Temat: Budowa anatomiczna kończyny górnej (membrium superius)

Kościec kończyny górnej składa się z:

1. Obręczy kończyny górnej -obojczyk(clavicula), łopatka (scapula)

2. kończyny górnej wolnej:

a) odcinek bliższy -kość ramienia (humerus)

b) odcinek środkowy -kości przedramienia (k. promieniowa (radius) i k. łokciowa(ulna))

c) odcinek dalszy -ręka

Kości obręczy:

Obojczyk: jest to wygięta w kształt litery „S” kość długa położona poziomo bezpośrednio pod skórą. Kość ta nie posiada jamy szpikowej.

W obojczyku wyróżnia się:

1. koniec mostkowy, na którym znajduje się powierzchnia stawowa mostkowa pokryta chrząstką włóknistą

2. Koniec barkowy, który spłaszczony jest w kierunku od góry ku dołowi i zkaończony jest małą, owalną powierzchnią stawową.

Łopatka: jest to kość płaska, cienka, trójkątna i przylega do grzbietowej ściany klatki piersiowej. Jest to kość zawieszona między mięśniami. Stawowo łączy się tylko z obojczykiem i k. ramienną.

Powierzchnie łopatki:

• żebrowa

• grzbietowa

Brzegi łopatki:

• górny (posiada wcięcie łopatki przez które przechodzi nerw nadłopatkowy)

• przyśrodkowy

• boczny

Kąty łopatki:

• górny

• dolny

• boczny

Powierzchnia żebrowa jest wklęsła i posiada kilka kres mięśniowych, które zaznaczają miejsca przyczepu m. podłopatkowego. Powierzchnię tę określamy dołem podłopatkowych

Powierzchnia grzbietowa jest wypukła i wyrażnie zaznaczonym szczegółem anatomicznym jest grzebień łopatki oraz dół nadgrzebieniowy i dół podgrzebieniowy. Grzebień łopatki zaczyna się w okolicy brzegu przyśrodkowego małym, trójkątnym polem i kieruje się poziomo, i kończy się wyrostkiem barkowym. Na wyrostku barkowym znajduje się powierzchnia stawowa barkowa.

Brzeg boczny łopatki: posiada wdrążenie stawowe, które tworzy panewkę dla stawu ramiennego. Powyżej panewki znajduje się guzek nadpanewkowy a poniżej guzek podpanewkowy.

Wyrostek kruczy rozpoczyna się na brzegu górnym i biegnie ku przodowi i bokowi. Jest on miejscem przyczepu dla mięśni (m. piersiowy większy, m. kruczo ramienny, głowy krótkiej m. dwugłowego ramienia)

Kość ramienna: jest to kość długa, w której wyróżnia się: trzon oraz nasadę bliższą i dalszą.

Szczegóły anatomiczne do opanowania:

Koniec bliższy:

• głowa kości ramiennej

• szyjka anatomiczna,

• szyjka chirurgiczna

• guzek większy

• guzek mniejszy

• grzebień guzka większego

• grzebień guzka mniejszego

• bruzda międzyguzkowa

Koniec dalszy: nosi on nazwę kłykcia kości ramiennej

• nadkłykieć przyśrodkowy (na tylnej stronie posiada płytką bruzdę, w której przebiega n. łokciowy)

• nadkłykieć boczny

• bloczek kości ramiennej

• główka kości ramiennej

• dół dziobiasty

• dół promieniowy

• dół wyrostka łokciwego

Trzon: posiada powierzchnię tylną i 2 powierzchnie przednie-przyśrodkową i boczną. Na powierzchni tylnej przebiega bruzda nerwu promieniowego. Na powierzchni przednio bocznej znajduje się guzowatość naramienna.

Kości przedramienia:

1. kość łokciowa jest kością długą, kształtu trójgraniastego (wyróżnia się trzon i dwa końce-bliższy i dalszy).

Szczegóły anatomiczne do opanowania.

