1) z tekstu nr 1 - Opisać podejście sieciowe i podejście
socjo-psychologiczne w badaniach społeczności lokalnych;
2) z tekstu nr 2 - Streścić tekst Z. Rykiela, Globalność a lokalność;
3) z filmu - Opisać jakie problemy wystąpiły na osiedlu Dudziarska i w
Szydłowcu (oddzielnie) i w jaki sposób sobie próbowano z nimi poradzić
(kto, co, gdzie, kiedy, i jak);
4) z tekstu nr 4 - Wyjaśnić, czy według Z. Wołka społeczność lokalna
może być przestrzenią realizacji kariery życiowej;
5) z tekstu nr 5 - Wyjaśnić, jaka - według K. Darczewskiej - jast rola
parafii w społeczności lokalnej.
Tekst nr 1:
Podejście sieciowe(network approach)- alternatywa strukturalnego funkcjonalizmu; wywodzi się z brytyjskiej antropologii, współczesnej teorii wymiany oraz z wczesnych studiów socjologicznych poświęconych relacjom społecznym w środowisku miejskim.
John Barnes- uznaje się go za twórcę tej orientacji w ramach community studies.
Współcześni przedstawiciele to: Clyde Mitchell, Claude S. Fisher, Wellman; w Polsce orientacja jest mało popularna.
Zainteresowanie wspólnotowym aspektem układów lokalnych; poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: Jaki jest stopień atrofii więzi pierwotnych we współczesnych układach lokalnych? Jaką rolę odgrywa terytorium w przemianach więzi społecznych zachodzących we współczesnym zurbanizowanym i zindustrializowanym społeczeństwie? > analiza interakcji zachodzących między jednostkami.
Koncentracja na powiązaniach międzyjednostkowych, a w mniejszym stopniu międzygrupowych;
Interakcja jest rozumiana tu jako kontakt społeczny zachodzący między osobami, a nie między rolami- ogół kontaktów danej jednostki stanowi sieć społeczną, gdzie powiązania sieciowe mogą wpływać na społeczne zachowania uwikłanych w nie jednostek;
Każda sieć ma 2 aspekty: morfologiczny i interakcyjny; na morfologię składają się podłoże kontaktów, z których wyłania się kontakt społeczny; przebieg kontaktów; natężenie kontaktów, ich gęstość oraz zakres.
Elementy interakcyjne to: treść kontaktów, ich kierunek, trwanie w czasie, intensywność i częstotliwość.
Społeczność (wspólnota) w ujęciu sieciowym nie jest strukturą trwałą.
Pojęcie „społeczność lokalna” zastąpione zostało terminem „społeczność osobista”;
Osłabienie powiązań terytorialnych- przyczyny: wzrost znaczenia systemów i środków komunikacji;
We współczesnym świecie można zaobserwować tendencję do przemieszczania się wspólnot z przestrzeni publicznych do prywatnych> zjawisko rezydualności miejsc publicznych.
Przedstawiciele tego podejścia zwrócili uwagę na to, że więzi pierwotne nadal pozostają ważną sferą ludzkiej aktywności; sfera zamieszkania oddziela się od sfery pracy i wypoczynku> teza o zastępowaniu przestrzeni publicznej przestrzenią prywatną.
Podejście socjo-psychologiczne- odwołuje się do założeń poznania środowiskowego, fenomenologii i interakcjonizmu symbolicznego;
Przedstawiciele: Albert Hunter, Joseph Gusfield, Anthony P. Cohen, Gerald D. Suttles; w Polsce Bohdan Jałowiecki, Jacek Wódz.
Społeczność lokalna jest ważna, ponieważ:
Stanowi niezbędny czynnik utrzymujący utrzymujący psychologiczną stabilność jednostki;
Jest podstawowym źródłem wiedzy o świecie, kształtującym się w codziennych interakcjach jednostki;
Jest miejscem, w którym przebiegają procesy ustalania znaczeń w odniesieniu do rzeczy i ludzi.
Trzy procesy mające kluczowe znaczenie dla dobrego samopoczucia człowieka: proces odczuwania, recepcji i interpretacji zjawisk; człowiek jest tym, kim jawi się innym i sobie w określonych stanach świadomości(najbliższe otoczenie jest podstawowym wyznacznikiem procesów świadomościowych).
