Metody aktywizujące w kształceniu zintegrowanym - referat

Podczas stosowania metod aktywizujących „biorą" udział trzy płaszczyzny komunikacji, np.: płaszczyzna rzeczowa „to" - czyli treści, przedmiot; płaszczyzna przeżyć osobistych
„ja" - czyli uczucia, skojarzenia, wspomnienia, płaszczyzna stosunków międzyludzkich
„my" - czyli wzajemne uczucia, postawy,

METODY AKTYWIZUJĄCE - czyli te zwiększające udział uczących się w czasie zajęć edukacyjnych - wyzwalają w uczniach określone reakcje i ograniczają rolę nauczyciela
do pomagania uczącym się w realizacji celów i kontroli postępów.

Przedstawione niżej metody i techniki aktywizujące winny być wykorzystywane w pracy
z uczniami w klasach I- III.

Podane przykłady, w zależności od grupy, należy zmieniać i modyfikować.

W efekcie mają służyć pogłębieniu wiadomości i zaspokojeniu potrzeb dzieci, do których należą: poczucie bezpieczeństwa, akceptacja samego siebie, poczucie siły i własnej wartości, mobilizacja do pokonywania trudności, odkrywanie własnych możliwości, zaufanie do siebie i innych, doznawanie przyjemności, radości i zabawy, więzi z grupą.

Opierając się na podziale wyodrębnionym przez Jadwigę Krzyżewską wyróżnia się aktywizujące metody nauczania takie jak:

- metody integracyjne;

- metody planowania;

- metody hierarchizacji;

- metody rozwijające twórcze myślenie;

- metody tworzenia i definiowania pojęć;

- metody twórczego rozwiązywania problemów;

- metody grupowego podejmowania decyzji;

- metody pracy we współpracy;

- metody diagnostyczne;

- metody dyskusyjne;

- metody ewaluacyjne.

- metody przyśpieszonego uczenia;

- gry dydaktyczne;

Aby praca metodami aktywizującymi przyniosła efekty muszą być przestrzegane przy ich stosowaniu określone zasady.

- Najbardziej aktywne są dzieci, należy tylko inspirować, pomagać im, ale nie wyręczać.

- Planując zajęcia, czynności ucznia należy stawiać ponad czynnościami nauczyciela.

- Starać się uczniów zainteresować, wywołać zaciekawienie.

- Każdemu dziecku dawać możliwość zgłaszania i realizowania własnych pomysłów.

- Pamiętać, że w twórczej zabawie nie ma złych odpowiedzi - są tylko różne możliwości.

- Stosować tzw. wzmocnienie pozytywne, język afirmacji, np. „świetnie to wymyśliłeś”, „potrafisz to zrobić”.

- Nie krytykować, nie oceniać, przyznać prawo do błędu.

- Należy dostrzegać i doceniać wkład pracy, a nie tylko jej efekt.

- Stosować atrakcyjne środki dydaktyczne.

- Dbać o wytworzenie miłej i przyjaznej atmosfery.

METODY INTEGRACYJNE odprężają i relaksują, wprowadzają w dobry nastrój
i życzliwą atmosferę. Zapewniają bezpieczeństwo w grupie, gwarantują poczucie tożsamości z grupą, uczą efektywnej komunikacji, pomagają uporządkować problemy, uczą twórczego myślenia i współpracy. Zaliczyć do nich można między innymi następujące techniki aktywizujące: „Krasnoludek”, „Pajęczynka lub kłębek”, „Graffiti”, „Wrzuć strach do kapelusza”, „Wyspa”, „Kwiatek grupowy”, „Ćwierćland”, „Plakat”.

Krasnoludek

Jest to pomoc w ręku dziecka - może to być piłeczka, maskotka, czyli coś czym można
do siebie rzucać, coś co przyciąga wzrok dziecka.

Myślenie twórcze „Kończenie zdań”

„ Krasnoludek jest…

Zadaniem dziecka jest dokończenie zdania.

