Pedagogika - jest nauką o wychowaniu, nie ma związku między wiedzą potoczną o wychowaniu a twierdzeniami. Twierdzenia wywodzą się z analizy rzeczywistości a procedura dochodzenia do nich jest ściśle określona metodologicznie. Pedagogika dąży do naukowej teorii poznania.
Pedagogia - zawiera prywatne, potoczne poglądy i przekonania o wychowaniu, jest to wiedza wynikająca z jednostkowego doświadczenia. Nie ma statusu nauki, nie ma metodologii gromadzenia danych.
Pedagogika - nauka o wychowaniu, należy do nauk społecznych. Zajmuje się formułowaniem teorii, celów, treści, metod, środków i form procesu wychowania a także stanowi zasób wiedzy praktycznej na ten temat. .Pedagogika jako nauka o wychowaniu cele trudności w stanowieniu wartości. Pedagogika istnieje tak długo jak istnieje ludzkość.
Pedagogika jest wszechstronną nauką o wychowaniu, jej istotą jest rozwój człowieka poprzez całe jego życie, kontakty interpersonalne i społeczne. Bada zjawiska wychowawcze procesy społeczne, ukazuje istotę wychowania poprzez czynniki:
Drogi postępowania naprawczego osób niepełnosprawnych.
Kompensacja - zastępowanie utraconych organów lub funkcji poprzez wykorzystanie wszystkich nieuszkodzonych sprawności
Korekta - jest to rodzaj działań realizowany wówczas, gdy dana funkcja istnieje ale jest rozwinięta w stopniu niedostatecznym, ewaluuje w niewłaściwym kierunku. Korygować można sposoby myślenia jednostki o samym sobie i świecie Rozwijanie motywacji do udziału w rehabilitacji a tym samym udziału w edukacji inwestowaniu w siebie. Podstawowym celem pedagogiki specjalnej jest przystosowanie do życia osób z odchyleniami od normy poprzez kształcenie, samokształcenie
METODY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH
OBSERWACJA
Obserwacja - metoda gromadzenia informacji polegająca na dokonywaniu spostrzeżeń w sposób zamierzony, planowany i systematyczny w celu znalezienia odpowiedzina określone postawione pytania. Obserwacja dotyczy faktów, zjawisk i zdarzeń w ich naturalnym rozwoju, tj. nie wywiera wpływu na ich powstanie i przebieg. Pod tym względem różni się w zasadzie od wszystkich pozostałych metod badań pedagogicznych. Wskutek tego pozwala śledzić i badać obserwowane zjawiska tak, jak występują one na co dzień bez jakiegokolwiek ich sztucznego zabarwienia lub chwilowego nasilenia
Wyróżnia się wieloma zaletami, które nie przysługują na ogół innym metodom badań:
·umożliwia bezpośrednie poznanie zachowania się dzieci i młodzieży w naturalnych warunkach i okolicznościach .łatwia sformułowanie hipotezy roboczej i wprowadzenie w niej zmian i poprawek we wstępnej fazie badań
.·umożliwia stwierdzenie twierdzeń, uzyskanych za pomocą innych metod
.·stanowi ważne uzupełnienie i zarazem dopełnienie innych metod badań, a zwłaszcza metod testowych.
·pozwala na uzyskanie informacji o uczniach, które trudno zdobyć innymi metodami badań.
·sprzyja ciągłemu ulepszeniu własnej pracy dydaktyczno- wychowawczej nauczyciela, który uważnie obserwuje uczniów,
Składa się z trzech podstawowych etapów:
·postrzeganie,·gromadzenie,· interpretowanie.
Warunki poprawnej obserwacji
1.Obserwacja nie ma wiele wspólnego z "gapieniem się" czy nawet bacznym przyglądaniem się ludziom i zdarzeniom. Ma ona wyraźny, dobrze określony cel, związany z chęcią lub potrzebą zdobycia informacji na jakiś ważny temat lub sprawę. Cel obserwacji wskazuje nam, na co powinniśmy zwracać uwagę, starać się rejestrować. Tym samym obserwacja ma charakter wybiórczy, selektywny: przyglądamy się czemuś uważniej i wnikliwie nie zwracając uwagi na inne zjawiska widoczne w otoczeniu .