>sens przynależności do miejsca wyznacza podstawy społecznej tożsamości jednostki;
Rozpoznawanie i waloryzowanie przestrzeni następuje za pośrednictwem symboli jako środków wyrazu i komunikacji - forma poznania i podstawa kształtowania się postaw. Jałowiecki(1985)>dają się one wyrazić jako archetypy przestrzeni, modele i stereotypy przestrzeni.
Model> trwała forma przestrzenna wynikająca z dominacji określonych funkcji i z wysoko cenionej w danej epoce wartości.
Stereotyp> zespół kryteriów użytkowych i estetycznych służących aktualnej waloryzacji przestrzeni.
Z badań wynika, że w pamięci osadzają się symbole miejsca, z którymi często obcujemy bądź z którymi wiązały nas w przeszłości jakieś ważne doświadczenia, bądź są one ważne zgodnie z wiedzą, jaka została nam przekazana w danym środowisku.
Proces poznawania środowiska - kształtowanie mapy poznawczej(cognitive maping).
Mapa poznawcza dostarcza zbioru społecznych kryteriów rozróżniania ludzi, z którymi ktoś może lub nie może być bezpiecznie związany(Suttles,1972).
Mapa poznawcza dostarcza informacji o regułach zachowań i symbolach obowiązujących w granicach danego terytorium> mapa poznawcza umożliwia jednostce podejmowanie decyzji dot. Właściwego zachowania się w danej przestrzeni.
>wspólne obszary oczekiwań i zakładanych reakcji tworzą strefy bezpieczeństwa zamieszkania, które są poziomami organizacji układu lokalnego.
Obszary urganizacji układu lokalnego:
Obszar bezpośredniej przestrzeni blokowej(face-block)> najbliżsi współmieszkańcy - najbliżsi sąsiedzi zachowują się podobnie, mieszkają blisko siebie i posiadają podobną wiedzę potoczną o terytorium zamieszkania, lecz nie stanowią sąsiedzkiej grupy społecznej, tylko grupę potencjalną.
Drugi obszar to chronione sąsiedztwo(defended neighbourhood)> to najmniejszy wspólny obszar, który posiada zbiorową tożsamość znaną zarówno jego członkom, jak i osobom z zewnątrz (Suttles,1972)
>sąsiedztwo jest strefą obowiązywania pewnych norm, które są ustanowione w celu odróżnienia swoich od obcych i obrony mieszkańców danego terenu przed inwazją z zewnątrz>nie zakłada stałego współdziałania między sąsiadami ani funkcjonowania trwałych zasad organizacji i regulacji w każdej sferze ich życia społecznego; podstawowe znaczenie mają jednostkowe interakcje.
Trzeci obszar- społeczność z ograniczoną odpowiedzialnością(community of limited liability) - jest częścią miasta, której tożsamość społeczną wyznacza głównie zespół struktur instytucjonalnych w jego granicach> instytucje, prasa pełnią rolę kreatora symboli, środka komunikacji między mieszkańcami i źródła identyfikacji grupowej(Mikułowski, Pomorski,1990).
>jednostki są członkami danej społeczności ze względu na typ potrzeb zaspokajanych w danym obszarze- ich uczestnictwo społeczne jest cząstkowe, a nie całkowite.
>3 cechy wyznaczające istotę tej społeczności: solidarność lokalna jest w niej ograniczona, jest pozbawiona ścisłego przypisania terytorialnego i nie jest pierwotnie dana jednostce, ale jest wytwarzana w procesie interakcji z innymi społecznościami i instytucjami zewnętrznymi wobec danego terenu(Hunter, Staggenborg, 1988).
W podejściu socjo-psychologicznym społeczność lokalna jest wspólnotą potencjalną, ukształtowaną przez wiedzę i odczucia jednostek. Społeczność jest zredukowana do strumienia świadomości społecznej(Cohen, 1989).
