Społeczeństwo informacyjne - tym terminem określa się społeczeństwo, w którym towarem staje się informacja traktowana jako szczególne dobro niematerialne, równoważne lub cenniejsze nawet od dóbr materialnych. Przewiduje się rozwój usług związanych z 3P (przechowywanie, przesyłanie, przetwarzanie informacji).
Termin został wprowadzony w 1963 roku przez Japończyka T. Umesao (wersja oryginalna "jōhōka shakai") w artykule o teorii ewolucji społeczeństwa opartego na technologiach informatycznych, a spopularyzowany przez K. Koyama w 1968 roku w rozprawie pt. "Wprowadzenie do Teorii Informacji" (Introduction to Information Theory). W Japonii powstał również "Plan utworzenia społeczeństwa informacyjnego, jako cel narodowy na rok 2000". Była to realna strategia zakładająca informatyzację kraju, prowadzącą do rozwoju intelektualnego kraju oraz tworzenia wiedzy, a nie dalsze uprzemysławianie kraju i wzrost dóbr materialnych.
Społeczeństwo informacyjne odnosi się do technicznych narzędzi komunikacji, magazynowania i przekształcania informacji.
Teorie rozwoju społecznego przedstawiają społeczeństwo informacyjne jako kolejny etap rozwoju społecznego, po społeczeństwie przemysłowym. Nazywane jest ono również społeczeństwem post nowoczesnym, ponowoczesnym lub poprzemysłowym. Z punktu widzenia społecznego podziału pracy, społeczeństwem informacyjnym jest zbiorowość, w której większość spośród zawodowo czynnych, zatrudnionych jest przy przetwarzaniu informacji. D. Bell określał pracę człowieka przednowoczesnego jako grę człowieka z przyrodą, człowieka nowoczesnego jako grę człowieka z naturą nieożywioną a pracę człowieka ponowoczesnego jako grę między ludźmi. Cechy charakterystyczne społeczeństwa informacyjnego to m.in.:
Wysoko rozwinięty sektor usług, przede wszystkim sektor usług nowoczesnych (bankowość, finanse, telekomunikacja, informatyka, badania i rozwój oraz zarządzanie). W niektórych krajach w tym sektorze pracuje przeszło 80% zawodowo czynnej ludności, przy czym sektor usług tradycyjnych przekracza nieznacznie 10%.
Gospodarka oparta na wiedzy.
Wysoki poziom scholaryzacji społeczeństwa.
Wysoki poziom alfabetyzmu funkcjonalnego w społeczeństwie.
Postępujący proces decentralizacji społeczeństwa.
Renesans społeczności lokalnej.
Urozmaicanie życia społecznego.
Właściwości społeczeństwa informacyjnego:
Wytwarzanie informacji - masowy charakter generowanych informacji, masowe zapotrzebowanie na informację i masowy sposób wykorzystywana informacji.
Przechowywanie informacji - techniczne możliwości gromadzenia i nieograniczonego magazynowania informacji.
Przetwarzanie informacji - opracowywanie technologii i standardów umożliwiających m.in. ujednolicony opis i wymianę informacji.
Przekazywanie informacji - przekazywanie informacji bez względu na czas i przestrzeń.
Pobieranie informacji - możliwość odbierania informacji przez wszystkich zainteresowanych.
Wykorzystywanie informacji - powszechne, otwarte i nielimitowane korzystanie z internetu jako źródła informacji.
Funkcje społeczeństwa informacyjnego:
Edukacyjna - upowszechnienie wiedzy naukowej oraz uświadamianie znaczenia podnoszenia kwalifikacji.
Komunikacyjna - Społeczeństwo informacyjne ma za zadanie stworzenie możliwości komunikowania się wielu różnorodnych grup w obrębie całości społeczeństwa globalnego.
Socjalizacyjna i aktywizująca - mobilizacja osób czasowo lub stale wyłączonych z możliwości swobodnego funkcjonowania społeczeństwa. Cechuje się także wykonywaniem zawodu bez konieczności wychodzenia z domu i aktywizacją niepełnosprawnych.
Partycypacyjna - możliwość prowadzenia debat i głosowania w internecie.
Organizatorska - tworzenie warunków konkurencyjności na rynku.
Ochronna i kontrolna - stworzenie mechanizmów obrony obywateli i instytucji przed wirtualną przestępczością.