Pajęczynka

Nazwa pochodzi od efektu końcowego, który powstaje w wyniku zabawy z kłębkiem wełny. Zabawy z kłębkiem mogą być stosowane na różne sposoby. Dzieci za pomocą kłębka mogą poznawać swoje imiona, mówić sobie coś dobrego, ale też mogą uczyć się dodawać, odejmować, mnożyć, dzielić, tworzyć opowiadania. Pajęczynka jest możliwa do zastosowania na różnego rodzaju zajęciach.

Grafitti

Jest techniką, którą możemy stosować na wiele różnych sposobów. Dzięki niej można wytworzyć i wzmocnić dobry klimat w grupie oraz kształcić u dzieci myślenie twórcze - zabawy w niedokończone zdanie. Można też przy jej pomocy rozwiązywać problemy. Jest
to dobry sposób na dzielenie się z innymi własnymi pomysłami, na dostrzeganie różnych aspektów zawartych w jednym temacie.

- W sali, gdzie odbywają się zajęcia wiszą plakaty z rozpoczętymi zdaniami, np.

,,Mam nadzieję, że zajęcia będą…

,,Pani zapewni nam…

,,Nie chciałbym, aby…

Dzieci chodzą po sali i zgodnie ze swoim odczuciem uzupełniają niedokończone

zdania.

- Na tablicy napisany jest problem do rozwiązania, np.

,,Jak spędzić dzisiejszy dzień, żeby się nie nudzić?”

Dzielimy dzieci na 5 grup i każdej z nich dajemy plakat z niedokończonym zdaniem.

,,Proponujemy, aby…

,,Miejmy nadzieję, że nie zabraknie…

,,Na pewno będziemy…

,,Zapewniamy, że…

Każda grupa ma za zadanie dokończyć zdania i wpisać je u dołu plakatu oraz zagiąć pod spód tak, aby były niewidoczne dla innych grup.

Plakaty krążą od grupy do grupy zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. Przy każdej zmianie plakaty są zaginane pod spód.

Po czterech rundach należy odczytać rozwiązania.

Wrzuć strach do kapelusza

Jest to doskonała metoda przy rozpoczynaniu pracy z nową grupą.

- Każdy uczeń dostaje kartkę z rozpoczętym zdaniem, np.

„W tej grupie boję się, że …

Następnie kończy rozpoczęte zdanie i wkłada kartkę do kapelusza. Potem każdy uczeń losuje dowolną kartkę, odczytuje wszystkim jej treść i próbuje przekazać, co czuł autor wskazując swoje obawy.

METODY TWORZENIA I DEFINIOWANIA POJĘĆ uczą analizować, definiować oraz negocjować i przyjmować różne stanowiska. Do tego typu metod zalicza się techniki: „Kula śniegowa”, „Burza mózgów”, „Mapa pojęciowa” zwana też „Mapą mentalną”, „Zegar skojarzeń”.

Kula śniegowa

Zwana też dyskusją piramidową, polega na przechodzeniu od pracy indywidualnej do pracy
w całej grupie. Technika ta daje szansę każdemu na sprecyzowanie swojego zdania
i stanowiska na podany temat, umożliwia nabywanie doświadczeń, jak też pozwala dzieciom ćwiczyć i śledzić proces uzgadniania stanowisk.

Ogólny zarys rej techniki jest następujący:

- uczniowie pracują indywidualnie nad nowym problemem,

- łączą się w pary i ustalają wspólne stanowisko,

- pary łączą się w czwórki i ustalają wspólne stanowisko,

- czwórki łączą się w ósemki i ustalają wspólne stanowisko,

- ósemki łączą się w szesnastki i ustalają wspólne stanowisko,

- prezentacja wspólnie wypracowanego stanowiska.

- Każde dziecko otrzymuje kartkę z napisanym słowem, np. dobroć.

