KARDIOMIOPATIE - schorzenia układu krążenia dotyczące kom. roboczych m.sercowego (KARDIOMIOPATIE PIERWOTNE), etiologia nieznana;

• kardiomiopatia rozstrzeniowa (zastoinowa, dylatacyjna)

• kardiomiopatia przerostowa

• kardiomiopatia ograniczająca (restrykcyjna)

kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM): zwłóknienie i rozlane zwyrodnienie miocytów, przerost i zanik włókien mięśniowych; poszerzenie komory serca i upośledzenie jej czynności kurczącej; występowanie zakrzepów przyściennych;

rozstrzeń grubości ściany kompensacyjny odśrodkowy przerost m. sercowego (zmieniona geometria komory) czynnościowa niedomykalność zastawki mitralnej i trójdzielnej;

czynniki predysponujące - zapalenie m.sercowego, alkoholizm, czynniki genetyczne;

objawy - `mały rzut serca` czyli niska obj. wyrzutowa (niedokrwienie OUN i krążenia wieńcowego, duszność), objętość minutowa w normie (tachykardia, obj. rozkurczowej), częstości akcji serca, skurczowe nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, zatory płucne, zaburzenia rytmu (rytm cwałowy), rzężenia u podstawy płuc, poszerzenie żył szyjnych, objaw wątrobowo - szyjny, obrzęki obwodowe, powiększenie wątroby, wodobrzusze, zaniki mm. szkieletowych;

kardiomiopatia przerostowa (HCM): przerost mięśnia komór serca (nie poszerzenie!) bez związku ze obciążenia następczego; upośledzenie czynności rozkurczowej LK - sztywność mięśnia LK (ciśnienia końcowo - rozkurczowego, objętości końcowo - rozkurczowej) zastój płucny, dławica piersiowa, zaburzenia rytmu serca (częstoskurcz lub migotanie komór), powikłania - infekcyjne zapalenie wsierdzia;

czynniki predysponujące - czynniki genetyczne (dziedziczona autosomalnie dominująco)

objawy - objętości wyrzutowej, frakcja wyrzutowa w normie, duszność wysiłkowa, w późniejszych stadiach dochodzi do asymetrycznego przerostu przegrody międzykomorowej, kołatanie serca, w badaniu fizykalnym szmer mezosystolityczny nad podstawą serca, dwuszczytowa fala tętna;

kardiomiopatia restrykcyjna (RCM): utrata podatności rozkurczowej (sztywność) mięśnia komory w następstwie zwłóknienia wsierdzia;

• kardiomiopatia restrykcyjna z obwodową eozynofilią - zespół hipereozynofilowy ( > 1.5 mln/mL), eozynofilowe zapalenie m. sercowego (Löfflera), zwłóknienie wsierdzia; choroby towarzyszące - astma oskrzelowa, zakażenia pasożytnicze, chłoniak limfatyczny (Hodgkina), zakrzepy;

• postać nieeozynofilowa kardiomiopatii restrykcyjnej - podatności komory, znaczny przerost przedsionków, mała pojemność minutowa serca;

objawy - grubości wsierdzia, kompensacyjny przerost i zwłóknienie, zaburzenia czynności zastawek przedsionkowo - komorowych, bloki przedsionkowo - komorowe (zajęcie układu bodźcotwórczo - przewodzącego); ciśnienia rozkurczowego żylne nadciśnienie płucne, duszność wysiłkowa, orthopnoë;

inne kardiomiopatie:

• kardiomiopatia poporodowa

• arytmogenna dysplazja PK (ARVD) = rzadka kardiomiopatia przebiegająca ze zwyrodnieniem tłuszczowym m. sercowego i rozstrzenią PK nagłe zgony sercowe

• olbrzymiokomórkowe zapalenie mięśnia sercowego (zapalenie mięśnia sercowego Fiedlera)

• kardiomiopatia histiocytowa

ZAPALENIE MIĘŚNIA SERCOWEGO - choroba zapalna serca obejmująca kom. mięśnia sercowego, tkankę śródmiąższową i naczynia serca;

etiologia:

zakaźne (infekcyjne) zapalenie mięśnia sercowego

• wirusy (50%) enterowirusy: Coxsackie B1 - B5 (!), wirus opryszczki, wirus grypy, adenowirusy

• bakterie bakterie wywołujące posocznicę, paciorkowce hemolizujące grupy A, Borrelia burgdorferi (borelioza z Lyme), błonica, dur brzuszny, kiła

