ujecia rachunkowosci, Rachunkowosc


  1. TRADYCYJNE UJĘCIE RACHUNKOWOŚCI.

Definicja wg S. Skrzywana

Rachunkowość jest szczególnym rodzajem ewidencji gospodarczej. Stanowi ona system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, przedstawiania i interpretowania wyrażanych w pieniądzu i bilansujących się ogólnych i szczególnych danych liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowych jednostki gospodarczej.

RYS. 2.1 STR 19

  1. WSPÓŁCZESNE UJĘCIE RACHUNKOWOŚCI

Definicja

Rachunkowość - jest to system informacyjno - kontrolny retro i prospektywny, który pozwala ustalić wynik finansowy i kondycję podmiotu.

RYS 2.2 STR 19

Informacja - wg polskiej normy jest to znaczenie jakie przy zastosowaniu odpowiedniej konwencji przypisuje się danym.

Dane - liczby, pojęcia lub rozkazy przedstawione w sposób wygodny do przesyłania, interpretacji lub przetwarzania metodami ręcznymi bądź automatycznymi

  1. RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA

Rachunkowość finansowa jest to system informacyjny w podmiocie gospodarczym, który dostarcza dane liczbowe do określenia jego kondycji finansowej.

Rachunkowość ta jest uregulowana przez przepisy prawne. Sprawozdawczość finansowa składa się z:

  1. Bilans majątkowy

  2. Bilans strat i zysków

  3. Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych

RYS 2.6 STR 31

  1. RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA

Rachunkowość zarządcza - system gromadzenia, klasyfikacji, agregacji, analizy i prezentowania informacji finansowych i niefinansowych wspomagających kierowników w procesie podejmowania decyzji i kontroli.

Rachunkowość zarządcza stwarza możliwość podejmowania lepszych i trafnych decyzji, dzięki czemu cele przedsiębiorstwa są osiągane w sposób efektywny.

RYS 2.5 STR 31

  1. RACHUNKOWOŚĆ JAKO SYSTEM INFORMACYJNY

Rachunkowość jest systemem względnie odosobnionym, tzn. że połączona jest z otoczeniem na drogach zwanych wejściami, a oddziałuje na otoczenie poprzez drogi zwane wyjściami.

RYS. 3.2 RYS 3.3 RYS.3.4 Rys 3.5

  1. BILANS MAJĄTKOWY

Bilans majątkowy - jest statycznym, tabelarycznym, dwustronnym zestawieniem majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania, sporządzonym na określony dzień (zwykle na początek i na koniec roku kalendarzowego), odzwierciedla on jakim majątkiem dysponuje przedsiębiorstwo i jakie są jego źródła finansowania (kto jest właścicielem tego majątku).

RYS

Aktywa bilansu uszeregowane są wg stopnia rosnącej płynności

MAJĄTEK TRWAŁY:

MAJĄTEK OBROTOWY

Pasywa uszeregowane są wg stopnia wymagalności zakładu:

KAPITAŁY WŁASNE - źródła finansowania majątku (kapitał udziałowy, zakładowy, akcyjny, kapitały zapasowe, rezerwowe, zysk, strata)

KAPITAŁY OBCE - obce źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa:

  1. ZASADY KONSTRUKCJI PIONOWEJ BILANSU

RYS

Struktura pionowa bilansu mówi nam o procentowym udziale majątku trwałego i majątku obrotowego w aktywach, oraz o procentowym udziale kapitału własnego i kapitału obcego w pasywach.

Ich stosunek może być różny w zależności od rodzaju przedsiębiorstwa (rodzaj branży), oraz od zamożności właściciela.

  1. ZASADY KONSTRUKCJI POZIOMEJ BILANSU

Dwa przypadki:

I [Rys6]

Kapitał własny w 100% pokrywa majątek trwały firmy, a nadwyżka pokrywa majątek obrotowy. Kondycja firmy jest dobra. Kapitał obcy jest niższy niż majątek obrotowy czyli firma jest wypłacalna.

II [Rys6]

Sytuacja finansowa przedsiębiorstwa jest zła. Nie pokryty jest w 100% majątek trwały przez kapitał własny, ponadto majątek obrotowy jest mniejszy niż kapitał obcy, czyli firma jest niewypłacalna.