2Obserwacja powinna być planowa. Rozumie się przez to, że spostrzeganie jakiegoś zachowania lub zdarzenia jest zorganizowane, nie ma charakteru przypadkowego. Wstępnie ustala się nie tylko to, na co powinno się zwracać uwagę, lecz także, jak to robić (np. jak długo śledzić jakieś zachowanie lub zjawisko), kto, kogo i kiedy ma obserwować, w jaki sposób rejestrować efekty obserwacji. Przestrzeganie pewnego planu i porządku zapobiega przypadkowości i subiektywności obserwacji, daje podstawę porównywania wyników. Znając niezbędne szczegóły o tym, jak przebiegała obserwacja, można ją powtórzyć, a wiec sprawdzić jej wyniki.
3.Obserwacja systematyczna. To kolejny warunek, zapobiegający przypadkowości i wzmacniający obiektywność tej formy poznawania otoczenia. Nakłada wymóg śledzenia zachowania jakiejś osoby lub zjawiska w pewnym okresie czasu bądź w sposób ciągły lub z zastosowaniem przerw o ściśle określonej częstotliwości.
4.Obserwacja powinna być selektywna-czyli obserwować tylko wcześniej założone wybiórczo zjawiska.. Selektywność może dotyczyć także: doboru osób badanych, miejsca badania, czasu badania. Selektywny charakter obserwacji oznacza przede wszystkim odpowiednie zawężenie badań do spraw istotnie ważnych z punktu widzenia badanego problemu
5.Obserwacja powinna być dokładna- tzn. wierna( wolna od zniekształceń), wyczerpująca, wnikliwch faktów, zdarzeń i zjawisk
6.Obserwacja powinna być obiektywna- niezależna od nastroju emocjonalnego i osobistych doświadczeń obserwatora
Techniki obserwacyjne- określone sposoby dokonywania obserwacji w celach badawczych.
technika obserwacji uczestniczącej- polega na obserwowaniu uczniów przez nauczyciela podczas przeprowadzonych przez niego zajęć szkolnych w szczególności podczas lekcji. Stosując tę technikę nauczyciel przyjmuje na siebie dodatkową rolę obserwatora.
Wyróżniamy trzy podstawowe typy technik obserwacyjnych:
-technika obserwacji dorywczej - jest najbardziej stosowaną metodą w pracy badawczej nauczyciela. Jej wartość naukowa jest najmniej tylko to, co zwraca jego uwagę w zachowaniu uczniów. Zapis taki może być udokumentowany z uwzględnieniem poszczególnych cech; nazwisko i imię obserwatora, - opis zachowania się ucznia, - warunki i sytuacje, w których wystąpiło zaobserwowane zachowanie,- próba interpretacji, - sugestie i zalecenia- nazwisko i imię nauczyciela, który dokonał obserwacji
-technika, dzienniczków obserwacyjnych -polega na opisywaniu zdarzeń lub zjawisk w ich naturalnym następstwie czasowym i to na przestrzeni możliwie długiego okresu czasu
-technika obserwacji kategoryzowanej -obserwowaniu uczniów nie tylko z uwzględnieniem ogólnego celu obserwacji, lecz także poszczególnych jej aspektów, czyli różnych kategorii zachowania się.
Metoda socjometryczna- metoda do badania stosunków społecznych w grupach rówieśniczych, rozpoznaje ich życie społeczne
Test socjometryczny- to arkusz pytań z opisem sytuacji, które są zarazem kryteriami wyboru lub odrzucenia przez badanych tych członków własnej grupy, z którymi chcą lub nie chcą w opisanych w teście sytuacjach współdziałać.
Zgodnie z tradycyjnym podejściem edukacja zdrowotna sprowadza się do:
- świadomego stwarzania sposobności do uczenia się, sposobności tak zaplanowanych, by ułatwiały dokonanie się, wcześniej określonej zmiany zachowania. Tak rozumiana edukacja zdrowotna dąży do poprawy, ochrony zdrowia poprzez stymulowanie procesem uczenia, dobrowolne zmiany w zachowaniu jednostek.
