów odbioru energii elektrycznej co prowadzi do znacznie większych nakładów związanych z dostarczaniem energii elektrycznej do odbiorców w porównaniu z miastami. Wymusiło to stosowanie odmiennych, prostszych rozwiązań sieci elektroenergetycznych. Są to z reguły linie napowietrzne o układach rozgałęzionych. Duży promień zasilania sieci poszczególnych napięć oraz relatywnie mała gęstość obciążenia ograniczyły zakres stosowania dwustronnego zasilania odbiorów na terenach wiejskich. Przestarzałe układy promieniowe o strukturze "drzewo" są niestety wciąż dość powszechne w naszym kraju.
Odbiorcy przyłączeni do sieci o takim układzie nie mają dwustronnego zasilania, co w przypadku awarii bądˇ zwarć powoduje wyłączanie zasilania na dużym obszarze. Dla inwestorów budujących elektrownie wiatrowe oznacza to przestoje w eksploatacji elektrowni, a w konsekwencji obniżenie opłacalności inwestycji. Choć coraz częściej układy promieniowe przekształca się na magistralne układy z odgałęzieniami, struktura rejonowej sieci rozdzielczej odbiega obecnie od optymalnej.
Szczegółowe warunki przyłączenia do sieci elektroenergetyczną, obrotu energią elektryczną, świadczenia usług przesyłowych, ruchu sieciowego i eksploatacji sieci oraz standardy jakościowe obsługi odbiorców określone zostały w wydanym przez Ministra Gospodarki rozporządzeniu (Dz.U. 85 2000r.). Zgodnie z tymi przepisami przedsiębiorstwo energetyczne, na którego obszarze działania zlokalizowana jest elektrownia wiatrowa, ma obowiązek przyłączenia jej do sieci elektroenergetycznej. Przyłączenie takie odbywa się na warunkach określonych w umowie zawieranej między zakładem energetycznym, a właścicielem elektrowni. Ustawa Prawo Energetyczne z 1997 r. nie określała wysokości opłat za przyłączenie. Były one negocjowane między stronami umowy. Przedsiębiorstwa energetyczne najczęściej żądały od przyłączanych podmiotów pokrywania pełnych kosztów budowy przyłącza. W ostatniej nowelizacji tego prawa ustawodawca określił podstawę kalkulacji opłat za przyłączenie do sieci na 25% średniorocznych kosztów budowy sieci w przypadku, gdy są one ujęte w planie rozwoju zakładu energetycznego sporządzanym z uwzględnieniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub w założeniach do planu zaopatrzenia gminy w ciepło energię elektryczna i nośniki gazowe przygotowywanych przez zarząd gminy (Dz.U. 2000 Nr 48 poz. 555). Jednak w większości przypadków warunki te nie są spełnione. Dla inwestorów budujących elektrownie wiatrowe oznacza to, iż muszą oni pomimo nowelizacji, pokryć pełne koszty przyłączenia do sieci. Ponadto cytowana zmiana, choć określa sposób kalkulacji opłat za przyłączenie do sieci, stwarza tylko pozory polepszenia sytuacji osób i podmiotów gospodarczych ubiegających się o takie przyłączenie, gdyż nie jest jasno sprecyzowana kwota bazowa, od której liczy się zakładane 25 %. Niektóre zakłady energetyczne aby zminimalizować własne koszty realizacji ustawowego obowiązku, za wykonanie przyłącza uważają nie doprowadzenie linii energetycznej do granicy działki ale wykonanie odejścia od istniejącej linii energetycznej do pierwszego słupa z odłącznikiem, na którym ustanawiają punkt odbioru energii. W ten sposób na barki inwestora spada konieczność zaprojektowania i wykonania we własnym zakresie linii energetycznej przechodzącej przez sąsiednie działki o długości najczęściej kilkuset metrów. Dla farm wiatrakowych o mocy powyżej 3 MW zakłady energetyczne zazwyczaj stawiają wymóg wybudowania oddzielnej linii energetycznej doprowadzającej energię z farmy do głównego punktu zasilania (GPZ) oraz wyposażenie pola GPZ w odpowiednie (drogie) urządzenia. Nowe rozporządzenie o przyłączaniu instalacji do siei energetycznej (Dz.U. 85 2000 r.) zobowiązały również inwestora do przedstawiania, w załączaniu do wniosku o przyłączanie do sieci energetycznej, ekspertyzy wpływu przyłączanych instalacji na krajowy system elektroenergetyczny. Pomimo, iż współcześnie budowane elektrownie wiatrowe charakteryzują się bardzo dobrymi parametrami jakości energii i szerokimi możliwościami dopasowania pracy elektrowni wiatrowej do aktualnego staniu sieci, wprowadzenie tego wymogu powoduje kolejne zwiększenie kosztów inwestycyjnych.
