PERIODYZACJA ROZWOJU

OKRES PRENATALNY - 0 - 9 m. ż.

- - - - - N A R O D Z I N Y- - - - -

OKRES NIEMOWLĘCY - od narodzin do 1 r. ż.

W tym okres noworodkowy od narodzin do ok. 1 m. ż.

OKRES PONIEMOWLĘCY - 1 r. ż. do 3 r. ż.

WCZESNE DZIECIŃSTWO - 2, 3 r. ż. do 6, 7 r. ż.

ŚREDNIE DZIECIŃSTWO - 6, 7 r. ż. do 11, 12 r. ż.

OKRES DORASTANIA - 11, 12 r. ż. do 17, 18, 20 r. ż.

WCZESNA DOROSŁOŚĆ - 17, 18, 20 r. ż. do 40, 45 r. ż.

ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ - 40, 45 r. ż. do 60, 65 r. ż.

PÓŹNA DOROSŁOŚĆ - 60, 65 r. ż. - - -- - - - Ś M I E R Ć

POCZĄTKI USPOŁECZNIENIA

3 MIESIĄC ŻYCIA - NIEMOWLĘ ROZPOZNAJE MATKĘ I ODRÓŻNIA JĄ OD INNYCH LUDZI !!!

OZNACZA TO, ŻE:

UJAWNIA ZDOLNOŚĆ DO PRZYSWAJANIA I ZACHOWYWANIA INFORMACJI DOTYCZĄCYCH CECH ZEWNĘTRZNYCH MATKI

UJAWNIA ZDOLNOŚĆ OSZACOWANIA, ZE POMIMO PERCEPCYJNYCH ZMIAN, KTÓRYM NIEUSTANNIE ULEGA MATKA - POZOSTAJE TĄ SAMĄ OSOBĄ

OZNACZA TO, ŻE:

AD.1. WYSTĘPUJE UCZENIE SIĘ PERCEPCYJNE (REJESTROWANIE CECH OTOCZENIA DOKONUJĄCE SIĘ W TRAKCIE EKSPOZYCJI BODŹCÓW)

AD. 2. ROZWIJA SIĘ STAŁOŚĆ PERCEPCJI (ZDOLNOŚĆ DO POSTRZEGANIA STAŁOŚCI PRZEDMIOTÓW)

7 MIESIĄC ŻYCIA - PRZYWIĄZANIE - DĄŻENIE MAŁYCH DZIECI DO PRZEBYWANIA W FIZYCZNEJ BLISKOŚCI PEWNYCH OSÓB I OSIĄGANIA POCZUCIA BEZPIECZEŃSTWA W ICH OBECNOŚCI

8 MIESIĄC ŻYCIA - LĘK PRZED OBCYMI

UŚMIECH - ZMIANY ROZWOJOWE

DO 5 M.Ż. - REAKCJA PODOBNA NA TWARZ UŚMIECHNIETĄ, GNIEWNĄ CZY PŁACZĄCĄ

OD 5 M.Ż. - RUCH UST ZACZYNA ODGRYWAĆ ROLĘ

OD 7 M.Ż. - UŚMIECH PRZETSAJE POJAWIAĆ SIĘ NA WIDOK WSZYSTKICH TWARZY

3 ETAPY ROZWOJU UŚMIECHU (GERWITZ)

FAZA UŚMIECHU ODRUCHOWEGO - WYSTĘPUJE NIEZALEŻNIE OD BODŹCÓW WZROKOWYCH

FAZA UŚMIECHU „SPOŁECZNEGO” - NIEZBĘDNYM BODŹCEM JEST TWARZ LUDZKA

FAZA UŚMIECHU „SPOŁECZNEGO” SELEKTYWNEGO - TYLKO NIEKTÓRE OBIEKTY WYWOŁUJĄ UŚMIECH

ODRUCHY BEZWARUNKOWE NOWORODKA

TYPOWE DLA NOWORODKA I CZŁOWIEKA DOROSŁEGO

MRUGANIE, ŹRENICOWY, WYDZIELANIE ŚLINY, WYDALANIE MOCZU I KAŁU

WYSTĘPUJACE U NOWORODKA (I NIEMOWLĘCIA)