Edukacja zdrowotna - jest nieodłącznym, komplementarnym elementem promocji zdrowia. Jej celem jest, budzenie świadomości, zwiększanie wiedzy, nabywanie umiejętności, kształtowanie postawy wobec zdrowia, poszczególnych jednostek. Są to niezbędne kompetencje do podjęcia przez ludzi działań na rzecz zmiany swego stylu życia i środowiska. Jest to ogół czynności prowadzenia drugiego człowieka i jego własnej aktywności w osiąganiu pełnych, swoistych dlań możliwości, to wpływ na zachowanie człowieka w jego relacjach do innych ludzi i wobec świata.
Edukacja zdrowotna - to inwestycja w człowieka, kształtowanie jego potrzeb, wyboru własnego
stylu życia, budzenie do aktywnego i twórczego działania.
W wyniku edukacji zdrowotnej wzrasta świadomość i umiejętność dokonywania wyborów w trosce o swoje zdrowie, podnosi się wiedza i umiejętności związane ze zdrowiem i chorobą, zapobieganiem i radzeniem sobie w trudnych sytuacjach. Rozszerza się wiedza i umiejętności związane z korzystaniem z systemu służby zdrowia, podwyższa się poziom świadomości społecznych, politycznych i środowiskowych czynników wpływających na zdrowie. Edukacja zdrowotna jest procesem, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności, w której żyją. Proces ten koncentruje się na uświadamianiu związku między zdrowiem człowiek, a jego stylem życia, środowiskiem fizycznym i społecznym. Nie oznacza to wyłącznie przekazywania wiedzy, ale pozwala uczącemu się wykorzystywać tę wiedzę w sposób efektywny, tzn. zastanawiać się, myśleć, podejmować decyzje i działania dotyczące zdrowia, zdobywać umiejętności życia, które sprzyjają zdrowiu.
Edukacja do zdrowia obejmuje: przekazywanie, nabywanie: świadomości i rozumienia zdrowia, wiedzę o zdrowiu, postaw wobec zdrowia swojego i innych. Edukacja zdrowotna powinna być obecna na co dzień w życiu dziecka ponieważ jego zdrowie jest podstawowym warunkiem pomyślnego procesu wychowawczego. Proces ten powinien być oparty na zapewnieniu wychowankom wszystkich potrzeb zdrowotnych
Styl życia - pojęcie szerokie - na które składa się: zachowanie zdrowotne, postawy, działanie i ogólna filozofia życia.
Styl życia zależy od:
-środowiska, norm społecznych i kulturowych, warunków życia, osobistych przekonań i wartości, umiejętności życia, politycznej, ekonomicznej i organizacyjnej struktury społeczeństwa.
-Styl życia grupy społecznej zawiera szereg zdeterminowanych społecznie warunków zachowań i interpretacji sytuacji społecznych jakie określona grupa wypracowała i wykorzystuje aby radzić sobie w życiu.
„Na styl życia jednostki składają się standardowe reakcje i wzory zachowań wypracowane
w procesie socjalizacji. Wzory te są wyuczone w trakcie interakcji społecznych z rodzicami,
grupami rówieśniczymi, przyjaciółmi i rodzeństwem lub poprzez wpływ szkół, środków
masowego przekazu, itp.”
Edukacja zdrowotna jest procesem koncentrującym się na uświadamianiu związku między
: zdrowiem człowieka, stylem życia, środowiskiem fizycznym i społecznym. W procesie edukacji zdrowotnej dziecko uczestniczy od momentu urodzenia (a nawet wcześniej w fazie embrionalnej) do późnej starości. Podstawowym prawem każdego dziecka jest: zdobywanie umiejętności życia sprzyjających zdrowiu, podejmowanie decyzji dotyczących własnego zdrowia.
