A. Materiały uzupełniające

Dokument ten jest dodatkiem do pracy zawierającym interesujące materiały źródłowe. Całość zamieszczonych tu informacji została podzielona na kilka zasadniczych grup. W pierwszej znajdują się wszystkie dotychczas sporządzone Raporty specjalne. W części drugiej zamieszczone zostały (z zasady w języku oryginalnym, jednak w miarę możliwości będę co ciekawsze raporty tłumaczył na język polski) ciekawe dokumenty dotyczące problematyki broni nuklearnej oraz bezpieczeństwa globalnego sporządzone przez różne agendy rządowe oraz inne organizacje. Kolejny punkt zawiera historię przypadkowo odtajnionych rosyjskich dokumentów dotyczących programu nuklearnego. W części czwartej znaleźć można ważniejsze teksty umów międzynarodowych dotyczących ograniczenia zbrojeń strategicznych. Ostatni punkt zawiera odnośniki do ciekawych serwisów internetowych.

Raport specjalny
Interesujące dokumenty
Materiały rosyjskie
Traktaty międzynarodowe
Serwisy internetowe

RAPORT  SPECJALNY

W punkcie tym znajdziesz aktualny oraz wszystkie archiwalne Raporty specjalne, czyli prace w całości poświęcone wydarzeniu, w którym niebagatelną rolę odgrywała problematyka energii jądrowej.

ATOMOWE INDIE (23.08.98)
     indyjskie próby nuklearne 11-13.05.1998

TRAGEDIA KURSKA (01.09.00)
     katastrofa rosyjskiego atomowego okrętu podwodnego K-141

ATOMOWE PIEKŁO (26.03.01)
     plany bloku sowieckiego dotyczące przebiegu wojny jądrowej

INTERESUJĄCE  DOKUMENTY

Materiały rządowe od zawsze stanowiły doskonałe źródło informacji. Oczywiście nie chodzi tylko o dokumenty poufne - także raporty odtajnione mogą znacznie wzbogacić wiedzę. W punkcie tym możesz znaleźć wybór z tego typu dokumentów. Wszystkie zostały zamieszczone w wersji oryginalnej (angielskiej).

Safety and Security of Russian Nuclear Facilities and Military Forces
     National Intelligence Council, 2002

Acquisition of Technology Relating to Weapons of Mass Destruction...
     Director of Central Intelligence/Central Intelligence Agency, 2002

Worldwide Threat 2001: National Security in a Changing World
     Director of Central Intelligence/Central Intelligence Agency, 2001

Annual Report on the Military Power of the People's Republic of China
     Departament of Defense, 2000

Foreign Missile Developments and the Ballistic Missile Threat to the United States Through 2015
     National Intelligence Council, 1999

MATERIAŁY  ROSYJSKIE

W 1992 roku Centralna Służba Wywiadu (następczyni KGB) odtajniła serię dokumentów dotyczących danych o programie badań jądrowychh uzyskanych przez wywiad podczas II Wojny Światowej. Materiały te zostały włączone do artykułu "Początki Radzieckiego Programu Atomowego: Rola Służb Wywiadowczych 1941-46" autorstwa W. P. Wisgin, zamieszczonego w rosyjskim czasopiśmie "Problemy w Historii Nauki i Technologii", nr 3/92 str. 97-134.

Dokumenty te ukazują ogrom informacji na temat danych uzyskanych przez wywiad radziecki o Programie Manhattan.

Szczególnie interesujące były dokumenty nr 12 i 13 (oznaczone tak na potrzeby publikacji) zawierające szczegółowe informacje o projekcie Gadget - bomby implozyjnej zbudowanej w Los Alamos oraz później zrzuconej na Hiroszimę jako Fat Man. Dokument 13 zawiera bardzo dokładne dane projektowe, które w tamtym czasie pomogły Związkowi Radzieckiemu w zbudowaniu własnej głowicy zdetonowanej w 1949. Informacje zawarte w tym dokumencie to pierwszy, i jak dotychczas (1998) jedyny, tak szczegółowy opis rzeczywistego projektu broni nuklearnej kiedykolwiek opublikowany.

