Wirus brodawczaka ludzkiego
(HPV, Human Papilloma Virus) -
wirus z rodziny papillomawirusów. Istnieje około 100 typów tego wirusa, z których część może być przyczyną łagodnych zmian w postaci brodawek na skórze, część powstawania łagodnych zmian
jak rak szyjki macicy.
Źródło zakażenia
Wirus ten jest przenoszony przede wszystkim drogą płciową, tak więc na zakażenie nim narażone są głównie osoby aktywne seksualnie. U wielu osób HPV znajduje się w fazie latencji, innymi słowy nie ujawnia się, a dzięki działaniu układu immunologicznego zakażenie ustępuje samoistnie. W przypadkach osób wykazujących objawy immunosupresji, czyli osłabienia odporności, może dojść do przewlekłego zakażenia HPV, a w następstwie do powstania nowotworów. Znane są również pozaseksualne drogi zakażenia np.: Kontakt z zakażonymi narzędziami medycznymi, sanitariatami, noszeniem bielizny osoby zarażonej czy zarażenie dziecka przy porodzie przez matkę-nosicielkę. Większość zakażeń ustępuje samoistnie w ciągu 24 miesięcy.
Charakterystyka choroby
Istnieje około 100 typów wirusów HPV, które można podzielić na 2 grupy, pod względem ryzyka onkologicznego:
Typy niskiego ryzyka
Należą tu przede wszystkim typy HPV 6 i 11 (a także 42, 43, 44) - wywołują one łagodne zmiany, np. kłykciny kończyste, które pojawiają się do kilku miesięcy po kontakcie z osobą zakażoną. Zmiany te występują na zewnętrznych narządach płciowych - u kobiet na wargach sromowych, a także w okolicy krocza i odbytu, u mężczyzn w cewce moczowej, na żołędzi i po wewnętrznej stronie napletka. Powikłaniem kłykcin u mężczyzn może być stulejka. Niekiedy zmiany pojawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej bądź gardła. Kłykciny kończyste mogą ustępować samoistnie, w przypadkach przewlekłego utrzymywania się zmian możliwe jest leczenie miejscowe - aplikowanie maści z lekami antywirusowymi, elektrokoagulacja, laseroterapia, zamrażanie ciekłym azotem bądź ostatecznie chirurgicznie usunięcie zmian. Ze względu na obecność wirusa HPV na błonach śluzowych chorego, może dojść do powtórnego powstania kłykcin kończystych. Dzieje się tak w około 90% przypadków.
Typy wysokiego ryzyka (onkogenne)
To przede wszystkim typy HPV 16 i 18 (a także 31, 33, 35, 35, 39, 40, 43, 51, 52, 53, 54, 55, 56 i 58, które niekiedy bywają wyodrębniane w grupę umiarkowanego ryzyka). Zakażenie typami HPV 16 i 18 może prowadzić do niekontrolowanych podziałów komórkowych nabłonka szyjki macicy, co może skończyć się rakiem szyjki macicy. Przyjmuje się, że za około 2/3 przypadków raka szyjki macicy odpowiedzialne są wirusy HPV 16 i 18.
Ryzyko zakażenia onkogennym typem wirusa HPV towarzyszy kobiecie od inicjacji seksualnej przez całe życie aktywności płciowej. Chociaż większość zakażeń HPV obserwuje się u kobiet między 16 a 26 rokiem życia, (1,2) to zwykle mają one charakter przemijający i samoistnie ustępują w przeciągu kilku miesięcy.6 U kobiet powyżej tego wieku znacznie częściej dochodzi do rozwoju przetrwałego zakażenia onkogennym typem wirusa HPV, które jest przyczyną raka szyjki macicy.
Odporność
Kobieta może się wielokrotnie zarażać HPV, może też przechodzić wielokrotnie przewlekłe zakażenia onkogennym HPV. Aby zapewnić długotrwałą i skuteczną ochronę przed dalszymi zakażeniami często konieczne jest uruchomienie zarówno odporności komórkowej, jak i humoralnej. Chodzi w szczególności o odpowiednią stymulację limfocytów B i T pomocniczych, tak aby powstała pamięć immunologiczna. Nie zawsze ma to miejsce w czasie infekcji HPV. Opracowywane obecnie szczepionki mają za zadanie stymulować odpowiedź humoralną oraz komórkową, i omijać hamowanie miejscowej odpowiedzi immunologicznej stymulując bezpośrednią reakcję układową poprzez podanie domięśniowe. Na rynku są dostępne dwie szczepionki przeciwko HPV: Silgard (Gradasil) działa przeciw typom wirusa HPV: 6, 11, 16, 18 i Cervarix - GlaxoSmithKline, przeciwko typom wirusa HPV: 16, 18, 31, 45. Szczepionki są niezwykle skuteczne. Kobiety zaszczepione wykazują 100% odporność na dane typy wirusów.
Wyszukiwarka