Zadaniem dziecka jest napisanie definicji tego pojęcia. Kiedy praca indywidualna jest zakończona, dzieci dobierają się w pary. W parach uczniowie odczytują swoje definicje, definicje i próbują z dwóch stworzyć jedną , wpisując ją na większą kartkę. Potem pary łączą się w czwórki, ósemki, szesnastki i w ten sposób na dużej kartce powstaje jedna definicja wypracowana przez grupę.

Burza mózgów

Znana jest też pod nazwami „fabryka pomysłów”, „giełda pomysłów”, „jarmark pomysłów”.

Istota metody polega na podawaniu różnych skojarzeń, rozwiązań, które niesie wyobraźnia
i chwilowy błysk natchnienia. „Burzę mózgów” przeprowadza się w trzech etapach:

1. Wytwarzanie pomysłów - ważna ilość, a nie jakość, ważne myślenie nawet najbardziej szalone i niedorzeczne.

2. Ocena, analiza zgłoszonych pomysłów - ustalone kryteria posłużą do ocen różnych propozycji.

3. Zastosowanie pomysłów i rozwiązań w praktyce.

- Zapisywanie na plakacie propozycji definicji, np. szczęście, prawda, dobro.

Po wyczerpaniu pomysłów uczniowie dokonują oceny swoich wypowiedzi, uwzględniając przyjęte kryterium i za pomocą punkcików wskazują definicję, która jest najbardziej ich zdaniem trafna.

Mapa pojęciowa

Zwana jest też „mapą mentalną”, „mapą pamięci”, „mapą mózgu”- służy do wizualnego opracowania pojęcia z wykorzystaniem rysunków, wycinków, krótkich słów, zwrotów i haseł. Metodę tę można stosować na różne sposoby. Za jej pomocą można definiować pojęcia, rozwiązywać problemy, planować działania.

- Należy rozdać dzieciom kartki papieru z zaznaczonym hasłem „Moje miasto Biłgoraj”
w centrum oraz promieniami odchodzącymi od hasła. Uczniowie mają za zadanie rozpracować hasło, a więc napisać skojarzenia. Następnie dzieci prezentują cechy wspólne, a najważniejsze z nich tworzą jedną definicję.

METODY HIERARCHIZACJI uczą analizowania, klasyfikowania i porządkowania
w relacjach wyższości - niższości. Są to techniki aktywizujące takie jak: „Promyczkowe
i diamentowe uszeregowanie”, „Piramida priorytetów”.

Promyczkowe uszeregowanie

Jest to technika bardzo często stosowana w nauczaniu zintegrowanym. Służy między innymi do definiowania pojęć, określenia cech, zasad oraz do hierarchizacji. Ze względu na układanie priorytetów w promyczki często nazywana jest - słonecznym promyczkiem. Jest najłatwiejszą techniką do zastosowania w pracy z dziećmi.

- Uczniowie siedzą w kręgu, wewnątrz którego leży narysowane i wycięte koło z napisem np.: „dobry kolega”. Każde dziecko otrzymuje po trzy żółte kartki. Zadaniem każdego dziecka jest zastanowienie się, jakimi cechami powinien charakteryzować się dobry kolega i wpisanie ich na kartki.

Jedno chętne dziecko odczytuje swoje cechy i układa je obok wyciętego koła z napisem „dobry kolega”.

Dzieci, które mają te same cechy lub bliskie cechy układają je w promyczek. Następnie dzieci odczytują cechy, których jeszcze nie było i układają je w kolejne promyczki
aż do wyczerpania żółtych kartek.

Diamentowe uszeregowanie

Technika znana jest też pod nazwą „karo”. Układ priorytetów przypomina kształt „diamentu” lub „karo”. Struktura tejże propozycji zmusza grupę do współtworzenia, zachęca
do podejmowania decyzji oraz osiągania porozumienia drogą negocjacji i kompromisu. Lista priorytetów może być podana przez nauczyciela, albo też wypracowana przez grupę. Liczba priorytetów może być różna, w zależności od potrzeb i wieku dzieci.

