Towar - produkt pracy ludzkiej przeznaczony do wymiany.
Rynek - ogół warunków ekonomicznych w jakich dochodzi do zawierania transakcji między sprzedającymi towary i usługi, a nabywcami posiadającymi potrzeby za którymi stoją fundusze nabywcze.
Klasyfikacja rynku ze względu na:
przestrzeń (regionalny, lokalny, światowy)
przedmiot wymiany (dóbr konsumpcyjnych, usług)
branżowe (rynek płodów rolnych, pracy, ropy naftowej)
producenta (my decydujemy co kupimy)
konsumenta (jesteśmy skazani na produkty)
Ze względu na stopień kontroli ze strony państwa:
wolny
regulowany, gdzie państwo ingeruje w procesy (wielkość produkcji)
Elementy rynku:
Popyt - zapotrzebowanie na dany produkt czy usługę w danym okresie czasu za daną cenę.
Popyt może być potencjalny może być różny od rzeczywistego.
Wielkość popytu zależy od:
ceny
dochodów konsumenta
preferencji i gust konsumentów
oczekiwań związanych z ceną
ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych
pozaekonomiczne (klimat, płeć, moda)
Podaż - ilość towaru jaką producent zamierza sprzedać w danej cenie i danym okresie. Podaż zależy od:
wielkości produkcji
ceny
ceny czynników produkcji
prognoz dotyczących kształtowania się cen gotowych wyrobów
Ceny
Rodzaje cen:
Wolnorynkowe - wyznacza je podaż i popyt.
Regulowane - ustalane przez przedsiębiorstwa lub ich przedstawicielstwa (np. kartele)
Urzędowe - ustalają je organy administracji państwowej
ceny maksymalne - ustalone są w celu ochrony konsumenta (poniżej wartości rynkowej, punktu równowagi)
minimalne - w celu ochrony producenta, powyżej punktu równowagi (powyżej wartości rynkowej)
Funkcje cen:
Informacyjna - polega na dostarczaniu podmiotom działalności gospodarczej danych niezbędnych w procesie podejmowania decyzji ekonomicznych.
Redystrybucyjna.
Stymulacyjna.
1.Rys historyczny ekonomii jako nauki.
Gospodarka naturalna - na własne potrzeby.
Niewolnictwo:
Grecja:
Ksenofont - napisał dzieło Oikonomikos - prawa rządzące gospodarstwem domowym.
Arystoteles - stworzył system zwartych zasad ekonomicznych, .
Rzym:
Katon - zajmował się ekonomią rolnictwa, podkreślał sposób lokalizacji i infrastruktury transportu.
Warron - podkreślał motywację do pracy.
Feudalizm:
Duży wpływ na rozwój ekonomii w tym okresie miało chrześcijaństwo. Na początku był oparty o jego wytyczne. Ogólnie brak tendencji produkcji dla zysku. Sposobem bogacenia się mogła być grabież, dziedziczenie, handel, wyprawy. Pan feudalny opiekował się chłopem, a on pracował dla niego. Nie produkowano, zaspokajano głównie swoje potrzeby.
Święty Augustyn - pozytywnie oceniał wszystkie rodzaje pracy.
W czasie feudalizmu było mało zmian, brak chęci do rozwoju.
Merkantylizm:
W tym okresie zwracano uwagę na handel. Kładziono nacisk na gromadzenie kruszcu jako sposób na zwiększenie bogactwa kraju. W drugim etapie tego okresu zwracano uwagę na rozwój eksportu i dodatni bilans handlowy. Wymiana handlowa miała chronić interesy państwa. W Polsce przedstawicielem tej epoki był Mikołaj Kopernik.
Fizjokratyzm:
Zwracano uwagę na produkcję w rolnictwie. Przedstawicielem był F.Quesnay. Ich hasłem było „Dajcie nam swobodę działania i ruchu. Wg F.Q porządek naturalny opiera się na: wolności osobistej, własności prywatnej, wolności gospodarczej.
Kapitalizm:
Narodził się w Anglii. Przedstawiciele tego okresu prowadzili badania nad przyczynami bogacenia się narodów. W krajach kolonialnych byłe duże rynki zbytu i dzięki temu też rozwijał się przemysł.
2.Znaczenie znajomości ekonomii.
Ekonomia pozwala na stwierdzenie co i jak produkować, jak dzielić uzyskane przychody na konsumpcję i akumulację, jakimi prawidłościami żądzą się poszczególne jednostki a jakimi cała gospodarka.
