praca-licencjacka-b7-4514, Dokumenty(8)


ZASADY FUNKCJONOWANIA RYNKU FINANSOWEGO (KAPITAŁOWEGO)

W POLSCE

Ogólne informacje o rynku kapitałowym
Rynek kapitałowy jest częścią rynku finansowego. Można go podzielić na rynek giełdowy i poza giełdowy. Różnice pomiędzy jednym a drugim rynkiem to sposób dokonywania transakcji. Rynek po za giełdowy nie ma ustalonego miejsca transakcji, najczęściej transakcje odbywają się za pośrednictwem środków telekomunikacyjnych między biurami maklerskimi, które są pośrednikami inwestorów. Regulowany rynek po za giełdowy akcji i obligacji w Polsce stanowi Centralna Tabela Ofert (CTO). Rynek ten organizowany jest przez spółkę CeTO S.A. założoną w 1996 roku przez kilkadziesiąt domów maklerskich i innych instytucji. Jej zadaniem jest organizowanie regulowanego poza giełdowego publicznego obrotu papierami wartościowymi oraz przedstawianie i udostępnianie informacji o ofertach i transakcjach zawartych na tym rynku. Transakcje na rynku giełdowym odbywają się na giełdzie. Giełda to miejsce gdzie kupuje się papiery wartościowe po cenach odpowiadających sytuacji rynkowej. Jako instytucja finansowa giełda podlega szczególnym regulacjom. Jej działanie jest starannie określone i podlega ścisłej kontroli. Zarówno rynek giełdowy jak i poza giełdowy są segmentami rynku wtórnego, czyli takiego na którym instrumenty finansowe po emisji i sprzedaży pierwszemu właścicielowi są następnie sprzedawane na rynku.

Krótka historia polskiego rynku kapitałowego
Pierwsza giełda papierów wartościowych w Polsce została otwarta w Warszawie 12 maja 1817 roku. Przedmiotem handlu na tej giełdzie były przede wszystkim weksle i obligacje, Handel akcjami rozwiną się dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Podstawą prawną funkcjonowania pierwszej polskiej giełdy było rozporządzenie Prezydenta. Z chwilą wybuchu II wojny światowej giełda w Warszawie została zamknięta. Po roku 1945 podjęto próby wznowienia działalności giełd w Polsce, jednak ze względu na narzucony system gospodarki centralnie planowanej było to niemożliwe. Dopiero w 1989 roku po zmianie rządu na niekomunistyczy w polskiej gospodarce rozpoczęto prywatyzację i organizowanie rynku kapitałowego.
Pięćdziesięcioletnia przerwa w funkcjonowaniu polskiej giełdy papierów wartościowych oznaczała brak doświadczeń i fachowej wiedzy, lecz również ogromne możliwości rozwoju. Dlatego też zdecydowano się na bezpośrednie nawiązanie do wzorców zagranicznych rynków kapitałowych, a więc przeniesienie nowoczesnych rozwiązań na grunt polski. Zaletą tego posunięcia było przyjęcie od razu rozwiązań docelowych. W 1991 roku Sejm uchwalił ustawę Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i Funduszach powierniczych. Powstały w ten sposób podstawy prawne głównych instytucji rynku kapitałowego: domów
maklerskich, giełdy, funduszy powierniczych, jak również Komisji Papierów Wartościowych.
Podstawy prawne funkcjonowania giełdy papierów wartościowych stanowią:

Według ustawy giełda przede wszystkim musi zapewniać:

Pierwsza sesja giełdowa odbyła się 16 kwietnia 1991 roku. Zaś w 1994 roku Polska Giełda Papierów Wartościowych została pełnym członkiem Międzynarodowej Federacji Giełd Papierów Wartościowych (FIBV), która to skupia wszystkie najważniejsze giełdy świata w celu wprowadzania nowoczesnych rozwiązań, ujednolicania standardów i poszerzania zasięgu transakcji międzynarodowych.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie została założona przez Skarb Państwa jako spółka akcyjna, jej akcje (60 000 akcji) są akcjami imiennymi. Akcjonariuszami mogą być banki, domy maklerskie, Skarb Państwa, towarzystwa funduszy powierniczych, zakłady ubezpieczeń oraz emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu i notowanych na Giełdzie.

Struktura organizacyjna giełdy papierów wartościowych
Na polskiej giełdzie oprócz inwestorów krajowych mogą grać także inwestorzy zagraniczni, podlegają oni generalnie tym samym przepisom, z tym że inwestorów zagranicznych obowiązują umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania tzn. wywozu zysków i zainwestowanego kapitału odbywa się bez żadnych dodatkowych zezwoleń, po opłaceniu należnych i odpowiednio uregulowanych ustawa podatków.