Po przedyskutowaniu zasad, dzieci uzgadniają ich ważność i szeregują według podanego przez nauczyciela wzoru:

1. Zasada najważniejsza

2. Zasady ważne

3. Zasady mniej ważne

4. Zasada najmniej ważna

Po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele poszczególnych grup przedstawiają zasady uszeregowane według ważności i uzasadniają swój wybór.

METODY TWÓRCZEGO ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW uczą dzieci dyskutowania, krytycznego i twórczego myślenia, uczą łączyć wiedzę z doświadczeniem oraz rozwiązywać problemy. Do tej grupy metod należą techniki: „Burza mózgów”, „Rybi szkielet”, „Metoda trójkąta”, „Sześć myślących kapeluszy”, „Mapy mentalne”, „Karta kołowa”, „Dywanik pomysłów”, „Warsztaty przyszłościowe”, „Asocjogram”, „635”.

Asocjogram

To prosta technika, za pomocą której można definiować pojęcia tworząc różne skojarzenia, diagnozować aktualny stan, ale można też twórczo rozwiązywać problemy poprzez tworzenie listy pomysłów na ich rozwiązanie. Pracując równocześnie w dwóch grupach, można postawić dwa bliskie sobie problemy i rozwiązać je w twórczy sposób, poprzez wymianę plakatów w grupach.

- Dzielimy klasę na dwie grupy. Każdej z nich dajemy flamastry, kartki samoprzylepne
w dwóch kolorach ( każda grupa otrzymuje inny kolor) oraz przygotowane plakaty
z napisanym hasłem np. „Jak należy dbać o zdrowie?”, „Jak odżywiać się zdrowo?”.

Zadaniem I grupy będzie napisanie na kartkach odpowiedzi na pytanie pierwsze i przyklejenie ich na swoim plakacie, a zadaniem II grupy - zapisanie pomysłów na rozwiązanie problemu drugiego. Po upływie wyznaczonego czasu grupy wymieniają się plakatami i uzupełniają asocjogramy o własne pomysły zapisując je na kartkach swojego koloru. Teraz można porozmawiać z dziećmi na temat zdrowia.

Kiermasz ofert

Jest to metoda, za pomocą której można twórczo rozwiązywać problemy, można kształcić umiejętność prezentacji, jak i umiejętności przekonywania do własnych propozycji. Metoda łączy treści z wielu dziedzin, uczy też jasnego i precyzyjnego wyrażania myśli.

- Precyzujemy problem, nad którym będą pracować uczniowie, np. „Jak zorganizować święto szkoły?”

Rozdajemy każdemu uczniowi po 3 małe kartki papieru na których za pomocą rysunku lub słowa pisanego przedstawią swoje pomysły na rozwiązanie problemu. Po zakończeniu pracy indywidualnej dzielimy klasę na cztery grupy. W grupach uczniowie kolejno przedstawiają swoje pomysły, po czym następuje wybór najciekawszych pomysłów oraz opracowanie atrakcyjnej formy sprzedaży swojej oferty ( rysunek, śpiew, pantomima). Grupy prezentują swoje prace.

METODY ROZWIJAJĄCE TWÓRCZE MYŚLENIE uczą myśleć twórczo oraz odkrywać swoje predyspozycje i zdolności. Techniki, które pełnią tę rolę to: „Słowo przypadkowe”, „Fabuła z kubka”.

Słowo przypadkowe

To niezwykle prosta i owocna technika myślenia twórczego, która polega na wyszukiwaniu zupełnie przypadkowych wyrazów, czyli bodźców do pomysłów i łączeniu ich z konkretną sprawą czy zagadnieniem. Technika wykorzystywana jest najczęściej przez osoby, które zajmują się wprowadzaniem innowacji.

- Należy podzielić uczniów na kilka grup, które siadają w kręgach, a każdy uczestnik otrzymuje po jednej kartce papieru formatu A4.