Koniec bliższy:

• wyrostek łokciowy

• wcięcie bloczkowe

• wyrostek dziobiasty

• guzowatość kości łokciowej

• wcięcie promieniowe kości łokciowej

• grzebień mięśnia odwracacza

Koniec dalszy:

• głowa kości łokciowej

• obwód stawowy głowy kości łokciowej

• wyrostek rylcowaty

2. Kość promieniowa: jest także kością długa, w której wyróżnia się trzon i dwa końce: bliższy i dalszy.

Szczegóły anatomiczne do opanowania:

Koniec bliższy:

• głowa k. promieniowej

• dołek głowy

• powierzchnia stawowa górna

• obwód stawowy

• szyjka kości promieniowej

• guzowatość kości promieniowej

Koniec dalszy:

• Powierzchnia stawowa nadgarstkowa

• wcięcie łokciowe kości promieniowej

• wyrostek rylcowaty

• guzek grzbietowy

Kości ręki (ossa manus) -należą tu 27 kości, które dzielimy na 3 odcinki:

1. nadgarstek -carpus

2. śródręcze -metacarpus

3. palce -digitis

ad. 1 Kości nadgarstka

nadgarstek składa się z 8 kości ułożonych w 2 szeregi: bliższy i dalszy.

szereg bliższy licząc od story promieniowej to:

• k. łodeczkowata

• k. księżycowata

• k. trójgraniasta

• k. grochowata

(łódka płynie, księżyc świeci, trójgraniasty groszek leci)

szereg dalszy (licząc tez od strony promieniowej):

• k. czworoboczna większa

• k. czworoboczna mniejsza

• k. główkowata

• k. haczykowata

(na trapezie, trapeziku, wisi główka na haczyku)

ad. 2 kości śródręcza

Składa się z 5 kości, które oznaczamy cyframi od I-V od strony promieniowej. Kości te zaliczamy do kości długich. Wyróżnia się w nich: trzon, koniec bliższy (podstawę), koniec dalszy (głowę)

ad. 3 kości palców

składają się z 3 paliczków: bliższego, środkowego i dalszego. Tylko kciuk posiada 2 paliczki: bliższy i dalszy. Koniec dalszy paliczków dalszych nosi nazwę guzowatości paliczka dalszego lub guzowatość paznokciowa, która stanowi twarde podłoże dla opuszki palców. Palce poza oznaczeniami cyfrowymi od I-V posiadają swoje nazwy:

• palec I -kciuk

• palec II wskaziciel lub wskazujący

• palec III środkowy

• palec IV -serdeczny, obrączkowy, pierścieniowy

• palec V -mały

POŁĄCZENIA KOŚCI KONCZYNY GÓRNEJ

I. Połączenia obręczy:

• staw obojczykowy przyśrodkowy ( staw mostkowo -obojczykowy) Panewka utworzona jest przez wcięcie obojczykowe mostka, główka przez powierzchnię stawową końca mostkowego obojczyka. Pomiędzy tymi powierzchniami znajduje się krążek stawowy, który dostosowuje powierzchnie do siebie, łagodzi uderzenia w okolicę stawu ramiennego.

Torebka stawowa jest luźna i bardzo gruba, wzmocniona więzadłami:

-więzadło mostkowo -obojczykowe przednie i tylne

-więzadło międzyobojczykowe

-więzadło żebrowo -obojczykowe

Ruchy wykonywane w tym stawie: ku dołowi, do przodu, ku tyłowi i górze.

• staw barkowo -obojczykowy (staw obojczykowy boczny) łączy on obojczyk z łopatką. Głowka stawu utworzona jest przez małą, jajowatą, wypukła powierzchnię stawową obojczyka. Panewka utworzona jest przez powierzchnię stawową wyrostka barkowego. Torebka stawowa jest luźna, z przodu grubsza. Wzmacniają ją:

-więzadło barkowo -obojczykowe

-wiezadło kruczo -obojczykowe

Krążek stawowy zbudowany z chrząstki włóknistej nie zawsze występuje lub jest niekompletny. Czasem wypełnia całą jamę stawową dając połączenie chrzastkozrostowe.