  1. ZASADY SPORZĄDZANIA BILANSU

RYS 6

Zasada jasności - polega na tym, aby odpowiednio szczegółowo wymienić pozycje bilansowe.

Zasadzie jasności podporządkowana jest klasyfikacja w bilansie, gdzie występują najważniejsze grupy oznaczone literami „A, B, C…”, podgrupy oznaczone cyframi rzymskimi, a szczegółowe pozycje cyframi arabskimi.

Zasada ciągłości - należy zapewnić, dane bilansu zamknięcia były równe danym bilansu otwarcia.

Zasada prawdziwości - prawdziwość bilansu jest to jego zgodność z rzeczywistością.

Rodzaje aspektów:

Aspekt ilościowy - trudności w prawidłowym określeniu ilości danych materiałów lub przedmiotów występujące w odniesieniu do materiałów masowych, tj. węgiel na hałdach, piasek, żwir… Rachunkowość dopuszcza wówczas obliczenia szacunkowe (techniczne).

Aspekt wartościowy - polega na ustaleniu ceny rzeczywistej materiałów, towarów i produktów. Cena rzeczywista w rachunkowości przyjęta jest umownie jako cena nabycia, czyli cena zakupu + koszt zakupu, w przypadku urządzeń będzie to cena zakupu + koszt zamontowania na stanowisku pracy. Cena nabycia staje się nieaktualna (historyczną) z chwilą zachodzenia procesów inflacyjnych. Aby utrzymać ceny rzeczywiste należy przecenić ceny historyczne.

Aspekt nazewnictwa - przy coraz większym uogólnianiu grup materiałów musimy pamiętać o jednolitym nazewnictwie, aby nie wprowadzić zamętu terminologicznego.

  1. WPŁYW ZDARZEŃ GOSPODARCZYCH NA BILANS.

Zdarzenie gospodarcze (operacja gospodarcza) - jest to fakty powodujące zmiany składników majątkowych lub powstanie kosztów i przychodów ze sprzedaży.

Zdarzenia gospodarcze muszą posiadać następujące cechy:

Wpływ zdarzeń gospodarczych na bilans wg Schar'a:

  1. każde zdarzenie gospodarcze wywołuje zawsze zmiany w dwóch pozycja bilansu, w taki sposób, że podstawowe równanie A=P jest zachowane.

  2. A+Z-Z=P Zmiana tylko w aktywach (np. zakup za gotówkę materiałów), całkowita suma bilansowa nie ulega zmianie.

  3. A+Z=P+Z Zmiana w aktywach i w pasywach (np. zakup materiałów na warunkach kredytowych) całkowita suma zostaje zwiększona.

  4. A-Z=P-Z Zmiana w aktywach i w pasywach (np. spłata zobowiązania z rachunku bankowego) całkowita suma zostaje pomniejszona.

  5. A=P-Z+Z zmiana tylko w pasywach (np. spłata zobowiązania za zaciągnięty kredyt) całkowita suma nie ulega zmianie

Z powyższych równań wynika, że równowaga bilansowa zostaje zawsze zachowana.

  1. KONTO - ASPEKT KONSTRUKCYJNY

Konto jest bardzo źle zdefiniowane, gdyż większość podręczników podaje: „konto jest to narzędzie służące do rejestracji zdarzeń gospodarczych.” Nie wyjaśnia to istoty konta. Istotą konta jest zawsze dwustronna tabela, w której przychody przeciwstawiamy rozchodom.

Aspekt konstrukcyjny polega na tym, że konto jest zawsze dwustronną tabelą, w której po lewej stronie jest „Winien”, a po prawej „Ma”.

RYS 23-konto dwustronne

Pod względem graficznym konto może mieć wiele rodzajów jednak zawsze muszą występować istotne cechy konta.

  1. ASPEKT CZYNNOŚCIOWY KONTA

Aspekt czynnościowy konta polega na tym, aby na koncie rejestrować zdarzenia gospodarcze:

RYS 24 konto jednostronne

Konto funkcjonuje na zasadzie równania:

Stan początkowy + przychody = rozchody + stan końcowy

Nazywane jest bilansem konta. Równanie to znalazło zastosowanie w wielu pokrewnych gałęziach nauki.