Następnie każdy uczeń podpisuje swoją kartkę na samym dole, po czym na górze wpisuje zupełnie przypadkowy wyraz, np. lubi, zagina kartkę ze słowem przypadkowym tak, aby nie było ono widoczne i przekazuje koledze siedzącemu w kręgu po prawej stronie. Następni uczniowie postępują jak poprzednio, a więc wpisują kolejne przypadkowe słowa, zaginają kartki, po czym podają je kolegom siedzącym po prawej stronie. Kiedy kartki wrócą do właścicieli, oni je rozkładają i odczytują zapisane słowa przypadkowe. Potem należy podać konkretną pracę myślową, np. „Napisz krótkie opowiadanie lub wiersz, którego fabułę będą tworzyły zapisane w wyniku pracy grupowej przypadkowe słowa.

Teraz uczniowie pracują indywidualnie.

Fabuła z „kubka”

To propozycja na zainspirowanie ucznia do pracy twórczej, która następuje w wyniku podania pewnego tylko ogólnego planu ( postacie, fabuła, miejsce akcji). Do przeprowadzenia tej metody potrzebne są pojemniki - kubki i kartki z różnymi informacjami. Fabuła z „kubka”
to wspaniały pomysł na zrozumienie procesu tworzenia opowiadania oraz przy omawianiu lektur.

- Należy wypełnić kubki kartkami, na których znajdują się znane uczniom informacje.
W pojemniku z napisem „Bohaterowie lektury” trzeba umieścić kartki z różnymi postaciami. W pojemniku „Fabuła” - kartki z poleceniami ogólnymi typu: „niech rozwikła zagadkę”.
W pojemniku z napisem „Miejsce akcji” - informacje typu: „park”, „ szkoła”. W pojemniku
z napisem „Cechy charakterystyczne” - kartki z pojedynczymi przymiotnikami lub z dłuższymi opisami, np. „wesoły”, itp.

Następnie każdy uczeń wybiera sobie kartkę z każdego kubka i tworzy historię

o wybranej postaci z zachowaniem elementów wybranej fabuły.

METODY I TECHNIKI PRZYSPIESZONEGO UCZENIA SIĘ, służą temu, aby uczniowie szybko i bez stresu zdobywali wiedzę w sposób trwały i skuteczny oraz długo pamiętali to, czego się nauczyli.

Łańcuchowa metoda skojarzeń

To metoda pamięciowa, dzięki której można błyskawicznie zapamiętać pewne łańcuchy informacji składające się z 10 - 15 haseł. Gwarantuje odtworzenie materiału punkt
po punkcie, we właściwej kolejności i bez pominięcia żadnego ważnego szczegółu. Opiera się na fundamentalnej formule pamięci:

PAMIĘĆ = OBRAZ + AKCJA

Aby podana formuła zadziałała, powinny być spełnione dwa podstawowe warunki:

- obraz musi być niezwykły ( kolorowy, śmieszny, przesadny, absurdalny, pozytywny )

- obraz musi być plastyczny, a więc odczuwany wszystkimi zmysłami: widzisz w wyobraźni, słyszysz towarzyszące dźwięki, czujesz zapachy, smaki, odbierasz wrażenia dotykowe.

Tajemnica skuteczności metody leży w obrazowym przedstawieniu informacji
do zapamiętania.

Mapa umysłowa

To pierwszorzędne narzędzie nie tylko do rozwijania myślenia, definiowania pojęć, rozwiązywania problemów, ale także świetna metoda szybkiego przyswajania dużej ilości informacji, jak i efektywnego sporządzania notatek.