Tekst nr 2:
Zbigniew Rykiel - Globalność a lokalność
Globalizację można rozpatrywać w kilku ujęciach:
Globalizacja pod względem finansowym- istnieje światowy rynek finansowy, który działa przez całą dobę poprzez „miasta światowe” i natychmiastowo reaguje na zmiany popytu i podaży;
Globalizacja pod względem technicznym- kombinacja technik komputerowych i telekomunikacyjnych oraz powiązania satelitarne, bardzo szybko przekazująca informację na cały świat i powodująca skurczenie się czasoprzestrzeni;
Globalizacja pod względem ekonomicznym- zintegrowane systemy produkcji, umożliwiające firmom globalnym użytkowanie kapitału i siły roboczej na całym świecie;
Globalizacja pod względem kulturowym - konsumpcja produktów globalnych> kokakolizacja, disnejlandyzacja i McŚwiat;
Globalizacja pod względem politycznym - rozprzestrzenianie się programu neoliberalnego, obejmującego zachęty do ograniczania wydatków państwowych, do deregulacji, prywatyzacji i ogólnie gospodarki otwartej;
Globalizacja pod względem ekologicznym- troska o przetrwanie życia na Ziemi > promowanie różnych programów zrównoważonego rozwoju;
Globalizacja pod względem geograficznym - takie przekształcenie przestrzeni, że miejsce relacji między państwami i narodami zajmują relacje w świecie bez granic, które można sprowadzić do relacji w sieci miast światowych;
Globalizacja pod względem geopolitycznym- hegemonia Stanów Zjednoczonych;
Globalizacja pod względem socjologicznym- powstawanie jednego społeczeństwa światowego jako powiązanej całości społecznej która wykracza poza społeczeństwa narodowe;
Globalizacja- złożony proces społeczny, prowadzący do integracji świata.
Pod względem formy- obejmuje rewolucję komunikacyjną i informatyczną, umiędzynarodowienie zjawisk ekonomicznych, politycznych i kulturalnych oraz pojawienie się instytucji międzynarodowych (Barber 2004)
Globalizacja pod względem treści- obejmuje model światowej kultury masowej, grupę monopolistycznych korporacji medialnych, prywatyzację i konsumpcjonizm, czego produktem jest społeczeństwo informatyczne >rezultatem jest hegemonia Stanów Zjednoczonych, marginalizacja Afryki (Barber 2004; Bielohradsky 2003);
>tworzenie nisz nowoczesności>państwo hegemonistyczne jako laboratorium nowoczesności- pozostałe państwa naśladują państwo hegemonistyczne (brak naśladownictwa oznacza stagnację i niekonkurencyjność); Hegemon ma władzę kulturową> przełom XX i XXI w. - amerykanizacja reszty państw (Taylor, Flint 2000);
Potrzeby:
Z. Bauman(2000)- tajemnica dzisiejszego społeczeństwa leży w rozwoju sztucznie wytwarzanego subiektywnego poczucia brak- pytanie: jakiego rodzaju potrzeb brak ten dotyczy?
4 grupy potrzeb:
Elementarne, produkcyjne, konsumpcyjne(wyższego rzędu) i luksusowe > Rykiel, Żeberecka 2005;
>względnie niezależne od człowieka są tylko te pierwsze; dwie ostatnie są przez niego tworzone;
- gospodarka kapitalistyczna służy kreowaniu potrzeb> K. Marks- ostatecznym celem jest pomnażanie pieniędzy a nie towarów;
>mechanizmem napędowym jest tworzenie pokus i atrakcji oraz zaspokajanie zachcianek konsumenta;
Rolą społeczna jednostki staje się bycie konsumentem;
Konsument jest kolekcjonerem wrażeń a nie produktów(Bauman 2000)
Globalizacja a stratyfikacja społeczna:
Z. Bauman- podstawą stratyfikacji społecznej jest mobilność;
- podział społeczeństwa na supermobilnych turystów, którzy sa na szczycie i włóczęgów, którzy chcieliby być na szczycie ale nie mają ku temu środków ani możliwości;