  1. (14. 15) SYSTEM KONT - KONTA BILANSOWE I KONTA WYNIKOWE

RYS 24

Konta bilansowe charakteryzują się tym, że posiadają salda początkowe i salda końcowe. Salda początkowe przenoszone są z bilansu otwarcia, a salda końcowe przenoszone są do bilansu zamknięcia. Konta aktywne i pasywne działają na przeciwstawnych zasadach.

RYS 24

Ten przedstawiony charakter kont aktywnych i pasywnych zapewnia równowagę bilansową bo stan początkowy na kontach aktywnych będzie po stronie WN, a stan początkowy na kontach pasywnych po stronie MA, równowaga bilansowa będzie zachowana.

Konta wynikowe nie posiadają stanów początkowych ani końcowych. Konta te odzwierciedlają procesy gospodarcze (zaopatrzenie produkcja, sprzedaż). Procesy gospodarcze w każdym roku zaczynają się od zera, a efekty tych procesów na koniec roku stanowią składniki bilansowe i dlatego przenoszone są na konta bilansowe.

  1. ZASADA PODWÓJNEGO KSIĘGOWANIA - UJĘCIE TRADYCYJNE I MACIERZOWE

W systemie kont obowiązuje zasada podwójnego księgowania, tzn., że każde zdarzenie gospodarcze musi być zarejestrowane:

RYS 25

  1. zasada podwójnego księgowania w formie grafu

RYS 25 graf

Strzałka w kierunku danego bieguna (A,B,C) oznacza zwiększenie, co powoduje zarejestrowanie zdarzenia gospodarczego po stronie WN, drugi kierunek strzałka oznacza zdarzenie ujemne, co powoduje zapisanie zdarzenia po stronie MA.

  1. Tradycyjne (forma księgowania na kontach)

RYS 25 konta

  1. W ujęciu macierzowym (opiera się na podwójnej interpretacji każdego zdarzenia)

Konwencja Gomberg'a - wiersz WN(+) kolumna MA(-)

Konwencja Leontieffa - wiersz MA(-) kolumna WN(+)

RYS 25 macierz

W = [wij] i= numer konta(-) j= numer konta(+)

Macierzowe ujęcie podwójnego księgowania pozwala uogólnić zasadę podwójnego księgowania:

  1. staje się ona ogólną zasadą bilansowania zdarzeń gospodarczych

  2. macierz pozwala księgować jednostronnie, a interpretować podwójnie z punktu widzenia wiersza i kolumny

  3. macierzowe ujęcie pozwala przybliżyć rachunkowość do innych nauk zwłaszcza ekonometrii i ekonomii

  4. macierzowe ujęcie będzie stosowane za 10 - 15 lat

  1. MODEL EWIDENCYJNY T. PECHEGO

T. Peche opracował model pięciokontowy, w którym występuje sześć typów zdarzeń gospodarczych obejmujących zarówno konta bilansowe, jak i konta wynikowe. Model ten przedstawimy jest w 3 etapach:

I etap konstrukcji modelu - podzielił on konta na dwa rzędy kont:

RYS 8

Każde zdarzenie musi być zarejestrowane na jednym koncie rodzajowym i na jednym kierunkowym.

II etap - podzielił konto kierunkowe na konto roszczeń (należności i zobowiązania) i konto wyników (koszty i przychody)

RYS 8

III etap - podział kont rodzajowych na trzy konta czyli

RYS 9

  1. Transakcje elementarne materialne (zakup lub sprzedaż materiałów)

  2. Transakcje elementarne rozrachunki (zapłata za dostarczone materiały)

  3. Transakcje elementarne transferowe (transfer własności - otrzymanie spadku)

  4. Operacje wewnętrzne materialne (zużycie materiałów - koszt)

  5. Operacje wewnętrzne rozrachunkowe (przeszacowanie dewiz)

  6. Operacje wewnętrzne rozliczeniowe (tworzenie i rozwiązywanie rezerw)

  1. 19 TRANSAKCJE ELEMENTARNE I OPERACJE WEWNĘTRZNE

Transakcje elementarne są to takie zdarzenia gospodarcze, które związane są z aktami przekazywania majątku na zewnątrz do otoczenia lub otrzymywania z zewnątrz określonych składników majątku.