Ruchy w tym stawie: unoszenie i obniżanie łopatki, wysuwanie łopatki do przodu, cofanie ku tyłowi.

II. Staw ramienny

Łączy on kość ramienną z łopatką: powierzchnie stawowe:

-główka -głowa kości ramiennej

-panewka -wdrążenie łopatki wraz z obrąbkiem stawowym

Torebka stawowa jest luźna, długa. Kiedy ramię jest opuszczone dolne część torebki zwisa do jamy pachowej wytwarzając charakterystyczny fałd. Wzmocniona jest ona przez tzw. więzadła czynne czyli ścięgna mięśni: m. podłopatkowego, m. nadgrzebieniowego, m. podgrzebieniowego, m. obłego mniejszego, m. dwugłowego (głowy długiej). Torebkę wzmacniają także:

-więzadło kruczo -ramienne

-więzadło -obrąbkowo -ramienne

Mechanika stawu: staw wieloosiowy wolny!

III. Staw łokciowy

Staw łokciowy jest stawem złożonym. Składa się z 3 stawów zamkniętych w jednej rorebce stawowej. Są to:

1. staw ramienno -łokciowy (zawiasowy)

2. staw ramienno -promieniowy (kulisty)

3. staw promieniowo -łokciowy bliższy (obrotowy)

ad. 1 staw ramienno -łokciowy

główka -bloczek k. ramiennej pokryty chrząstka szklistą

panewka -wcięcie bloczkowe k. łokciowej

ad 2 staw ramienno -promieniowy

główka -główka kości ramiennej

panewka -dołek głowy k. promieniowej

ad. 3 staw promieniowo -łokciowy bliższy

główka -obwód stawowy głowy kości promieniowej

panewka -wcięcie promieniowe kości łokciowej i więzadło pierścieniowate

Torebka stawowa jest napięta po bokach. Z przodu i tyłu jest luźna (nie hamuje ruchów zgięcia i prostowania stawu łokciowego) Aby torebka nie została „zakleszczona” wewnątrz stawu jest pociągana przez m. ramienny i m. trójgłowy. Torebka stawowa jest wzmocniona przez:

• więzadło poboczne łokciowe

• więzadło poboczne promieniowe (przyczepia się do k. łokciowej!!)

Mechanika stawu to; zgięcie, wyprostowanie, nawracanie i odwracanie.

IV. Połączenia kości przedramienia:

• staw promieniowo -łokciowy bliższy

• staw promieniowo łokciowy dalszy

• błona międzykostna przedramienia

V. Stawy ręki i stawy palców

W ręce wyróżniamy następujące stawy:

1. staw promieniowo -nadgarstkowy (staw bliższy ręki) Łaćzy on kość promieniową z szeregiem bliższym kości nadgarstka. Głowa kości łokciowej nie dosięga nadgarstka i dlatego uzupełnia to połączenie krążek stawowy. Panewka -powierzchnia nadgarstkowa k. promieniowej. Główka stawowa -kości szeregu bliższego bez k. grochowatej! Ruchy: zgięcie grzbietowe, zgięcie dłoniowe, odwodzenie, przywodzenie

2. staw śródnadgarstkowy utworzony przez oba szeregi kości nadgarstka (staw dalszy ręki)

3. połączenia stawowe szeregu bliższego kości nadgarstka i szeregi dalszego kości nadgarstka czyli stawy międzynadgarstkowe

4. stawy nadgarstkowo -śródręczne. Tworzą je powierzchnie stawowe dlasze szerego dalszego kości nadgarstka z kośćmi śródręcza (ich końcami bliższymi)

5. stawy międzyśródręczne w liczbie 3 powstają z połączenia podstawy II -V kości śródręcza

6. staw nadgarstkowo -śródręczny kciuka. Stanowi staw całkowicie odrębny. Nie łączy się z innymi stawami i należy do stawów siodełkowatych. Powierzchnie stawowe kości czworobocznej większej i podstawa I k. śródręcza są ukształtowane siodełkowato. Daje to przeciwstawianie kciuka. Bardzo ważny ruch podczas pracy (chwytanie przedmiotów)

6

---