3.Metody analizy ekonomicznej.
Badania historyczne, badania statystyczne, matematyka i rachunek prawdopodobieństwa.
Analiza pozytywna - polega na obserwowaniu pewnych zjawisk i ustalaniu prawidłowości.
Analiza normarywna - otrzymujemy pewne informacje i wyciągamy z nich wnioski.
Abstrakcja - wyodrębnienie istotnych elementów procesu gospodarczego i stałych związków między nimi oraz wyeliminowaniu tego co uboczne i przypadkowe.
Stopniowa konkretyzacja - polega na sformułowaniu form w jakich przejawiają się uprzednio odkryte prawa ekonomiczne.
Weryfikacja praw i teorii - polega na konfrontacji praw i teorii z rzeczywistym przebiegiem procesu gospodarczego, na stwierdzeniu zgodności. Korzysta się tu zwłaszcza z metod statystycznych i ekonumerycznych.
4.Prawa ekonomiczne.
Prawa ekonomiczne to stale powtarzające się związki między poszczególnymi składnikami procesu gospodarczego, to ujęcie najsilniej działających tendencji w rzeczywistości gospodarczej.
Cechy praw ekonomicznych.
Uwidaczniają się w warunkach wielokrotnego powtarzania się zjawisk i zdarzeń.
Uwidaczniają się tylko przy masowym występowaniu.
Mają charakter obiektywny.
Działają jako prawa społeczne.
Rodzaje praw ekonomicznych:
Techniczno-bilansowe prawa procesu produkcji np.: prawa reprodukcji społecznej.
Specyficzne prawa ekonomiczne.
Prawa działające na przestrzeni więcej niż jednej formacji np. prawo popytu i podaży.
W skali makroekonomicznej działają następujące prawa:
własności
konkurencji
Keynesa (popyt tworzy własną podaż)
Seya (podaż tworzy popyt).
W skali mikroekonomicznej działają następujące prawa:
malejących krańcowych przychodów.
popytu i podaży.
5.Ukształtowanie się produkcji towarowej i gospodarki rynkowej (potrzeby ludzkie, konieczność ich zaspokajania, warunki powstawania produkcji towarowej, towar i jego właściwości).
Ewolucja produkcji polegała na tym że wcześniej ludzie produkowali tylko na własne potrzeby, a potem jednak zaczęto myśleć co zrobić z niewielką nadwyżką, często przypadkową. Na początku wymieniano się towarami. Potem wyodrębniła się grupa kupców którzy kupowali towary, przewozili je w inne regiony państwa i tam je zamieniali na złoto.
Produkcja staje się towarową gdy istnieje społeczny podział pracy i wyspecjalizowani producenci, wymiana staje się koniecznością, oraz gdy istnieją różni właściciele wytworzonych dóbr niezależni od siebie.
6.Konkurencja doskonała.
Konkurencja doskonała występuje kiedy liczba producentów na rynku jest duża. Jest to jaki rodzaj konkurencji który jest najkorzystniejszy dla konsumentów. Liczni producenci oferują zróżnicowane produkty. Przykładem takiego rynku mogą być niektóre rynki płodów rolnych. W przypadku konkurencji doskonałej stopień kontroli cen przez poszczególnych producentów jest znikomy. Na taki rynek bardzo łatwo się dostać i właściwie brak barier utrudniających wejście na rynek. Metodą konkurencji na takim rynku jest sprzedaż zorganizowana (na rynkach lub giełdach).
7.Konkurencja niedoskonała i jej przejawy.
Podstawowym przykładem konkurencji niedoskonałej jest konkurencja monopolistyczna. Występuje ona wtedy kiedy liczni producenci lub sprzedawcy oferują zróżnicowane towary będące bliskimi substytutami. Przykładem takiego towaru może być pasta do zębów. Stopień kontroli cen jest wtedy ograniczony. Również wejście na taki rynek jest ograniczone. Konkurencja odbywa się przy pomocy reklamy jakości oferowanego produktu i promowaniu znaku firmowego.
Oligopol - nieliczni producenci na rynku, niewielkie zróżnicowanie produktów. Przykładem produktu może być stal, czy aluminium. Stopień kontroli cen przez nich jest znaczący. Wejście na rynek jest silnie ograniczone. Konkurencja cenowa znacznie związana ze zróżnicowaniem produktu.
