Prawno-finansowe instrumenty
ochrony środowiska

1. Prawno-finansowe środki ochrony środowiska (wg prawa ochrony środowiska)

1. Opłaty za korzystanie ze środowiska

• 
  Za:

1. 
   
   
   Emisję do powietrza

2. Emisję ścieków

3. Pobór wód

4. Składowanie odpadów

5. Inne

• Np. Opłaty z ustawy o ochronie przyrody (za usunięcie drzew lub krzewów)

2. Administracyjne kary pieniężne

3. Zróżnicowanie stawek podatków i innych danin publicznych

• przykłady:

1. akcyza na bezołowiową niższa niż ołowiowej

2. niższa akcyza na olej opałowy o niższej zawartości siarki

3. niższa akcyza na oleje i smary z odzysku

4. niższa akcyza na biopaliwa oparte na wykorzystaniu biomasy

• Nie jest to wyliczenie zamknięte (możliwe inne)

2. Zasady stosowania prawno-finansowych środków ochrony środowiska:

1. Opłaty za korzystanie zgodne z prawem

2. Opłaty podwyższone są sankcją za działalność bez pozwolenia

3. Administracyjne kary pieniężne są sankcją za korzystanie ze środowiska z naruszeniem prawa

• Nie wyłączają odpowiedzialności karnej

W zakresie gospodarki gruntami rolnymi (leśnymi)

1. Opłaty za korzystanie ze środowiska w świetle ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych:

1. Należność - jednorazowa, płatna 60 dni od decyzji wyłączeniowej (obliczana na podstawie przeliczników opartych na tonach żyta lub metrach sześciennych drewna)

2. Podwójna gdy wyłaczenie

3. Opłaty roczne - 10% należności w przypadku wyłączenia stałego przez 10 lat, a niestałego przez okres wyłączenia (maks. 20)

4. Odszkodowanie za przedwczesny wyrąb drzewostanu - różnica wartości drzewostanu w wieku rębności a wartością z chwili wyrębu

• Opłaty te są dochodem Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych

• Przedawniają się po 5 latach

• Są daninami publicznymi w rozumieniu przepisów o finansach publicznych

2. Pozostałe opłaty:

• Za niewykonanie obowiązku zdjęcia i wykorzystania próchniczej warstwy gleby - opłata w wysokości odpowiadającej określonej ilości ton żyta

Opłaty za korzystanie ze środowiska

1. Zależą się z tytułu:

1. Wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza

2. Wprowadzanie ścieków

3. Pobór wód

4. Składowanie odpadów

5. Usuwanie drzew lub krzewów

6. Niektóre działalności regulowane prawem geologicznym i górniczym

2. W prawie geologicznym i górniczym obowiązek samoobliczenia opłat ⇒ zobowiązany:

1. Prowadzi ewidencję

2. Przedstawia właściwemu organowi informacje o rozmiarach korzystania

3. Sam ustala wysokość należnej opłaty

4. Bez wezwania uiszcza w ustalonym terminie na rachunek

3. Zwolnienie kwotowe (w prawie ochrony środowiska) - nie ma obowiązku wnoszenia opłat, których półroczna wartość nie przekracza 400zł

• Sejmik województwa może uchwałą podwyższyć o maks. 50%

4. Do opłat za korzystanie ze środowiska stosuje się odpowiednio przepisy ordynacji podatkowej

5. Miejsce zapłaty - o ile ustawa nie stanowi inaczej - opłaty na podstawie prawa ochrony środowiska wpłaca się na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce

1. Korzystania ze środowiska (gdy korzystanie sensu stricto)

2. Rejestracji podmiotu - gdy emisja do powietrza z urządzeń

Opłaty podwyższone (sankcyjne)

1. W prawie ochrony środowiska dotyczą one podmiotu korzystającego ze środowiska (powietrze, ścieki, pobór wód) bez wymaganego pozwolenia

• Opłata podwyższona o 500%

2. Opłata podwyższona związana z odpadami:

1. Składowanie bez zatwierdzenia instrukcji eksploatacji składowiska - 5% jednostkowej opłaty za umieszczeni odpadu / na dobę

2. Składowanie w miejscu na ten cel nieprzeznaczonym - 10% stawki opłaty za umieszczenie na składowisku/ na dobę

3. Pozbycie się nad brzegami wód - 15% stawki jednostkowej/ na dobę

4. Pozbycie się do wód - opłata x 100

Opłaty za pobór wody i wprowadzanie ścieków do wód (ziemi)