Mapa umożliwia natychmiastowy wgląd w całość nawet bardzo obszernego zagadnienia. Tajemnica skuteczności metody tkwi w harmonijnym wykorzystaniu obydwu półkul mózgowych. Do zastosowania mapy pojęciowej potrzeba tylko czystej kartki papieru, czegoś do pisania i chęci do przestrzegania pewnych zasad:

- poruszać się należy od całości do szczegółu, rozpoczynać rysowanie od centralnie umieszczonego zagadnienia, do najbardziej szczegółowych informacji;

- mapa musi być jak najbardziej obrazowa, czyli rysunki powinny być proste, kolorowe, śmieszne i nietypowe, z użyciem strzałek, symboli i innych znaków graficznych.

Bawiąc się w rysowanie mapy, skutecznie przyswajane są partie materiału, a równocześnie
są one utrwalane. Mapy świetnie nadają się do opracowania czytanek, lektur itp. Należy pamiętać o śmiesznych rysunkach - im więcej zabawy, tym skuteczniejsze uczenie się.

METODY DYSKUSYJNE uczą dyskutować i słuchać innych oraz negocjować
i przyjmować różne punkty widzenia. Zaliczyć do nich można technikę „Debata -
za i przeciw” oraz technikę „Akwarium”.

Akwarium

Dyskusja obserwowana na temat „Gdzie wybieracie się na wakacje i jak je spędzicie?”.

- Nauczyciel dzieli grupę na dwie podgrupy. Jedna podgrupa w składzie 6 osób siedząc
w kole dyskutuje na ten temat. Pozostałe osoby siedzą wokół grupy dyskutującej i obserwują prowadzoną dyskusję zwracając uwagę na jej przebieg, treść i zachowanie uczestników. Następnie grupa obserwatorów wypowiada się na temat swych obserwacji. Podczas dyskusji kolejność dyskutantów przybrała formę tzw. „rundki”. Obserwatorzy tej dyskusji zwrócili uwagę na język niewerbalny dyskutantów (np. kręcenie włosów, pochylenie ciała, poruszanie nogą, drżenie głosu itp.). Dzieci doszły też do wniosku, że podczas rozmowy bardzo ważne jest uważne słuchanie rozmówcy.

W wyniku pracy z zastosowaniem tej techniki uczniowie mający trudności w skupieniu uwagi i w uważnym słuchaniu innych stwierdzili, że nauczyli się podczas zajęć słuchania innych.

METODY PRACY WE WSPÓŁPRACY preferują samodzielne zdobywanie wiedzy przez uczniów. Uczą współpracy, akceptacji różnic indywidualnych, sprawnej komunikacji
i negocjowania oraz pracy w grupie i z grupą. Sukces grupy uzależniony jest od sukcesów indywidualnych. W tak stworzonych warunkach nie ma rywalizacji, lecz uczniowie pomagają sobie nawzajem, mają szansę na mówienie, argumentowanie i dyskutowanie. Można w tej grupie metod posługiwać się takimi technikami jak: „Układanka”, „Puzzle”, „Zabawa
na hasło”.

- Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda grupa otrzymuje pytania na które musi znaleźć odpowiedź na podstawie przeczytanego tekstu, wyszukując odpowiedzi na swoje pytanie.

Grupy cicho odczytują tekst, wyszukując odpowiedzi na swoje pytanie. Następnie na hasło „start” każdy po kolei relacjonuje to czego się nauczył. Podsumowaniem pracy w grupie nad tymi zagadnieniami jest indywidualne uzupełnienie tabeli. W tabeli uczniowie wpisują najważniejsze informacje. Po indywidualnym uzupełnieniu kilka osób odczytuje swoje prace.

METODY I TECHNIKI PLANOWANIA pozwalają fantazjować i marzyć oraz planować
i urzeczywistniać marzenia. Są to między innymi takie techniki jak: „Gwiazda pytań”, „Projekt”, „Planowanie z przyszłości”.

Gwiazda pytań

Uczestnicy pracują w grupach na plakatach z pytaniem: „Gdzie pojedziemy na wycieczkę?”. Zadaniem grup jest zaprojektowanie wycieczki do wybranego miejsca za pomocą „gwiazdy pytań”.