SSANIA,PATRZENIA, KRZYKU (WRODZONE ZACHOWANIA ZORGANIZOWANE)

BABIŃSKIEGO (zanika pod koniec 1 roku życia)

CHWYTNY (zanika ok. 2 miesiąca życia)

TONICZNO-SZYJNY (zanika ok. 3 - 4 miesiąca życia)

MORO (obejmowania) (zanika ok. 5 miesiąca życia)

OCZNO-KARKOWY PEIPERA

PŁYWANIA (zanika po kilku tygodniach)

KROCZENIA (zanika w 2-3 miesiącu życia)

POSTAWA CIAŁA OPANOWYWANIE POZYCJI PIONOWEJ

KIFOZA

LORDOZA SZYJNA 3-4 M.Ż

LORDOZA LĘDŹWIOWA 9-12 M.Ż.

ETAPY PIONIZACJI

2 M.Ż - UNOSZENIE GŁOWY W LEŻENIU

NA BRZUCHU

3 - 4 M.Ż. - UNOSZENIE GŁOWY Z PODPIERANIEM SIĘ RĘKOMA

5 M.Ż. - SIEDZENIE Z PODTRZYMYWANIEM

7 - 9 M.Ż. - SWOBODNE SIEDZENIE

8 M.Ż. - SAMODZIELNE SIADANIE

STANIE6 M.Ż. - STOIPODTRZYMYWANE

9 M.Ż. - STOI Z PODPARCIEM

10 - 12 M.Ż. - STOI BEZ PODPARCIA

LOKOMCJA

6 M.Ż. - PEŁZANIE

9-10 M.Ż. - RACZKOWANIE

11- 12 M.Ż. - CHODZENIE

CHWYTANIE

4-5 M.Ż. - CHWYTANIE ZA POMOCĄ DWU RĄK: CHWYT ŁOKCIOWO-DŁONIOWY

5-6 M.Ż. - CHWYTANIE ZA POMOCĄ 4 PALCÓW DŁONI: CHWYT DŁONIOWY PROSTY

7- 8 M.Ż. - CHWYTANIE ZA POMOCĄ PRZYWODZENIA I ODWODZENIA KCIUKA: CHWYT NOŻYCOWY(w tym okresie zaczynamy obserwować dominację ręki)

od 9 M.Ż. - PRZECIWSTAWIENIE KCIUKA I PALCA WSKAZUJĄCEGO: CHWYT PĘSĘTKOWY - CECHA GATUNKOWA RODZAJU LUDZKIEGO !!!

PROCES INTEGRACJI WIDZENIA, MOTORYKI I PAMIĘCI W ROZWOJU CHWYTANIA I SIĘGANIA

WRODZONE - SIĘGANIE W KIERUNKU SPOSTRZEGANYCH PRZEDMIOTÓW

5 - 6 M.Ż. - SIĘGANIE KONTROLOWANE WZROKOWO, CHWYT CAŁĄ DŁONIĄ

6 - 8 M.Ż. - INTEGRACJA PODEJMOWANYCH CZYNNOŚCI Z PAMIĘCIĄ WZROKOWĄ; POSZUKIWANIE UKRYTEGO PRZEDMIOTU; PRZEKŁADANIE PRZEDMIOTU Z JEDNEJ RĘKI DO DRUGIEJ

9 - 12 M.Ż. - MANIPULACJA PRZY UDZIALE OBU RĄK; ZRÓŻNICOWANY CHWYT RĘKI PRAWEJ I LEWEJ

J.PIAGET

STADIA ROZWOJU POZNAWCZEGO - KONCEPCJAJ. PIAGETASTADIUM INTELIGENCJI SENSORYCZNO-MOTORYCZNEJ ( 0 - 2 R.Ż.)STADIUM MYŚLENIA PRZEDOPERACYJNEGO ( 2 - 7 LAT)

STADIUM OPERACJI KONKRETNYCH ( 7 - 11 LAT)

STADIUM OPERACJI FORMALNYCH ( 11 - 15 LAT)

AD. 1. STADIUM SENSOMOTORYCZNE

ODRUCHY WRODZONE ( 0 - 1 M.Ż.)

