Szymborska, Uczelnia


Wisława Szymborska urodziła się w 1923 roku w Bninie pod Poznaniem. Jej rodzicami byli Wincenty Szymborski (1870 - 1936) - zarządca zakopiańskich dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego (w styczniu 1923 r. tuż przed urodzeniem córki został przeniesiony do Kórnika w celu uporządkowania tamtejszych spraw finansowych) i Anna Maria z domu Rottermund (1890 - 1960). Od 1924 rodzina Szymborskich mieszkała w Toruniu. Od 1931 roku związana z Krakowem gdzie studiowała, mieszkała i pracowała. Wisława uczęszczała tam początkowo do Szkoły Powszechnej im. Józefy Joteyko przy ul. Podwale 6, następnie, od września 1935 r. do Gimnazjum Sióstr Urszulanek przy ul. Starowiślnej 3-5. Następnie na Uniwersytecie Jagiellońskim studiowała filologię polską i socjologię. Niestety ze względów materialnych nie zdołała kontynuować nauki. Od 1943r. zaczęła pracować jako urzędniczka na kolei, by uniknąć wywiezienia na roboty do Rzeszy. Szymborska debiutowała w krakowskiej prasie w marcu 1945 r. Najwcześniejsze jej utwory wiążą się z problematyką kryzysu cywilizacyjno-etycznego po II wojnie światowej, przeżytego jako dramat osobistej odpowiedzialności za sens życia w świecie zdegradowanym. Mimo zasadniczo odmiennej wizji artystycznej i postawy światopoglądowej nietrudno zauważyć podobieństwa do wczesnej poezji T. Różewicza ( np. Świat umieliśmy kiedyś na wyrywki). Jest autorką znakomitego wiersza "Obóz głodowy pod Jasłem". Uprawia bowiem głównie lirykę osobistą i refleksyjną o charakterze intelektualnym i moralistycznym, skupioną wokół motywu sytuacji egzystencjalnej człowieka i stosunku jednostki do historii, do wypracowanych przez wieki mitów kultury, związanych z nimi nadziei i "pocieszeń" oraz fundamentalnych pytań o sens i cel ludzkich wysiłków i porywów, doświadczeń i przemyśleń. Nie jest to poezja zakrzepłej formy poetyckiej, gotowych i stałych rozwiązań, jednoznacznych odpowiedzi. Poetka, nie znajdując w pełni zadowalających ją rozwiązań i dość sceptycznie zapatrując się na możliwości wyciągnięcia "odpowiednich" nauk z doświadczeń przeszłości, nie popada jednakże w skrajny pesymizm czy relatywizm poznawczy. Żaden z tych utworów nie mógł jednak ukazać się w debiutanckiej książce. W latach 1947-1948 była sekretarzem dwutygodnika oświatowego „Świetlica Krakowska” i - między innymi - zajmowała się ilustracjami do książek. W kwietniu 1948 r. wyszła za mąż za poetę Adama Włodka. Nowożeńcy zamieszkali w krakowskiej "kolonii literatów" przy ul. Krupniczej. Niepowtarzalny klimat tego środowiska miał inspirujący wpływ na twórczość poetki. Rozwiodła się 1954r. Debiutem książkowym został wydany w roku 1952 tomik wierszy „Dlatego żyjemy” z wierszami m.in. „Młodzieży budującej Nową Hutę” czy „Lenin”. „Drugim”, książkowym debiutem — który od razu stał się jednym z najważniejszych czynników odrodzenia poezji polskiej po październiku 1956 i od którego zaczyna się w istocie kształtowanie tego obrazu poezji Szymborskiej, jaki stanowi dziś nieodłączny składnik pejzażu całej naszej literatury — jest dopiero trzecia książka, Wołanie do Yeti (1957). Późniejsze lata przynoszą jeszcze sześć tomików: Sól (1962) , Sto pociech (1967) , Wszelki wypadek (1972) , Wielka liczba (1976) , Ludzie na moście (1986) , Koniec i początek (1993). Szymborska należała do Związku Literatów Polskich. Była członkiem PZPR do 1966. W 1953 podpisała się pod wspólną rezolucją grupy członków krakowskiego oddziału ZKP, potępiającą duchownych skazanych w procesie księży z kurii krakowskiej. Już w 1957 Szymborska nawiązała kontakty z paryską „Kulturą” i Jerzym