Bankowość - wykład 7

Istota regulacji ostrożnościowych i ich klasyfikacje

Regulacja ostrożnościowa

• jest to regulacja mająca na celu ograniczenie ryzyka podejmowanego przez banki i wynikającej z stąd możliwości wystąpienia kryzysu,

• opracowana przez władze nadzorcze, która odnosi się do pomiaru i ograniczenia ryzyka w ujęciu:

• sparametryzowanym - regulacja ilościowa,

• niesparametryzowanym - regulacja jakościowa.

Podział regulacji ostrożnościowych:

Podział I

1. zewnętrzne - narzucone bankom, ustanowione przez organy nadzorcze; stanowią narzędzie sprawowania nadzoru bankowego,

2. wewnętrzne -ustanowione przez organy poszczególnych banków, nie mogą naruszać norm zewnętrznych,

Podział II

3. ilościowe - policzalne; narzucają ograniczenia w postaci bezwzględnych wielkości liczbowych,

4. jakościowe - skupiają się na zasadach i procedurach postępowania.

Dialektyka regulacyjna - rozumowanie idące od danego pojęcia (teza) do jego przeciwieństwa (antyteza) i łączenie obu w wyższą jedność (synteza).

TEZA - wprowadzenie regulacji

ANTYTEZA - próba ominięcia regulacji

SYNTEZA - ponowna regulacja.

Dialektyka regulacyjna wskazuje, że proces regulacji jest niekończącą się gra strategiczną między dwoma grupami graczy (regulatorami) a regulowanymi, które wykonują przeciwne posunięcia.

Najważniejsze instytucje normotwórcze:

• Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego,

• Organy Unii Europejskiej,

• organizacje międzynarodowe, np. Międzynarodowy Fundusz Walutowy,

• krajowe organizacje prawotwórcze, np. Ministerstwo Finansów.

Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego

• jest komitetem władz nadzoru bankowego i banków centralnych Belgii, Kanady, Francji, Niemiec, Włoch, Japonii, Luksemburga, Holandii, Szwecji, USA, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii.

• utworzony został w 1975 roku.

• komitety spotykają się zazwyczaj w Banku Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei.

• komitet jest formą współpracy w zakresie nadzoru bankowego.

• celem nadzoru bankowego jest doskonalenie standardów nadzoru bankowego we skali międzynarodowej.

• komitet formułuje standardy nadzorcze, które władze nadzorcze mogą wprowadzić do krajowego ustawodawstwa.

Przegląd wybranych regulacji ostrożnościowych:

1. Fundusze własne banku,

2. Współczynnik wypłacalności,

3. Limity koncentracji

• wierzytelności,

• inwestycji kapitałowych

• pozycji walutowych,

4. rezerwy

• ogólne

• celowe.

Fundusze własne banku pełnią następujące funkcje:

1. założycielską (kapitał założycielski nie może być niższy niż 5 mln EURO),

2. limitowania (są podstawą określania norm nadzorczych),

3. gwarancyjną (zabezpieczają wierzycieli i deponentów),

4. finansowania (ułatwiają zdobycie kapitału obcego),

5. kompensacyjną (zabezpieczają przed ewentualnymi stratami).

Od wielkości funduszy własnych zależy skala podejmowanej działalności przez dany bank.

Wypłacalność banku można zdefiniować jako zdolność do regulowania wszystkich zobowiązań.

Jeżeli wartość rynkowa posiadanych aktywów jest wyższa niż wartość zaciągniętych zobowiązań, wówczas można stwierdzić, że bank jest wypłacalny.

Trudności:

• wartość rynkowa posiadanych przez bank aktywów jest trudna do określenia, ponieważ nie dla wszystkich instrumentów istnieje rynek,

• cena rynkowa niekoniecznie musi odpowiadać cenie, jaką bank uzyskałby rzeczywiście w przypadku zbycia danej pozycji aktywów.

w praktyce sięgnięto po inne rozwiązanie

współczynnik wypłacalności

Współczynnik wypłacalności (współczynnik adekwatności kapitałowej banku) ma na celu zapewnienie odpowiedniej relacji między bazą kapitałową banku (funduszami własnymi) z wielkością podejmowanego ryzyka.