-globalizacja przeciwstawia się ulokalnieniu- ograniczeniu ruchliwości > prowadzi to do glokalizacji(Robertson 1992);
Bauman> turyści: żyją w kulturze czasu, zalicza się ich do pierwszego świata totalnej mobilności, gdzie przestrzeń przekracza się realnie i wirtualnie, pogrążeni w ciągłej teraźniejszości, ich zycie to ciąg epizodów oddzielonych od przeszłości i przyszłości, nie mają domów lecz nie czują się bezdomni, są w ciągłym ruchu, zyją w czasie, przestrzeń nie ma dla nich znaczenia, żyją w świecie globalnego biznesu bez granic, , kosmopolityczna tożsamość;
Włóczędzy: żyją w kulturze przestrzeni, zalicza się ich do drugiego świata, skrępowani więzami lokalnymi- nie mają możliwości poruszania się, rzeczywista przestrzeń zamyka się blisko nich, przygnieceni nadmiarem wolnego czasu, przymusowo przywiązani do miejsca> naturalna selekcja, zamieszkują przestrzeń, która wiąże czas i odbiera możliwość sprawowania nad nim kontroli, osadzeni w kontekście lokalnym, przypisani do ziemi - dla nich rozluźnienie i rozpad więzi łączących wspólnotę oraz wymuszone zindywidualizowanie losów jest zapowiedzią innego położenia niż w pierwszym świecie;
Turyści i włóczędzy inaczej postrzegają tę samą rzeczywistość;
-postmodernizm ogranicza się zatem do ludzi globalnych;
Polaryzacja systemu światowego:
Z. Bauman (2000) - rozwarstwienie współczesnego świata kapitalistycznego na wygranych i przegranych;
Wygrani>tylko w kategoriach konsumowania a nie przeżywania
Przegrani> mogą choć nie muszą być szczęściarzami;
I.Wallerstein (1974) > świat dzieli się na peryferie i rdzeń oraz semiperyferie i tło światowego systemu gospodarczego(politycznego i społecznego)> pierwszy, drugi, trzeci i czwarty świat;
-Bauman- dominacja ekonomiczna, społeczna i polityczna rdzenia nad peryferiami; semiperyferie- zdominowane przez rdzeń, ale dominujące nad peryferiami; tło - to obszary nietrwałe, słabo powiązane z sesytemem gospodarki światowej; od XVI do XX w. tło się kurczyło > Paradoks globalizacji- tło ponownie się rozszerza;
80% kapitału zagranicznego przepływa między krajami rdzenia: Stanami Zjednoczonymi, Unią Europejską, Japonią; w ciągu XX w. udział kapitału zagranicznego zainwestowanego w krajach słabo rozwiniętych zmniejszył się z 33 do 11%(Szymaniak 2004);
Wallerstein - rozpatruje to rozwarstwienie z pkt widzenia przestrzennego podziału pracy w systemie gospodarki światowej> podział wynika ze społecznego podziału pracy w ujęciu nie przestrzennym;
-Stiglitz(2004)- obecnie podział na rdzeń, peryferie, semiperyferie i tło obejmuje coraz wyraźniej regiony, miasta, a nawet ich dzielnice; >strefy ubóstwa i wykluczenia społecznego nakładają się na sfery ubóstwa i wykluczenia;
Wallerstein - Ameryka Płn., Europa Zach., Japonia są pierwszym światem;
Z. Bauman - w Stanach Zjednoczonych jest pierwszy, drugi i trzeci świat> skoro powstaje społeczeństwo światowe, to zasadniczym jego podziałem jest podział klasowy, a nie terytorialny.
Lokalność jako stygmat:
Po modyfikacji propozycji podziału Z. Baumana można stwierdzić, że:
- rdzeń(pierwszy świat) tworzą supermobilni wieczni tułacze - ich wysiłek jest nastawiony na to co już mają, nie mają już nic do zdobycia, odczuwają przymus pogoni za karierą, wszędzie czują się dobrze ale nie swojsko i nigdzie u siebie, charakteryzuje ich jednak frustracja społeczna, będąca wynikiem przymusi bezustannego pędu ku karierze i maksymalizacji konsumpcji oraz lęku przed utratą dotychczasowej pozycji- nie tyle materialnej, co prestiżowej.