ĆWICZENIE ODRUCHÓW

DZIECKO NIE ODRÓŻNIA SIEBIE OD INNYCH PRZEDMIOTÓW

PIERWSZE ROZRÓŻNIENIA (REAKCJE OKRĘŻNE WTÓRNE) ( 1 - 4 M.Ż.)

KONTYNUACJA ĆWICZENIA ODRUCHÓW

ZMIERZANIE DO UTRZYMANIA LUB PONOWNEGO WYKRYCIA INTERESUJĄCEGO REZULTATU ODKRYTEGO PRZYPADKOWO

KOORDYNACJA RUCHÓW RĘKI I UST

ODTWARZANIE (REAKCJE OKRĘŻNE WTÓRNE) (4 - 8, 9 M.Ż.)

KOORDYNACJA RUCHÓW RĘKI I OCZU

POCZĄTEK INTENCJONALNOŚCI

KONTYNUACJA REAKCJI OKRĘŻNYCH PIERWOTNYCH, ALE DOTYCZY JUŻ PRZEDMIOTÓW !

KOORDYNACJA SCHEMATÓW WTÓRNYCH (8, 9 M.Ż. - 12 M.Ż.)

STOSOWANIE ZNANYCH ROZWIAZAŃ DO NOWYCH PROBLEMÓW

STAŁOŚĆ PRZEDMIOTU !

EKSPERYMENTOWANIE (REAKCJE OKRĘŻNE TRZECIEGO RZĘDU) (12- 18 M.Ż.)

TWORZWENIE NOWYCH SCHEMATÓW

REPREZENTACJA (18 - 24 M.Ż.)

WYKRYWANIE NOWYCH SPOSOBÓW ZA POMOCĄ KOMBINACJI MYŚLOWYCH

2. STADIUM MYŚLENIA PRZEDOPERACYJNEGO

EGOCENTRYZM - POSTRZEGANIE ŚWIATA ZE SWEGO PUNKTU WIDZENIA

MOWA EGOCENTRYCZNA (MONOLOG KOLEKTYWNY, ZBIOROWY)

CENTRACJA - KONCENTROWANIE UWAGI NA JEDNEJ TYLKO WŁAŚCIWOŚCI SYTUACJI I POMIJANIE INNYCH, NAWET NAJBARDZIEJ ISTOTNYCH

NIEODWRACALNOŚĆ - NIEMOŻNOŚĆ DOKONANIA MYŚLOWEGO POWROTU DO SYTUACJI WYJŚCIOWEJ ROZUMOWANIA

ANIMIZM - PRZYPISYWANIE ŻYCIA OBIEKTOM NIEOŻYWIONYM

ARTYFICJALIZM - PRZEKONANIE, ŻE WSZYSTKO NA ŚWIECIE JEST PRZEZ KOGOŚ ZROBIONE DLA UŻYTKU CZŁOWIEKA

REPREZENTACJE W STADIUM MYŚLENIA PRZEDOPERACYJNEGO

NAŚLADOWNICTWO ODROCZONE

ZABAWA SYMBOLICZNA

RYSUNEK

MOWA (2 - 4 R.Ż. - BRAK INTENCJI KOMUNIKACJI)

ASYMILACJA - PROCES POZNAWCZY, DZIĘKI KTÓREMU NOWE TREŚCI PERCEPCYJNE, MOTORYCZNE, POJĘCIOWE WŁĄCZANE SĄ DO ISTNIEJĄCYCH SCHEMATÓW LUB WZORÓW ZACHOWANIA.

AKOMODACJA - TWORZENIE NOWYCH SCHEMATÓW LUB MODYFIKACJA SCHEMATÓW WCZEŚNIEJ ISTNIEJĄCYCH.

RÓWNOWAGA - STAN, W KTÓRYM PROCESY ASYMILACJI I AKOMODACJI SĄ ZRÓWNOWAŻONE. STAN ZRÓWNOWAŻENIA OSIĄGANY JEST W MOMENCIE POMYŚLNEGO ZAKOŃCZENIA ASYMILACJI NOWYCH BODŹCÓW.

RÓWNOWAŻENIE - PROCES PRZECHODZENIA Z NIERÓWNOWAGI DO RÓWNOWAGI.