Oligopol - nieliczni producenci, pewne zróżnicowanie produktów. Przykładem takich produktów mogą być maszyny, samochody. Stopień kontroli cen jest znaczący. Wejście na rynek silnie ograniczone. Konkurencja cenowa znacznie związana ze zróżnicowaniem produktu.
Czysty monopol - występuje kiedy na rynku jest jedyny producent i produkt nie posiadający bliskich substytutów. Przykładem takiego towaru mogą być niektóre usłui publiczne. Stopień kontroli cen jest ogromny, a wejście na rynek innych producentów prawie niemożliwe. Stopień wykorzystania reklamy jest ograniczony.
8.Ustawodawstwo antymonopolowe.
Państwo przewiduje walkę z monopolem. Jest ustawa która zakazuje nadużywania pozycji rynkowej. Za takie zakazane nadużycia uważa się:
ustalanie w sposób pośredni lub bezpośredni cen zakupu lub sprzedaży.
eliminowanie z rynku konkurentów.
dyskryminację niektórych partnerów w obrocie.
narzucanie uciążliwych warunków transakcji przynoszących korzyści firmie dominującej na rynku.
porozumienia między konkurentami dotyczącymi uzgodnienia cen, wielkości sprzedaży, podziału rynku.
Aby przeciwdziałać monopolom stosuje się bariery monopolizacji:
Bariery prawne.
Polityka cenowa.
Ustalenie wysokości kwot importowych.
Bariery ekonomiczne.
10.Czynniki określające popyt gospodarstw domowych.
ceny dóbr i usług
dochody konsumenta
warunki demograficzne
zewnętrzne efekty konsumpcji (efekt naśladownictwa)
zachowania irracjonalne, impulsywne
reklama kreująca popyt i nowe potrzeby społeczne
przyzwyczajenia
warunki społeczno ekonomiczne (bezrobocie, inflacja)
Konsumpcja jest rosnącą funkcją dochodu, wzrost dochodu powoduje wzrost konsumpcji, ale i oszczędności. W miarę wzrostu dochodu maleje skłonność do konsumpcji.
11.Aktywa i wydatki gospodarstw domowych.
składniki rzeczowe (nieruchomości, wyposażenie)
papiery wartościowe (przynoszące dochód - obligacje)
oszczędności - gotówka
bieżące wynagrodzenia za pracę.
Preferencje płynności:
motyw transakcyjny
motyw przezorności
motyw spekulacyjny
Użyteczność to pojęcie abstrakcyjne stosowane do określenia subiektywnej przyjemności wynikającej z konsumowania dóbr i usług.
Efektem wyborów są utracone korzyści które nazywamy kosztami alternatywnymi.
Całość satysfakcji pochodzącej z konsumowanych dóbr nazywa się użytecznością całkowitą.
Użyteczność końcowa - jest to przyrost użyteczności jaki powstaje w wyniku zwiększenia konsumpcji o jedną jednostkę dobra.
Dodatkowe lub krańcowe ilości użyteczności zmniejszają się w miarę spożywania większej ilości danego dobra. Rezultatem spadku użyteczności krańcowej będzie spadek popytu na dane dobra.
12.Istota przedsiębiorstwa i jego funkcje.
Przedsiębiorstwo - organizacja pod jednym zarządem wyodrębniona ekonomicznie i prawnie, której celem jest prowadzenie działalności przynoszącej zyski w wyniku sprzedaży produktów i usług. Przedsiębiorstwo funkcjonuje w systemie ekonomicznym i społecznym.
Składa się ze sfery regulacyjnej i realnej.
Regulacyjna: planowanie, organizowanie, motywacja, kontrola.
Realna: ludzie, maszyny, materiały.
Przedsiębiorstwo funkcjonuje w otoczeniu zewnętrznym, obejmującym rynek pracy, dóbr, usług, system walutowo pieniężny, system finansowy państwa, system polityczny i społeczny.
Funkcje przedsiębiorstwa:
podażowa (produkcyjna)
społeczna (ogniwo życia społecznego)
popytowa (tworzy popyt produkcyjny i konsumpcyjny)
13.Klasyfikacja przedsiębiorstw.
Ze względu na rodzaj działalności: produkcyjne, usługowe, konglomeraty (wieloprofilowość działalności).
Ze względu na wielkość zatrudnienia: małe do 50 pracowników, średnie do 250, wielkie powyżej 250.