Rozwój społeczeństwa informacyjnego obejmuje:
pełną liberalizację rynku
rozległą infrastrukturę telekomunikacyjną
spójne i przejrzyste prawodawstwo
nakłady finansowe na badania i rozwój
nieskrępowany dostęp do sieci wszystkich operatorów
szeroki i tani dostęp do internetu
publiczny dostęp do informacji
umiejętność wymiany danych bez względu na odległość
wysoki odsetek zatrudnienia w usługach
W ostatnich latach kluczowe znaczenie miały światowe wydarzenia: World Summit on the Information Society (WSIS) (Genewa 2003 - Tunis) - patrz linki zewnętrzne.
Rozwój społeczeństwa informacyjnego w USA - Rozwój społeczeństwa informacyjnego rozpoczął się od realizacji planu odwołującego się do koncentracji badań nad nowymi technologiami w celu obrony przed komunizmem. W latach 1940 do 1960 nastąpił wzrost wydatków w USA na zbrojenia. W roku 1955 powstał Semi - Automatic Ground Environment System (SAGE - skomputeryzowany system obrony powietrznej). Działaniami wspomagającymi rozwój Społeczeństwa Informacyjnego w USA były prace ekspertów skupionych w Research and Development Corporation (RAND) w Kalifornii. Projektowali oni zintegrowany system planowania, programowania i budżetowania (Planning, Programming and Budgeting System - PPBS). RAND stała się z czasem zapleczem intelektualnym Pentagonu oraz komórką planowania społeczeństwa przyszłości. Kolejnym elementem rozwoju Społeczeństwa informacyjnego w USA było stworzenie sieci ARPA-NET. Stworzona została ona w celu wymiany informacji między komórkami badawczymi znajdującymi się w cywilnych i wojskowych instytutach badawczych. Projekt ten został uznany za początek internetu. Później rząd Stanów zjednoczonych stworzył teoretyczne i polityczne uzasadnienie realizowanych projektów. Później departament stanu zabiegał o przeforsowanie na forum ONZ doktryny "swobodnego przepływu informacji" która była uzupełnieniem do doktryny "wolnego handlu" i była opozycją do promowanej przez ZSRR "narodowej suwerenności". Moderatorem rewolucji komunikacyjnej było USA. Organami sterującymi rozwojem amerykańskiego społeczeństwa informacyjnego są ośrodki akademickie.
Rozwój społeczeństwa informacyjnego w Japonii - w 1972 r. stworzono plan mający doprowadzić do powstania nowego typu społeczeństwa oraz wdrożeniu przyjętych założeń.
Wyróżnia się cztery fazy dochodzenia do japońskiego społeczeństwa informacyjnego:
I FAZA (1945-1970) - dominacja meganauki
II FAZA (1955-1980) - okres organizacji i przedsiębiorstw
III FAZA (1970-1990) - okres usług społecznych i społeczeństw
IV FAZA (1980-2000) - okres prywatnych jednostek i istot ludzkich
Działania japońskiego rządu (Stworzenie pierwszego społeczeństwa informacyjnego firm prywatnych) - zaowocowały przyspieszeniem realizacji przyjętej strategii.