- semiperyferie(drugi świat) tworzą mobilni wędrowcy- żyją w czasoprzestrzeni(w kulturze przyszłości), identyfikują się z szerokim terytorium, ich ideologia to nacjonalizm, rozumiany jako skala przestrzenna ich powiązań społecznych, wędrują w skali kraju, , charakteryzuje ich mobilizacja społeczna, wierzą w awans do wyższej klasy, niektórym się to udaje;
- peryferie(trzeci świat) tworzą niemobilni włóczędzy- żyją w kulturze przestrzeni(kulturze przeszłości), a nie czasu, ich ideologią i skalą powiązań jest regionalizm, przemieszczają się w skali regionu, nie mogą liczyć na wędrówki w skali globu, więc żywią do tego niechęć, identyfikują się z wąskim terytorium, region jest ich światem, charakteryzuje ich marginalizacja społeczna w świecie zbudowanym na szybkim zużyciu produktów i idei;
-tło systemu światowego(czwarty świat) tworzą niewolnicy przywiązani do ziemi- żyją w kulturze braku perspektyw, w izolacji od systemu światowego, uwięzieni w zbiorowościach etnicznych, z których nie mogą się wydostać, czas dla nich nie ma znaczenia bo i tak nic się dla nich nie zmieni, świat zewnętrzny jest niebezpieczny, charakteryzuje ich wykluczenie społeczne, lokalizm jest ich stygmatem, są biedni, ale często szczęśliwi, gdyż są wśród swoich, wyznacznikiem lokalności są miejsca urodzenia i pochówku swojego, swoich krewnych, dla nich wyjazd oznacza pozostawienie i zapomnienie swojego dobytku życiowego.;
Miejsce:
- Tuan 1987- miejsce to oswojona przestrzeń;
- w dzisiejszym świecie, w którym najważniejszy jest ruch i kolekcjonowanie kolejnych wrażeń, miejsce traci znaczenie, postrzegane jest jako coś sentymentalnego, statecznego i nacechowanego ujemnie;
Przestrzeń nacechowana ujemnie jest dla człowieka żyjącego w kulturze przestrzeni balastem i stygmatem, a dla zyjącego w kulturze czasu miejsce jest czymś, co nie istnieje, gdyż jest wytworem reklamy;
- w wykreowanym „miejscu” jest dobrze, ale nie swojsko;
Miejsce nie istnieje bez przywiązania, swojskości i oswojenia - przeciwieństwem tego jest kolekcjonowanie wrażeń;
- miejsce jest nacechowane dodatnio dla ludzi, dla których jest to przestrzeń kojarzona dobrze, swojsko, jest swojego rodzaju azylem;
-ludzie żyjący w kulturze czasu nie mają swojego miejsca- cechuje ich atopia(Madurowicz 2002) lub znijaczenie (Pawłowska 1996), są nijakimi, sfrustrowanymi ludźmi sukcesu, zestresowani, są wolni od ograniczeń przestrzeni, ale też od poczucia bezpieczeństwa;
- miejsca nie da się wykreować > w reklamie są to obiekty turystyczne, są powierzchowne, pozbawione miejsca i symboli;
- miejsca się przeżywa, a obiekty turystyczne zwiedza, podziwia; bez miejsca nie może być mowy o społecznym tworzeniu ojczyzny (Łukowski 2002).
Film:
4 x Dudziarska
Problemy z jakimi borykają się mieszkańcy osiedla Dudziarska:
Niski standard mieszkań
Brak odpowiedniej infrastruktury
Nieodpowiednie sąsiedztwo
Społeczność patologiczna, marginalizacja społeczna (byli więźniowie)
Przeszkody życia codziennego (brak ciepłej wody)
Osiedle dudziarska jako wyzwanie dla animatorów i pracowników socjalnych
Sposoby radzenia sobie z zastaną rzeczywistością:
Projekt OGNISKO= KONSEKWENCJA
Wsparcie dzieci w odrabianie lekcji, zajęcia świetlicowe , nauka i pokazanie dzieciom konsekwencji w działaniu
ATD = GODNOSĆ
Pomoc w normalnym życiu w trudnych warunkach, czytanie książek, rozwijanie wyobraźni, wspólne rysowanie, bibliotek podwórkowa, buduje zaufanie ludzi do siebie wzajemnie
UNIWERSAL= WIDOCZNOŚĆ
Zmiana elewacji budynków na osiedlu, Zamienienie czarnych kwadratów na kolorowe, czarne kwadraty jako symbol, przenośnia do byłego, stygmatyzowanego życia, pokazanie inności, wyjątkowości nie tylko zła poprzez wizerunek bloków
Vlep(v)net - warsztaty artystyczne prowadzone przez artysów mieszkających przez miesiąc na tym osiedlu. Wychodzenie do galerii sztuki, nauka obcowania ze sztuka i jej interpretacja
PGR ART. - nauka posługiwania się sprzętem elektronicznym i obcowania z nim, kształtowanie nowych światopoglądów.
Wszystkie te działania mają za zadanie na rozwinięcie kompetencji i perspektyw mieszkańców ograniczonego osiedla. Ukazanie, że ci ludzie również tak jak każdy inny może zmienić swoje środowisko, tylko trzeba chcieć. Pokazanie im normalności w trudnych dniach życia codziennego. Generowanie pozytywnych wspomnieć, inspiracji, nowych perspektyw, nastawienia.