• grzyby (przy upośledzeniach odporności)

• pierwotniaki toksoplazmoza, choroba Chagasa (Trypanosoma cruzi)

• pasożyty włośnie, tasiemiec bąblowiec

niezakaźne (nie - infekcyjne) zapalenie mięśnia sercowego

• w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów, kolagenoz, zapaleń naczyń o charakterze autoimmunizacyjnym

• nadwrażliwość na niektóre leki

• idiomatyczne zapalenie mięśnia sercowego (Fiedlera)

objawy - mogą występować postacie bezobjawowe; możliwe jest przejście ostrego zapalenia w postać przewlekłą i kardiomiopatię rozstrzeniową;

męczliwość, ogólne osłabienie, kołatanie serca, tachykardia, zaburzenia rytmu serca (pobudzenia dodatkowe, tachyarytmie komorowe, zaburzenia przewodnictwa przedsionkowo - komorowego), kliniczne objawy niewydolności serca;

ZAPALENIE WSIERDZIA - choroba o charakterze posocznicy, wywołana przez ognisko zakażenia umiejscowione we wsierdziu lub w obrębie zastawek; objawy wiodące: bakteriemia, gorączka, powiększenie śledziony, zatory i obecność szmeru w sercu;

etiologia:

• paciorkowce α - hemolizujące (Streptococcus viridans) - 60%

• gronkowce - 20%

• paciorkowce kałowe, bakterie Gram (-), grzyby - 10%

patogeneza:

• uprzednie uszkodzenie serca

• zjadliwość drobnoustroju

• stan obronności organizmu

• schorzenia: wypadanie płatka zastawki dwudzielnej, miażdżycowe uszkodzenie zastawek aorty

objawy:

• gorączka (90%), tachykardia

• objawy ogólne - osłabienie, utrata łaknienia, ubytek masy ciała, potliwość, bóle stawowe

• szmery sercowe

• narastające objawy niewydolności krążenia

• ewentualna perforacja lub naderwanie płatka zastawki

• echokardiogram (przezprzełykowy (!)) - wykazanie wyrośli brodawkowatych na zastawkach i samych wad zastawkowych

• objawy skórne - wybroczyny (30%), guzki Oslera, palce pałeczkowate

• mikrozatory bakteryjne

• krwiomocz i białkomocz (zajęcie nerek przez proces chorobowy)

• splenomegalia

OSTRE ZAPALENIE OSIERDZIA - zapalenie osierdzia / zapalenie osierdzia i mięśnia sercowego;

etiologia:

• zapalenie osierdzia infekcyjne (czynniki etiologiczne jak w zapaleniu mięśnia sercowego)

• zapalenie osierdzia uwarunkowane immunologicznie - toczeń rumieniowy układowy, gorączka reumatyczna, choroba posurowicza, odczyny polekowe, zespół pozawałowy (zespół Dresslera) i zespół pokardiotomijny

• wczesne pozawałowe zapalenie osierdzia

• mocznicowe zapalenie osierdzia

• pourazowe zapalenie osierdzia

• nowotworowe zapalenie osierdzia (naciekanie guza lub przerzuty, nowotwór sutka, przełyku, oskrzela, białaczki, chłoniak złośliwy)

• zapalenie osierdzia spowodowane napromieniowaniem

suche zapalenie osierdzia (zapalenie osierdzia włóknikowe): występuje na początku lub na końcu ostrego zapalenia osierdzia, w przebiegu mocznicy, w zawale mięśnia sercowego;

szmery tarcia - tarcie opłucnowe (znika przy wstrzymaniu oddechu), tarcie opłucnowo - osierdziowe (zapalenie osierdzia + lewostronne zapalenie opłucnej), tarcie osierdziowe (nie zmienia się po zatrzymaniu oddechu);

zapalenie osierdzia wysiękowe (z płynem): najczęściej w przebiegu gruźlicy, zakażeń wirusowych, gorączki reumatycznej i mocznicy;

tamponada serca jako powikłanie;

TAMPONADA SERCA - wskutek nagromadzenia się dużej ilości wysięku może dojść (z powodu utrudnienia rozkurczowego napełniania się komory) do zastoju napływu z zagrożeniem wstrząsem kardiogennym (krytyczna ilość wysięku przy szybkim gromadzeniu płynu: 300 - 400 mL zagrożenie wstrząsem kardiogennym)

objawy:

