Przemiany ustrojowe w Polsce w latach 80 i postanowienia okrągłego stolu 1.geneza upadku komunizmu i przemian ustrojowych w europie wschodniej -kryzys ekonomiczny gospodarki socjalistycznej -rozwoj opozycji politycznej w Polsce zwłaszcza w okresie NSZZ solidarność -pontyfikat Jana pawla II -kryzys ideologiczny komunizmu -intensyfikacja wysięgu zbornej za prezydentury Ronalda Reagana i ogłoszenie projektu SDI likwidacji rakiet z pociskami umieszczonych na terytorium wroga -ogloszenie przez I sekretarza KC KPZR M. Gorbaczowa pieriestrojki czyli przebudowy społeczeństwa i polityki ZSRR i zmiany Poli w europie wschodniej Obrady i postanowienia okrągłego stolu 2luty 4kwiecien 1989 -zgoda wladz na powtorna legalizacje NSZZ Solidarnosc -reforma gospodarcza polegajaca na usamodzielnieniu przedsiębiorstw państwowych wprowadzenie zasady odpowiedzialności finansowej oraz walce z inflacja przy zachowaniu indeksacji plac -ustanowienie urzedu prezydenta zagwarantowanego dla Wojciecha Jaruzelskiego -ustanowienie senatu -wolne wybory do sejmu z zagwarantowaniem 35%mandatow dla opozycji 65%dla PzPr i jej sojusznikow oraz calk wolne wybory do senatu zniesienie cenzury zapewnienie pluralizmu związkowego politycznego odbudowa samorządu terytorialnego reforma gospodarcza w Polsce po 1989r plan Balcerowicza -walka z inflacja poprzez urealnienie cen -zamrozenie plac w sferze budżetowej tzw popiwek podatek od wzrostu wynagrodzen -liberalizacja handlu wewnętrznego i zagranicznego -ustanowienie wewnętrznej wymienialności zlotowki -restrukturyzacja gosp polegajaca na wprowadzeniu wolności gospodarczej i likwidacji przywilejow pr. -komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych prywatyzacja -prywatyzacja kapitalowa: sprzedaz przedsiębiorstw zamienionego na spółkę akcyjna lub z.o.o na wolnym rynku lub tzw inwestorowi strategicznemu -prywatyzacja upadlosciowa ogłoszono upadłość i sprzedawano przedsiębiorstwa na czesci -prywatyzacja przez akcjonariat pracowniczy -mala prywatyzacja zakladanie nowych podmiotow -reprywatyzacja -powszechna prywatyzacja
Zasady ustrojowe RP Konstytucja III RP a)znowelizowana konstytucja PRL z 1952 obowiazywala w 1989-1992 -usunieto z konstytucji PRL artykuly o charakterze ideologicznym np. o przewodniej roli PZPR sojuszu z ZSRR po gospodarce planowej zlikwidowano nazwe PRL i dodano korone do Godla panstwowego b)mala konstytucja 17pazdziernika 1992 ustawa o najwyższych organach władzy oraz planach obywatelskich stanowiace prowizorium ustrojowe do uchwalenia pelnej konstytucji c)konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 zostala zatwierdzona przez społeczeństwo w referendum 7maja i weszla w Zycie od 17pazdziernika zasady ustrojowe RP -zasada zwierzchnictwa narodu -zasada trójpodziału i równowagi wladz legislatywa-ustawodawcza egzekutywa wykonawcza judykatywa sadownicza zasada pluralizmu politycznego światopoglądowego i neutralności swiatopoladowej panstwa zasada solidarności i pomocniczości panstwa zasada demokratycznego