„Cięcie Szydłowiec”
Problem z jakim spotykają się mieszkańcy tego miasta to:
- największe bezrobocie strukturalne,
- marginalizacja społeczeństwa
- brak podstawowych zasobów do życia
-społeczeństwo zaniedbane i wycofane z każdej strefy życia
Althmer - autobus
Żmijewski - duże instytucje kulturalne angażują się w życie kulturalne Szydłowca
Kino Górnik- wznowienie działalności kina, inne filmy niż komercyjne, przekształcenie kina w dom kultury
AUTOBUS- mobilna pracownia, motyw anioła, wizerunki jego i JPII, wędrujący ołtarz.
Warsztaty muzyczne, nauka gry na instrumentach
Budowa skate parku
Ankieta wśród mieszkańców o ich potrzeby i zainteresowania
Regionalne Instytucje Kultury- tworzenie kreatywnych projektów
Ludzie nie przyzwyczajeni do jakiejkolwiek działalności w mieście
Powoli zwiększająca się frekwencja wśród wszystkich grup
Poszukiwanie i potrzeba wspólnego miejsca do spędzania wolnego czasu
Pozytywny oddźwięk, zmiana poglądów, perspektyw, pozytywne nastawienie, wiara w działanie
Tekst nr 4:
D. Super- Czynniki wpływające na karierę zawodową:
1. Elementy ludzkiej osobowości- cechy osobowości, osiągnięcia, postawy, aktywność własna
2. Czynniki społeczne- struktury społeczne, system szkolny, pracy, polityka firm, system społeczno prawny.
Społeczność lokalna - formy obejmujące całość życia mieszkańców, kształtujące systemy odpowiedzialności grup i instytucji, umożliwiające jej członkom zaspokajanie ich potrzeb. Cechuje je ograniczona liczba aktorów a zachodzące między nimi relacje mają charakter bezpośredni.
Społeczność lokalna stanowi środowisko społeczne oraz wyznacza środowisko kulturowe kształtujące swoich członków.
Indywidualne losy ludzi zależą od mieszkańców, ich wzajemnych relacji, organizacji społeczności.
Indywidualne dążenia społeczne dają ludziom szanse na utożsamianie się ludzi ze swoją zbiorowością, dają szanse na realizację własnej kariery oraz o przekonaniu własnej aktywności.
Przestrzeń lokalna jest silnie zróżnicowana, co sprawia, że społeczności lokalne cechuje: odrębność, niepowtarzalność sposobów działalności ukierunkowanych na stwarzanie warunków rozwoju indywidualnego i społecznego jednostek, które funkcjonują w danej społeczności. Społeczność lokalna daje jednak możliwość zinwentaryzowania potencjału kadrowego oraz określenia zapotrzebowania na kadry w oparciu o pewne określone potrzeby. Dzięki temu role społ. powierzane są osobom dobrze znającym środowisko lokalne. Nie oznacza to wszakże, że owa decentralizacja władzy i przekazywanie uprawnień samorządom lokalnym sprawia, że społeczności terenowe bardziej się uaktywniają. Wręcz przeciwnie: mieszkańcy często nie mają wystarczających kompetencji i umiejętności, poza tym cechuje ich marazm i niewiara w to, że posiadają jakąkolwiek siłę sprawczą.
Badania B. Chmielewskiej wskazują na 92% mieszkańców wsi posiadających wykształcenie podstawowe lub niepełne podstawowe. Wykształcenie średnie i średnie niepełne ma jedynie 8% ogółu mieszkańców.
Brak dużej ilości mieszkańców wsi posiadających wykształcenie średnie wpływa na wiele zaobserwowanych na obszarach wiejskich zjawisk:
-ograniczenie w znacznym stopniu kompetencji mieszkańców
-redukcja potrzeb, wartości i aspiracji (w tym edukacyjnych dzieci mieszkańców wsi)
-ograniczenie aktywności społeczne
-ograniczenie współczesnych osiągnięć techniki i gospodarki w społecznościach wiejskich
-słabo rozwinięte potrzeby kulturalne i polityczne
Powyższe zjawiska doprowadziły do ukształtowania pewnych postaw i wzorów zachowań, które obserwowalne są także współcześnie.
