XIII NIEKTÓRE UMOWY

Umowy:

• nazwane (ztypizowane normatywnie, ich wzorzec jest ustalony w ustawie, przede wszystkim w KC) ,

• nienazwane (normatywnie nieztypizowane, w obowiązującym stanie prawnym nie ma wzorca normatywnego), ich podstawą jest zasada swobody umów.

PRZEDMIOTOWA KLASYFIKACJA NIEKTÓRYCH UMÓW:

• przenoszące własność,

• o korzystanie z rzeczy,

• o świadczenie usług,

• inne.

UMOWY PRZENOSZĄCE WŁASNOŚĆ

SPRZEDAŻ (535-602 KC)

Strony:

• sprzedający,

• kupujący, w zasadzie bez znaczenia kim oni są.

Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę,

• wystawienie rzeczy na widok publiczny z oznaczeniem jej ceny jest ofertą sprzedaży, do zawarcia umowy wystarczy więc oświadczenie woli potencjalnego kupującego,

• zasadą jest cena umowna,

• odpowiednio stosuje się do sprzedaży energii i praw.

Obowiązki sprzedawcy:

• udzielenie kupującemu potrzebnych wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących rzeczy sprzedanej,

• wydanie posiadane przez siebie dokumentów, które jej dotyczą,

• o ile to potrzebne do należytego korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem, załączenie instrukcji dotyczącej sposobu korzystania z rzeczy.

• o ile umowa nie stanowi inaczej, ponosi koszty wydania i odebrania rzeczy (w szczególności koszty zmierzenia lub zważenia, opakowania, ubezpieczenia za czas przewozu i koszty przesłania rzeczy),

Z chwilą wydania rzeczy sprzedanej przechodzą na kupującego korzyści i ciężary związane z rzeczą oraz niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy.

Roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy przedawniają się z upływem lat dwóch.

RĘKOJMIA ZA WADY

• w zasadzie istnieje ex lege, ale strony mogą tę odpowiedzialność rozszerzyć, ograniczyć wyłączyć,

• fizyczne: sprzedawca odpowiada jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym,

• prawne: sprzedawca odpowiada jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej.

PRAWA KUPUJĄCEGO

• może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia ceny, kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie,

• jeżeli rzecz jest oznaczona tylko co do gatunku, kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia.

• te prawa wygasają jeżeli kupujący nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w zasadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, ale nie później niż w ciągu roku od wydania rzeczy (3 lata gdy budynek)

GWARANCJA JAKOŚCI

• tylko ex contractu, tj. gdy kupujący w wykonaniu wcześniejszej umowy otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny,

• w razie wątpliwości przyjmuje się, że wystawca dokumentu (gwarant, nie musi być sprzedawcą) jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji, zasadniczo termin roczny.

• tylko z tytułu wad powstałych z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy.

SZCZEGÓLNE RODZAJE SPRZEDAŻY

• na raty; w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaż rzeczy ruchomej osobie fizycznej za cenę płatną w określonych ratach, jeżeli według umowy rzecz ma być kupującemu wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny,

• z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej;

• na próbę; pod warunkiem, że kupujący uzna przedmiot sprzedaży za dobry,

• z prawem odkupu; można zastrzec na czas do 5 lat, prawo odkupu wykonuje się przez oświadczenie sprzedawcy złożone kupującemu,

• z prawem pierwokupu; pierwokup może być zastrzeżony ex lege albo wynikać ex contractu; rzecz obciążona prawem pierwokupu może być sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem, że uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona; prawo pierwokupu wykonuje się przez oświadczenie złożone zobowiązanemu; jeżeli zawarcie umowy sprzedaży rzeczy, której dotyczy prawo pierwokupu, wymaga zachowania szczególnej formy, oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu powinno być złożone w tej samej formie; w odniesieniu do nieruchomości obciążonej prawem pierwokupu oznacza to, że strony mogą zawrzeć tylko notarialną umowę zobowiązującą do przeniesienia własności pod warunkiem, że uprawniony z prawa pierwokupu nie skorzysta ze swego prawa, dopiero gdy uprawniony z tego prawa nie skorzysta, można zawrzeć notarialną umowę o bezwarunkowym przejściu prawa własności nieruchomości; w razie wykonania prawa pierwokupu między zobowiązanym a uprawnionym umowa sprzedaży tej samej treści, co umowa zawarta przez zobowiązanego z osobą trzecią,

ZAMIANA (603-604 K.C.)

- każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą własność rzeczy, w zamian za zobowiązanie do przeniesienia własności innej rzeczy.

Prawa (obowiązki) stron są identyczne, ale różny jest ich przedmiot, w tym wartość może być różna.

Przedmiotem zamiany w istocie mogą być nie tylko rzeczy, ale i prawa.

Odpowiednio stosuje się przepisu o sprzedaży.

K.C. nie wymaga ekwiwalentności świadczeń.

DAROWIZNA (888 i nast. KC)

Jest umową, a nie jednostronnym oświadczeniem darczyńcy. Nie można zatem obdarować kogoś wbrew jego woli, obdarowany musi złożyć oświadczenie woli o przyjęciu darowizny.

Istotą darowizny jest zobowiązanie darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku, np.:

• przeniesienie określonych praw (zwłaszcza własności),

• ustanowienie określonych praw (np. służebności, renty),

• zwolnienie z długu.

• nie jest darowizną bezpłatne przysporzenie na podstawie umowy regulowanej innymi przepisami KC, np. użyczenie (889 K.C..

FORMA DAROWIZNY:

• oświadczenie woli darczyńcy w zasadzie winno mieć formę AN (czego uzasadnieniem jest konieczność dobrego zastanowienia się, co w istocie leży w jego interesie),

• przyjęcie darowizny w dowolnej formie.

Niezachowanie formy AN nie powoduje nieważności czynności prawnej, o ile przyrzeczone świadczenie zostało spełnione (czyli w razie wykonania darowizny), chyba że przepis szczególny wymaga formy kwalifikowanej (np. AN przy przeniesieniu własności nieruchomości).

POLECENIE

• umowa darowizny może na obdarowanego nałożyć obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania (893 K.C.),

• takie polecenie nie czyni nikogo wierzycielem,

• wykonania polecenia może żądać darczyńca, chyba że polecenie ma na celu korzyść wyłącznie obdarowanego,

• obdarowany może zwolnić się z obowiązku wykonania polecenia przez wydanie (w istocie zwrot) przedmiotu darowizny darczyńcom (ich następcom prawnym) w takim stanie, w jakim znajduje się ten przedmiot w chwili żądania wykonania polecenia.

ODWOŁANIE DAROWIZNY

Następuje w drodze oświadczenia woli złożonego obdarowanemu na piśmie, chyba że wymagana forma szczególna (900 K.C.)

Przesłanki:

• rażąca niewdzięczność obdarowanego,

• pogorszenie się sytuacji majątkowej (popadnięcie w niedostatek) darczyńcy po zawarciu umowy, ale przed jej wykonaniem,

Odwołanie darowizny czyniącej zadość zasadom współżycia społecznego jest jednak niedopuszczalne (902 K.C.)

Odwołanie pod rygorem nieważności następuje na piśmie

W razie rażącej niewdzięczności obdarowanego względem darczyńcy (898 K.C.):

• odwołania może żądać darczyńca lub jego spadkobiercy,

• nie można odwołać jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył,

• prawo odwołania gaśnie z upływem roku od dnia (termin zawity), w którym uprawniony dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

Gdy po zawarciu umowy a przed jej wykonaniem nastąpiło pogorszenie się

sytuacji majątkowej darczyńcy, może on darowiznę odwołać.

Jeżeli po wykonaniu umowy darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany w granicach istniejącego wzbogacenia ma obowiązek dostarczać mu niezbędnych środków utrzymania bądź wypełniać ciążące na nim obowiązki alimentacyjne. Obdarowany może się uwolnić zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia. Jeżeli zatem taki niedostatek zaistnieje już po wykonaniu darowizny, nie można jej odwołać.

Definiując „RAŻĄCĄ NIEWDZIĘCZNOŚĆ” orzecznictwo sądów cywilnych przyjmuje, że jest nim:

• nieudzielenie darczyńcy pomocy w razie choroby, także niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego

• trwonienie majątku,

• ewidentne dopuszczenie się przestępstwa przeciwko zdrowiu, życiu lub czci,

• świadome wyrządzenie (darczyńcy) krzywdy,

• może polegać zarówno na działaniu, jak i zaniechaniu, np. przestępstwa bądź inne delikty przeciwko zdrowiu-życiu darczyńcy, jego czci.