3. Uwarunkowania administracyjne, proceduralne
Nabywanie gruntu pod inwestycje wiatrowe
Aby rozpocząć inwestycję wiatrową w Polsce należy ustalić, w jakiej formie prawnej nabyć grunt pod planowana inwestycję. Jeśli chodzi o grunty w pobliżu terenów uprzemysłowionych, to są one zazwyczaj własnością gminy lub Państwa. W przypadku terenów wiejskich właścicielami są najczęściej osoby prywatne lub Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Nabycie nieruchomości lub gruntu przez jednostkę zagraniczną wymaga pozwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych (za wyjątkiem przypadków, gdy powierzchnia wszystkich inwestycji nie przekracza 0,4 ha). Jeżeli nieruchomości są własnością Skarbu Państwa dodatkowo wymaga się zezwolenia Ministra Skarbu Państwa. W Polsce istnieje 5 form użytkowania gruntów: własność, użytkowanie wieczyste, użytkowanie, dzierżawa i najem. Nabywanie gruntów na własność lub użytkowanie wieczyste należących do gminy lub Skarbu Państwa następuje wyłącznie na drodze przetargu publicznego (Dz.U.1997 Nr 115 poz. 741, Dz.U. 1998 nr 9 poz. 30). Z wymogu tego mogą być zwolnione tylko nieliczne inwestycje. Wojewoda może zwolnić z obowiązku przeprowadzania przetargu publicznego w przypadku, gdy grunt przeznaczony jest na budowę urządzeń infrastruktury technicznej albo innych celów publicznych. W przypadku użytkowania wieczystego właścicielem gruntu pozostaje gmina lub Skarb Państwa natomiast budynki i urządzenia wzniesione na tym terenie są własnością użytkownika. Grunt zostaje oddany na użytkowanie na okres 99 lat (wyjątkowo 40 lat). Przez cały okres użytkowania uprawniony zobowiązany jest uiszczać opłatę roczną, dla jej ustalenia znaczenie mają dwa elementy: cena nieruchomości gruntowej i stawka procentowa. Pierwsza opłata zawiera się w granicach 15-25% ceny gruntu, w następnych latach opłata wynosi od 0,3 do 3% ceny rocznie. Możliwe jest również wniesienie opłaty jednorazowej za cały okres użytkowania wieczystego. Użytkowanie pozwala na korzystanie z cudzego gruntu na czas określony lub bezterminowo.
Lokalizacja elektrowni wiatrowych
Elektrownie wiatrowe podczas pracy mogą emitować hałas, którego ˇródłem jest układ przeniesienia mocy (wirnik - przekładnia - generator) oraz sam wirnik. Poziom hałasu zależy w dużej mierze od wielkości (mocy) elektrowni, ogólnych rozwiązań konstrukcyjnych oraz od uwagi, z jaką poszczególne elementy konstrukcyjne zostały zaprojektowane i wykonane. Nowoczesne przekładnie wyprodukowane z wykorzystaniem zaawansowanych technologii oraz starannie dopracowane aerodynamicznie skrzydła pracują ciszej niż to miało miejsce przed laty. Niemniej jednak hałas nadal jest nieodłączną cechą pracy elektrowni wiatrowych i jest szczególnie dokuczliwy przy małych i średnich prędkościach wiatru. Z tego względu nie należy planować inwestycji blisko zabudowań mieszkalnych. Polskie prawo wymaga aby hałas nie przekroczył 40 dB w porze nocnej (dla terenów wypoczynkowo rekreacyjnych poza miastem, zabudowy jednorodzinnej - Dz.U. 1998 Nr 66 poz. 436). W praktyce więc hałas wytwarzany przez pojedynczą elektrownię wiatrową wyznacza minimalną odległość od domostw na około 400 m. Jednak w przypadku większej ilości turbin niezbędne są symulacje poziomu hałasu dla danego teren.
Innym elementem, który należy wziąć pod uwagę podczas lokalizacji elektrowni wiatrowych to uciążliwość związana z szybko poruszającym się cieniem oraz odblaski promieni słonecznych od obracającego się wirnika. Są to elementy z pozoru błahe, ale mogące jednak silnie oddziaływać na człowieka i stać się, w okresie eksploatacji elektrowni, przedmiotem niepotrzebnych ciągnących się sporów pomiędzy okolicznymi mieszkańcami, a właścicielem elektrowni.
Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
Aby uzyskać zgodę na przeprowadzenie inwestycji, inwestor musi wystąpić do gminy o ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Warunkach te wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta, po uzyskaniu uzgodnień lub decyzji wymaganych ustawą lub przepisami szczegółowymi (Dz.U. 1999 Nr 15 poz. 138).
Decyzja zostaje wydana do 30 dni od daty złożenia wniosku i nie przysługuje od niej prawo odwołania. Urząd może odmówić wydania decyzji, jeżeli jest sprzeczna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub przepisami szczególnymi.
Wydział Budownictwa i Planowania Przestrzennego (WBiPP) w Gminie przed wydaniem pozwolenia na budowę może zwrócić się do odpowiednich organów o zaopiniowanie budowy elektrowni wiatrowej. Może to być np.:
- Wojewoda w odniesieniu do inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska
- Starosta i właściwy Terenowy Inspektor Sanitarny
- Minister Zdrowia i Opieki Społecznej
- Wojewódzki Konserwator Zabytków
- Dyrektor Urzędu Morskiego
- Dyrekcja Okręgowa Dróg Publicznych
- Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej
- Ministerstwo Obrony Narodowej, w tym Służby Ruchu Lotniczego,
- Państwowa Agencja Radiokomunikacji.
O zakresie i ilości wymaganych pozwoleń decyduje WBiPP.
Zmiany w planie zagospodarowania przestrzennego
Większość działek na terenach niezurbanizowanych ma przeznaczenie rolnicze, co wymaga pewnych zabiegów przy przekształcaniu je na działki pod inwestycje budowlane. Aby wykorzystać grunt pod inwestycje wiatrowe przed jego nabyciem należy sprawdzić, jakie jest jego przeznaczenie w planie zagospodarowania przestrzennego gminy. Jeżeli ziemia ma przeznaczenie rolnicze konieczne będzie uzyskanie zgody na zmianę w planie zagospodarowania przestrzennego. Może być to trudne w przypadku terenów o szczególnym znaczeniu przyrodniczym lub ekologicznym. Władze gminne decydują o zmianie przeznaczenia gruntu, ustalają ceny za zakup i użytkowanie gruntów (w przypadku terenów gminnych) oraz zatwierdzają plany zmian zagospodarowania przestrzennego. Miejscowy Plany Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) opracowywany jest na koszt gminy (Dz.U. 1994 Nr 89 poz. 415). W praktyce jednak gmina zwykle nie ma pieniędzy i wydaje pozwolenie pod warunkiem, że inwestor pokryje koszty zmian w MPZP. Koszty wykonania projektu zamian zależne są od wielkości i skomplikowania terenu.
Ocena oddziaływania na środowisko
Sporządzenie oceny oddziaływania na środowisko jest bezwzględnie wymagane tylko w przypadku inwestycji szczególnie szkodliwych i mogących pogorszyć stan środowiska, do których nie są zaliczane elektrownie wiatrowe. Mimo tego organ nadzoru budowlanego może zażądać sporządzenia takiej oceny.
Oznakowanie elektrowni wiatrowych
Budowle wiatrowe nie występują jako osobny element w polskich normach, tak więc przyjmuje się zasadę, że mogą być uważane za przeszkody lotnicze, jeżeli ich całkowita wysokość przekracza 100 m. W takim przypadku sposób ich oznakowania reguluje polska norma PN-65/L 48002. Dla budowli uważanych za przeszkody lotnicze konieczne jest zastosowanie oznakowania dziennego i nocnego.
Przyłączenie do sieci energetycznej
W celu rozpoczęcia procedury administracyjnej przyłączenia elektrowni wiatrowej do sieci należy wystąpić do odpowiedniego dla danej lokalizacji Zakładu Energetycznego z wnioskiem o wydanie warunków przyłączenia do sieci. Podstawą do starania się o wydanie warunków jest posiadanie przez inwestora prawa do użytkowania lub dysponowania obiektem lub ziemią, na której ma powstać inwestycja. Wniosek składa się zazwyczaj na gotowym formularzu. Dla elektrowni wiatrowej wymagany jest dodatkowo załącznik, w którym charakteryzowane są parametry elektrowni. Nowym elementem, w stosunku do poprzedniego rozporządzenia o przyłączeniu do sieci jest zobowiązanie inwestorów do przedstawienia ekspertyzy wpływu elektrowni wiatrowej na system elektroenergetyczny. W głównej mierze sprowadza się to do udowodnienia, że elektrownia wiatrowa nie obniża jakości energii w sieci poniżej standardów określonych w tymże samym rozporządzeniu. Należy pamiętać również, że warunki przyłączenia do sieci są ważne tylko 2 lata. Może się zdarzyć, że od złożenia wniosku o warunki przyłączenia do sieci do momentu zawarcia umowy o przyłączenie upłynie więcej niż 2 lata. Dlatego też należy pamiętać aby odpowiednio wcześnie złożyć wniosek o przedłużenie ważności wydanych warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej.