Migracje wewnętrzne młodych mieszkańców wsi do miast. Obserwuje się „drenaż mózgów”, czyli opuszczanie wsi przez ludzi młodych, posiadających kwalifikacje i wykształconych.
Awans najlepszych jednostek poza społeczność lokalną do instytucji ponadlokalnych,
a zarazem spadek ich zaangażowania w sprawy wsi.
Pogarszającą się sytuację społeczną wsi potęguje nadużywanie alkoholu oraz jego konsekwencje. W takich warunkach trudno realizować swoją karierę czy ożywiać aktywność społeczną. Osoby z wyższym wykształceniem mieszkające na wsi nie są w stanie wykorzystać swoich kwalifikacji. Z goła odmienna sytuacja występuje w miasteczkach i małych miastach gdzie zapotrzebowanie na nie jest podyktowane występowaniem przemysłu i różnych instytucji obsługi mieszkańców. Miasta zapewniają zróżnicowanie ofert zatrudnienia, nasycenie instytucjami kultury i innymi, które umożliwiają aktywne formy wypoczynku i życia pozazawodowego oraz system szkolnictwa ułatwiający realizację aspiracji edukacyjnych (które są większe w większych miastach z powodu ich determinowania przez wykształcenie rodziców oraz ich zawodową i społeczną pozycję). Młodzi ludzie tym rzadziej chcą związać swoje życie z daną miejscowością im jest ona mniejsza i im mniej instytucji się w niej znajduje, co skutkuje starzeniem i osłabieniem lokalnego potencjału społecznego. Słaba więź odczuwana do mniejszych miejscowości spowodowana jest brakiem możliwości realizacji kariery. Osoby z wyższym wykształceniem zostają w środowisku, w którym się kształciły lub przenoszą się tam gdzie oferta pracy, samorealizacji społecznej i zawodowej jest w danej chwili atrakcyjniejsza.
Ucząca się młodzież podlegająca badaniu zorientowana jest na karierę zawodową - upatruje w niej możliwość rozwiązania wszystkich problemów życiowych. Praca dla jednych jest celem samym w sobie, dla innych środkiem do osiągnięcia szczęścia i dobrobytu. Im z mniejszej miejscowości pochodzą uczniowie, tym rzadziej powracają oni do niej po zakończeniu nauki - pojawia się zjawisko „wyrwania się”.
Tekst nr 5:
Rola Parafii w społeczności lokalnej
Problemy w określeniu funkcji polskiej parafii:
W badaniach socjologicznych po II wojnie światowej pomijano udział parafii w społeczności lokalnej, ignorowanie problemów organizacji
Rola proboszcza miała charakter nieformalny
Niewiele treści w pamiętnikach o życiu w parafii
Materiały drukowane w pismach katolickich zawierały wyłącznie treści dotyczące spraw wewnętrznych parafii.
Lata 60/70 - zainteresowanie parafią, poświęcone sprawom wewnętrznym parafii.
Działalność religijna i duszpasterska są zasadniczymi zadaniami parafii
1987-1990 badania poświęcone działalności parafii w środowisku lokalnym, wśród proboszczów
W latach 90tych badania parafii zaczęły zanikać.
Obecnie badania wobec postaw wobec religii i ich społeczne korelaty
Parafia jest to określona wspólnota wiernych, utworzona na sposób stały w kościele partykularnym, nad którą pasterską pieczę powierza się proboszczowi, jako jemu własnemu pasterzowi.
Role jakie pełni parafia:
Kulturotwórcza rola Kościoła- podkreślenie roli kultur lokalnych dla Kościoła, stworzenie 20 maja 1982 stworzono Rade do Spraw Kultury
Walka z nędzą- walka z biedą, ubóstwem, walka polityką demograficzną, kontrola urodzeń
Udział Kościoła w życiu politycznym- deklaracja neutralności, zachęca by katolicy nie byli bierni i uczestniczyli w życiu politycznym i realizowali zasady wynikające z wiary, jako instytucja zastrzega sobie prawo moralnej oceny działań politycznych
Przeistaczanie się tradycyjnych parafii w instytucje typu usługowego.
J.H.Fitcher : parafie małych wiosek zbliżają się do ideału grupy wspólnotowej.
W parafii miejskiej wierni korzystają z kościoła jako stacji obsługi potrzeb religijnych, ich więź wspólnotowa księży z innymi parafianami jest bezosobowa i bezwartościowa.