System notowań
Inwestor, który zamierza dokonać transakcji na giełdzie warszawskiej musi posiadać rachunek inwestycyjny w jednym z licencjonowanych domów maklerskich. Dom maklerski, któremu klient zlecił dokonanie transakcji giełdowej odpowiada za prawidłowe wykonanie zlecenia.
Transakcje zawierane są na giełdzie warszawskiej w dwóch systemach notowań; kursu jednolitego oraz notowań ciągłych. Dodatkowo dozwolone jest dokonywanie poza sesją transakcji pakietowych, dotyczy to bardzo dużych pakietów papierów wartościowych.

System kursu jednolitego charakteryzuje się tym, że wszystkie transakcje dla danego papieru wartościowego realizowane są po tym samym, ustalonym na początku sesji kursie. Podstawą do wyznaczenia kursu jednolitego są zlecenia (kupna/sprzedaży) przekazane przed sesją na giełdę przez jej członków (domy maklerskie) i przyjęte na daną sesję. W swoich zleceniach klienci biur maklerskich określają między innymi stronę zlecenia (kupno lub sprzedaż), liczbę papierów wartościowych oraz limit ceny. W zleceniu można też wpisać formułę PKC (po każdej cenie), wtedy papiery wartościowe z takim wpisem biorą udział w ustalaniu kursu. Zlecenia opatrzone formułą PCR (po cenie rynkowej), nie sa uwzględniane w ustalaniu kursu.
Kurs jednolity akcji może być niższy lub wyższy od kursu z poprzedniej sesji maksymalnie o 10% ograniczenie to nazwane jest potocznie „widełkami”.
Kursy obligacji określane są w procentach wartości nominalnej jednej obligacji z dokładnością do 0,1 lub 0,05 punktu procentowego, w zależności od wartości nominalnej obligacji, zaś kursy akcji i innych instrumentów takich jak prawa poboru określane są w złotych.
Kurs papieru wartościowego ustala makler specjalista, którym jest biuro maklerskie (członek giełdy) wybrane przez emitenta papieru wartościowego, a zatwierdzone przez Zarząd Giełdy.
Kurs papieru wartościowego ustala się w wyniku porównanie ilości zleceń kupna i sprzedaży dostarczonych na giełdę przed sesją przez biura maklerskie. Sposób ustalania kursu oparty jest na tych samych zasadach jakie stosowane są na giełdach Europy kontynentalnej. Ponadto kurs jednolity musi się mieścić w widełkach. W przypadku, gdy jednak nie istnieje równowaga pomiędzy popytem, a podażą na papiery wartościowe, makler specjalista musi podjąć działania mające na celu doprowadzić do wyrównania się poziomu popytu i podaży. Może w tym celu:

System notowań ciągłych charakteryzuje się tym, że należą do niego akcje wybranych spółek z grupy papierów o najwyższej płynności, ponadto w systemie notowań ciągłych jest możliwość zawierania w trakcie sesji transakcji po różnych kursach. Zlecenia w systemie ciągłym, podobnie jak w systemie notowań jednolitych mogą zawierać limit ceny lub mogą być opatrzone klauzulą PKC (po każdej cenie). Zlecenia w tym systemie mogą mieć określony termin ważności, jednak nie dłuższy niż koniec następnego tygodnia, licząc od dnia wystawienia zlecenia. Przed rozpoczęciem notowań ciągłych giełda przyjmuje jedynie zlecenia z limitem ceny. O godz. 12.00 przyjmowanie zleceń zostaje przerwane do chwili ogłoszenia kursu otwarcia lub rozpoczęcia notowań ciągłych. Kurs otwarcia ustalany jest na podstawie zleceń złożonych w godzinach 8.30 - 12.00 oraz zleceń niezrealizowanych na poprzednich sesjach których termin ważności jeszcze nie upłynął. Kurs otwarcia ustalany jest na podobnych zasadach do tych stosowanych na współczesnych giełdach, a więc nie może się różnić od kursu odniesienia o więcej niż 5% dla akcji oraz 3 punkty procentowe dla obligacji (ceną odniesienia jest; dla papierów wartościowych notowanych w obu systemach notowań - kurs ustalony tego samego dnia w systemie jednolitym; dla papierów wartościowych notowanych wyłącznie w systemie ciągłym - kurs ostatni na poprzedniej sesji na której papier wartościowy był notowany). Jeżeli ustalony tym sposobem kurs otwarcia nie mieści się w widełkach, przewodniczący sesji próbuje zrównoważyć rynek przyjmując dodatkowe zlecenia przez maksymalnie 30 minut. Po zakończeniu równoważenia przewodniczący sesji może jeżeli jest to konieczne „rozszerzyć widełki”. W wyniku ustalenia kursu otwarcia realizowane po tym kursie będą zleceń kupna z limitami wyższymi oraz zleceń sprzedaży z limitami niższymi od ustalonego kursu otwarcia. Jeżeli ustalenie kursu otwarcia nie jest możliwe (np. z powodu braku zleceń), to za kurs otwarcia przyjmowany jest kurs pierwszej transakcji.
Od godziny 12.00 trwa faza otwarcia podczas której gromadzone są zlecenia według czasu ich wprowadzenia. Po której zakończeniu następuje faza notowań ciągłych, która zaczyna się porządkowaniem zleceń, pierwszym kryterium jest limit ceny (zlecenia sprzedaży - od najniższych do najwyższych, zlecenia kupna - od najwyższych do najniższych limitów cen), drugim czas złożenia zlecenia. Te same kryteria obowiązują przy realizacji zleceń. W czasie sesji notowań ciągłych przyjmowane są także zlecenia PKC, jeżeli w tym samym momencie na realizację oczekuje co najmniej jedno przeciwstawne zlecenie z limitem ceny. W czasie sesji giełdowej ceny transakcji wahają się, lecz co najwyżej o 10% dla akcji oraz 3 punkty procentowe dla obligacji od poziomie kursu otwarcia.

