Nazwa przedmiotu: Psychologia rozwoju człowieka

Autor programu: mgr Izabela Tudek

[e-mail]

Rok studiów: I PE, 5-l stacjonarne

Forma realizacji: ćwiczenia

Forma zaliczenia: zaliczenie bez oceny

Wymiar godzin: 30

Cel zajęć: Celem zajęć jest poznanie przez studentów zjawisk i procesów rozwojowych pojawiających się na kolejnych etapach życia człowieka - od urodzenia aż do śmierci.

Tematy zajęć wraz z literatura obowiązkowa i uzupełniającą:

1. Zajęcia wprowadzające w problematykę przedmiotu. Czym zajmuje się psychologia rozwoju człowieka i do czego wiedza z tej dziedziny może być przydatna pedagogom?

• przedstawienie programu i struktury zajęć, literatury podstawowej, kryterium zaliczenia

• omówienie istoty rozwoju, okresy rozwojowe - ćwiczenie Linia życia

Literatura uzupełniająca:

Brzezińska, A. (2002). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Scholar, rozdz. 2,3.

2. Powstaje człowiek - dziecko w okresie prenatalnym.

• przebieg rozwoju psychofizycznego dziecka w okresie prenatalnym, stadia rozwoju na podstawie filmu: „Cud narodzin”

• warunki optymalne dla rozwoju dziecka i czynniki szkodliwe dla rozwoju

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP, roz. 4. s. 121-160

Literatura uzupełniająca:

Kornas - Biela, D. (2000). Okres prenatalny. W: B. Harwas - Napierała, J. Trempała (red.). Psychologia rozwoju człowieka. T. 2. Warszawa: PWN

3. Dziecko pojawia się na świecie - okres niemowlęcy.

• rozwój psychoruchowy dziecka, omówienie tematu na podstawie filmu Mały człowiek. Chodzenie.

• rozwój mowy

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa, WSiP, roz. 5. s. 161-190

Literatura uzupełniająca:

Czub, M. (2005). Wiek niemowlęcy. Jak rozpoznać potencjał dziecka? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

4. Jestem odrębną istotą czyli rozwój dziecka w okresie poniemowlęcym.

• rozwój przywiązania w okresie niemowlęcym i poniemowlęcym

• rozwój emocjonalny i społeczny - zagadnienia praktyczne, film: Mały człowiek. Emocje

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa, WSiP, roz. 5. s. 190-214

Literatura uzupełniająca:

Appelt, K. (2005). Wiek poniemowlęcy. Jak rozpoznać potencjał dziecka? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

Birch, A. (2005). Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości (rozdz. 2.1. Rozwój relacji społecznych rozdz. 2.2. Rozwój przywiązania). Warszawa: PWN

5. Pierwsze kroki w przedszkolu

• prezentacja: Myślenie przedoperacyjne u Piageta

• rozwój emocjonalny

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP, rozdz. 6. s. 215-238, 244-251 oraz tekst w ramce s. 252-253

Literatura uzupełniająca:

Smykowski, B. (2005). Wiek przedszkolny. Jak rozpoznać potencjał dziecka? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

6. Specyficzne aktywności małego dziecka.

• osobowość i rozwój społeczny dziecka

• prezentacja: Zabawa dziecięca u dzieci od urodzenia do 14 roku życia

• trudności jakie przeżywa dziecko w okresie przedszkolnym

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP, rozdz. 6. s. 215-238, 244-251 oraz tekst w ramce s. 252-253

Literatura uzupełniająca:

Smykowski, B. (2005). Wiek przedszkolny. Jak rozpoznać potencjał dziecka? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

Smykowski, B. (2005). Wiek przedszkolny. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

7. Idę do szkoły. Psychologiczne aspekty edukacji wczesnoszkolnej.

• prezentacja: Rozwój rysunku dziecka i jego rola w rozwoju dziecka

• dojrzałość szkolna

• rola grupy rówieśniczej w życiu dziecka

• trudności dziecka w młodszym wieku szkolnym

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP, roz. 7. s. 279-337

Literatura uzupełniająca:

Appelt, K. (2005). Wiek szkolny. Jak rozpoznać potencjał dziecka? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

Wiliński, P. (2005). Wiek szkolny. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

8. Czy to naprawdę trudny wiek - dziecko w okresie adolescencji.

• definicja adolescencji

• realizacja zadań rozwojowych okresu dorastania

• znaczenie zmian rozwojowych w okresie adolescencji

• film: „Cudowna podróż w głąb ludzkiego ciała. Szalejące nastolatki”.

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP, rozdz. 8. s. 339-383

Literatura uzupełniająca:

Bardziejewska, M. (2005). Okres dorastania. Jak rozpoznać potencjał nastolatków? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

Ziółkowska, B. (2005). Okres dorastania. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

9. Psychologiczne aspekty okresu dorastania.

• rola grupy rówieśniczej w okresie adolescencji

• proces formowania się tożsamości

• prezentacja: Bunt młodzieńczy w percepcji nastolatków.

