Sylabowa metoda nauki czytania i pisania w reedukacji dzieci dyslektycznych - Wstęp
Sylabowa metoda nauki czytania i pisania w reedukacji dzieci dyslektycznych - Wstęp
Czytanie jest sposobem porozumiewania się, przekazywania informacji między dwiema osobami.
Czytanie płynne, poprawne, wyraziste i ze zrozumieniem jest podstawowym warunkiem zdobywania wiadomości i dalszego opanowywania wiedzy we wszystkich dziedzinach. Oto, dlaczego zdobycie umiejętności czytania jest tak ważne w początkowym etapie nauki dziecka.
Naukę czytania rozpoczyna się od analizy głoskowo-literowej i sylabowej wyrazów. Dziecko uczy się spostrzegania różnych znaków graficznych, porównywania, różnicowania dźwięków i liter, kojarzenia ich ze sobą. O ile u większości uczniów klas początkowych proces nauki czytania przebiega bez zakłóceń i trwa około jednego roku, o tyle u dzieci ze stwierdzoną dysleksją zdobywania umiejętności czytania i pisania staje się olbrzymim problemem i trwa nawet kilka lat.
W postępowaniu korekcyjno-wyrównawczym i reedukacyjnym z dziećmi dyslektycznymi, pozytywne efekty w nauce czytania i pisania uzyskuje się stosując metodę sylabową obok innych form pracy terapeutycznej i kompensacyjnej. Reedukacja dzieci dyslektycznych w zakresie nauki czytania i pisania metodą sylabową realizowana jest poprzez konsekwentnie po sobie następujące etapy pracy - od wyrazów o bardzo prostej budowie dźwiękowo-literowej do coraz bardziej złożonych. Poszczególne etapy nauki czytania i pisania uwzględniają materiał wyrazowy na podstawowych literach alfabetu oraz dwuznakach, zmiękczeniach i głoskach tracących dźwięczność.
http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/3103/idc/2/
Sylabowa metoda nauki czytania i pisania w reedukacji dzieci dyslektycznych - Podstawowe wiadomości o sylabie
metoda 18 struktur wyrazowych opracowana przez E. Kujawę i M. Kurzynę.
Metoda ta opiera się na analizie sylabowo-głoskowej wyrazów w powiązaniu z ich budową literową..
Sylabowa metoda nauki czytania i pisania
Podstawowe wiadomości o sylabie
Sylaba (zgłoska) jest jednym z elementów budowy wyrazu, ujawnia się podczas jego wymawianego podziału. Mówiąc w zwolnionym tempie, nie wypowiadamy pojedynczych głosek, lecz ich połączenia, czyli sylaby. W skład sylaby wchodzi zawsze jedna samogłoska i jedna lub więcej spółgłosek. Sylab bez samogłosek utworzyć nie można, natomiast samogłoska może tworzyć samodzielną sylabę. Sylaba jest więc strukturą artykulacyjną. O strukturze fonetycznej wyrazu decydują m.in. liczba sylab, ich typ i kolejność. Podzielność wyrazu na sylaby ułatwia zapamiętanie postaci fonetycznej wyrazu, jego percepcję, artykulację, naukę wymowy, czytania i pisania. W języku polskim występują dwa rodzaje sylab: otwarte - zakończone samogłoską i zamknięte - zakończone spółgłoską.