Transakcje pakietowe charakteryzują się tym , że zlecenie opiewa na znaczną ilość papierów wartościowych. Do tego typu transakcji dochodzi w momencie, gdy co najmniej jeden członek giełdy przekaże zlecenia kupna oraz sprzedaży tej samej liczby papierów wartościowych po tej samej cenie o wynosić co najmniej 500 000 złotych lub 1% papierów wartościowych wprowadzonych do obrotu giełdowego.
W okresie między dopuszczeniem papieru wartościowego do obrotu giełdowego a jego wprowadzeniem do notowań, Zarząd Giełdy może zezwolić na zawarcie transakcji pakietowej dla pakietów stanowiących co najmniej 5% liczby tych papierów wartościowych. Opłaty giełdowe pobierane od każdej strony transakcji w przypadku transakcji pakietowych są niższe niż w przypadku transakcji sesyjnych.

Wszystkie transakcje giełdowe rozliczane są przez specjalnie do tego celu powołaną instytucję, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. (KDPW S.A.). System rozliczeń opiera się na następujących zasadach:

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych pełni wiele funkcji, najważniejsze z nich to:

Grając na giełdzie nie sposób nie spotkać się z takimi określeniami sytuacji jak hossa czy bessa:
bessa jest pojęciem, które oznacza sytuację na giełdzie charakteryzującą się długotrwałym spadkiem cen akcji (nazywana rynkiem niedźwiedzia),
hossa to z kolei pojęcie oznaczające sytuację na giełdzie charakteryzującą się długotrwałym wzrostem cen akcji (nazywana również rynkiem
byka).


Notowane instrumenty
Na giełdzie warszawskiej notowane są:

Pierwszym przedsiębiorstwem, którego obligacje zadebiutowały na GPW w dniu 5 kwietnia 2000 roku jest Centrum Leasingu i Finansów CLIF S.A. prowadzące działalność leasingową. Są to obligacje nie zabezpieczone, co oznacza że wierzytelności nie zostały zabezpieczone jednym z ustawowych zabezpieczeń m.in. zastawem lub hipoteką, gwarancją NBP lub Skarbu Państwa.



Obecnie obligacje cieszą się ogromnym zainteresowaniem na giełdach światowych, mimo iż odsetki z obligacji są znacznie mniejsze niż z akcji, taki stan rzeczy spowodowany jest stopa ryzyka, która w przypadku obligacji jest znacznie mniejsza i dlatego poważni inwestorzy lokują swe niemałe kapitały właśnie w obligacjach dzięki czemu uzyskują przyzwoite odsetki prawie w pełni pozbawione ryzyka.

