RZS

Jest to przewlekły, postępujący stan zapalny występujący w błonie maziowej stawu. Prowadzi do niszczenia tkanek stawowych i do upośledzenia czynności stawu. Czasami daje powikłania narządowe. Rozwój choroby przebiega rzutami i może prowadzić do inwalidztwa.

Statystycznie, w Polsce na RZS choruje ok. 0,5 do 2 % populacji. Szczyt zachorowań ok. 40 r.ż. Występuje częściej u kobiet.

Patogeneza (trochę zakręcone ja tego nie rozumiem do końca )

Przyczyna nieznana. Przypuszcza się, że do powstania stanu zapalnego przyczynia się wirus różyczki , cytomegalii, ponieważ u 80 % chorych wykazano obecność przeciwciał tych wirusów.

Jest to choroba autoimmunologiczna. Głównym procesem w patogenezie jest immunizacja polegająca na wytwarzaniu przeciwciał IgG określanych jako czynnik reumatoidalny. Dochodzi do aktywacji dopełniacza i cytokin, uwolnienia mediatorów zapalenia oraz enzymów agresywnych wobec chrząstki. Czynniki reumatoidalne tworzą kompleksy. Cząsteczki IgG pełnią rolę i antygenu i przeciwciała.

Kompleksy te wiążąc dopełniacz stają się przyczyną dalszych zmaian zapalnych. Powoduje to napływ granulocytów do jamy stawowej. Są to tzw. ragocyty - granulocyty, które fagocytują kompleksy immunologiczne IgG i czynników reumatoidalnych. Zwiększa się przepuszczalność naczyń w błonie maziowej, w wyniku czego gromadzi się tam wysięk, do jamy stawowej przechodzi fibrynogen, płytki krwi i krwinki czerwone. Na powierzchni chrząstki odkłada się włóknik, narasta ziarnina reumatoidalna, wywiera ona destrukcyjne działanie na chrząstkę i nasadę kości, ponieważ stanowi barierę odgraniczającą chrząstkę od płynu stawowego i uniemożliwia metabolizm.

Przebieg

Początek choroby może mieć charakter nagły lub powolny. Pierwsze zmiany najczęściej lokalizują się w małych stawach rąk; zazwyczaj są to śródręczno - paliczkowe i międzypaliczkowe bliższe (40 %). Cechą charakterystyczną jest to, że zmiany zachodzą symetrycznie. Stan zapalny przenosi się na inne stawy. Choroba przebiega z okresami remisji i nawrotów.

Stopniowo zmiany patologiczne w obrębie stawów pogłębiają się:

• stan zapalny błony maziowej, obrzęk tkanek okołostawowych, przerost kosmków błony maziowej, przerost błony maziowej, powstawanie nacieków i ziarniny reumatoidalnej niszczącej chrząstkę i kości;

• na powierzchni chrząstki tworzy się tkanka patologiczna - łuszczka, dochodzi do zniszczenia powierzchni stawowych, tworzą się pojedyncze nadżerki kości, uszkodzenia aparatu więzadłowego, błona maziowa wrasta do jamy stawowej powodując zniekształcenie zarysu stawu, szpara stawowa zwęża się, przesunięcia powierzchni stawowych względem siebie, podwichnięcia stawu;

• jednocześnie toczą się w obrębie stawu procesy naprawcze, co doprowadza do powstania zrostów włóknistych (tkanka ziarninując przekształca się w tkankę łączną) a następnie kostnych, powstają guzki reumatoidalne (centralnie położone ognisko martwicy włóknikowej otoczone wałem fibroblastów a potem tkanką łączną zawierającą limfocyty i kom. plazmatyczne), najczęściej powstają w tkance podskórnej ponad powierzchniami wyprostnymi stawów, w miejscach narażonych na ucisk (ale występują także w narządach wewnętrznych);

RZS przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. W okresie zaostrzenia choroby dochodzi do zniekształceń, powstają przykurcze (zwłaszcza st. łokciowy), ograniczenie ruchomości (st. barkowy tzw. bark zamrożony). Zmiany w odc C kręgosłupa mogą powodować przemieszczenia kręgów, co stwarza niebezpieczeństwo uszkodzenia rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych. Zajęcie stawów biodrowych przebiega symetrycznie i doprowadza do kalectwa. Dochodzi do zniekształcenia stawów na skutek zniszczenia panewek i przebudowy tkanki kostnej głowy kości udowej. Zmiany patologiczne w stawach kol. prowadzą do zniekształceń stawów (najczęściej koślawość). W okolicy podkolanowej tworzą się torbiele Bakera, które mogą mieć połączenie z jamą stawową. W stawach stóp może dojść do podwichnięć w st. śródstopno - paliczkowych utrudniających chodzenie. Wszystkie zmiany powodują, że obciążenie stawów kk d zmienia się i jest nieprawidłowe.

