Model IS-LM

Model IS-LM przedstawiamy na wykresie w postaci dwóch przecinających się linii w pierwszej ćwiartce układu współrzędnych (na wykresie).

Oś pozioma reprezentuje dochód i oznaczana jest jako Y. Oś pionowa oznacza realną stopę procentową, oznaczaną małą literą r.

Model ten ukazuje, najprościej to ujmując, następstwa działania danego rządu oraz banku centralnego, które mają miejsce w gospodarce. I tak dochodzimy do polityki fiskalnej oraz monetarnej.

1) Polityka fiskalna, to działania rządu. W tym modelu, jedynymi sposobami oddziaływania rządu na gospodarkę są: rządowe wydatki, oraz podatki. Tak więc rząd aby osiągnąć zamierzone cele może zwiększyć swe wydatki (czyli zastosować politykę fiskalną ekspansywną i tu naszą prostą IS przesuwamy równolegle w prawo - patrząc na wykres), lub zmniejszyć swe wydatki (czyli zastosować politykę fiskalną restrykcyjną i tu naszą prostą przesuwamy równolegle w lewo - patrząc na wykres). Sytuacja wygląda tak samo z podatkami, z tym że obniżenie podatków to polityka ekspansywna (IS w prawo), a podwyższenie to polityka restrykcyjna (IS w lewo). Aby zapamiętać którą prostą przesuwamy w wypadku zmiany wydatków rządowych lub zmiany wartości podatków można zapamiętać, że przy polityce fISkalnej przesuwamy prostą IS.

2) Polityka monetarna to działania banku centralnego. W tym modelu jedynymi sposobami oddziaływania banku centralnego na gospodarkę są: podwyższenie lub obniżenie stóp procentowych, oraz zwiększenie lub zmniejszenie podaży (ilości) pieniądza na rynku. Tak więc bank centralny aby osiągnąć zamierzone cele może zwiększyć stopy procentowe (czyli zastosować politykę monetarną restrykcyjną i tu naszą prostą LM przesuwany równolegle w lewo - patrząc na wykres), lub obniżyć stopy procentowe (czyli zastosować politykę monetarną ekspansywną i tu naszą prostą LM przesuwamy równolegle w prawo - patrząc na wykres). Przy wzroście podaży pieniądza na rynku (czyli zastosowaniu przez bank centralny polityki monetarnej ekspansywnej) prostą LM przesuwamy równolegle w prawo - patrząc na wykres, natomiast przy zmniejszeniu podaży pieniądza (czyli zastosowaniu polityki monetarnej restrykcyjnej) przesuwamy ją równolegle w lewo - patrząc na wykres.

Właściwe odczytanie polecenia oraz następnie naniesienie danych na wykres to podstawa dobrego jego odczytania. Nie dokonujemy tu żadnych obliczeń, a jedynie ilustrujemy i interpretujemy zachodzące w gospodarce zmiany.

Punkt przecięcia prostych IS oraz LM to punkt równowagi między rynkiem monetarnym oraz fiskalnym. Prowadząc przerywaną linię od tego punktu do osi (linii) poziomej Y pokazujemy wartość produkcji gospodarki przy danych stopach procentowych na osi pionowej r.

Aby poprawnie odczytać wykres musimy zapamiętać kilka zależności. I tak:

↑G →↑Y (zawsze gdy wzrastają wydatki rządowe to wzrasta dochód i analogicznie gdy wydatki rządowe spadają to dochód także spada)

↑I→↑Y (zawsze gdy inwestycje wzrosną to i dochód wzrośnie i analogicznie gdy inwestycje spadną to dochód spadnie)

↑Y→↑dm (gdy dochód wzrośnie to popyt na pieniądz (dm) także wzrośnie i analogicznie jeśli dochód spadnie to i popyt na pieniądz spadnie)

↑dm→↑r (przy IS gdy wzrasta popyt na pieniądz (dm) zawsze wzrastają stopy procentowe i analogicznie, jeśli spadnie dm to stopy procentowe również spadną)

↑Sm→↓r (gdy wzrośnie podaż (ilość) pieniądza na rynku, to spadają stopy procentowe i analogicznie, gdy spadnie podaż pieniądza na rynku, wzrosną stopy procentowe)

↓r→↑I (gdy spadną stopy procentowe, wzrosną inwestycje i analogicznie, jeżeli wzrosną stopy procentowe, spadną inwestycje)

To są najważniejsze zależności w modelu IS-LM (sytuacje analogiczne nie zostały pokazane ze strzałkami, bo tu wystarczy je jedynie poodwracać - góra/dół).