GŁÓWNE REPREZENTACJE STADIUM PRZEDOPERACYJNEGO

NAŚLADOWNICTWO ODROCZONE - NAŚLADOWANIE OBIEKTÓW I ZDARZEŃ PO UPŁYWIE PEWNEGO CZASU OD ICH EKSPOZYCJI. NAŚLADOWANIE, DOKŁADNE KOPIOWANIE PRZEZ DZIECKO ZACHOWAŃ INNYCH OSÓB - TO PRZYKŁAD AKOMODACJI.

ZABAWA SYMBOLICZNA - KREOWANIE POMYSŁÓW, TWORZENIE SYMBOLI. JEST TO ASYMILACJA RZECZYWISTOŚCI DO JA POPRZEZ PRZEKSZTAŁCANIE TEGO, CO REALNE W TO, CO UPRAGNIONE.

RYSUNEK - PRZYKŁAD AKOMODACJI, ZMIERZANIE DO REALISTYCZNEGO PRZEDSTAWIENIA ŚWIATA.

MOWA - OK. 2 ROKU ŻYCIA DZIECKO ZACZYNA UŻYWAĆ SŁÓW W CHARAKTERZE SYMBOLI; DŹWIĘKI ZACZYNAJĄ REPREZENTOLWAĆ PRZEDMIOTY. OK. 4 ROKU ŻYCIA DZIECKO OSIĄGA ZNACZNĄ BIEGŁOŚĆ W POSŁUGIWANIU SIĘ MOWĄ (SŁOWNIK BIERNY, SŁOWNIK CZYNNY, STOSOWANIE WIĘKSZOŚCI REGUŁ GRAMATYCZNYCH).

ZNACZENIE MOWY DLA ROZWOJU INTELEKTUALNEGO - 1. KOMUNIKACJA SŁOWNA; 2. UWEWNĘTRZNIENIE SŁÓW; 3. UWEWNĘTRZNIENIE DZIAŁANIA.

RODZAJE MOWY W OKRESIE PRZEDOPERACYJNYM: 1. MOWA EGOCENTRYCZNA 2 - 4, 5 ROK ŻYCIA - POZBAWIONA INTENCJI KOMUNIKACJI; MONOLOGOWANIE ZBIOROWE; 2. MOWA USPOŁECZNIONA 6 - 7 ROK ŻYCIA - STANOWI NARZĘDZIE KOMUNIKACJI Z INNYMI.

METODY BADAŃ J.PIAGETA NAD ROZWOJEM MORALNYM

OBSERWACJA ZABAW W KULKI W CELU ZNALEZIENIA ODPOWIEDZI NA PYTANIA: JAK DZIECI TWORZĄ REGUŁY ORAZ JAK ICH PRZESTRZEGAJĄ.

BADANIE ZDOLNOŚCI DZIECKA DO MORALNEJ OCENY SYTUACJI I DO ROZSTRZYGNIĘCIA KWESTII: CZY DANE ZACHOWANIE JEST WŁAŚCIWE CZY NIE; CZY DANA OSOBA POWINNA BYĆ UKARANA.

FAZY STOSOWANIA I ŚWIADOMOŚCI REGUŁ GRY

RUCHOWA I INDYWIDUALNA - DO 2 R.Ż.

MANIPULACJA KULAMI WEDŁUG WŁASNYCH CHĘCI

REGUŁA NIE JEST PRZYMUSOWA

EGOCENTRYCZNA - 2 - 5 R.Ż.

NAŚLADOWANIE W ZACHOWANIU ZASAD WCZEŚNIEJ ZAOBSERWOWANYCH. BRAK DĄŻENIA DO ZNALEZIENIA PARTNERA, W CZASIE GRY Z INNYMI BRAK DĄŻENIA DO WYGRANIA.

PRZEKONANIE O ISTNIENIU STAŁYCH REGUŁ, KTÓRE SĄ ŚWIĘTE I NIETYKALNE, POCHODZĄ OD DOROSŁYCH.

WSPÓŁDZIAŁANIE - 7, 8 - 9 R.Ż.