Ostatecznie jednak wysocy urzędnicy Ministerstwa Energii Atomowej wstrzymali całą publikację i zdecydowali o wycofaniu całego nakładu. Oficjalnie stwierdzono, że dokument 12 i 13 mogłyby się przyczynić do rozpowszechniania broni nuklearnej.

W rzeczywistości jednak dostępna jest edycja VIET z zakwestionowanymi materiałami - możliwe jest nawet, że cały nakład pozostał bez zmian.

Dlatego pozwoliłem sobie zamieścić na stronie polskie tłumaczenia kontrowersyjnych dokumentów.
Życzę przyjemnej lektury!

DOKUMENT NR 12

DOKUMENT NR 13

Proponuję również zapoznać się z Documentation and Diagrams of the Atomic Bomb autorstwa J.D. Dysona.

Dokument ten jest podzielony na cztery zasadnicze rozdziały: historia bomby atomowej, rozszczepienie i synteza jądrowa, mechanizm bomby oraz diagramy. Na szczególną uwagę zasługuje ten ostatni, prezentujący przekroje podstawowych typów broni: plutonowej i uranowej.

Obecnie praca dostępna jest w wersji oryginalnej (angielskiej), jeżeli jednak więcej osób wyrazi zainteresowanie, postaram się w krótkim czasie opracować i udostępnić polską edycję.

TRAKTATY  DOTYCZĄCE  OGRANICZENIA  ZBROJEŃ  NUKLEARNYCH

Jeżeli szukasz innego międzynarodowego układu dotyczącego broni nuklearnej zajrzyj na podstronę United States Arms Control and Disarmament Agency - zamieszczone tam zostały teksty wszystkich tego typu traktatów wraz z dokumentami uzupełniającymi.

Układ o zakazie prób broni nuklearnej w atmosferze, w przestrzeni kosmicznej i pod wodą

• Tekst układu (PL) - pełny tekst Układ o zakazie prób broni nuklearnej w atmosferze, w przestrzeni kosmicznej i pod wodą podpisanego 5 sierpnia 1968 roku w Moskwie, zaś ratyfikowanego przez Polskę 1 października 1968 r. Wszedł w życie z dniem 10 października 1963 r. Do 1994 jego sygnatariuszami zostało 120 państw.

Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT)

• Tekst układu (PL) - pełny tekst Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej podpisanego przez Polskę 1 lipca 1968 roku, zaś ratyfikowanego 3 maja 1969 r. Wszedł w życie (w polskim prawodawstwie) 5 maja 1970 r. Do kwietnia 1997 jego sygnatariuszami zostało 196 państw.

Układ o zakazie umieszczania broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej zagłady na dnie mórz i oceanów oraz w jego podłożu

• Tekst układu (PL) - pełny tekst układu sporządzonego 11 lutego 1971 roku, zaś ratyfikowanego 21 września 1971 r. Wszedł w życie (w polskim prawodawstwie) 18 maja 1972 r.

Strategic Arms Limitation Talks II (SALT II)

• Tekst traktatu (ANG) - pełny tekst Drugiego Układu o Ograniczeniu Zbrojeń Strategicznych podpisanego przez przedstawicieli Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego 18 czerwca 1979 roku wraz z aktami o wspólnym rozumieniu jego postanowień. Był ważnym krokiem na drodze ku rozbrojeniu, ponieważ realizacja jego założeń wymagała częściowego zniszczenia istniejących głowic, a nie tylko ograniczenia tempa zbrojeń.

• Protokół (ANG) - uzupełniający do Drugiego Układu o Ograniczeniu Zbrojeń Strategicznych.

• Memorandum (ANG) - dotyczące rozumienia ograniczeń wynikających z układu SALT II. W dokumencie zostały między innymi precyzyjnie wyszczególnione ograniczenia co do liczebności arsenałów obu stron oraz terminy ich realizacji.