pantwa prawnego ustroj demokratyczny a organy dzialaja na podstawach i w granicach prawa obywatele mogą czynic wszystko czego im prawo nie pozwala Opieka panstwowa na rodzina i malzemnstwem pojmowany jako związek małżeński zakaz dzialania oraz upowszechniania mas i organizacji o charakterze nazistowskim faszystowskim rasistowskim komunistycznym System władzy w Polsce 1.wladza ustawodawcza (legislatywa) struktura -sejm senat zgromadzenie narodowe polaczone posiedzenie sejmu i senatu zbierające się w określonych w konstytucji przypadkach 1)zaprzysiężenie prezydenta podjcecie uchwaly o niezdolności prezydenta do sprawowania wladzy postawieniu prezydenta w stan oskarzenia przed trybunalem stanu pod warunkiem uzyskania większości 2/3 czlonkow uchwalenie nowej konstytucji dla wysłuchania
oredzia prezydenta bądź oredzia zaproszonego Glowy panstwa ordynacja wyborcza do sejmu i senatu ordynacja wyborcza ustawa o trybie przeprowadzenia wyborow ordynacja wybocza do sjemu jest proporcjonalna opiera się na 5 przymiotnikowym prawie wyborczym powszechne bezpośrednie rowne glosowanie tajne proporcjonalne -czynne prawo wyborcze prawo glosowania(wszyscy powyżej 18roku zycia) bierne prawo wyborcze prawo kandydowania 21 lat proporcjonalna ordynacja wyborcza opiera się na podziale kraju na duze wielomandatowe okręgi wyborcze komitety wyborcze mogą być zakładane przez partie Poli koalicje partii lub porozumienia obywateli zwane komitetami wyborczymi wyborcow -progi wyborcze minimalna ilość glosow uprawniajaca do pdozialu mandatow 5%partie polityczne 8%koalicje 3%prog finansowania partii Polit w poslce stosuje się system d”Hondt”a przy przeliczaniu il gloso na il madatow wybiera się 460 poslow sejm ordynacja do senatu wiekszosciowa 4-przymiotnikowa nie jest proporcjonalna w akzdym okregu sa 2 mandaty senatorski z wyjątkiem warszawskiego slaskiego 3 mandaty bierne prawo przy wyborach do senatu posiadaja wszyscy powyżej 30 lat mandaty uzyskuja kandydaci kotrzy osiągnęli najwyższe kolejne wyniki struktura organizacja sejmu i senatu Marszalek sejmu prezydium sejmu(Marszalek wicemarszałek) konwent seniorow kolo poselskie zreszenia 3-14poslow kluby poselskie min 15poslow komisje a)zwyczajne b)nadzwyczajne c)sledcze w senacie nie ma konwentu seniorow i komisji sledczych funkcje sejmu i senatu -ustrojodawcza uchwalenie i nowelizacja konstytucji -prawodawcza -kontrolna -kreacyjna funkcja kreacyjna odnosi się przede wszystkim do rzadu i podporządkowanej mu administracji a polega na możliwości samodzielnego ustalania przez sejm stanu faktycznego w sprawach dotyczących tych podmiotow i porównywania go ze stanem nakazanym przez prawo funkcja kreacyjna-polega na bezpośrednim powoływaniu i odwoływaniu organow konstytucyjnych panstwa oraz osob które wchodza w sklad tych organow. Sejm uczestniczy w tworzeniu rzadu dzielajac wotum zaufania powlanej przez prezydenta radzie ministrow lub samodzielnie wubierajac prezesa rady ministrow i proponowany przez niego sklad rzadu.