KAZDE DZIECKO DĄŻY DO UZYSKANIA PRZEWAGI NAD INNYMI, CO STWARZA POTRZEBĘ WZAJEMNEJ KONTROLI I UJEDNOLICENIA REGUŁ (ZASADY OBOWIĄZUJĄ NA CZAS DANEJ GRY).

REGUŁA TRAKTOWANA JEST JAKO EFEKT WZAJEMNEJ UMOWY.

KODYFIKACJA REGUŁ - OD 11, 12 R.Ż.

PRZEKONANIE O TYM, ŻE GRUPA NIE TYLKO USTALA REGUŁY, ALE MOŻE JE ZMIENIAĆ. REGUŁY S.A. NIEZBĘDNE DO TEGO, BY GRA BYŁA UCZCIWA

REGUŁY MOŻNA PRZEKSZTAŁCIĆ POD WARUNKIEM UWZGLĘDN IENIA OPINII OGÓŁU

DYLEMATY MORALNE W BADANIACH J.PIAGETA

- PRZYPADEK I NIEZRĘCZNOŚĆ

- KRADZIEŻ

- KŁAMSTWO

- KARA I SPRAWIEDLIWOŚĆ

MODEL ROZWOJU MORALNEGO J.PIAGETA

ANOMIA MORALNA - BRAK WRODZONEGO POCZUCIA DOBRA I ZŁA

- STADIUM 1. - 2 - 4 R.Ż.

EGOCENTRYZM. W ZABAWACH I GRACH DZIECI NIE STOSUJĄ REGUŁ, KIERUJĄ SIĘ WŁASNYM INTERESEM

- STADIUM 2 - 5 - 7 R.Ż.

REALIZM MORALNY - ROZUMOWANIE BAZUJE NA OBIEKTYWNYCH I FIZYCZNYCH ASPEKTACH SYTUACJI

HETERONOMIA MORALNA - PRZEKONANIE, ŻE REGUŁY SPOŁECZNE SĄ NARZUCONE Z ZEWNĄTRZ PRZEZ AUTORYTETY, NIE MOGĄ SIĘ ZMIENIAĆ.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ OBIEKTYWNA - OCENA SYTUACJI MORALNEJ DOKONYWANA JEST ZE WZGLĘDU NA FIZYCZNE I OBIEKTYWNE KONSEKWENCJE.

IMMANENTNA SPRAWIEDLIWOŚĆ - PRZEKONANIE O TYM, ŻE ILEKROĆ ZOSTANIE NARUSZONA REGUŁA, MUSI WÓWCZAS NASTĄPIĆ KARA, NAWET GDY TO NARUSZENIE NIE ZOSTANIE WYKRYTE..

- STADIUM 3 - 8 - 11 R.Ż.

RELATYWIZM MORALNY - W ROZUMOWANIU BRANE SĄ POD UWAGĘ INTENCJE OSOBY.

AUTONOMIA MORALNA - REGUŁY POCHODZĄ Z WEWNĄTRZ. SĄ UMOWAMI, KTÓRE STWORZYLI LUDZIE, ŻEBY SOBIE WZAJEMNIE POMAGAĆ.

ROZWÓJ ZABAW

ZABAWA NAŚLADOWCZA - ZABAWA SYMBOLICZNA (TEMATYCZNA) - ZABAWY TEATRALNE

ZABAWA MANIPULACYJNA - ZABAWA KONSTRUKCYJNA - MAJSTREKOWANIE, KLEJENIE MODELI, SZYCIE, HAFTOWANIE, SZYDEŁKOWANIE

ZABAWA RUCHOWA - UPRAWIANIE RÓŻNYCH DYSCYPLIN SPORTOWYCH

GRY I ZABAWY DYDAKTYCZNE

ROZWÓJ MOWY I KOMUNIKACJI

PRZEDWERBALNE FORMY KOMUNIKACJI

ROZWÓJ WOKALIZACJI WEDŁUG STARKA:

STADIUM ODRUCHOWEGO KRZYKU I ŻYCIOWYCH ODGŁOSÓW (0 - 2 MIESIĄC)

STADIUM GRUCHANIA I ŚMIECHU (2 - 5 MIESIĄC)