Rozwój społeczeństwa informacyjnego w Europie - Za początek tworzenia społeczeństwa informacyjnego w Europie uznaje się rok 1994. Został wtedy opublikowany Raport Bangemanna (Europa i Społeczeństwo Globalnej Informacji. Zalecenia dla Rady Europy). Raport stał się przyczyną publicznej debaty na temat społeczeństwa informacyjnego. Zaproponowano w nim 10 inicjatyw w celu rozwoju nowoczesnych technik teleinformacyjnych. Obejmuje on obszary:
telepraca
szkolenia na odległość
sieci łączące uczelnie i jednostki badawcze
usługi teleinformatyczne dla małych i średnich przedsiębiorstw
zarządzanie ruchem drogowym
kontrolę ruchu powietrznego
sieci na użytek sektora zdrowia
komputeryzację sektora zamówień publicznych
transeuropejską sieć administracji publicznej
infostradę dla obszarów miejskich
W lipcu 1996 roku została opublikowana zielona księga "living and working in Information Society. People First.. Mówi on o konsekwencjach wynikających z transformacji oraz o wpływie nowoczesnych technologii (ICT) na ich życie. W projekcie e Europe - An information society for All (1999) określono cel budowy nowego typu społeczeństwa wykorzystującego możliwości tzw. nowej gospodarki. W roku 1999 opublikowano Zieloną Księgę Public Sector Information: a Key Resource for Europe wskazywał na korzyści dla obywateli i całej gospodarki płynące z wykorzystania technologii telekomunikacyjnych i informatycznych. Całościowy plan budowy społeczeństwa informacyjnego został uchwalony na posiedzeniu w Lizbonie 23-24 marca 2000 r. (strategia lizbońska). W 2000 roku na szczycie w Feira przyjęto plan działań eEurope 2002 - An Information Society for All. W Göteborgu został przyjęty plan który uznawał konieczność modernizacji i przyspieszenia reform w krajach kandydujących do Unii Europejskiej. Na szczycie w Sewilli został przyjęty plan eEurope 2005 Information Society for All który zobowiązał kraje członkowskie do:
rozwinięcia usług elektronicznych (e-government, e learning)
wprowadzenia elektronicznej opieki zdrowia (e-health)
zapewnienia powszechnego dostępu do internetu
W maju 2005 roku na szczycie Rady Europy został przyjęty program European Information Society 2010 według którego technologie informacyjne są motorem trwałego wzrostu i warunkiem budowy społeczeństwa informacyjnego. Europa chce obecnie stworzyć Globalne Społeczeństwo Informacyjne
Wieloaspektowość definicji społeczeństwa informacyjnego |
|
Kryterium identyfikacji |
Opis |
Techniczne |
decydujące znaczenie ma rozwój technologiczny |
Ekonomiczne |
najważniejsze znaczenie dla jego dalszego rozwoju ma wiedza i informacja |
Zawodowe |
nie tylko stwarza możliwości, ale też wymusza specjalizację pracy i produkcji |
Przestrzenne |
społeczeństwem informacyjnym jest każde państwo narodowe zdolne do określenia zasobów alokacyjnych i władczych oraz do rozpoznania potrzeb swych obywateli |
Kulturowe |
kultura współczesna staje się rzeczywistością wirtualną, a świat jest kreowany przez media |
Technologia informacyjna, IT (akronim od ang. Information Technology) - jedna z dziedzin informatyki (włącznie ze sprzętem komputerowym oraz oprogramowaniem używanym do tworzenia, przesyłania, prezentowania i zabezpieczania informacji), łącząca telekomunikację, narzędzia i inne technologie związane z informacją. Dostarcza ona użytkownikowi narzędzi, za pomocą których może on pozyskiwać informacje, selekcjonować je, analizować, przetwarzać, zarządzać i przekazywać innym ludziom.
Wartość rynku IT w Polsce w roku 2007 przekroczyła 23,1 miliardów złotych. Oznacza to wzrost o 27,8% w porównaniu do roku 2006. W roku 2006 rynek rozwijał się w tempie 8,9%. Wzrost w roku 2007 był zatem trzykrotnie wyższy niż w roku poprzednim.
Cywilizacja medialna - termin, którym medioznawcy określają obecną cywilizację, opartą na społeczeństwie informacyjnym i wszechobecności mediów. Cywilizacja ta zakłada zmianę pojmowania przestrzeni i czasu.
Tomasz Goban-Klas określił ją jako eksplozję medialną, czyli "skonstruowanie i szybkie upowszechnienie całej gamy zupełnie nowych instrumentów gromadzenia, przetwarzania i przesyłania informacji, co wywiera głęboki wpływ na wszystkie sfery życia człowieka"[1].
Przypisy
↑ Tomasz Goban-Klas; Cywilizacja medialna, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2005, ISBN 8302094080
Informacja (łac. informatio - wyobrażenie, pojęcie) to pojęcie o wielu definicjach w różnych dziedzinach. Zasadniczo mamy dwa podstawowe punkty widzenia na informację. Pierwszy, który można nazwać obiektywnym i wywodzi się z fizyki i matematyki, gdzie informacja oznacza pewną własność fizyczną lub strukturalną obiektów, i drugi, subiektywny (kognitywistyczny), gdzie informacją jest to, co umysł jest w stanie przetworzyć i wykorzystać do własnych celów.