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP, rozdz. 8. s. 383-395

Bardziejewska, M. (2005). Okres dorastania. Jak rozpoznać potencjał nastolatków? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP, s.345-348 i 367-370

Literatura uzupełniająca:

Ziółkowska, B. (2005). Okres dorastania. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

10. Różnorodność ról społecznych w okresie wczesnej dorosłości.

• Prezentacja: Zadania rozwojowe okresu wczesnej dorosłości

• koncepcja zegara społecznego i biologicznego (wydarzenia punktualne i niepunktualne)

• style życia

• kryzys okresu wczesnej dorosłości

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP, rozdz. 9. s. 397-457

Literatura uzupełniająca:

Birch, A. Malim, T. (2002) Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości. Warszawa: PWN, rozdz. 6, s. 133-138

Ziółkowska, B. (2005). Okres wczesnej dorosłości. Jak rozpoznać potencjał młodych dorosłych? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

11. Środek życia - kryzys czy szansa na rozwój?

• film „42-latki”

• zmiany fizyczne i w funkcjonowaniu poznawczym

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP, rozdz. 10. s. 459- 482

Literatura uzupełniająca:

Appelt, K. (2005). Środkowy okres dorosłości. Jak rozpoznać potencjał dojrzałych dorosłych? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

Ziółkowska, B. (2005). Środkowy okres dorosłości. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

12. Od dorosłości do starości.

• role i zadania we wczesnej dorosłości

• prezentacja: Kryzys średniej dorosłości

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP, rozdz. 10. s. 482-524

Literatura uzupełniająca:

Appelt, K. (2005). Środkowy okres dorosłości. Jak rozpoznać potencjał dojrzałych dorosłych? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

Ziółkowska, B. (2005). Środkowy okres dorosłości. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP

13. Kolory złotej jesieni czyli późna dorosłość

• prezentacja: Percepcja starości w oczach jej bohaterów.

• zmiany regresyjne w okresie starości

• emerytura

• choroba, śmierć i żałoba

Literatura obowiązkowa:

Turner, J., S. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP, rozdz. 11. s. 525-590

Literatura uzupełniająca:

Birch, A. Malim, T. (2005) Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości. Warszawa: PWN, rozdz. 6.5, s. 249-262

14. Podsumowanie zajęć i zaliczenie.

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu:

- obecność na zajęciach (możliwe są dwie nieobecności w cyklu zajęć)

- przygotowanie prezentacji w malej grupie oraz przedstawienie jej na forum grupy - możliwość uzyskania maksymalnie 6 punktów (ocena grupy i prowadzącego)

- zaliczenie każdego z dwóch kolokwiów na minimum 7 punktów na 12 możliwych

- uzyskanie z przedmiotu łącznie minimum 20 punktów na 36 możliwych,

- dodatkowe punkty można uzyskać na „wejściówkach”, które będą odbywały się na początku zajęć (łącznie 6 punktów)

Tematy prac grupowych wraz ze wskazówkami do przygotowania:

1. Myślenie przedoperacyjne u Piageta (przedstawienie klasycznych eksperymentów nad myśleniem przedoperacyjnym, prezentacja nagrań i wywiadów z dziećmi, egocentryzm, animizm artyficjalizm)

2. Zabawa dziecięca od urodzenia do 14 roku życia (rozwój zabawy - krótko, jej wpływ na rozwój, przykłady aktywności dziecięcej, prezentacja w postaci pokazu gier i zabaw, wykorzystanie wolnego czasu przez dzieci - badania, znaczenie telewizji, współczesne zabawy, np.; gry komputerowe i ich wpływ na rozwój)

3. Rozwój rysunku dziecka i jego rola w rozwoju dziecka (prezentacja rysunków dziecka charakterystycznych dla każdego etapu rozwoju, ich znaczenie dla rozwoju, próba analizy rysunków, rola rysunku w terapii dziecięcej).

4. Bunt młodzieńczy w percepcji nastolatków (film, wywiady z młodzieżą, przegląd prasy młodzieżowej, analiza treści blogów internetowych, badania młodzieży np. dotyczące zachowań ryzykownych, drama)

5. Zadania rozwojowe okresu wczesnej dorosłości (wywiady z młodymi dorosłymi - jak postrzegają i przeżywają ten czas, identyfikowanie problemów związanych z aktywnością zawodową i społeczną)

6. Kryzys średniej dorosłości (utrata pracy, zmiana kwalifikacji, wyzwania współczesności, syndrom opuszczonego gniazda, bilans życia, opieka nad rodzicami, rola dziadków)

7. Percepcja starości w oczach jej bohaterów (wywiady, Uniwersytet Trzeciego Wieku, Domy Seniora, spędzanie wolnego czasu, radzenie sobie z ograniczeniami, podejście do starości)

4

---