Ze względu na formę własności: prywatne, spółdzielcze, komunalne, państwowe i różne typy spółek.
Ze względu na formę prawną: spółki cywilne (osobowe), zwykłe (jawne), Z.O.O., akcyjne, komandytowe, komandytowo-akcyjne.
Ze względu na pozycję rynkową: doskonale konkurencyjne, monopole naturalne i sztuczne, oligopole.
Ze względu na zakres terytorialny: przedsiębiorstwa narodowe, międzynarodowe.
14.Majątek przedsiębiorstw.
Aktywa przedsiębiorstwa - kapitał stały i zmienny, kapitał trwały i obrotowy. To ogół środków gospodarczych (składników majątkowych) którym rozporządza w danym momencie przedsiębiorstwo
Pasywa - to zestawienie źródeł finansowania majątku przedsiębiorstwa.
Źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa:
Fundusze własne.
wkład kapitałowy właściciela
dotacje państwowe przeznaczone na wyposażenie majątkowe powstałego przedsiębiorstwa publicznego.
przeznaczanie na powiększanie majątku części zysku.
Fundusze obce
kredyty bankowe
zobowiązania wobec dostawców i innych instytucji (np. kredyty dostawy środków produkcji).
15.Koszty działalności przedsiębiorstw.
Koszt produkcji przedsiębiorstwa jest to wyrażony w jednostkach całokształt nakładów pracy ludzkiej i materiałów zużytych w procesie produkcji. Są one powiększone o nakłady poniesione w innych fazach procesu gospodarczego, są też rezultatem wyboru dokonanego przez właściciela firmy.
Rodzaje kosztów:
Koszty alternatywne (zaniechanych możliwości).
Koszty całkowite i jednostkowe.
Koszty ekonomiczne (suma wyrażona w pieniądzu nakładów zużytych w procesie produkcji).
Koszty księgowe.
Koszty ukryte (które nie przechodzą przez rynek, ich wielkość jest tylko szacowna).
Koszty rodzajowe (materiałowe, osobowe, amortyzacja.
Koszty uwzględniające miejsce ich powstania (produkcji podstawowej i pomocniczej, marketingu, bhp, prac naukowo badawczych, informacji naukowo technicznej.
Koszty bezpośrednie i pośrednie.
Koszty stałe, zmienne i krańcowe.
16.Rachunek ekonomiczny w przedsiębiorstwie.
Rachunek ekonomiczny polega na porównaniu nakładów i efektów działalności gospodarczej w danym okresie. Może on dotyczyć produkcji, inwestycji, prac rozwojowych, badań.
Rachunek ekonomiczny obejmuje następujące zagadnienia:
Określenie rodzaju nakładów i efektów.
Dokonywanie wartościowej wyceny nakładów i efektów.
Uwzględnienie czynnika czasu.
Dokonanie próby sprecyzowania skali i zakresu efektów niewymiernych.
Odróżnia się rachunek ex ante - czyli dotyczący przyszłości i ex poste - przeszłości.
Rola rachunek ekonomicznego:
ważny element kierowania przedsiębiorstwem
metoda konkretyzacji zasad racjonalnego gospodarowania w przedsiębiorstwie
narzędzie wyboru metod i środków w działalności przedsiębiorstwa
spełnia pozytywną rolę gdy stymuluje oszczędność czynników produkcji
służy do oceny celów gospodarowania i oceny stopnia ich realizacji
spełnia pozytywną rolę przy wyborze technik produkcji
17.Innowacje i postęp techniczny.
Innowacje są to świadome zmiany techniczne i organizacyjne, które:
obniżają koszty produkcji
prowadzą do uruchomienia nowych wyrobów
podnoszą jakość produkcji
kreują nowe potrzeby.
Źródła innowacji:
drobne usprawnienia procesów produkcyjnych (pomysły pracowników)
zakup nowoczesnych maszyn i urządzeń
zakup licencji i technologii niezbędnych do produkcji
podejmowanie własnych prac badawczo rozwojowych.
18.Systemy motywacyjne w przedsiębiorstwie.
System motywacyjny - jest to zespół bodźców ekonomicznych i pozaekonomicznych które oddziaływają na zachowanie ludzi i na ich postawy w przedsiębiorstwie.
19.Historyczny rozwój funkcji ekonomicznych państwa w gospodarce rynkowej.