Edukacja składa się z etapów: od uświadomienia problemów zdrowotnych do decyzji osobistych oraz działań w celu zmiany działania i zachowania zdrowotnego. Dążymy do takiego działania poprzez: worzenie i prowadzenie zdrowego stylu życia, lepiej poznajemy siebie i otoczenie, rozumiemy współzależności między różnymi aspektami zdrowia, kształtujemy własną opinię o tym co wpływa pozytywnie lub negatywnie na zdrowie własne i innych, dokonywanie samodzielnych, świadomych wyborów, które mają służyć doskonaleniu zdrowia.
kiedy sie pojawiaja wartosci
-0 do 1 roku życia - wartości witalne,
-1-szy rok życia do 3-go roku życia - wartości zmysłowe odczuwanie przyjemności, czynię to sprawia przyjemność, unikam tego co sprawia ból,
-od 3-go roku do 7-go roku życia - wartości ekonomiczne aktywność dziecka podporządkowana jest zyskowi „zrobię coś, jeżeli coś uzyskam”,
-od 7-go roku do 12-go roku życia - wartości techniczne, samodzielne konstrukcje w czasie zabawy,
-od 12-go roku do 14-go roku życia - wartości polityczno -organizacyjne; skłanianie się ku grupie rówieśniczej , potrafi się zorganizować i przeciwstawić w formie grupowej (zmowa dzieci przeciw wychowawcom czy rodzicom),
-od 4-go roku do 18-go roku życia - wartości kultury; czynne i bierne uczestnictwo w kultury (fascynacja gwiazdami muzyki czy filmu),
-od 18-go roku do 25-go roku życia - wartości duchowe; nie wiążą się z pobożnością lecz z poszukiwaniem sensu życia.
Według koncepcji Freuda człowiek jest istotą złożoną
-it - popędy, instynkty pierwotne, nieprzewidywalne to cicha strona człowieka nieuświadomiona
-ego - „ja” , moja świadomość, struktura rzeczywista i struktura świadomości,
-super ego - cenzor, jest strukturą wyższą wykształconą w odpowiedzi na oczekiwania innych ludzi, to sumienie, zbliża do doskonałości,
-ego - „jest łącznikiem między tym, co łączy moją nieświadomość (it) z superego
(wyższe, doskonałe zasady moralne).
W rozwiązywaniu tych konfliktów pomagają nam cztery mechanizmy obronne:
·wyparcie (próba zapomnienia) - nie jest równe wyeliminowaniu, (to tak jak szafa, ale szafa ma określoną pojemność),
·projekcja - przeniesienia na drugą osobę (moje niezrealizowane pomysły przenoszę na dziecko),
·kompensacja - znalezienie innego obszaru aktywności (nie mam rodziny - realizuję się w życiu zawodowym),
·sublimacja - realizowanie swoich popędów na poziomie fantazjowania (nie mogę w rzeczywistości, to zmyślam i buduję swój własny świat. Jest to odreagowanie rzeczywistości i rekompensacja braków.)
Najnowsza klasyfikacja upośledzenia umysłowego. Powstała ona w oparciu o definicję niedorozwoju umysłowego, zawartą w „Podręczniku diagnostyki i statystyki” (DSM - IV - to opracowana przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne klasyfikacja upośledzenia umysłowego). Definicja zawiera trzy kryteria rozpoznawania upośledzenia umysłowego.
Kryterium A - Upośledzenie umysłowe, jest definiowane jako istotnie niższy niż przeciętny ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego. Towarzyszą mu istotne ograniczenia w funkcjonowaniu przystosowawczym, przynajmniej w zakresie dwu spośród wielu takich sprawności jak: -komunikowanie się słownie,· porozumiewanie się,· samoobsługa (troska o siebie),·radzenie sobie w obowiązkach domowych,· sprawności interpersonalne,· korzystanie ze środków zabezpieczenia społecznego,· kierowanie sobą, ·zdolności szkolne,· praca,· sposoby spędzania czasu wolnego,· troska o zdrowie i bezpieczeństwo - kryterium B.
Kryterium C - niższy poziom funkcjonowania intelektualnego i istotne ograniczenia w zachowaniu przystosowawczym muszą wystąpić przed 18 rokiem życia.
Klasyfikacja upośledzenia umysłowego obowiązująca od 1994 r.
, znana pod skrótową nazwą DSM - IV, wyróżnia następujące stopnie upośledzenia umysłowego:
·upośledzenie umysłowe lekkie - (II od 50/55 do 70);
·upośledzenie umysłowe umiarkowane (II od 35/40 do 50/55);
·upośledzenie umysłowe głębokie (II poniżej 20 lub 25);
·upośledzenie umysłowe bez określania stopnia (Kott 1999).