Taka niewdzięczność musi być skierowana w stosunku do darczyńcy, ale orzecznictwo dopuszcza też w stosunku do bliskich

UMOWA PRZEKAZANIA NIERUCHOMOŚCI (902^1-2 K.C.)

Nowy rodzaj umowy dotyczącej wyłącznie nieruchomości. Nie jest jednostronną czynnością prawną, nie można zatem doprowadzić do przejścia prawa własności nieruchomości bez zgody potencjalnego nabywcy.

STRONY:

• właściciel nieruchomości (każdego rodzaju),

• obowiązkowo gmina właściwa ze względu na miejsce położenia nieruchomości bądź Skarb Państwa (tylko jeżeli gmina w terminie 3 miesięcy nie skorzysta z oferty właściciela).

Przez umowę przekazania nieruchomości jej właściciel zobowiązuje się nieodpłatnie przenieść na gminę albo na Skarb Państwa własność nieruchomości.

Ex lege ta umowa ma charakter nieodpłatny. Obowiązkowa forma aktu notarialnego Co prawda z punktu widzenia ekonomicznego może być porównywalna z darowizną, to jednak z prawnego punktu widzenia nią nie jest (darowiznę np. można odwołać).

UMOWY O KORZYSTANIE Z RZECZY

NAJEM (659-692 K.C.)

Wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy do używania rzecz, na czas oznaczony lub nie, a najemca obowiązek zapłaty umówionego czynszu.

Jest to umową:

• wzajemną (dwustronnie zobowiązująca),

• odpłatną,

• konsensualną (wydanie przedmiotu najmu nie jest konieczne).,

• zobowiązującą (wynajmujący nie musi być właścicielem).

PRZEDMIOT NAJMU:

• rzecz (ruchomość, nieruchomość),

• może być część składowa rzeczy.

Zasadą jest dowolność formy umowy najmu

• jeżeli na czas dłuższy niż rok, powinna być na piśmie (ad eventum),

• w razie niezachowania tej formy uważa się na czas nieoznaczony

Po stronie:

• najemcy powstaje wierzytelność o czasowe używanie rzeczy wynajmującego i dłub którego przedmiotem jest zapłata czynszu,

• wynajmującego obowiązek utrzymywania rzeczy w stanie nadającym się do umówionego użytku, a wierzytelność o czynsz.

W razie zbycia przedmiotu najmu nabywca wstępuje w prawa wynajmującego,

- może wypowiedzieć w najbliższym terminie

NAJEMCA (ten, kto korzysta z przedmiotu najmu):

• ma prawo używania przedmiotu najmu, ale bez pobierania jego pożytków,

• to używanie tylko w granicach określonych w umowie; o ile umowa milczy - to w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy,

• bez prawa pobierania pożytków

• nie ma prawa zużycia rzeczy,

• ma obowiązek zapłaty czynszu,

• po wydaniu mu przedmiotu najmu staje się posiadaczem zależnym,

• ma prawo podnajmu (oddania w używanie), chyba że umowa mu tego zabrania.

WYNAJMUJĄCY (ten, kto oddaje w najem):

• ma obowiązek utrzymywania przedmiotu najmu w stanie nadającym się do umówionego użytku,

• problem drobnych napraw w zasadzie obciążają najemcę, ale można umówić się inaczej

Prawa i obowiązki z umowy najmu są dziedziczne.

CZYNSZ:

• w zasadzie jest świadczeniem jednorazowym,

• ale umowa może przewidywać, że jednorazowym,

• w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju,

• płatny w umówionych terminach, zasadniczo z góry,

• najemca ma ustawowe prawi zastawu na ruchomościach najemcy znajdujących się w przedmiocie najmu,

• w razie zwłoki z zapłatą przez co najmniej 2 okresy płatności - można wypowiedzieć bez zachowania terminów ustawowych.

ZAKOŃCZENIE NAJMU:

• upływ terminu,

• wypowiedzenie (jeżeli czynsz w okresach dłuższych niż miesiąc - zasadniczo 3 miesiące naprzód na koniec kwartału; jeżeli czynsz płatny miesięcznie - to wypowiedzenie takie same, ale ze skutkiem na koniec miesiąca),

• problem dopuszczalności wypowiedzenia najmu zawartego na czas oznaczony; wedle SN jest to możliwe jeżeli umowa określa w jakich sytuacjach to może nastąpić.

