Socjologia-bada społeczne zachowanie i interakcje czyli wzajemne oddziaływanie ludzkie.
Zadaje pytania: co jest ,dlaczego,jak będzie
Bronisław Malinowski- socjologia oddziałuje na nasze myśli i zachowanie , wpływ społeczeństwa narzuca ograniczenia,dostosowujemy się do sytuacji i tego co od nas oczekują.( opisywałobrządek kula)
Zakres socjologii- bada symbole, społeczne struktury ,procesy w życiu zbiorowym.
Błędy socjologiczne;
- takie same zachowanie ma taką samą reakcje
-usunięcie czynników niekorzystnych i zostawienie korzystnych to dla grupy społecznej będzie to korzystne
Antony Giddens-(spekulacje o społeczeństwie) zaczęto zauważać , że społeczeństwo nie jest chaosem, jest powtarzalność pewnych zjawisk.
Ruch intelektualny-wolność myśli , wiedza bardziej powszechna , wzrastało znaczenie nauki, analizowano życie wcześniejsze.
Rewolucja Francuska-1789, obalenie fundalizmu wpłynęło na myślenie człowieka o problemach społecznych.
Za twórcę socjologii uważa się francuskiego myśliciela Augusta Comte'a żyjącego w latach 1798 - 1857, którego wkład do nauki można ująć w trzech zasadniczych tezach:
1) nadania nowej nauce stosunkowo szybko zaakceptowanej nazwy,
2) określenia przedmiotu badań socjologii,
3) zaoferowania powstającej nauce specyficznych metod badawczych
(Naturalista)
Poglądy
-anatomie społeczne
-dynamika społeczna
Według niego socjologia powinna przedstawiać konkretne dowody (empiryczne)\
Był zafascynowany przyrodą i na jej wzór chciał wyjaśnić życie społeczne.
Przedstawiał fakty
- teologiczne(religia)
-metafizyczny(renesans, postrzeganie świata przez umysł)
-pozytywny(poznanie za pomocą nauk, liczą się fakty , które należy poddać analizie : następstwa, metody, obserwacje.)
Trzy etapy przez , które przechodzi ludzka wiedza
-teologiczny
-metafizyczny
-pozytywny
Uzyskanie uniwersalnej całości czyli consensus uniwersalizm aby społeczeństwo się nie rozpadło, muszą powstać wspólne cele, czynniki jednoczące.
Anty-neutralizm- Dilthey Wilhelm(Niemiec)
żeby uchwycić całe życie społeczne nie należy sięgać tylko do nauk przyrodniczych.
Ritzhert -1863-1936 sprzeciwiał się stosowaniu nauk przyrodniczych w naukach humanistycznych
Mark Weber-1864-1920 nauka powinna sięgać do nieobserwowalnych znaczeń a do ich zrozumienia. W sposób znaczący dokonał analizy organizacji społecznej, racjonalizacja(chęć podporządkowania, efektywności) czyli biurokracja.
Gospodarka i społeczeństwo:
-pojawienie się pieniądza
-rynkowa wymiana
kontrola informacji( pojawienie się pisma)
Wg Webera biurokracja
- model idealny
1.podział pracy
2.Zasady , relacje są jasno ustalone(forma pisemna)
3.Jest hierarchiczna
4.osoby wykonują przypisane role
5.przyporządkowanie według kompetencji
6.stanowią większość
7.Kariera( według kwalifikacji, starszeństwu)
Jedynie władza pozwala skutecznie zarządzać biurokracją
Stanisław Ossowski-1897-1963, stosowanie wzorów nauk przyrodniczych, wyniki badań stają się nowym elementem w życiu człowieka
-proroctwa samospełniające się, proroctwo samo unicestwiające się .
Znaniecki-(nurt antypozytywistyczny )
Fakty społeczne należy badać z ich perspektywy a nie tylko z obserwacji. Uwzględnianie współczynnika humanistycznego.
Antropologia-człowiek jako gatunek przyrodniczy
zasięg środków indukcyjnych :
-ograniczenie do określonego środowiska, grupy respondentów(wiarygodność ograniczona, pewien stopień prawdopodobieństwa,, wyznacznik historyczny, polityczny, nauk społecznych)
indukcja zupełna- niezawodna, wniosek pewny
indukcja niezupełna-zawodna, prawdopodobna
introspekcja-wgląd w siebie
Doświadczenie wewnętrzne: pełni rolę czworaką
-heurystyka -pewna psychologiczna intuicja
-interpretacja ludzkich wypowiedzi(pyt. Otwarte)
-wyjaśnienie mechanizmów zależności na drodze indukcji obserwacji
-uzasadnienie tez ogólnych kiedy materiał nie jest wystarczający .