Szczegółowe warunki jakie musi spełniać wniosek o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych warunków przyłączenia podmiotów do sieci energetycznych ... . (Dz. U. Nr 85, poz. 957). Warunki dla II grupy przyłączeniowej, do której należą elektrownie wiatrowe, wydawane są w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku i ważne są 2 lata. Wnioskodawca otrzymuje warunki wraz z projektem umowy o przyłączeniu. Dopiero zawarta umowa o przyłączenie do sieci stanowi podstawę do rozpoczęcia realizacji prac projektowych i budowlano-montażowych oraz ich finansowanie na zasadach określonych w umowie.
Projekt budowlany
Projekt budowlany powinien spełniać wymagania określone w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Zakres i treść powinny być dostosowane do specyfiki i charakteru obiektu (elektrowni wiatrowej) oraz stopnia skomplikowania robót budowlanych. Projekt budowlany musi być wykonany przez osobę, która posiada odpowiednie uprawnienia budowlane i aby stanowił podstawę do wydania pozwolenia na budowę powinien zawierać:
1. Projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie, obejmujący:
- określenie granic działki lub terenu,
- usytuowanie, obrys i układ istniejących i projektowanych obiektów budowlanych,
- sieć uzbrojenia terenu,
- układ komunikacyjny,
- układ zieleni,
- wskazanie charakterystycznych elementów, wymiarów, rzędnych i wzajemnych odległości obiektów, w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej zabudowy terenów sąsiednich.
2. Projekt architektoniczno-budowlany określający:
- funkcję, formę i konstrukcję obiektu budowlanego,
- charakterystykę energetyczną i ekologiczną.
3. Warunki przyłączenia do sieci elektroenergetycznej.
4. Wyniki badań geologiczno-inżynierskich oraz geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych.
Dokumentacja techniczna inwestycji powinna być uzgodniona z:
- Wojewódzkim Zespołem Uzgodnień Dokumentacji,
- Zakładem energetycznym odpowiednim dla danego rejonu,
- Innymi instytucjami wymienionymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Pozwolenie na budowę
Elektrownia wiatrowa jest traktowana jak każda inna budowla i konieczne jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Pozwolenie takie wydawane jest przez odpowiedni dla danego terenu urząd gminy (Dz.U.1994 Nr 89, poz. 414). Do wniosku o pozwolenie na budowę, należy dołączyć:
- Projekt budowlany wraz z opiniami, uzgodnieniami i pozwoleniami,
- Dowód stwierdzający prawo dysponowania nieruchomością na cele budowlane,
- Decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
W pozwoleniu na budowę właściwy organ w razie potrzeby może określić:
- Szczególne warunki zabezpieczenia terenu budowy i prowadzenia robót budowlanych,
- Czas użytkowania tymczasowych obiektów budowlanych,
- Szczegółowe wymagania dotyczące nadzoru na budowie (inspektor nadzoru), obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie, jeżeli jest to uzasadnione względami bezpieczeństwa ludzi, mienia lub ochrony środowiska.
Decyzja o pozwoleniu na budowę wygasa, jeżeli budowa nie została rozpoczęta przed upływem 2 lat od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna lub budowa została przerwana na czas dłuższy niż 2 lata.
4. Podsumowanie
Realizacja każdego projektu inwestycyjnego, a w szczególności projektu wiatrowego wymaga szeregu działań, z których każde musi być wykonane starannie aby inwestycja stała się realna, pozwoliła na zdobyciezrodełfinansowania i przyniosła dochód inwestorowi. Procedura budowy elektrowni bądˇ farmy elektrowni wiatrowych jest skomplikowana i ze względu na wciąż zmieniające wymagania prawne i proceduralne trudna w realizacji. Rzadko kiedy inwestor jest w stanie przebrnąć przez wszystkie etapy inwestycji samodzielnie. Zazwyczaj musi skorzystać z pomocy firm konsultingowych lub nawet firmy developerskiej, która przygotuje i zrealizuje inwestycje w imieniu inwestora. Jest to opłacalne w przypadku dużych mocy elektrowni, farm wiatrakowych.