STADIUM ZABAW WOKALNYCH (4 - 7, 8 MIESIĄC) - DZIECKO ZACZYNA WYPOWIADAĆ PROSTE SYLABY Z PRZEDŁUŻANIEM DŹWIĘKÓW PODOBNYCH DO SAMOGŁOSEK LUB SPÓŁGŁOSEK

STADIUM SAMONAŚLADUJĄCEGO GAWORZENIA(6 M. - 12 M.) - POWTARZANIE KOMBINACJI SAMOGŁOSEK I SPÓŁGŁOSEK

STADIUM GAWORZENIA I EKSPRESYWNEJ MOWY NIEZROZUMIAŁEJ (9 - 18 M.) - ZWIĘKSZA SIĘ REPERTUAR SPÓŁGŁOSEK, WYPOWIEDZI MOGĄ BYĆ NIEZROZUMIAŁE, ALE ODDAJĄ INTONACJĘ CHARAKTERYSTYCZNĄ DLA RÓŻNYCH WYPOWIEDZI SPEŁNIAJĄCYCH ROZMAITE FUNKCJE.

ROZWÓJ WERBALNY

POD KONIEC 1 R.Ż. DZIECKO OPERUJE 4 - 5 SŁOWAMI. W NASTĘPNYCH LATACH AŻ DO 6 R.Ż. OPANOWUJE DZIENNIE SREDNIO PO 9-10 SŁÓW.

W 2 R.Ż. ZNA WIELE NAZW DŹWIĘKONAŚLADOWCZYCH. POCZĄTKOWO WYPOWIEDZI MAJĄ FORMĘ HOLOFRAZ (WYPOWIEDZI JEDNOWYRAZOWYCH). POTEM ZACZYNAJĄ SIĘ TWORZYĆ ZLEPKI WYRAZOWE (NP. MAMA LALA - MAMO, JA CHCĘ LALĘ). PRZEWAGA FUNKCJI EKSPRESYWNEJ (WYRAŻANIE PRZEŻYĆ) I IMPRESYWNEJ (WYWIERANIE WPŁYWU) NAD SYMBOLICZNĄ.

W 3 R.Ż. SŁOWNIK DZIECKA LICZY 1000 - 1500 SŁÓW. ZDANIA SĄ BUDOWANE ZGODNIE Z REGUŁAMI GRAMATYCZNYMI. SKŁADAJĄ SIĘ ŚREDNIO Z 3 - 4 SŁÓW.

3 - 5 R.Ż - TENDENCJA DO TWORZENIA NEOLOGIZMÓW, WYKORZYSTYWANE SĄ ZASADY GRAMATYKI. OPANOWYWANA JEST UMIEJĘTNOŚĆ OPOWIADANIA (KOMPETENCJE NARRACYJNE), DOSKONALĄ SIĘ UMIEJĘTNOŚCI KONWERSACYJNE. 4 - 5 R.Ż. - WIEK PYTAŃ.

ROZWÓJ RYSUNKU (KONCEPCJA S.SZUMANA)

3 R.Ż. - BAZGROTY

3 - 5 R.Ż. - SCHEMAT UPROSZCZONY

5 - 7 R.Ż. - PRZEKSZTAŁCENIA AFEKTYWNE, SYMBOLICZNE UJMOWANIE FORMY

7 - 12 R.Ż. - SCHEMAT WZBOGACONY

12 - 13 R.Ż. - FAZA REALIZMU WRAŻENIOWEGO, NAŚLADOWANIE NATURY

13 - 15 R.Ż. - UJMOWANIE TRÓJWYMIAROWOŚCI, STOPNIOWE ZATRACANIE INDYWIDUALNEJ ŚWIEŻOŚCI RYSUNKU.

ROZWÓJ RYSUNKU (WEDŁUG G.KERSCHENSTEINERA)

3 - 6 R.Ż. - RYSUNEK SCHEMATYCZNY

6 - 11 R.Ż. - RYSUNEK ODPOWIADA W PRZYBLIŻENIU RZECZYWISTEMU WYGLĄDOWI PRZEDMIOTÓW

11- 16 R.Ż. - OKRES WIERNEGO ODTWARZANIA POSTACI

---