Poglądy Pareto -1884-1923, zastosował jako pierwszy słowo elite, dla określenia niewielu, którzy rządzą wieloma. Rewolucję uważa za przeszkodę dla rządzenia niewielu.
Integracja-poszukiwanie wsparcia, poczucia bezpieczeństwa
Spencer -1820-1903,Rozwinął teorię organizacji społecznej, był ewolucjonistą , wszystko ewoluuje ,w miarę jak społeczeństwa się rozrastają rozwijają się pewne relacje , wzmaga się kontrola, musi pełnić różne funkcje:
-reprodukcja
-wytwarzanie
-dystrybucja
Teoria funkcjonalizmu
-reprodukcja
-dystrybucja
-regulacja,władza
Durkheim-1858-1917, kontynuował, to co Count, socjologia powinna badać fakty i traktować je jak rzeczy. Wprowadził Fakt społeczny .
Solidarność-zjawisko moralne , nie poddaje się obserwacji , należy zastąpić niemożliwy fakt wewnętrzny faktem zewnętrznym, który go symbolizuje i rozpatrywać pierwszy za pomocą drugiego.
-solidarność mechaniczna( oparta na podobieństwach, społeczeństwa proste
-solidarność organiczna-wynika z podziału pracy odpowiadają jej prawa, jednostki są pogrupowane lecz nie ze względu na pokrewieństwa, ale na pełnione funkcje, podział na zasadach ekonomicznych.
Samobójstwo:
-altruistyczne(wynikające z więzi)
-egoistyczne(z żalu)
-anomiczne( z braku regulacji, załamanie norm)
Segregacja-zawiera treści ocenne i opisowe, analiza pojęciowa, która dotyczy badań empirycznych.
Pojęcie-znaczenie nazwy
Nazwa-przedmiot, relacje , określa
Desygnat -konkretny przedmiot oznaczony przez nazwę.
Zakres nazwy-wszystko co tym mianem jest określane
Analiza pojęciowa- jest budowa obserwowalności zjawisk społecznych ,
Terminy-mogą mieć sens ocenny lub być opisowe.
Aparat pojęciowy -kształtuje naszą percepcję, w rezultacie nasze myśli i zachowanie
Więzi społeczne- stosunki przestrzenne , coś co spala
Rodzaje terminów-
-choroba
-zjawiska ze sfery przeżyciowo psychicznej
-zjawiska obserwacyjne(np;bieganie)
Elementy opisowe i ocenne-- zawiera empiryczno pośredni bądź bezpośrednio desygnat nazwy. Różnice ,opisowe elementy treści, nadają negatywne lub pozytywne odczucie
Szczepański:
Społeczeństwo- jest zjawiskiem przyrodniczym
życie społeczne- jest to ogół zjawisk wynikający ze wzajemnej modyfikacji na określonym terenie
Podstawy życia ludzi , jako istota przyrodnicza
-biologiczne
-geograficzne
-demograficzne
Posybilizm-przyroda może być wykorzystywana przez człowieka wedle jego potrzeb.
Proces produkcji-zamiana środków przyrodniczych na potrzebne zapotrzebowanie
-celowa(praca)
-przedmiot , którymi przekształca
-narzędzia(przedmiot do zamiany na dobra)
Stosunki pracy-są stosunkami społecznymi
Ludzka aktywność:
-Zachowanie-poddaje się bezpośredniej obserwacji, coś ktoś czyni, zalicza się do tego behawioryzm- akcja reakcja- Skiner(nagroda kara)
-działanie-zachowanie,któe posiada sens(biegnę ale uciekam),odbywa się przez rozumowanie bezpośrednie (wprowadzone przez Webera), rozumienie interpretacyjne (Weber),łatwo jest o błąd przez pewne złe odczytanie zachowanie. Różnorodne zachowania kulturowe, język. Znajomość kultury pozwala na zrozumienie pewnych zachowań
-Czynności społeczne- działanie skierowane do ludzi (negatywne i pozytywne), pełnią wiele funkcji , bezpośrednie lub niebezpośrednie,indywidualnie lub do zbiorowości.