Jak poprawnie odczytać wykres?

Na początku z treści zadania przesuwamy prostą IS , LM lub obie z nich w zależności od zastosowanej polityki. Rzutujemy na osie Y oraz r punkty dochodu oraz stóp procentowych (rysujemy przerywaną pionową (do Y) i poziomą (do r) linie) od punktu przecięcia IS z LM. Następnie jeśli trzeba, według treści zadania zastosować odpowiednią kombinację IS lub LM aby otrzymać to o co nas poproszono. Jeśli mamy już odpowiednio rozrysowany i oznaczony wykres, musimy go opisać. Śledzimy po kolei to co działo się na naszym wykresie, i tak: zaczynamy od tego co mamy w treści zadania, zaznaczamy, i według wymienionych wyżej zależności opisujemy do końca, przy czym zwykle na końcu stoi Y, a więc nasz dochód i to co się z nim stało. Musimy pamiętać, że inwestycje i popyt na pieniądz nie pokazują się w żadnym momencie na wykresie lecz zawsze mają swój udział w gospodarce i należy je zapisać w interpretacji!

IS-LM nie jest trudny pod warunkiem, że pozna się i zrozumie pewne mechanizmy i zależności. W zasadzie te podane wyżej to gotowa formuła do interpretacji wykresów, pod warunkiem, że układa się je w dobrej kolejności. Należy przy tym przeanalizować wykresy z ćwiczeń a w szczególności mechanizmy transmisji monetarnej oraz efekt wypierania.

ZMIANA NACHYLENIA FUNKCJI AD W MODELU 45^O

Wracamy do modelu 45^o, w którym mamy jeszcze jeden problem. Co się stanie jeśli zmieni się nachylenie funkcji (linii) AD (na rysunku na czerwono)? Na nachylenie AD wpływ mają m.in. KSK, KSI oraz t. Wszystkie te wartości zawsze mamy dane w przedziale od 0 do 1. I tak:

1) Czym niższa KSK tym bardziej płaska funkcja (linia) AD i analogicznie czym wyższa KSK tym funkcja (linia) AD staje się bardziej stroma. Tak więc czym bardziej stroma, tym w wyższym punkcie przecina linię 45^o, a więc dochód (Y) jest wyższy.

2) Czym niższa KSI tym bardziej stroma funkcja (linia) AD i analogicznie czym wyższa KSI tym funkcja (linia) AD staje się bardziej płaska. Tak więc czym bardziej stroma (a więc mająca niewielką wartość np. 0,1), tym w wyższym punkcie przecina linię 45^o, a więc dochód (Y) jest wyższy.

3) Czym niższe „t” tym bardziej stroma funkcja (linia) AD i analogicznie czym wyższe „t” tym funkcja (linia) AD staje się bardziej płaska. Tak więc czym bardziej stroma (a więc podatki są niższe , tym w wyższym punkcie przecina linię 45^o, a więc dochód (Y) jest wyższy.

Dokładnie tak. W KSK dzieje się to odwrotnie do KSI i podatków (t).

Mamy takie przykładowe pytanie (z kolokwium - test C2)):

Czy spadek KSK będzie sprzyjać zwiększeniu poziomu dochodu równowagi? Odpowiedź TAK/NIE przedstaw na rysunku 45^o

Odpowiedź: Nie, spadek KSK będzie wiązać się ze spadkiem dochodu równowagi. Wyższe KSK przetnie linie 45^o w wyższym punkcie niż KSK o mniejszej wartości, co za tym idzie, dochód równowagi będzie niższy przy niższej KSK (Y₁).

Należy pamiętać, że z KSI oraz t sytuacja wygląda odwrotnie (wyższa wartość KSI i „t” to bardziej płaska funkcja AD (na czerwono na rysunku) i niższy poziom równowagi!

---