Strategic Arms Reduction Talks (START)

• Tekst traktatu (ANG) - pełny tekst Układu o Redukcji Arsenałów Strategicznych podpisanego przez przedstawicieli Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego 31 lipca 1991 roku. Z powodu rozpadu ZSRR układ ratyfikowały, oprócz Stanów Zjednoczonych, Rosja, Białoruś, Kazachstan i Ukraina. Wszedł w życie w 1994 roku.

Strategic Arms Reduction Talks II (START II)

• Tekst traktatu (ANG) - pełny tekst Drugiego Układu o Redukcji Arsenałów Strategicznych podpisanego przez przedstawicieli Stanów Zjednoczonych i Rosji 3 stycznia 1993 roku. Traktat został ratyfikowany przez Senat USA w 1993 r., jednak do tej pory pozostaje nie ratyfikowany przez rosyjską Dumę. Z tego też powodu nie wszedł dotychczas w życie.

• Protokół (ANG) - uzupełniający do Drugiego Układu o Redukcji Arsenałów Strategicznych, dotyczący procedur eliminacji pocisków ICBM i ich silosów zgodnie z przyjętymi postanowieniami.

• Memorandum (ANG) - dotyczące rozumienia ograniczeń wynikających z układu START II. Dokument zawiera interesujące dane m. in. na temat dopuszczalnej liczby głowic na różnych środkach przenoszenia, roli strategicznych bombowców, procedur deaktywacji wyrzutni i pocisków interkontynentalnych.

SERWISY  INTERNETOWE

Świat: Federation of American Scientists doskonałe źródło informacji; serwis FAS to olbrzymi serwis, na którym znajdziemy wszystko co wiąże się z bezpieczeństwem globalnym. Szczególnie polecam Nuclear Forces Guide - przewodnik po zakładach produkcyjnych, wyposażeniu, miejscach składowania i bazowania broni masowej zagłady. Na stronach FAS znajduje się także Nuclear Resources Links, na której znaleźć można o wiele więcej ciekawych odnośników niż tu zamieszczonych. The High Energy Weapons Archive serwis poświęcony broni wysokiej energii - czyli broni nuklearnej; jednym z elementów serwisu jest Nuclear Weapons FAQ - dokument, który stanowił podstawę dla części działów serwisu atominfo.org. Bulletin of the Atomic Scientists strona internetowa dwumiesięcznika, który zapewne zna każda osoba interesująca się problematyką bezpieczeństwa globalnego. Znajdziemy tu bogaty wybór zamieszczonych w piśmie artykułów, jak również np. Nuclear Nootebook - zbiór materiałów dotyczących bieżącej sytuacji wojsk strategicznych we wszystkich liczących się mocarstwach świata. National Security Archive witryna pozarządowej organizacji publikującej m.in. zbiory dokumentów uzyskanych dzięki FIOA (Freedom of Information Act). Zamieszczonych tu zostało bardzo wiele ciekawych kolekcji, m.in. dotyczących oceny chińskiego programu nuklearnego przez amerykański wywiad, czy zawierających raporty omawiające kulisy kubańskiego kryzysu rakietowego. Centre for Defence & International Security Studies (CDISS) na stronie tej organizacji znajdziemy bogaty wybór interesujących materiałów, np. cykl artykułów o chińskich wojskach strategicznych. Center for Defense Information (CDI) serwis udostępniający wiele analiz z problematyki bezpieczeństwa globalnego - polecam zwłaszcza ciekawy raport dotyczący amerykańskiego systemu obrony rakietowej (NMD). CIA Electronic Document Release Center serwis na którym CIA publikuje część z odtajnionych na mocy FOIA dokumentów; polecam zbiór materiałów z okresu Zimnej Wojny - wśród których odnaleźć można m.in. analizy dotyczące oceny radzieckich wojsk strategicznych. Polska: Broń chemiczna polski serwis poświęcony problematyce broni chemicznej - znajdziemy tu opis stosowanych czynników, dawek śmiertelnych, sposobów odkażania itp.

---