Klasyfikacja niepełnosprawności intelektualnej.
-Jeżeli IQ wynosi 70-90 a stan ten nie ma podłoża organicznego (nie ma uszkodzeń Centralnego Układu Nerwowego) a zachodzi deficyt umiejętności to jest to ociężałość umysłowa
-przy IQ wynoszącym 69-55 mówimy o upośledzeniu intelektualnym w stopniu lekkim (brak możliwości osiągnięcia poziomu myślenia abstrakcyjnego, wyraźne różnice rozwojowe widać po 12-tym roku życia, dzieci osiągają samodzielność życiową niestety mają problemy z socjalizacją i przestrzeganiem norm społecznych). Dzieci opóźnione w wyniku zaniedbań wychowawczych mają niskie IQ zostają również zaliczone do upośledzonych. Są to dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, nie stawia się im granic możliwości rozwoju, a na każde dziecko należy patrzeć indywidualnie.
-Jeżeli IQ wynosi 54-40 określany jest jako upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym (dziecko zatrzymuje się w rozwoju na poziomie 9-latka, ma trudności w prawidłowej socjalizacji).
-Jeżeli IQ wynosi 39-25 wówczas upośledzenie umysłowe jest w stopniu znacznym (poziom rozwoju 6-latka; nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować).
-Jeżeli IQ jest niższe niż 25 jest to upośledzenie w stopniu głębokim (funkcjonowanie dziecka na poziomie najprostszej obsługi; przez całe życie potrzebuje opieki, występuje wielość zaburzeń współistniejące).
Zespół Downa .
Charakteryzuje się:· wyglądem twarzy, specyficzną budową ciała (krępa), niezbyt wysocy, wady w budowie serca i układu krążenia, nieprawidłowa budowa (pochylona postawa ciała),nieprawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego, mała odporność na infekcje, mała sprawność manualna (ze względu na anomalie w budowie rąk - krótkie krępe palce),zaburzenia i wady wymowy (seplenienie),zaburzenia rozwoju emocjonalnego, lepkość labilność emocjonalna a z drugiej strony negatywizm
Rewalidacja osób z zespołem Downa.
Kompensacja - zaspakajanie potrzeb psychicznych, zajęcia dydaktyczno -wychowawcze, wyrównanie i zastępowanie deficytów rozwojowych i biologicznych. Minimalizowanie poczucia lęku i wynikających z tego zahamowań agresji lub rezygnacji.
Usprawnianie - wzmacnianie uszkodzonych sfer psychicznych, funkcji organicznych i psychospołecznych. Ruch jako warunek życia. Połączenie bezczynności z nudą hamuje sprawność umysłową.
Korektura - braki układu nerwowego, budzenie uczucia ufności i sympatii (korekta np. nieprawidłowej postawy).
Autyzm.
Zaburzenie rozwojowe najczęściej ujawnia się w ciągu pierwszych trzech lat życia jako rezultat zaburzenia neurologicznego, które oddziałuje na funkcje pracy mózgu , spotykany częściej u chłopców niż dziewczynek Autyzm ma wpływ na rozwój mózgu w sferach: rozumowania, kontaktów socjalnych, porozumiewania się, komunikacją w grupie, utrudnienie porozumiewania się z innymi i światem zewnętrznym ,w niektórych przypadkach - agresja i autoagresja.
Diagnoza polega na obserwacji dziecka, brak medycznych testów, które umożliwiłyby diagnozę autyzmu.
Objawy autyzmu: słaby rozwój mowy, porozumiewanie się gestami, słaba możliwość skupienia uwagi, dziecko woli spędzać czas samo niż z innymi, brak kontaktu wzrokowego z dzieckiem, nadwrażliwość na dotyk lub brak reakcji na ból, brak spontaniczności lub pomysłowości w zabawie, nadpobudliwość lub otępienie, okazywanie agresji lub autoagresji.
Wyleczenie znaczy „przywrócić do zdrowia psychicznego i stanu normalnego poprzez terapię. Przyczyna autyzmu nie jest znana. Prawdopodobnie jest to uszkodzenie mózgu spowodowane niedotlenieniem w okresie płodowym i noworodkowym.