1. Wolny od opłat jest pobór wód:

1. W celu przerzutów

2. Na potrzeby energetyki wodnej pod warunkiem zwrotu takiej samej ilości i jakości

3. Na potrzeby pomp ciepła

4. Na potrzeby odwiertów lub otworów strzałowych

5. Pochodzącej z odwodnienia gruntów, obiektów lub wykopów budowlanych i zakładów górniczych

2. Zwolnienie od opłat za odprowadzanie ścieków:

1. Do ziemi w celu rolniczego wykorzystania (za pozwoleniem wodnoprawnym)

2. Do wód lub ziemi jeżeli temperatura wód chłodniczych nie przekracza ustalonych ustawą wielkości

3. Do wód lub ziemi ścieków z chowu lub hodowli ryb łososiowatych

4. Do wód lub ziemi - wód zasolonych jeżeli wartość sumy jonów i siarczanów nie przekracza ustawowej wartości

Opłaty za usuwanie drzew (krzewów)

1. Ustalane w zezwoleniu na usunięcie drzewa

2. Zwolnienie z opłaty:

1. Drzew na których usunięcie nie trzeba zezwolenia

2. Usuwane na podstawie zezwolenia przez osobę fizyczną na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej

3. Które obumarły z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości

4. Topole o obwodzie pnia powyżej 100cm

5. Usuwane w związku z pielęgnacją

3. Stawki maksymalne kwotowo w ustawie

• Za każdy centymetr obwodu pnia na wysokości 130cm (jeśli poniżej rozwidlenie to każdy pień jako osobne drzewo)

• Dla krzewów stawka sztywna - 200 zł za m2

• Podwyższenie o 100% na terenach:

1. Ochrony uzdrowiskowej

2. Nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków

3. Zieleni miejskiej

4. Odroczenie i umorzenie opłaty - gdy w decyzji przesadzenie na inne miejsce lub zastąpienie nowym ⇒ odroczenie opłaty

5. Umorzenie jeśli po 3 latach:

1. Zachowały żywotność

2. Nie zachowały żywotności z przyczyn niezależnych od posiadacza

6. Sposób wnoszenia opłat - 14 dni od ostateczności decyzji

• Przedawnienie 5 lat od końca roku kalendarzowego w którym płatność miała nastąpić

• Za opóźnienie odsetki podatkowe

• Wpływy są dochodem gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej

Opłaty za działalność regulowaną prawem geologicznym i górniczym

1. Są to:

1. Opłata eksploatacyjna

2. Opłata quasi-eksploatacyjna

3. Opłata podwyższona (sankcyjna)

2. Opłata eksploatacyjna

• Iloczyn stawki oraz ilości kopaliny wydobytej

• Dla kopalin towarzyszących 50%

• Opłaty wnosi się w cyklach kwartalnych

• Samoobliczenie

• Gdy zobowiązany nie dopełnia swoich obowiązków to opłatę ustala organ koncesyjny decyzją

3. Opłata quasi-eksploatacyjna (za działalność inną niż wydobywanie kopalin)

• Np. za poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin - cena jednostkowa x powierzchnia poszukiwań

4. Opłaty podwyższone (sankcyjne)

• Za wykonywanie działalności koncesjonowanej:

1. Bez koncesji

2. Z rażącym naruszeniem warunków koncesji

• Wymiar w drodze decyzji właściwego organu (starosta, organ koncesyjny, minister właściwy do spraw środowiska)

• Wysokość 80x opłata eksploatacyjna wedle daty wszczęcia postępowania

5. Przeznaczenie opłat

1. 60% - gminy na terenie których prowadzona jest działalność

2. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - 40% (a gdy działalność na obszarach morskich - 100%) z przeznaczeniem na potrzeby:

• Geologii

• Górnictwa

Niektóre inne rodzaje opłat

1. Są wprowadzone ustawą o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz opłacie produktowej i opłacie depozytowej.