Giedroyciem. W 1964 Szymborska znalazła się wśród sygnatariuszy sfałszowanego przez władze protestu potępiającego Radio Wolna Europa za nagłośnienie Listu 34. W 1975 podpisała protestacyjny list 59, w którym czołowi polscy intelektualiści, protestowali przeciwko zmianom w konstytucji, wprowadzającym zapis o kierowniczej roli PZPR i wiecznym sojuszu z ZSRR. Szymborska jest nierozerwalnie związana z Krakowem i wielokrotnie podkreślała swoje przywiązanie do tego miasta. W latach 1953-1981 była członkiem redakcji „Życia Literackiego”, gdzie od 1968 roku prowadziła stałą rubrykę „Lektury nadobowiązkowe”, które zostały później opublikowane także w formie książkowej. W latach 1981-1983 wchodziła w skład zespołu redakcyjnego krakowskiego miesięcznika „Pismo” . Uhonorowana Nagrodą Goethego w 1991, a później także Nagrodą Herdera. Orędownikiem poezji Szymborskiej w Niemczech jest Karl Dedecius tłumacz literatury polskiej. Szymborska stanowi fenomen i zagadkę. Skromna, zamknięta, dyskretna i wyciszona elektryzuje czytelników. Prostota jej wierszy skutecznie opiera się objaśnieniom badaczy i bezbłędnie trafia w gust współczesnego odbiorcy. Poetka nawiązuje kontakt z publicznością ponad głowami krytyków i bez pomocy mass mediów, a jej wiersze rozchodzą się w nakładach równych powieściom popularnym. O jej popularności decyduje osobliwość stylu, odrębność, wyłączność rozumiana jako warunek twórczej i egzystencjalnej niezależności. Szymborska nie utożsamiała się nigdy z żadnym kierunkiem poetyckim, stworzyła własną szkołę pisania, własny język - pełen dystansu do wielkich wydarzeń historycznych, do biologicznych uwarunkowań ludzkiego istnienia, do społecznej roli poety, do systemów filozoficznych, ideologii, prawd przyjmowanych na wiarę, nawyków, stereotypów, zahamowań. Był to również język współczucia dla pokrzywdzonych, język zachwytu nad urodą życia, które poraża swym pięknem, nielogicznością, tragizmem. Język wyważonych sądów i stonowanych uczuć; język liryki kontrolowanej przez umysł chłodny i świeży, język poddany intelektualnym rygorom, które nie wykluczały wrażliwości na zwyczajne atrakcje bytu. Język na ogół lojalny wobec mowy potocznej, nieznacznie poszerzający jej zasoby leksykalne. Język paradoksu, z pozoru prosty, a w istocie wyrafinowany i przewrotny. Obliczono, ze Wisława wydała zaledwie dwieście pięćdziesiąt wierszy. Być może dzięki temu ograniczeniu są one prawie bez wyjątku arcydziełami. W każdym razie od połowy lat pięćdziesiątych należy do ścisłej czołówki polskich i europejskich poetów. Literacką nagrodę Nobla za rok 1996 otrzymała za „poezję, która z ironiczna precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”. Znana w świecie dzięki przekładom m.in. na angielski, francuski, niemiecki, holenderski, hiszpański, czeski, słowacki, szwedzki, bułgarski, albański i chiński. 11 marca 1998 Wisława Szymborska została uhonorowana Honorowym Obywatelstwem Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. 08 czerwca 2001 przyznano jej - Dyplom honorowego członka Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury. Wisława Szymborska zasiada w kapitule członków honorowych owej instytucji (obok Magdaleny Abakanowicz i Krzysztofa Pendereckiego). W laudacji znajdujemy następujące słowa: „Wisława Szymborska jest nie tylko jednym z najbardziej wyrafinowanych poetów żyjących współcześnie, ale także najlepiej rozumianych. W wierszach zadziwiających różnorodnością i głębią, z humorem i przenikliwością opisuje, czym było życie w epoce głębokich przewartościowań intelektualnych. Jej muza jest subtelna, a nawet przewrotna”.



Wyszukiwarka