Powikłania

• niedokrwistość - upośledzone wchłanianie F z przewodu pokarmowego, częste krwawienia z przewodu pokarmowego prowadzą do niedokrwistości z niedoboru żelaza; niedokrwistość przewlekła - anemia;

• osteoporoza;

• zaniki mięśniowe;

• kardiomiopatia;

• zmiany w nerkach - skrobiawica nerek, odmiedniczkowe zapalenie nerek;

Kryteria rozpoznania RZS

• sztywność poranna > 1;

• symetryczne, zniekształcające zapalenia stawów w ≥ 3 obszarach;

• czynnik reumatoidalny;

• guzki reumatoidalne;

• nadżerki w powierzchniach przystawowych kości widoczne w rtg;

Po wielu latach:

• ulnaryzacja dłoni (odchylenie łokciowe palców) z pogrubieniem okolic stawów;

• palce o typie „łabędzia szyja”; - musisz sobie sprawdzić dokładnie jak wyglądają

• haluksy;

Leczenie:

• fizykoterapia;

• kinezyterapia;

• leczenie farmakologiczne;

• chirurgia;

Objawy kliniczne

NIESWOISTE	SWOISTE	POZASTAWOWE
uczucie rozbicia; skłonność do pocenia; stany podgorączkowe; zmatowienie i kruchość paznokci; plamy barwnikowe na grzbiecie dłoni; męczliwość; brak łaknienia;	zapalenie wielostanowe; zapalenie pochewek ścięgnistych i kaletek maziowych: rozwija się z tworzeniem zgrubień i niszczeniem chrząstek, początek od małych stawów symetrycznie po obu stronach ciała , postępuje dośrodkowo; bóle stawów i mm; przy ruchach; obrzęki, bolesny ucisk dłoni; gromadzenie płynu w stawach; zaniki mm międzykostnych; ograniczenie ruchomości; odchylenie łokciowe palców, zniekształcenie stawów międzypaliczkowych bliższych i śródręcznopaliczkowych typu „łabędzia szyja”; uczucie sztywności porannej ; zaburzenia ukrwienia palców, zespół kanału nadgarstka (stan zapalny z możliwością ucisku na nerw pośrodkowy; torbiele Bakera (w dole podkolanowym); guzki reumatoidalne;	Serce: zapalenie osierdzia, rzadziej wsierdzia, często ze zmianami naśladującymi zawał serca w EKG; Płuca: zapalenie opłucnej, zwłóknienie płuc; Narząd wzroku: suche zapalenie spojówek i rogówki, zapalenie twardówki oraz blaszki nadtwardówkowej; Naczynia: zapalenie naczyń palców (rzadko martwica), zapalenie naczyń zaopatrujących nerwy (polineuropatia);

Radiologiczna kwalifikacja wg STEINBROCKERA (określamy stopień zaawansowania choroby)		Kwalifikacja wg jakości życia (wg Steinbrockera) (określamy stopień wydolności czynnościowej)		Test ZAIFRYDA (ocena uszkodzenia chrząstki stawowej; podstawa metodyki usprawniania)
OKRES I	brak zmian radiologicznych; niewielka osteoporoza okołostawowa; nieznaczny obrzęk stawu;	OKRES I	pełna wydolność czynnościowa;	Iº	ruch płynny; pacjent może wykonać ruch z obciążeniem w pełnym zakresie; przy ćw. stosujemy opór mniejszy od max obciążenia;
OKRES II	nasilone odwapnienia okołostawowe - osteoporoza okołostawowa; nieznaczne uszkodzenia chrząstki stawowej i powierzchni kostnych; przewlekłe zapalenia pochewek ścięgnistych mm; guzki reumatoidalne;	OKRES II	wydolność wystarczająca do wykonania podstawowych czynności, mimo trudności powodowanych bólem lub ograniczeniem ruchomości;	IIº	bez obciążenia, pacjent wykonuje ruch w pełnym zakresie; zastosowanie niewielkiego obciążenia ogranicza zakres ruchu i powoduje ból; stosuje się ćw. czynne wolne lub w odciążeniu z oporem;
OKRES III	wyraźne objawy destrukcji chrząstki i kości - liczne nadżerki na brzegach krawędzi stawowych; zwężenie szpary stawowej i nieprawidłowe ustawienie powierzchni stawowych względem siebie bez zrostów włóknistych i kostnych; (rozpoznanie RZS w 100 %)	OKRES III	wydolność czynnościowa znacznie ograniczona; wystarcza do wykonania niektórych prostych czynności; konieczna jest pomoc drugiej osoby;	IIIº	bez obciążenia, chory wykonuje ruch powoli, skokami; odciążenie kończyny ułatwia wykonanie ruchu, jest on płynny i w pełnym zakresie; stosuje się ćw. w odciążeniu, lub w odciążeniu z niewielkim oporem;
OKRES IV	zesztywnienie włóknisto - kostne stawów; ograniczenie ruchomości; zaniki mięśniowe;	OKRES IV	unieruchomienie pacjenta w łóżku; nie jest w stanie wykonać prostych czynności samoobsługowych; stała pomoc drugiej osoby;	IVº	pacjent nie może wykonać ruchu; przy odciążeniu kończyny, ruch odbywa się w niewielkim zakresie; ruch czynny < ruch bierny; wykonuje ćw. czynne w odciążeniu, czynno - bierne i wspomagane;

WYŻEJ PRZEDSTAWIONE OKRESY CHOROBY NIE ZAWSZE POKRYWAJĄ SIĘ ZE SOBĄ!

---