-działania społeczne- działania bardziej złożone , bierzemy pod uwagę reakcje innych ludzi, podkreślamy role drugiego jego możliwość odpowiedzi na nasze działanie.
Mead-1863-1931 wskazanie siebie innemu , ku któremu skierowane jest nasze działanie,
-działanie racjonalne- oparte na kalkulacji
-racjonalność subiektywna(jak ja)
-racjonalność na wartość- działania ukierunkowane na jakieś wartości.
Działania tradycjonalne i racjonalne:
-tradycjonalne- wszyscy tak postępowali w życiu religijnym, rodzinnym
-działania emocjonalne, aby dać wyraz swoim uczuciom
-działania afektywne-( np. na paradzie równości są akceptowalne), mogą być różnie motywowane, zimno skalkulowane.
Interakcja- jak ktoś reaguje , staramy się odczytać pewne zamierzenia innych osób.
-interakcja bezpośrednia ta sama sprawa,współobecność przestrzenna,toczy się bez przerwy
-interakcja niebezpośrednia- dystans
Interakcja - jest powszechna , przybiera różne postacie, cechy np.; powtarzalność , rytm i regularność, regulowane normatywnie,
sieci interakcji- działanie łaczne, w procesie zwiększania uczestników
Inter-akcjonaliści-Meat, Cooley(1864-1929),
akcentowali znaczenie symboli w procesie wymiany, zasadza się na komunikacji.
ETAPY:
-wybranie partnera
-identyfikacja partnera
-rozpoznanie okoliczności
-interpretacja
-postawienie się w roli innego
-kontynuacja interakcji lub fiasko.
Kontakt społeczny-para działań, zainicjowane i reagujące.
Goffman- 1922-1982 socjolog, skupiał się na porządku interakcyjnym , jak zachowują się ludzie w zespół z innymi. Rozróżnianie na scenę (podporządkowany)i kulisy(jestem sobą), akcentował element spektaklu czyli prezentacja własnego siebie
Cooley-1864-1924,Jaźń odzwierciedlona- jak ja siebie postrzegam, jak myślę, że inni mnie postrzegają ,nikt nie lubi krytyki , każdy chce być akceptowany, obraz nas samych ma być najkorzystniejszy.
Wprowadził syntetyczne typologie społeczne , które dzielił na : pierwotne,(twarzą w twarz) wtórne(grupy społeczne)
Cechy grupy pierwotnej: względna trwałość,bezpośrednie kontakty, mała liczebność, niewyspecjalizowany charakter kontaktów, względna zażyłość uczestników.
Stosunek społeczny- (relacje między statusami a związanymi z nimi rolami), między osobami zachodzi wiele interakcji tę kategorię stosuje się powszechnie w interakcjach między ludzkich. Przybiera różne postacie:
-symetria pewnych praw i obowiązków
-asymetria pewnych praw i obowiązków
-określone obowiązki , uprawnienia nadają człowiekowi pozycję społeczną= stosunek społeczny, z każdą pozycją wiąże się oczekiwanie normatywne, które nazywamy
rolą społeczną- aktywny aspekt życia społecznego
Parsons- pozycjo rola, człowiek przyjmuje różne pozycje społeczne, można czasami pozorować pozycje społeczne.
Wprowadził do literatury rolę chorego , stwierdzając ,że osoby zdrowe mają pewne oczekiwania wobec osób chorych: wyłącza chorego od uczestnictwa lecz wymaga określonego zaświadczenia,chory nie jest niczemu winien, powinien chcieć wyjść z choroby,zwrócić się o pomoc do lekarza.
Anomalia-(epizody, które nie powinny mieć miejsca , ale których nie można zmienić)
Pozycja naczelna- szczególnie ważna w danej kulturze
Pozycja nadrzędna-bardzo ważna:np. praca
Pozycja podrzędna:mniej znacząca
Pozycja centralna- uważana za bardzo ważną np.: pozycja w rodzinie.
Pozycje peryferyczne- mniej znaczące np.: towarzyskie.