2. Opłata produktowa

• Obciąża przedsiębiorcę (wprowadzającego na rynek produkt) lub organizację odzysku z tytułu nieuzyskana zakładanego prawem poziomu odzysku odpadów opakowaniowych

• Oplata ustalana na podstawie różnicy między odzyskiem osiągniętym a wymaganym

• Płatna do 31 marca następnego roku na rachunek urzędu marszałkowskiego

• Przekazywane później do NFOŚiGW, wfośigw i gmin na działania dotyczące recyklingu

3. Opłata depozytowa (≈ kaucja) dotyczy akumulatorów

4. 30 zł w przypadku nie oddania starego akumulatora przy zakupie nowego

5. sprzedawca detaliczny nie może odmówić przyjęcia zużytego akumulatora

6. sprzedawca ma obowiązek zwrócić opłatę depozytową w przypadku zwrotu zużytego akumulatora w ciągu 30 dni

Administracyjne kary pieniężne w prawie ochrony środowiska

1. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska wymierza je w razie:

• Przekroczeń:

• Ilości lub rodzaju gazów (pyłów) wprowadzanych do powietrza

• Ilości lub stanu ścieków lub wody (z pozwolenia wodnoprawnego)

• Poziomu hałasu z pozwolenia zintegrowanego

• Naruszenia wymaganych ustawą o odpadach decyzji:

• Zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska

• Określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów

2. Charakter kar:

• Jednorazowe - za przekroczenie dozwolonej do pobrania ilości wody

• Kary biegnące - wojewódzki inspektor ochrony środowiska oznacza godzinową lub dobową stawkę kary

• Dopiero na podstawie ostatecznej decyzji wymierzającej karę biegnącą ustala się karę łączną (za cały okres przekroczenia)

Niektóre pozostałe kary pieniężne

1. Ochrona przyrody

• Wymierza je wójt (ew. starosta wobec nieruchomości gminy) za:

1. Zniszczenie zieleni z powodu niewłaściwego prowadzenia robót ziemnych bądź użycia środków chemicznych

2. Usuwanie drzew lub krzewów bez zezwolenia

3. Zniszczenie zieleni z powodu niewłaściwej pielęgnacji

• Wysokość - 3X opłata za wycięcie drzewa

2. Prawo atomowe

• Kara dla kierownika jednostki organizacyjnej - maks. 5x przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej

• Pracownik obiektu jądrowego (za niezawiadomienie o zdarzeniu lub stanie mogącym powodować zagrożenie dla bezpieczeństwa jądrowego) - maks. 2X przeciętne wynagrodzenie w gosp. narodowej

3. Ochrona warstwy ozonowej

• Za działalność dotyczącą substancji kontrolowanych bez zezwolenia

• Stawka za jeden kilogram substancji kontrolnej = 50x opłata za emisję jednego kilograma CFC-12

• Wpływy dla NFOŚiGW

4. Przepisy o substancjach i preparatach chemicznych

• Wprowadzenie bez zgłoszenia substancji nowej - do Budżetu Państwa 100% sumy z jej sprzedaży

• Zaliczkowy system wpłat (terminy jak dla zaliczek na podatek dochodowy)

5. Naruszenie przepisów o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów

• 30 000 do 300 000 - wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska i gospodarki wodnej

Restrukturyzacja opłat podwyższonych
oraz administracyjnych kar pieniężnych

1. Właściwe organy:

• Dla opłat podwyższonych - marszałek województwa

• Dla administracyjnych kar pieniężnych - wojewódzki inspektor ochrony środowiska

2. Odroczenie

• Na wniosek przed terminem zapłaty

• Przesłanką - wykazanie realizacji przedsięwzięcia które usunie przyczynę opłaty/ kary w perspektywie maksymalnie 5letniej

• Decyzja o odroczeniu określa

1. jaka opłata/ kara (lub jej część) jest odroczona

2. Jakie przedsięwzięcie

3. Termin odroczenia

3. Zmniejszenie kary

• W razie terminowej realizacji przedsięwzięcia które doprowadziło do usunięcia przyczyny wymierzenia opłaty/ kary

• Ale gdy chodzi o odpady to umorzenie w całości

4. Zapłata kary odroczonej

• W drodze decyzji orzeczenie obowiązku zapłaty odroczonej kwoty + opłata prolongacyjna

5. Kary w ustawie o ochronie przyrody

• Gdy posiadacz podjął działania w celu zachowania żywotności drzewa lub krzewu to odroczenie na 3 lata

• Potem umorzenie(gdy zachowanie żywotności lub niezachowanie bez winy posiadacza) lub zaplata w pełnej wysokości

1

5

by Jakub Kowalski 2008

Opłaty za korzystanie ze środowiska
sensu stricto

Opłaty za korzystanie ze środowiska
sensu largo

---