• zastój krwi w obszarze spływu do prawego serca - podwyższenie ciśnienia żylnego (wypełnienie żył szyjnych, objaw Kussmaula - paradoksalne zwiększenie ciśnienia w żyłach szyjnych w czasie wdechu, bóle nadbrzusza - wzmożone napięcie torebki wątroby)

• `zespół małego rzutu` osłabienie fizyczne, duszność wysiłkowa; zmniejszenie ciśnienia tętniczego krwi szczególnie w czasie wdechu, tętno paradoksalne - zmniejszenie amplitudy ciśnienia tętniczego w czasie wdechu o ponad 10 mmHg, tachykardia, ściszenie tonów serca (przy osłuchiwaniu);

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE OSIERDZIA - zbliznowacenie osierdzia po jego ostrym zapaleniu; uciśnięcie serca przez bliznowaty, obkurczony worek osierdziowy, częściowo wypełniony złogami wapnia; upośledza napełnianie komory w czasie rozkurczu zastoinowa niewydolność serca, atrofia mięśnia sercowego;

Accretio = zlepy osierdzia z sąsiednimi narządami;

Concretio = sklejenie obu listków osierdzia;

Constrictio = serce opancerzone ze stwardniałym i obkurczonym workiem osierdziowym, często ze złogami wapnia;

objawy:

• zastój krwi przed prawym sercem ciśnienia żylnego, objaw Kussmaula, powiększenie wątroby z ewentualnym wodobrzuszem, obrzęki, zastoinowy białkomocz, hiponatriemia

• `zespół małego rzutu` z osłabieniem fizycznym i dusznością wysiłkową, ewentualnie paradoksalne tętno

• osłuchiwanie 3 ton serca (!)

GORĄCZKA REUMATYCZNA - wielonarządowe schorzenie zapalne, związane z alergią paciorkowcową, którego objawy mogą dotyczyć: serca, ośrodkowego układu nerwowego, stawów, skóry i tkanki podskórnej;

3 typowe postacie: zapalenie reumatyczne serca

ostre zapalenie wielostawowe

pląsawica

choroba nie jest wywołana bezpośrednio przez zakażenie, lecz jest następstwem reakcji autoimmunologicznej, indukowanej zakażeniem (choroba wtórna do alergii paciorkowcowej);

zajęcie serca:

• uszkadza całe serce - wsierdzie, mięsień, osierdzie pancarditis

• rokowanie zależy od przebiegu reumatoidalnego zapalenia wsierdzia (wady zastawkowe)

objawy sercowe:

• delikatny szmer skurczowy i(lub) rozkurczowy

• zapalenie osierdzia tarcie osierdziowe i ból w okolicy przedsercowej

• zapalenie mięśnia sercowego ze skurczami dodatkowymi

• w ciężkim przebiegu - objawy niewydolności serca

• EKG skurcze dodatkowe, wydłużenie odstępu PQ, zaburzenia repolaryzacji (ST - T)

WADY SERCA.

WADY SERCA

WADY WRODZONE WADY NABYTE WADY WZGLĘDNE

WADY SINICZE GORĄCZKA REUMATYCZNA

WADY OKRESOWO SINICZE ZWAPNIENIA ZASTAWEK

WADY NIESINICZE CHOROBY PRZEWLEKŁE

WADY SERCA Z PRZECIEKIEM

WADY SERCA BEZ PRZECIEKU

WADY SINICZE - przetrwały przewód tętniczy (Botalla), tetralogia Fallota, zespół Eisenmengera, zespół Ebsteina, przemieszczenie / przełożenie dużych pni tętniczych, ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej, ubytek w przegrodzie międzykomorowej (przebieg w postaci bez powikłań)

WADY OKRESOWO SINICZE - ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej

WADY NIESINICZE - zwężenie cieśni aorty

CHOROBY PRZEWLEKŁE - kardiomiopatie, zesztywniające zapalenie stawów, choroba niedokrwienna serca

WADY WZGLĘDNE - wada mitralna serca, niedomykalność lewego ujścia żylnego, zespół wypadania płatka zastawki dwudzielnej, wady zastawki aorty (zwężenie zastawki aorty, niedomykalność zastawek aorty), wady zastawki trójdzielnej (zwężenie zastawki trójdzielnej, niedomykalność zastawki trójdzielnej)

---