Całkowity wymóg kapitałowy - obejmuje wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego i rynkowego.

Art. 128 Prawa Bankowego

Bank jest zobowiązany utrzymywać współczynnik wypłacalności na poziomie co najmniej 8%, a bank rozpoczynający działalność operacyjną na poziomie co najmniej 15% przez pierwsze 12 miesięcy działalności, a przez następne 12 miesięcy działalności - co najmniej 12%.

Interpretacja współczynnika wypłacalności:

• norma co najmniej 8%

• poniżej 8% - wypłacalność banku może być zagrożona

• powyżej 8% - bank nie wykorzystuje swoich możliwości.

Limity koncentracji - wyrażona procentowo relacja określonej pozycji bilansowej (np. kredytów lub akcji) do funduszy własnych banku.

Podział limitów koncentracji:

• pojedyncze - związane z pojedynczymi pozycjami lub podmiotami,

• łączne - dotyczące zaangażowania w skali całego rynku (roku?).

Rodzaje limitów koncentracji:

• wierzytelności,

• pozycji walutowych,

• inwestycji kapitałowych,

• branżowe,

• geograficzne,

• dla firm posiadających jedno źródło dostaw surowców,

• związane z przyjmowaniem tego samego rodzaju zabezpieczenia od klienta.

Rezerwy:

• ogólne - przeznaczone są na pokrywanie skutków ogólnego ryzyka działalności bankowej,

• celowe - służą do kompensacji utraty wartości jego skutku konkretnie określonego rodzaju ryzyka.

Inspekcje i działania restrykcyjne nadzoru bankowego

Cele inspekcji nadzoru bankowego:

• ocena stopnia bezpieczeństwa prowadzonej przez bank działalności (ocena kondycji finansowej banków, identyfikacja czynników zagrażających jego bezpieczeństwu),

• ocena stopnia zgodności prowadzonej działalności z obowiązującymi normami.

Tryb inspekcji:

• zza biurka (w siedzibie nadzorcy),

• na miejscu (w siedzibie banku).

Działania restrykcyjne:

1. charakter personalny (skierowany do kierownictwa banku):

• nałożenie kary pieniężnej,

• zawieszenie w czynnościach,

• odwoływanie ze stanowiska.

2. charakter strukturalny (dotyczy funkcjonowania całego banku):

• zobowiązanie do opracowania i 2wdrożenia programu naprawczego,

• likwidacja banku.

OBLIGACJE

Obligacje - jest to instrument finansowy (papier wartościowy), w którym jedna strona (emitent obligacji) stwierdza, że jest dłużnikiem drugiej strony, zwanej obligatoriuszem (właściciel obligacji) i zobowiązuje się wobec niego do wykupu obligacji.

Emisja obligacji - forma zaciągnięcia kredytu.

Kredytodawca = obligatariusz, czyli właściciel obligacji.

Kredytobiorca - emitent obligacji, instytucja zaciągająca w wyniku sprzedaży obligacji dług u nabywcy, zobowiązująca się do zwrotu pożyczonej kwoty wraz z odsetkami. W przypadku obligacji skarbowych emitentem jest Minister Finansów.

Agent emisji - instytucja odpowiedzialna za sprzedaż oraz obsługę obligacji. W przypadku obligacji skarbowych agentem emisji jest BDM PKO BP S.A. (wcześniej Centralny Dom Maklerski Pekso S.A.).

KDPW S.A. - Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. - są w nim zdeponowane obligacje skarbowe w formie zapisów elektronicznych.

Konsorcjum - domy i biura maklerskie, które podpisały umowę z agentem emisji na prowadzenie obsługi obligacji.