ODRĘBNE ROZWIĄZANIA DOT. NAJMU:

• lokali; do ochrony praw najemcy stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności.

DZIERŻAWA (693-709 KC)

Treścią jest oddanie dzierżawcy rzeczy:

• do używania i pobierania pożytków,

• czas oznaczony lub nie, w zamian za zapłatą czynszu, który

• czynsz może być oznaczony w ułamkowej części pożytków,

• dzierżawa na czas dłuższy niż 30 lat po tym terminie jako na czas nieoznaczony,

• w sytuacjach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy o najmie.

Dzierżawca:

• ma obowiązek wykonywać swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki,

• bez zgody wydzierżawiającego nie może zmieniać przeznaczenia przedmiotu dzierżawy

• bez zgody wydzierżawiającego nie wolno poddzierżawiać lub oddawać do bezpłatnego używania,

• ma obowiązek dokonywać napraw w celu utrzymywania przedmiotu najmu w niepogorszonym stanie,

• odrębne wymagania w odniesieniu do dzierżawy gruntów rolnych,

• stosuje się odpowiednio do dzierżawy praw.

UŻYCZENIE (710-719 KC)Strony:

• użyczający,

• biorący w użyczenie.

Treść:

• zezwolenie na bezpłatne używanie rzeczy, w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy,

• czas oznaczony lub nie,

• bez zgody użyczającego nie wolno oddawać osobie trzeciej do używania,

• obowiązek zwrotu w stanie niepogorszonym wyjąwszy naturalne zużycie.

NIEKTÓRE UMOWY O ŚWIADCZENIE USŁUG

UMOWA ZLECENIA (734-752 K.C.)

Typowa umowa starannego działania:

• przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej na rzecz zleceniodawcy,

• o ile umowa nie stanowi inaczej, obejmuje ona umocowanie do dokonania czynności w imieniu zleceniodawcy,

• nie uchybia to przepisom o formie C-P,

• domniemywa się, że jest to umowa odpłatna,

• zleceniobiorca może powierzyć wykonanie osobie trzeciej tylko jeżeli umowa, zwyczaj lub okoliczności tego wymagają,

• odpowiada wtedy za brak należytej staranności zastępcy,

• musi niezwłocznie powiadomić zleceniodawcę,

• ma obowiązek informowania zleceniodawcy o przebiegu sprawy,

• zleceniodawca w każdej chwili może wypowiedzieć,

• stosuje się odpowiednio do umów o świadczenie usług nie uregulowanych innymi przepisami,

• zleceniobiorca nie odpowiada za brak rezultatu, a wyłącznie za brak należytej staranności.

UMOWA o DZIEŁO (627-646 K.C.)

Zawiera obowiązanie do wykonania oznaczonego dzieła (tzw. umowa rezultatu),

• ex lege odpłatne,

• jeżeli w toku wykonywania zaistnieje konieczność wykonania dodatkowych prac a kosztorys sporządzał zamawiający, przyjmujący zamówienie może żądać podwyższenia wynagrodzenia,

• jeżeli kosztorys sporządzał wykonawca, może żądać podwyższenia tylko jeżeli pomimo należytej staranności nie mógł przewidzieć dodatkowych prac,

• umowa o dzieło którego wykonanie zależy od osobistych cech wykonawcy, rozwiązuje się w chwili jego śmierci.

PROWADZENIE CUDZYCH SPRAW BEZ ZLECENIA (752-757 KC)

Nie jest stosunkiem umownym, ma charakter zbliżony do zlecenia

Ten, kto prowadzi bez zlecenia cudzą sprawę:

• ma obowiązek działać z korzyścią osoby, której sprawę prowadzi,

• zgodnie z jej prawdopodobną wolą,

• zachować należytą staranność,

• w miarę możliwości powiadomić te osobę,

• zdać rachunek z prowadzenia sprawy, wydać wszystko co uzyskał,

• może żądać zwrotu wydatków i nakładów.

6

22011-11-20 XII NIEKTÓRE UMOWY

2011-11-29 XII NIEKTÓRE UMOWY

---