Założenie: każda transakcja musi mieć charakter roszczeniowy.

Operacje wewnętrzne są to takie zdarzenia gospodarcze, które zachodzą wewnątrz danego podmiotu, będą to koszty i efekty procesów: zaopatrzenia, produkcji i sprzedaży.

RYS 9

  1. BILANS OBROTÓW I SALD

Bilans obrotów i sald polega na tym, że po otwarciu i zaksięgowaniu wszystkich zdarzeń gospodarczych, należy podsumować konta i przenieść obroty każdego konta do zestawienia.

RYS str. 126

Bilans sald i obrotów jest gwarancją na to, że:

RYS str. 127

  1. EWIDENCJA PROCESU PRODUKCJI

Ewidencje procesu produkcji ujmuje rachunkowość z dwóch stron, z jednej jest to ponoszenie kosztów czyli zużycie czynników produkcji, z drugiej strony są to efekty czyli uzyskanie produktów z produkcji po koszcie wytworzenia.

RYS 10

  1. EWIDENCJA PROCESU SPRZEDAŻY

Ewidencja procesu sprzedaży jest to ponoszenie kosztów na które składają się:

  1. koszty wytworzenia sprzedanych produktów (ilość produktu x koszt jednostkowy)

  2. koszty sprzedaży (np. opakowanie produktów, czynności związane ze sprzedażą)

jeżeli przychody ze sprzedaży są wyższe niż poniesione koszty własne to wystąpi zysk, a jeżeli będzie odwrotnie to wystąpi strata.

RYS 11

  1. KOSZTY WYDZIAŁOWE

Koszty wydziałowe to koszty wspólne dla kilku lub kilkunastu produktów wytworzonych na danym wydziale. Koszty te zbierane są w ciągu miesiąca na koncie (koszty wydziałowe), a następnie rozliczane na poszczególne produkty w stosunku do robocizny bezpośredniej.

RYS 16

Założenie: koszty wydziałowe kształtują się proporcjonalnie do kosztów bezpośrednich

  1. KOSZTY OGÓLNOZAKŁADOWE

Koszt ogólnozakładowe są to koszty wspólne zarówno dla procesu zaopatrzenia produkcji i sprzedaży, ale również badań nad rozwojem przedsiębiorstwa. Koszty te rejestrujemy na oddzielnym koncie zwanym „koszty ogólnozakładowe”.

Na koniec miesiąca koszty te mogą być rozliczane dwoma sposobami:

  1. metoda statystyczna - koszty te rozliczamy na poszczególne produkty, analogicznie do kosztów wydziałowych. Jest to rachunek kosztów pełnych.

RYS 16

  1. metoda rozliczania kosztów ogólnozakładowych - polega na przeniesieniu ich w całości na konto wyniki sprzedaż. Jest to traktowanie kosztów zakładowych jako kosztów stałych.

  1. PODZIELNOŚĆ POZIOMA KONT

Podzielność pozioma kont polega na rozbudowie kont układu podstawowego poprzez zastosowanie coraz bardziej szczegółowych kryteriów klasyfikacyjnych.

Nowo utworzone konta działają tak samo jak konta podstawowe, z tym ze przedmiot jest znacznie ograniczony.

RYS str. 167

  1. PODZIELNOŚĆ PIONOWA KONT

Podzielność pionowa polega na tworzeniu nowych kont z podziału konta podstawowego na dwa lub więcej kont, które przejmują funkcje tylko jednej strony konta.

Konto „Umorzenie środków trwałych” przejmuje funkcje strony MA konta „Środki trwałe”.