Pytania typu: - „Po co (dlaczego) chcą tam pojechać?; Kto i za co będzie odpowiedzialny?; Gdzie (dokąd) pojadą?; Jak to zrobią?; Co będą tam robili?; Kiedy wyjazd?”. Grupy wyszukują odpowiedzi na te pytania i zapisują je na plakatach, po czym jedna osoba z każdej grupy prezentuje powstały plan wycieczki.

GRY DYDAKTYCZNE uczą przestrzegania ustalonych reguł, dają możliwość odczuwania radości z wygranej i kształcą umiejętność przyjęcia przegranej. Natomiast metody i techniki przyśpieszonego uczenia się pozwalają na szybkie i bezstresowe przyswajanie trwałej wiedzy.

METODY EWALUACYJNE pozwalają dokonywać oceny siebie i innych, uczą przyjmować i wyrażać krytykę oraz pochwałę. Należą do nic techniki: „Kosz i walizeczka”, „Tarcza strzelecka”, „Rybi szkielet”.

Kosz i walizeczka

Stanowią element metody SWOT (od pierwszych liter)

Strenghts - mocne strony

Weaknes - słabe strony

Opportunities - szanse, możliwości

Threats - zagrożenia

W nauczaniu zintegrowanym wskazane jest wykorzystanie głównie walizeczki (dla określenia mocnych stron) i kosza (dla określenia słabych stron).

- Przygotowujemy na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizeczką. Rozdajemy uczniom kartki samoprzylepne w dwóch kolorach.

Prosimy dzieci, aby oceniły postępowanie bohatera wybranej lektury lub czytanki. W tym celu powinni wypisać na jednych kartkach cechy pozytywne, a na drugich - negatywne.
Na hasło „start” - uczniowie przylepiają kartki w odpowiednich miejscach. Potem prosimy jednego ucznia o odczytanie tego, co najchętniej wrzuciliby do kosza i zapomnieli oraz tego, co chcieliby zabrać ze sobą w walizce.

Rybi szkielet

Nazwa techniki pochodzi od kształtu przypominającego „rybi szkielet”. W wersji podanej niżej służy do identyfikacji czynników odpowiadających za powstanie problemu.

- Na plakacie lub tablicy przygotowujemy model przypominający „rybi szkielet”, w głowie wpisujemy dowolny problem i jego przyczyny. Dzieci za pomocą „burzy mózgów” ustalają główne czynniki, które mogą stanowić powód takiego skutku i wpisują je w tzw. „ości duże”.

Następnie dzielimy klasę na tyle grup, ile jest „dużych ości”. Każda z grup otrzymuje jedną ość i próbuje odnaleźć przyczyny, które mają wpływ na dany czynnik główny. Przedstawiciele poszczególnych grup wpisują czynniki szczegółowe w ości małe.

Z zebranej listy danych, dzieci wybierają te, które ich zdaniem są najistotniejsze, a więc mają największy wpływ na problem. Potem wyciągają wnioski.

Praca metodami aktywizującymi przynosi wiele korzyści:

o Zwiększa się atrakcyjność zajęć;

o Ujawniają się indywidualne zdolności ucznia;

o Rozwijają się różnorodne zainteresowania uczniów;

o Wzbogaca się wiedza nauczyciela na temat indywidualnego rozwoju poszczególnych uczniów;

o Zwiększa się zaufanie do nauczycieli, zmniejsza się dystans między nauczycielami
i uczniami;

o Wzbogaca się warsztat pracy nauczyciela;

o Podnosi się poziom efektywności procesu nauczania i uczenia się, a tym samym poziom jakości pracy szkoły;

o Wzbogaca się wiedza rodziców o ich dzieciach;

o Szkoła jest pozytywnie postrzegana przez jej klientów wewnętrznych i zewnętrznych, poprawia się wizerunek placówki.

Niektóre z powyższych metod zostały wykorzystane na warsztatach szkoleniowych.

---