WF jako fundament systemu KF i integralny składnik systemu edukacji

• Na tle takich form uczestnictwa w KF, jak:

• rekreacja,

• rehabilitacja i

• sport,

• osobliwość dziedziny edukacji, zwanej WF, polega na tym, że spełnia ona podwójną rolę:

• zaspokaja doraźne potrzeby fizycznego rozwoju

• służy przygotowaniu do dbałości o ciało po ustaniu procesu wychowawczego.

• Dlatego od WF młodzieży (a nie od sportu, jak sądzą niektórzy) zależy poziom KF dorosłych, którego miarą jest m.in. zasięg społecznego uczestnictwa w różnych jej formach.

• I na odwrót — od poziomu KF dorosłych, rozumianej jako system wartości przypisywanych ciału, zależy ranga i poziom szkolnego WF.

• Tworząc fundament systemu KF, WF jest równocześnie integralnym składnikiem systemu edukacji.

Żeby pojąć istotę tego procesu trzeba nie tylko wiedzieć, czym jest KF, ale także rozumieć na czym polega wychowanie.

• Pojęcie wychowania - jak wiele innych w naukach humanistycznych - nie jest jednoznaczne.

Najogólniej oznacza proces przygotowania młodych pokoleń do dorosłego, samodzielnego życia.

Proces ten obejmuje całokształt intencjonalnych oddziaływań, zmierzających do rozwoju różnorodnych dyspozycji osobniczych, warunkujących skuteczne i zgodne z normami społecznymi postępowanie.

• postępowanie skuteczne zależy głównie od wiedzy i umiejętności

• zachowanie społecznie pożądane — od postaw i motywacji.

• Przekazywanie wiedzy i umiejętności dokonuje się poprzez oddziaływanie na sferę intelektualno-sprawnościową wychowanka, przyczyniając się do rozwoju jego kompetencji technologicznych w zakresie:

• wytwarzania rzeczy,

• przetwarzania informacji,

• władania własnym ciałem itp.

Kształtowanie postaw i motywacji następuje w wyniku oddziaływania na sferę emocjonalno-wolicjonalną, wpływając na rozwój kompetencji aksjologicznych, warunkujących:

• wybory moralne,

• aspiracje,

• ideały,

• stosunek do siebie i do otoczenia.

• Kształtowanie kompetencji technologicznych (dyspozycje instrumentalne) wchodzi w zakres procesu kształcenia.

• Wywieranie wpływu na kompetencje aksjologiczne (dyspozycje kierunkowe) oznacza proces wychowania w ścisłym znaczeniu.

• Kształcenie i ściśle rozumiane wychowanie składają się na proces zwany wychowaniem w szerokim znaczeniu lub edukacją.

• W praktycznym działaniu nie da się oddzielić procesów kształcenia i wychowania, to ich efekty nie zawsze muszą być zgodne.

Efekty mogą być:

• pozytywne po stronie kompetencji technologicznych, a zarazem aksjologicznych,

• albo tylko po jednej z tych stron,

• bądź pozytywne po jednej, a negatywne po drugiej.

Przykłady:

• wychowanek opuszcza szkołę z pewnym zasobem wiedzy, a równocześnie utrwaloną awersją do nauki,

• opanowaną umiejętnością pływania i wstrętem do wody.

• Wg H. Muszyńskiego:

Nie występuje żaden automatyczny związek między kształtowaniem się wiedzy i umiejętności człowieka a kształtowaniem się jego postaw i ideałów.

Wynika stąd, że nie zachodzi żaden automatyczny związek między nauczaniem a wychowaniem.

• Niejednoznaczność pojęcia „wychowanie" była i jest jedną z przyczyn płynności i rozmaitości rozumienia terminu „wychowanie fizyczne".

• Tak jak w przypadku wychowania ogólnego, mówiąc o WF można mieć na myśli zarówno kształtowanie ciała, jak i kształtowanie postaw (w sensie psychicznym) wobec ciała lub też jedno i drugie.

• w pierwszym przypadku możemy mówić o fizycznym kształceniu (w rozumieniu usprawniania ciała i nauczania czynności ruchowych),

• w drugim - o fizycznym wychowaniu w ścisłym znaczeniu (czyli kształtowaniu osobowości pod kątem dbałości o ciało).

• jedno i drugie łącznie składa się na proces WF w szerokim znaczeniu lub inaczej fizyczną (czyt. cielesną) edukację..

• Nie zawsze i nie wszędzie pod pojęciem WF rozumiano i rozumie się to samo.

• W zależności od rozłożenia akcentów na rozwój kompetencji technologicznych (sprawności i umiejętności) lub aksjologicznych (postaw i motywacji), w procesie kształcenia i wychowania fizycznego ukształtowały się historycznie i koegzystują do dnia dzisiejszego w różnych krajach dwie główne koncepcje dotyczące celów tej dziedziny edukacji: biotechniczna i humanistyczna.

• Na gruncie rodzimym - wg M. Demela - Nie są to koncepcje alternatywne, lecz komplementarne.

• Tworzą one hierarchiczny układ, przy czym te późniejsze wchłaniają poprzednie, podporządkowując je nowej zasadzie.

• Poznanie genezy i istoty biotechnicznej i humanistycznej wersji WF wydaje się nieodzowne dla zrozumienia rozmiarów i kierunku dokonujących się przemian w obrębie tej dziedziny edukacji w Polsce i na świecie.

Pytania pomocnicze

• Czym różni się WF od pozostałych form uczestnictwa w KF, jak: rekreacja fizyczna, rehabilitacja ruchowa, sport?

• Które z form uczestnictwa w KF zaspokajają głównie doraźne potrzeby w zakresie aktywności ruchowej, a które realizują również zadania odnoszące się do przyszłości?

• Czy późniejsze uczestnictwo w KF, po ustaniu obowiązku szkolnego, bardziej zależy od kompetencji technologicznych czy aksjologicznych wychowanka w zakresie kreacji i rekreacji ciała?

• Jak można zdefiniować WF w szerokim znaczeniu z uwzględnieniem zadań doraźnych i odległych tego procesu oraz podziału na fizyczne
  kształcenie i fizyczne wychowanie?

• Która z orientacji w WF: biotechniczna czy humanistyczna
  kładzie większy nacisk na cele doraźne (aktualistyczne) tego procesu, a która na cele odległe (prospektywne)?

---