Ewidencja środków trwałych może być ewidencjonowana dwoma sposobami:

  1. metoda bezpośrednia

RYS str. 171

Zalety: prostota i jasność

Wady: brak wyodrębnionej sumy umorzenia po kilku latach

  1. metoda pośrednia

RYS str. 171

  1. POWSTANIE ROZWÓJ PLANU KONT

Przez dłuższy okres czasu rachunkowość była prowadzona wg uznania głównych księgowych danych przedsiębiorstw. Miało to swoje zalety i wady.

Zalety:

Wady:

Pierwszą koncepcję planu kont stworzył Schar jednak została ona odrzucona przez przedsiębiorstwa. Dopiero powstanie koncernów, w których strukturach musiał istnieć jednolity plan kont, stał się powodem do rozwoju tej dziedziny. W Polsce pierwszy plan kont powstał w 1946 r. na podstawie planu kont używanych przez okupanta niemieckiego. W 1952 narzucono nam radziecki system, który cofnął nas o jakieś 10 - 15 lat. W 1989 został zmieniony system gospodarczy, a wraz z nim cały system kont.

  1. WZORCOWY PLAN KONT

Plan kont - jest to usystematyzowany wykaz nazw i symboli kont (typowy klasyfikator kont) uzupełniony komentarzem wyjaśniającym treść i wzajemne powiązanie kont.

Plan kont jest ze swej strony wzorcem lub normą do przymusowego lub dobrowolnego naśladownictwa. Po 1989 r. opracowano wzorcowy plan kont na warunkach dobrowolnych. Niezależnie od tego każde przedsiębiorstwo musi opracować i zatwierdzić we własnym zakresie zakładowy plan kont.

RYS 19

Wzorcowy plan kont składa się z 9 zespołów kont:

  1. ZAKŁADOWY PLAN KONT

Zakładowy plan kont składa się z następujących elementów:

  1. Wykaz kont syntetycznych (może być wzorowany na wzorcowym planie kont)

  2. Wykaz kont analitycznych (w każdym przedsiębiorstwie inny)

  3. Wybór określonego wariantu rachunku kosztów, bardziej szczegółowy dla przedsiębiorstw dużych i bardziej ogólny dla przedsiębiorstw małych

  4. Zasady wyceny materiałów np. średnia cena ważona, cena ewidencyjna

  5. Wybór określonej metody rachunku amortyzacji środków trwałych

  6. Wybór innych szczegółowych zasad stosowanych w danym przedsiębiorstwie

Zakładowy plan kont nie może być zmieniany w ciągu roku. Stanowi on pewnego rodzaju konstytucję w rachunkowości danego przedsiębiorstwa.

Istnieją dwie metody objaśniania planu kont:

  1. Metoda analizy opisowej, która polega na wyjaśnianiu konstrukcji planu kont, a następnie szczegółowego omówienia

  2. Metoda systemowa dedukcyjna, która polega na tym, że model ewidencyjny jest odpowiednio rozbudowany.

  1. DYDAKTYCZNY PLAN KONT

Dydaktyczny model rozbudowy kont polega na rozbudowie, której podstawą jest model ruchu okrężnego środków, który przedstawia się następująco:

RYS 20

Ruch okrężny środków w przedsiębiorstwie odbywa się wg tych samych zasad na całym świecie:

Przedstawiony model dydaktyczny ruchu okrężnego posiada duże zalety dydaktyczne, dlatego że:

  1. porządkuje kolejność poszczególnych zespołów kont wg logiki zespołu procesu gospodarczego, czyli ruchu okrężnego środków

  2. omija szczegółowe rozwiązania ewidencyjne pozostawiając tylko powiązania podstawowe

  3. powiązania podstawowe pozwalają w sposób uproszczony, ale systemowy objaśnić funkcjonowanie planu kont.

RYS 21

  1. Wkład kapitału pracy w formie środków pieniężnych

  2. Zakup za gotówkę zasobów produkcyjnych

  3. Zakup bezgotówkowy zasobów produkcyjnych

  4. Zużycie zasobów produkcyjnych (koszty rodzajowe

  5. Przekształcenie kosztów rodzajowych w kalkulacyjny układ kosztów

  6. Przychód produktu pracy

  7. Rozchód produktu pracy

  8. Przychód ze sprzedaży

  9. Wynik finansowy

6


Wyszukiwarka