Państwo zawsze pełniło funkcje ekonomiczne. Gromadziło środki np. na potrzeby wojenne oraz ogólnospołeczne. Na początku czasów nowożytnych całość zagadnień gospodarczych. rozpatrywano przede wszystkim z punktu widzenia dążeń władców pragnących umocnienia swej siły i utożsamianej z nią siły państwa. W okresie narodzin kapitalizmu prowadząc wojny handlowe i podboje przyspieszało proces pierwotnej akumulacji kapitału, tworzyło rynek wewnętrzny znosząc feudalne ograniczenia i przywileje, wprowadzając cła protekcyjne, popierało rodzimą wytwórczość. W XVIII wieku powstała doktryna liberalizmu gospodarczego, która postulowała ograniczenie roli państwa w sprawy gospodarcze do niezbędnego minimum. Doktrynę tę szeroko propagowały kraje silniej rozwinięte, w których osłona własnego przemysłu nie była konieczna. Podczas I wojny światowej pod wpływem potrzeb wojennych, rola państwa wzrasta, które decyduje o rozmiarach produkcji na potrzeby wojenne. Całe gałęzie gospodarki zostają przestawione. Po wojnie - demobilizacja i ograniczenie bezpośredniej ingerencji państwa w gospodarkę. Lata 50 i 60 to dominacja koncepcji Keynesowskich, który wskazywał ma potrzebę stałego angażowania się rządu w sprawy gospodarcze. Ingerencja powinna obejmować ustalanie wysokości stóp procentowych, kursów walutowych, wykorzystywanie polityki budżetowej a zwłaszcza wydatków państwa, do pobudzania popytu i przeciwdziałania tendencjom recesyjnym.
20.Formy i metody ekonomicznej działalności państwa w gospodarce rynkowej.
Etatyzm. Polega na bezpośredniej działalności gospodarczej państwa, w której państwo występuje w charakterze przedsiębiorcy (przemysłowego, handlowego, usługowego, itp.)
Interwencjonizm państwowy - polega na stosowaniu przez państwo różnorodnych bodźców wobec niepaństwowych podmiotów działalności gospodarczej, mających na celu wpływanie na ich aktywność gospodarczą.
Przyczyny i charakterystyka etatyzmu.
Sektor państwowy w gospodarce pojawia się w tych dziedzinach, które są niezbędne dla funkcjonowania organizmu państwowego, a więc także i takich, w których zaangażowanie kapitału prywatnego jest małe z powodu niskiej rentowności, a istnienie tych dziedzin konieczne, jak np. transport, łączność, systemy energetyczne, gospodarka komunalna. Do takich dziedzin należy także produkcja zbrojeniowa. Rozbudowa sektora przedsiębiorstw państwowych jest rezultatem podtrzymywania przez państwo egzystencji ważnych dla całokształtu gospodarki dziedzin produkcji, jak. Np. górnictwa. W krajach o niskim potencjale gospodarczym na podjęcie inwestycji niezbędnych z punktu widzenia długofalowych interesów gospodarki (np. przyszłościowe systemy wytwarzania energii) nie pozwala słabość kapitału prywatnego. Motywem powstawania przedsiębiorstw państwowych mogą być względy fiskalne, dążenie do zwiększania przejmowanej przez państwo części dochodów. Taka jest geneza istnienia monopolów produkcji i obrotu wieloma artykułami oraz świadczenie niektórych usług (monopol tytoniowy, loteryjny, spirytusowy). O istnieniu sektora państwowego mogą decydować uwarunkowania historyczne. W Polsce państwo przejmowało przedsiębiorstwa należące do zaborców, w Niemczech, po II wojnie państwo przejęło koncerny Hermann-Goring-Werke.
21.Narzędzia interwencjonizmu państwowego w gospodarce rynkowej.
Jego celem jest oddziaływanie na kierunki i rozmiary działalności kapitału prywatnego w sytuacji, gdy aktywność tego kapitału słabnie lub też gdy przegrzana koniunktura grozi kryzysowym załamaniem w gospodarce.
Polityka podatkowa. Przez podatki państwo wpływa na strukturę gospodarki, na kierunki i tempo rozwoju poszczególnych gałęzi i branż, na lokalizację inwestycji, na ograniczenie konsumpcji lub akumulację, np. ulgi podatkowe, przyznawane generalnie, albo też przy spełnieniu określonych warunków, np. podejmowaniu działalności w określonych dziedzinach czy rejonach. Ulgi mogą też być czynnikiem zwiększenia popytu (produkcyjnego i konsumpcyjnego).