Struktura i kompetencje władzy wykonawczej a)struktura do wladzy naleza -prezydent RP wybierany w wyborach bezposrednich -rada ministrow wylaniana przez sejm i mianowana przez prezydenta ordynacja wyborcza w wyborach prezydenckich kandydowac może osoba która jest onywatelem polskim i posiada prawa publiczne(powyzej 35lat) pod warunkiem otrzymania 100tys podpisow obywateli prezydentem zostaje kandydat który uzyskal w glosowaniu powszechnym bezwzgledna wieksozsc glosuajcych polowa i 1 glos. W razie przeciwnym organizuje się 2 ure do ktorej dopuszczeni sa 2 kandydaci którzy uzyskali najlepsze wyniki. Prezydent elekt obejmuje urzad po zaprzysiężeniu powolanie rzadu -I krok inicjatywa prezydenta 14dni po pierwszym zebraniu nowego sejmu desygnowanie na stanowisku premiera -nowy premier ma 14 dni na skompletowanie gabinetu i wygłoszenie expose w celu uzyskania wotum zaufania -II krok inicjatywa sejmu sejm wysuwa kandydata na premiera III krok druga inicjatywa prezydenta powtorzenie procedury w razie niepowodzenia III kroku w powoływaniu rzadu prezydent rozwiazuje sejm kompetencje prezydenta ma obowiązek czuwac nad przestrzeganiem porzadku konstytucyjnego bezpieczeństwa wewnętrznym i zewnętrznym strzec integralności narodowej panstwa najwyższy reprezentant panstwa w stosunkach wewn i zewn wydaje akty prawne stoi na strazy suwerenności i bezpieczeństwa panstwa kompetencje rady ministrow kieruje administracja panstwowa i zabezpiecza wykonanie ustaw sejmu prowadzi polityke wenwtrzna i zagranicza do kompetencji naleza wszystkie sprawy polityki panstwa niezastrezone dla innych organow państwowych samorządu terytorialnego prezes rady minsitrow sprawuje nadzor nad działalnością samorządu terytorialnego kieruje wykonaniem budzetu zawiera umowy miedzynarodowe Sposób odwoływania rady ministrow rada minsitrow jest uzalezniona politycznie do sejmu i jej mandat polityczny ograniczony jest kadencja sejmu rada ministrow zostaje odwolana: w wyniku podania się do dymisji premiera uchwalenia wotum neiufnosci rzez sejm na wniosek minimum 46 poslow w skutek nie udzielenia absolutowi za wykonanie budzetu
organy ochrony prawnej struktura sady trybunaly prokuratura inne struktura sadownictwa i prokuratury sad najwyższy izby cywilna karna wojskowa administracji S.N. nadzor judykacyjny sady apelacyjne okregowy rejonowy )sady powszechne --- Minister sprawiedliwości prokuratur generalny prokurator krajowy pr. Apelacyjna okregowa rejonowa c)wydzialy sadowe - w sadzie okregowym jest wydzial cywilny karny pracy spraw socjalnych spraw rodzinnych i neieltnich wydzial gospodarczy oraz krajowy rejestr sadowy -w sadzie rejonowym wydzial cywilny karny pracy spraw socjalnych sraw nieletnich i rodzinny sad grodzki i wydzial ksiag wieczystych -sad cywilny karny administracyjny prawa pracy rodzinny spraw socjalnych wydzial wojskowy sady specjalne sady administracyjne WSA wojewódzki sad administracyjny i NSA sady wojskowe-sady okręgów wojskowych i sady garnizonowe trybunal stanu(najwyżsi urzednicy panstwa trybunal konstytucyjny prawo sposób powoływania trybunalu stanu i konstytucyjnego sady korporacyjne zasady funkcjonowania systemu sadowego RP -każdy ma prawo do obiektywnego jawnego sadu. Jawność jest bardzo wazna może być w pewnych przypadkach zatajniona -zasada niezawisłości edziow i nietykalności oraz apolityczność -zasada domniemania niewinności -zasada dwuinstancyjności postepowania wyrok I instancji nie jest prawomocny i istnieje prawo do odwolania się w ciagu 14dni od otrzymania wyroku samorząd terytorialny w Polsce glowne zasady -podzial administracyjny i terytorialny zasadniczy panstwa na 16wojewodztw 373powiaty 2489gmin(1998r) -trojstopniowy ustroj -zasada równorzędności-konstytucyjne gwarancje funkcjonowania gmin -osobowosc prawna jednostek samorządu terytorialnego -prawo jednostek samorządu terytorialnego do udzialu w podziale dochodow budzetu panstwa dla realizacji swoich działań 2.organy samorządowe -organy satnowiace(uchwałodawcze) rada gminy rada powiatu sejmik województwa -organy wykonawcze wojt burmistrz prezydent starosta i zarzad powiatu Marszalek i zarząd wojewdoztwa wojtowie burmistrzowie prezydent wybierani bezpsorednio staroste i zarząd powiatu wybiera rada powiatu Marszalka i zarząd wojew wybiera sejmik -organami nadzoru nad samorządem jest wojewoda i prezes R.M. sejm może roziwazac jednostk samorządu gdy narusza ona konstytucje