Różnorodność struktury głoskowo-literowej sylab, ich kolejność i liczba zadecydowały o następującym układzie etapów wprowadzania materiału wyrazowego:
1. Analiza i synteza sylab otwartych
a) o stałej samogłosce i zmieniającej się spółgłosce (la, ta, ma, fa)
b) o stałej spółgłosce i zmieniającej się samogłosce (la, lo, le, lu)
2. Analiza i synteza wyrazów o sylabach otwartych
a) wyrazy dwusylabowe (lato, tato)
b) wyrazy wielosylabowe (sałata, karuzela)
3. Analiza i synteza wyrazów trzygłoskowych (sylaba zamknięta - lis, las, dom)
4. Analiza i synteza wyrazów dwusylabowych o różnym typie sylab a) sylaba otwarta + zamknięta (ko-lej, ko-tek)
b) sylaba zamknięta + otwarta (las-ka, kot-ka)
c) dwie sylaby zamknięte (mos-tek, Woj-tek)
5. Analiza i synteza wyrazów o różnym typie i układzie sylab
6. Analiza i synteza wyrazów z grupą spółgłoskową
a) poprzedzenie spółgłoską sylaby otwartej (g-ra, ł-za, d-wa)
b) poprzedzenie spółgłoską wyrazów dwusylabowych o sylabach otwartych (b-rama, d-roga)
c) poprzedzenie lub zakończenie grupą spółgłosek wyrazów jednosylabowych (s-kok, z-lew, s-mak, lis-t, tor-t)
d) różnorodne wyrazy z grupą spółgłoskową
Zalety tej metody opisują podręczniki metodyki nauczania początkowego, psychodydaktyki, psychologii klinicznej i logopedii. Skuteczność sylabizowania w odniesieniu do dzieci mających specyficzne trudności w nauce czytania i pisania potwierdza większość autorów zajmujących się tą problematyką. Potwierdzeniem tej wypowiedzi są wysokie efekty uzyskiwane w praktyce. Od kilku lat w Szkole Podstawowej nr 9 w Poznaniu reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu prowadzona jest metodą 18 struktur wyrazowych opracowaną przez E. Kujawę i M. Kurzynę. Metoda ta opiera się na analizie sylabowo-głoskowej wyrazów w powiązaniu z ich budową literową. Chodzi o nauczenie automatycznego nazywania kształtów fonogramów (kombinacji liter) oraz rozwijanie zdolności umieszczania ich w słowie. Dlatego też obraz graficzny zgodny z zapisem ortograficznym, a nie dźwiękowy stanowi podstawę doboru wyrazów do ćwiczeń. Nie bez znaczenia wydaje się również fakt, że metoda zawiera gotowy, bardzo bogaty materiał słowny dla każdej z omawianych 18 struktur. Każda struktura ćwiczona jest na bazie od 100 do 200 słów, co ułatwia znacznie pracę nauczycielowi - reedukatorowi.
Różnorodność i duża liczba ćwiczeń dotyczących jednego zagadnienia daje gwarancję opanowania i utrwalenia danej struktury wyrazowej. Każda z 18 struktur zawiera od 9 do 17 konkretnych ćwiczeń, przy wykonywaniu których dziecko musi dokonać wielu operacji myślowych - analizy i syntezy słuchowej lub wzrokowej, procesów koordynacyjnych we wszystkich zakresach, prawidłowego wypowiadania poszczególnych sylab, a więc i głosek wchodzących w ich skład itd.
Dzięki zeszytom ćwiczeń dziecko ma możliwość samodzielnego utrwalania i doskonalenia umiejętności czytania i pisania wyrazów o omawianej strukturze w domu.
Przyjęty przez nas sposób reedukacji dzieci pozwala w końcu przytoczyć argumenty korzystnie przemawiające za stosowaniem sylaby w nauce czytania i pisania.
Sylabę łatwo wyodrębnić z wyrazu podczas powolnego jego wypowiadania, czego uzyskać nie można, chcąc wyodrębnić pojedynczą głoskę. Wadliwe wybrzmiewanie pojedynczych dźwięków utrudnia syntezę wyrazów lub zupełnie ją zaburza. Tej trudności unika się syntetyzując sylaby.
Sylaba ułatwia czytanie wyrazów wielozgłoskowych dzięki doraźnemu ujmowaniu cząstek. Przy metodzie głoskowo-literowej synteza bywa zaburzona przez włączanie przygłosów "e", "y", wypuszczenie, pomylenie brzmienia lub kolejności niektórych głosek.
Ujmowanie wyrazów sylabami pomocne jest przy analizie i syntezie wyrazów ze zbiegiem spółgłosek czy też z głoskami tracącymi dźwięczność. Rozbicie na sylaby zapobiega wypuszczaniu tych głosek w trakcie czytania i pisania.
Osiągnięcie umiejętności czytania z akcentowania sylab jest ostatnim stopniem przed czytaniem płynnym.
Zgłoskowanie ułatwia czytanie i pisanie trudnych i nowych wyrazów, utrzymuje się jako forma pomocnicza nawet u wprawionych czytelników.
|
Autor: Janina Karwowska
Ewa Chmielowska
Przykładowy układ ćwiczeń do zespołowych zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu
Cele:
doskonalenie umiejętności czytania i pisania w oparciu o podstawowe litery i głoski alfabetu,
czytanie i pisanie wyrazów jednosylabowych zawierających grupę spółgłoskową na początku i samogłoskę w wygłosie (struktura nr 9 wg Kujawy i Kurzyny).
Przebieg zajęć:
I. "Co się zmieniło?"
Cel:
usprawnianie percepcji wzrokowej, zapamiętywanie kształtów, liczby i kolejności obrazków w układzie podstawowym oraz porównywanie z kolejnymi układami.