Narzędzia pieniężno - kredytowe. Polityka dotycząca pieniądza i stopy procentowej. Polityka stopy procentowej opiera się na założeniu, że podwyższenie stopy procentowej hamuje ekspansję gospodarczą, a jej obniżenie w momentach stagnacji ożywia koniunkturę. Oddziaływanie to odbywa się poprzez regulowanie ilości i ceny kredytu. W warunkach „przegrzania koniunktury” stosuje się politykę „trudnego pieniądza” a więc ogranicza kredyty i podnosi stopy procentowe, w okresie cofającej się recesji natomiast, a także w czasie kryzysu, prowadzi liberalną politykę kredytową. Narzędziem prowadzenia tej polityki są banki centralne, które kształtując wielkości stóp procentowych oddziałują na politykę banków komercyjnych.
Operacje otwartego rynku. - polegają na dokonywaniu przez banki centralne kupna - sprzedaży papierów wartościowych. Celem tych transakcji jest oddziaływanie na rozmiary podaży pieniądza.
Programowanie ekonomiczne (planowanie). Jest to forma oddziaływania państwa na procesy makroekonomiczne, która pojawiła się dopiero po II wojnie światowej. Metoda ta dotyczy najczęściej dwóch zagadnień:
- programowania koniunktury - polega na formułowaniu na kilkuletni okres podstawowych wskaźników rozwoju koniunktury (tempa wzrostu produkcji, wskaźników zatrudnienia, stopy inflacji, itp.)
- programowania zmian strukturalnych - obejmuje dłuższe przedziały czasowe, dotyczy zmian strukturalnych w całej gospodarce narodowej, kierunków rozwoju poszczególnych gałęzi gospodarki, zmian w strukturze zatrudnienia, ochrony środowiska naturalnego, wykorzystania zasobów naturalnych, rozwoju źródeł energii, itp.
Rola budżetu państwa. Skupiając znaczne zasoby poprzez system budżetowy, pozwala skierować znaczne środki będące w dyspozycji państwa do różnych zastosowań. Bezpośredni wpływ na sytuację gospodarczą kraju wywierają zamówienia państwowe, które kierowane do określonych gałęzi gospodarki czy konkretnych przedsiębiorstw mają istotny wpływ na ich rozwój i sytuację. Państwo staje się, będąc konsumentem czynnikiem kształtowania rynku dla wielu gałęzi gospodarki. Szczególnie istotna jest rola państwa w tworzeniu rynku dla sektora wojskowego, którego losy zależą bezpośrednio od zamówień rządowych.
Interwencjonizm rolny. Podstawowym celem tego interwencjonizmu jest dążenie do podniesienia rentowności produkcji rolnej wobec niższego jej poziomu w porównaniu z rentownością gospodarki przemysłowej. Podtrzymywanie rentowności jest jednocześnie formą stymulowania wzrostu produkcji rolnej. Do form oddziaływania na rozmiary podaży artykułów rolnych należy:
Tworzenie zapasów, których celem jest przeciwdziałanie zbyt gwałtownym zmianom między podażą a popytem, (wahaniom cen artykułów rolnych). Skupowanie nadwyżek w okresie urodzaju i ich kierowanie na rynek w okresie słabego urodzaju.
Wykorzystywanie polityki kredytowej dla rolnictwa, które umożliwiają producentom rolnym zatrzymywanie nadwyżek towarów do momentu ukształtowania się bardziej pomyślnych cen.
Przedsięwzięcia ograniczające rozmiary produkcji rolnej, np. ustalanie norm zasiewu poprzez system kontraktacji.
Regulowanie importu płodów rolnych. Stosowanie ceł ochronnych, opłat wyrównawczych, kursów wymiennych, ilościowych ograniczeń importu.
Popieranie eksportu płodów rolnych. Jest to środek rozładowania nadwyżki w rolnictwie i lokowania nadprodukcji na rynkach zewnętrznych poprzez subwencje eksportowe, stosowanie korzystnych relacji przy wymianie dewiz na walutę krajową, zwroty ceł, itp..
Regulowanie cen płodów rolnych. Ceny minimalne i maksymalne.
Finansowanie z budżetu centralnego badań naukowych oraz stymulowanie wdrażania innowacji do praktyki produkcyjnej, np. poprzez system ulg podatkowych, dotacji lub szkoleń.