Wartość nominalna obligacji - wartość obligacji, od której naliczane są odsetki. Dla obligacji skarbowych oferowanych w sieci sprzedaży detalicznej wartość nominalna może wynosić 100 zł, bądź wielokrotność tej kwoty.

Rejestr Nabywców Obligacji - spis prowadzony przez agenta emisji, w którym ujawnione są osoby, które nabyły obligacje na rynku pierwotnym, oraz kolejni posiadacze, jeśli obligacje nie zostały zdeponowane na rachunkach papierów wartościowych biur maklerskich lub kontach bezpośrednich KDPW.

Dzień ustalenia praw do świadczeń z obligacji to dzień, w którym określony zostaje stan posiadania obligacji w celu ustalenia podmiotów uprawnionych do otrzymania w dniu wymagalności świadczeń z tytułu obligacji.

Subskrypcja - sprzedaż obligacji w drodze zapisów. Tzn. czas, w którym zbierane są zapisy na akcje, obligacje, itp.

Zamiana - sprzedaż poprzez zaliczenie na poczet nabywanych obligacji wierzytelności z tytułu podlegających wykupowi obligacji.

Akty prawne - w Polsce emisję i obrót obligacjami regulują różne akty prawne. Najważniejsze to:

• ustawa o obligacjach

• ustawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi

• zarządzenie Ministra Finansów o emisji obligacji skarbowych.

RYZYKA ZWIĄZANE Z OBLIGACJAMI

1. ryzyko niedotrzymania warunków - gdy kredytobiorca (emitent) nie odda obligatariuszowi części lub całości swoich zobowiązań (tym typem ryzyka charakteryzują się zwłaszcza obligacje przedsiębiorstw. Do jego obliczania służy tzw. rating obligacji. Jest stworzony przez wyspecjalizowane instytucje i polega na zakwalifikowaniu obligacji do klas o różnym poziomie ryzyka niedotrzymania warunków (im wyższe ryzyko, tym wyższe powinno być procentowanie obligacji i tym wyższa stopa dochodu).)

2. ryzyko stopy procentowej (ryzyko zmiany wartości) - związane z tym, że wzrost stóp procentowych powoduje spadek cen obligacji i odwrotnie (możliwość zmiany wartości (a zatem również ceny) obligacji w sytuacji zmian stóp procentowych na rynku. Im bardziej wartość obligacji reaguje na zmiany stóp procentowych, tym wyższe jest ryzyko stopy procentowej. Negatywny przejaw ryzyka stopy procentowej występuje w przypadku wzrostu stopy procentowej, gdyż wtedy spada wartość obligacji. [im krótszy okres do terminu wykupu obligacji, tym mniejsze ryzyko zmiany wartości obligacji]. Pozytywny przejaw ryzyka stopy procentowej występuje w przypadku obniżenia stóp procentowych, gdyż wtedy rośnie wartość obligacji.)

3. ryzyko płynności - dotyczy rynku zbytu dla danego pakietu (rodzaju) obligacji (rynek wtórny organizowany przez agenta emisji (np. bank). Problem, gdy zgłosimy chęć sprzedaży obligacji, a nie będzie kupca (często się tak dzieje, gdyż obligacje na rynku wtórnym mają niższą płynność).)

RODZAJE OBLIGACJI

1. ze względu na kryterium emitenta:

• skarbowe, emitowane przez Skarb Państwa,

• przedsiębiorstw,

• komunalne (emitowane przez gminy, związki gmin, miasta, itd.).

ze względu na kryterium oprocentowania:

• obligacje o stałym oprocentowaniu (oprocentowanie jest znane i nie zmienia się przez cały czas do terminu wykupu),

• obligacje o zmiennym oprocentowaniu,

• obligacje zero kuponowe.

fundusze własne banku

współczynnik wypłacalności =

12,5* całkowity wymóg kapitałowy

---