Pomoce:
3 plansze z następującym układem obrazków:
- lwy, bzy, ćmy, dwa, sto, kły, łzy (7)
- lwy, ćmy, dwa, sto, łzy, kły (6)
- psy, bzy, dwa, ćmy, łzy, kły (6)
1. Przyjrzyj się uważnie obrazkom, policz, ile ich jest, zapamiętaj, co przedstawiają i w jakiej kolejności po sobie następują.
2. Wskaż obrazek, którego nazwę usłyszysz i określ miejsce jego położenia, używając określeń liczbowych np. pierwszy, piąty.
3. Przyjrzyj się kolejnym planszom z obrazkami i sprawdź, co się zmieniło, porównaj pierwszy zbiór z kolejnymi.
II. Mówimy i słuchamy
Cel:
kształtowanie słuchu fonematycznego, a w tym umiejętności wyodrębniania i różnicowania głosek w wyrazach oraz analizy głoskowej wyrazu.
Pomoce:
plansze jw.
1. Powiedz, co widzisz na pierwszym obrazku, dokonaj analizy głoskowej.
2. Z ilu głosek składa się wyraz, nazwij pierwszą głoskę oraz ostatnią, jaką głoskę słyszysz w środku wyrazu?
3. Ile spółgłosek, a ile samogłosek jest w wyrazie?
W ten sposób uczniowie dokonują analizy głoskowej wszystkich rzeczy przedstawionych na obrazkach, dostrzegają podobieństwo w budowie wyrazów.
4. Narysuj graficzny schemat struktury wyrazu (
).
III. Czytamy i piszemy
Cel:
integracja percepcji wzrokowej i słuchowej, w tym tworzenie trwałych skojarzeń między głoską a literą, usprawnianie koordynacji ruchowo-wzrokowo-słuchowej.
Pomoce:
plansze jw.,
rozsypanka literowa,
komplet wyrazów jednosylabowych o sylabach zamkniętych oraz graficzny schemat nowych wyrazów.
1. Przeczytaj wyrazy, zamień litery w wyrazach tak, aby powstały nowe, ołówkiem wpisz litery do okienek.
2. Przeczytaj głośno pary wyrazów. Czy dostrzegasz różnice w ich wypowiadaniu? (uczeń powinien zauważyć trudność w wypowiadaniu zbiegu spółgłosek.
3. Ułóż z rozsypanki literowej nazwy rzeczy przedstawionych na obrazkach. Pamiętaj o dwóch spółgłoskach na początku i samogłosce na końcu wyrazu.
IV. Ćwiczenia oddechowo-relaksacyjne
Cel:
rozładowanie napięcia emocjonalnego, rozluźnienia ogólne organizmu.
Pomoce:
słomki i kubki z wodą mydlaną.
1. Wciągaj wolno powietrze do płuc i unoś jednocześnie ręce do góry, wypuszczaj powietrze opuszczając ręce. Powtórz pięć razy.
2. Wydmuchaj jak najwięcej baniek mydlanych, wydmuchaj największą bańkę.
V. Pisanie z pamięci
Cel:
doskonalenie umiejętności samodzielnego pisania.
1. Napisz z pamięci wyrazy będące podpisami obrazków (uczeń pisze z pamięci: lwy, bzy, ćmy, dwa, sto, kły, łzy - samoocena, ocena nauczyciela).
VI. Składanie pociętego obrazka wg wzoru
Cel:
usprawnianie percepcji wzrokowej, rozpoznawanie i scalanie części określonej całości, identyfikowanie płożenia elementów względem siebie i całej kompozycji.
Pomoce:
obrazek całościowy i pocięty na sześć części.
1. Ułóż obrazek według wzoru.
VII. Podsumowanie, samoocena przebiegu zajęć, ocena nauczyciela
|
Autor: Janina Karwowska
Ewa Chmielowska
Bibliografia
1. T. Gąsowska, Z. Pietrzak-Stępkowska, Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu, Warszawa 1985
2. J. Jastrząb, Sylabowa metoda czytania i pisania w reedukacji dzieci dyslektycznych, "Życie Szkoły" 1973 nr 7/8
3. E. Kujawa, M. Kurzyna, Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu metodą 18 struktur wyrazowych, Warszawa 1994
|
|
Autor: Janina Karwowska
Ewa Chmielowska
zmiana w komentarzu
pragnę poinformować, że MENiS wydało 7 stycznia 2003 roku nowe Rozporząszenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pmocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, co anuluje wczesniejsze z roku 2001.
• |
|
METODA 18 STRUKTUR WYRAZOWYCH W PRACY Z DZIEĆMI Z TRUDNOŚCIAMI W CZYTANIU I PISANIU
Poradnik dla nauczycieli
Wyszukiwarka