Polityka robót publicznych. Państwo w celu poprawy koniunktury podejmuje działalność inwestycyjną. Jednak inwestycje państwowe nie powinny konkurować z podażą prywatnych firm, co groziłoby zakłóceniem równowagi na rynku. Powinny to być przede wszystkim inwestycje o charakterze nieprodukcyjnym (roboty wodno - kanalizacyjne, regulacja rzek, budownictwo mieszkaniowe, itp.)
Dotacje do nierentownych dziedzin (górnictwa, rolnictwa, budownictwa mieszkaniowego)
22.Polityka podatkowa w Polsce.
Podatki to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków państwowych.
Płatnikami podatków mogą być osoby fizyczne i prawne. Podatki mogą być pobierane w celu:
zdobycia środków na finansowanie wydatków sektora publicznego;
dokonywanie redystrybucji dochodów między różnymi sektorami gospodarki i grupami ludności dysponującymi różnymi dochodami;
ograniczania konsumpcji niektórych produktów;
wykorzystania ich jako narzędzi polityki antycyklicznej i antyinflacyjnej.
W krajach rozwiniętych gospodarczo dochody z różnego rodzaju podatków stanowią około 40% produktu narodowego a w Polsce stanowią około 80% wpływów budżetowych. Wielkość płaconych przez ludzi podatków winna pozostawać w odpowiedniej proporcji do ich dochodów. Ludzie sobie nierówni pod względem dochodów powinni być także w różny sposób opodatkowani. Współczesne systemy podatkowe są niełatwym kompromisem pomiędzy wzniosłymi zasadami a władzą polityczną.
Zasady konstruowania takiego systemu?
Stawka podatkowa. Wyraża stosunek wysokości podatku do podstawy opodatkowania. Rozróżnia się stawki kwotowe i procentowe.
Skalę podatkową: progresywna, regresywną i degresywną.
Skala progresywna - w miarę wzrostu podstawy opodatkowania zwiększane są stawki podatku;
Skala regresywna - stawki podatku maleją w miarę wzrostu podstawy opodatkowania, stosowana raczej rzadko;
Skala degresywna - poniżej pewnej wielkości granicznej dochodu stawka podatkowa ulega obniżeniu w miarę zmniejszania się podstawy
Każdy system podatkowy przewiduje zazwyczaj ulgi, zwolnienia i wyłączenia podatkowe podyktowane względami społecznymi lub ekonomicznymi. Np. stawka procentowa „0” wyznaczająca kwotę rocznych dochodów wolnych od opodatkowania ustalana jest przy uwzględnieniu możliwości płatniczych osób o najniższych dochodach.
Podatki rzeczowe (obciążają nie osobę podatnika lecz określony przedmiot, np. podatki konsumpcyjne) i osobiste (polegają na obciążeniu podatkiem określonej osoby, np. podatek dochodowy).
Podatki zwyczajne (zbierane systematycznie dla zdobycia środków na zaspokojenie stale występujących potrzeb państwa) i nadzwyczajne (pobierane na zaspokojenie potrzeb doraźnych - np. w Polsce w 1982 r. wprowadzono jednorazowy podatek stabilizacyjny).
Podatki ogólne i celowe (służą do sfinansowania określonych z góry przedsięwzięć - np. podatek drogowy pobierany na szczeblu lokalnym)).
Podatki dochodowe (związane są z procesami tworzenia dochodu jest nim np. podatek majątkowy - od wartości majątku) i konsumpcyjne.
Podatki obniżają dochody indywidualne. Wyższe podatki, pozostawiając gospodarstwom domowym mniejszą ilość pieniędzy do wydania, prowadzą do obniżenia ich wydatków konsumpcyjnych, zmniejszając globalny popyt i faktyczną wielkość PNB. Niskie podatki mogą oddziaływać na poziom potencjalnego produktu, np. promując nowe inwestycje i zwiększając tym samym możliwości produkcyjne w gospodarce. Zbyt wysokie stopy opodatkowania mogą powodować szereg negatywnych konsekwencji (uchylanie się od podatków, oszustwa podatkowe) takich jak obniżanie bodźców do pracy, skłonności do inwestycji, powodując ucieczkę kapitału do branż o niskich podatkach czy za granicę.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
Ilość dobra A
Użyteczność całkowita
Ilość dobra A
Użyteczność krakrańcowa