Kontrakty terminowe - to umowy pomiędzy dwoma stronami, z których jedna zobowiązuje się do kupna, a druga do sprzedaży, w ściśle określonym przyszłym terminie (dniu wygaśnięcia) i po ściśle określonej w momencie zawarcia transakcji cenie, określonej ilości wystandaryzowanego instrumentu bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia pieniężnego. Na polskiej giełdzie możemy wyróżnić:

Kontrakty terminowe na kurs USD lub EURO (w systemie notowań ciągłych) - kontrakty terminowe na kursy walut obcych.
Warranty (w systemie ciągłym) - instrument finansowy, którego cena zależy od ceny lub wartości tzw. instrumentu bazowego; bezwarunkowe i nieodwołalne zobowiązanie się emitenta warrantu do wypłacenie uprawnionym właścicielom warrantów kwoty rozliczenia.
W gospodarce rynkowej giełdy papierów wartościowych zajmują czołowe miejsce i maja one decydujący wpływ na kształtowanie się cen papierów wartościowych. To właśnie po cenach giełdowych dokonywana jest przeważająca część obrotów poza giełdowych, a wypracowane na giełdach zwyczaje zaczynają z czasem obowiązywać w handlu wewnętrznym i międzynarodowym. Giełdy papierów wartościowych obracają kapitałami finansowymi jednostek umożliwiając i ułatwiając im tym finansowanie nowych przedsięwzięć. W ten właśnie sposób wpływają na tempo wzrosty gospodarczego w wielu krajach.
Giełdy przez swe notowania i system informacyjny są najbardziej neutralnym i obiektywnym miejscem oceny spółek handlowych. Niekiedy jednak giełdy w okresie wysokiej hossy, mogą przecenić wartość notowanych firm. Spółki akcyjne kontrolowane przez giełdy zazwyczaj efektywniejsze i nie mogą ukrywać rzeczywistych dochodów będących podstawą opodatkowania. Giełdy ułatwiają dopływ kapitału do spółek dzięki nowym emisjom akcji, co powoduje ściąganie znacznych części oszczędności (inwestorów) z rynku.
Giełda stwarza możliwości zawierania transakcji na wielką skalę, a wahania
obrotów i kursów giełdowych kreślą w pewnej mierze zmiany koniunktury. Ponadto jest też terenem gry spekulacyjnej (graczy spekulacyjnych interesuje jedynie zysk transakcyjny, a nie profit z posiadania ułamkowej części spółek), prowadzącej niekiedy do ostrych kryzysów, których efektem są znaczne obniżki i zwyżki kursów papierów wartościowych oraz straty majątkowe poniesione przez ich posiadaczy.
Współczesne giełdy papierów wartościowych przestały być jedynym ogniwem
gospodarki rynkowej. Ich znaczenie zmalało w skutek rozwoju poza giełdowego handlu papierami wartościowymi, który prowadzony jest przez główne banki. Mimo wszystko giełdy są symbolem kapitalizmu, choć większość mieszkańców krajów chociażby europejskich nigdy nie miała żadnego kontaktu z giełdą ani nie posiada akcji.

Analizując polski rynek kapitałowy można dojść do poniższych wniosków:

  1. korzystanie z zachodnich gotowych wzorców akurat w tej dziedzinie przyniosło pożądane efekty, polska giełda papierów wartościowych podąża we właściwym kierunku świadczy o tym fakt, iż ciągle się rozwija i rozrasta dając możliwości inwestowania coraz to większej ilości kapitałów, a jednocześnie pozyskiwania nowych źródeł finansowania majątku spółek (a co za tym idzie - rozwój spółek), w tym zakresie działalność giełdy ma pozytywny wpływ na całą gospodarkę

  2. jest w pełni skomputeryzowany dzięki czemu w niczym nie odbiega od standardów europejskich, wartym wspomnienia jest fakt, iż od 17 listopada 2000r. notowania odbywają się w Nowym Systemie Giełdowym - WARSET .
    Wprowadzenie WARSETU było złożonym przedsięwzięciem informatycznym, na niespotykaną dotychczas w Polsce skale. Jest to rozległa siec łącząca kilkadziesiąt instytucji rynku kapitałowego w kraju: GPW, KDPW, KPWiG, 37 Domów Maklerskich oraz 32 tzw. dystrybutorów informacji działających w kraju i zagranica. Wszystkie te instytucje musiały dostosować do WARSETU swoje wewnętrzne systemy informatyczne. W ramach testów końcowych przeprowadzono m.in. pełną symulację sesji giełdowych. W okresie trzech miesięcy od wdrożenia systemu WARSET zgodnie z uchwałą Zarządu GPW giełda nie przyjmowała następujących zleceń maklerskich:
    a) po cenie rynkowej
    b) po cenie rynkowej na otwarcie
    c) z warunkiem minimalnej wielkości wykonania
    d) z warunkiem limitu aktywacji
    e) z warunkiem wielkości ujawnianej

  3. stwarza możliwości inwestycji kapitału zagranicznego

  4. jest dobrze zorganizowany i zapewnia swobodne inwestowanie z zachowaniem wszystkich wymogów (dot. sposobu informowania inwestorów, itp.)

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

0x01 graphic



Wyszukiwarka