Działania naprawcze: terapia, zajęcia z psychologiem, terapeutą, rehabilitantem.
Cele i zadania szkoły życia.
W szkole życia prowadzona jest edukacja dla dzieci od 9-tego do 21-go roku życia w systemie dwustopniowym: szkoła podstawowa i gimnazjum. Nauczanie i wychowanie w szkole życia całościowe, zintegrowane, oparte na wielo zmysłowym poznawaniu świata w procesie edukacji. Działania edukacyjne ukierunkowane są na zaspakajanie specyficznych potrzeb uczniów odpowiednich do ich możliwości psychofizycznych z uwzględnieniem indywidualnego tempa rozwoju. Edukacja opiera się na indywidualnych programach na podstawie odrębnych przepisów w oparciu o indywidualny program ustalany i konsultowany przez nauczycieli i terapeutów. Program realizowany jest poprzez usprawnianie, korygowanie i kompensowanie.
Zadania szkoły życia.
Do zadań edukacyjno -wychowawczych należą przede wszystkim rozwijanie bezpieczeństwa, umiejętności komunikacyjnych i adaptacyjnych w dziecku poprzez: nauczanie umiejętności samoobsługi. rozwijanie umiejętności komunikacyjnych, doskonalenie mowy i słownictwa, rozwijanie percepcji słuchowej i wzrokowej, ogólne usprawnianie ruchowe, rozwój komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Zadaniem szkoły jest realizacja programu, który przygotuje osoby niepełnosprawne do funkcjonowania w społeczeństwie.
Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych; szanse i bariery.
Podstawy rehabilitacji zawodowej.
Terminem rehabilitacji zawodowej określa się tę część procesu usprawniania, która obejmuje:
1.Diagnozę i poradnictwo,
2.Szkolenie i kształcenie zawodowe,
3.Pośrednictwo pracy,
4.Zatrudnienie,
5.Monitorowanie zatrudnienia
Podstawy prawne rehabilitacji zawodowej,
·Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej,
·Rozporządzenia Unii Europejskiej,
·Rządowy program na rzecz osób niepełnosprawnych
·Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych z roku 1997.
Pojęcie i funkcje rodziny.
Rodzinę definiuje się jako małą, naturalną, częściowo formalną, pierwotną sensie chronologicznym grupę społeczną, co za tym idzie jest instytucją społeczną.
Funkcje rodziny:
·biopsychiczna (prokreacja, seksualna),
·ekonomiczna (materialno- ekonomiczna, opiekuńczo zabezpieczająca),
·społecznie wyznaczająca (klasowa, legalizacyjno - kontrolna),
·socjopsychologiczna (socjalizacyjna, kulturalna, emocjonalno- ekspresyjna, psychohigieniczna).
Do zadań pedagoga w pracy z rodziną należą:
·podnoszenie kultury pedagogicznej rodziny,
·przedstawienie rodzicom rewalidacyjnych wartości zajęć wypełniających czas wolny,
·uświadomienie rodzicom potrzeby zapewnienia dziecku ilości czasu wolnego zgodnej z normą higieniczną dala danego wieku,
·prezentowanie sposobów spędzania czasu wolnego w domu i poza nim.
Do zadań pedagoga w pracy na terenie instytucji opiekuńczych i leczniczych (domy opieki, internaty, oddziały rehabilitacji) należą:
diagnoza potrzeb związanych z czasem wolnym, uczestników instytucji a także rozpoznanie ich właściwości,
·diagnoza przygotowania instytucji do realizacji zadań wynikających z organizacji czasu wolnego,
·organizowanie grup samorządowych spośród mieszkańców i włączanie ich do realizacji imprez i zajęć,
·organizacja czasu wolnego (harmonogram zajęć),
·doradztwo dotyczące spędzania czasu wolnego na terenie instytucji i po jej opuszczeniu,
·nawiązanie współpracy z instytucjami i osobami mogącymi służyć pomocą w postaci usług i dóbr realizacji przedsięwzięć związanych z czasem wolnym (sponsoring, środki transportu itp
·przygotowanie przed rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia jego charakterystyki w postaci projektu opisującego miejsce, czas, potrzebne zasoby ludzkie, środku finansowe oraz kolejność realizacji poszczególnych zadań.