Typy stosunków społecznych:
-pozycje przypisane np.; kobieta, mężczyzna
-pozycje osiągane( takie do których dążymy)
Powody w stosunkach społecznych:
-instrumentalne- ze względu na cele
-autoteliczne- cel sam w sobie, bezinteresowne
Egalitarne- np. stosunki studenckie
Nieegalitarne- kapral- szeregowiec
istnieją również stosunki: formalne, nieformalne, stosunki ciągłe (praca), terminowe(umowa zlecenie), rozproszone(grupa koleżeńska), zogniskowane(lekarz- pacjent, relacje bardzo ograniczone)
Uniwersalistyczny- równe szanse
Partykularystyczny -dochodzą jakieś zjawiska, znajomości, układy
Holl- nauki społeczne są zainteresowane interakcjami, przedstawia obraz różnych kultur , dla których przestrzeń ma różne znaczenie. Jesteśmy wyczuleni na relacje i komunikaty wysyłane przez inne osoby. Zmysł przestrzeni jest ściśle powiązany z własnym „ja”. Przestrzeń jest katalizatorem i wysunięciem jego „ego” .Przestrzenie: trwała(wzorce), półtrwała(meble), nieformalna(dystanse)
Proksemika-badanie wpływu przestrzennego na relacje komunikacji oraz wpływ osób na siebie, relacje przestrzenne.
Tonnies - 1855-1918, podkreślał,że stosunki międzyludzkie są podyktowane interesem własnym
Ambiwalencja-dwuznaczność
Merton- funkcjonalista, dobór odpowiednich pojęć warunkuje efekty pracy, uściślenie pojęć jest bardzo ważne, zajmował się przestępczością .Wpływ w stosunkach międzyludzkich mogą utrudniać dysfunkcje(sztywność procedur), napięcie między obywatelami a biurokracją, stosunki społ. Maja charakter wtórny, ściśle ustalony, organizacje nieformalne ( role nie są ściśle określone). Te organizacje formalna i nieformalna nakładają się na siebie.
Mayo- przeprowadził badania co zrobić aby zwiększyć wydajność pracy. Okazało się ,że wydajność jest większa gdzie są mniej formalne stosunki między ludźmi.
Struktury społeczne-:
-Struktura-współzależności między elementami , budowa.
-struktura analityczna-- jest teoretyczna , ma pomóc w wyjaśnieniu zjawisk, nie opiera się na obserwacji.
Levi Strouws -1908-2009, antropolog, wg niego struktura analityczna jest to model wyjaśniający , konstruowany przez badacza w celu zrozumienia rzeczywistości.
G. Simmel-1858-1919,wprowadził
-kategorię czystych form społecznych
-socjologię nazywał geometrią społeczną
-miała badać czyste formy formy społeczne
- są pewne cechy wspólne w relacjach międzyludzkich
Struktura społeczna -czysta konfiguracja stosunków społecznych niezależnie między kim występują i czego dotyczą.
Właściwości: mikrostruktura( rodzina), sieć powiązań między składnikami życia społecznego(struktura organizacji między pozycjami czy rolami), makrostruktura(powiązania między złożonymi obiektami społecznymi np.: polityczne-partie)
Podejście do roli społecznej
-strukturalna interpretacja roli społecznej( status , rola społeczna)
-Socjo-psychologiczna interpretacja roli społecznej. W latach 50 rozwinął Mead a później Goffman. Skupia się na procesie kreowania roli . Rzecz w tym jak ludzie przyjmują rolę innych (możemy grać różne role , na koniec stajemy się tym kogo gramy, jeśli oszukujemy stajemy się oszustem)
Przedstawia dwa poziomy roli:
-percepcja(jak widzimy tę rolę)
-oczekiwanie innych (jak spostrzegają naszą odgrywaną rolę), przedstawia dystans do roli
Kultura w pojęciu socjologicznym
1. zwraca uwagę na właściwości żywota ludzi
2.napotykamy na różne przeszkody ( nie można zawsze czynić co się chce)
3.ogół, wzór ludzkiego zachowania
Wartość- uważane za ważne, akceptowalne
Kultura-występowanie właściwego wzoru działania,myślenia. Każdy ma swoją kulturę, różnią się,poszczególne zbiorowości są homogeniczne.
Dla Roberta Bierstedt kultura , to wszystko co ludzie czynią , myślą i posiadają jako członkowie społeczeństwa.
Torzsamość kulturowa-nakładanie się wielorakich elementów, kulturowych, jeśli są ze sobą niezgodne nazywamy to dysonansem kulturowym ( losy ludzi,którzy wyemigrowali)
Elementy składowe kultury-
-kultura normatywna
-kultura idealna
-kultura materialna
Uniwersalia i podobieństwa kulturowe
Uniwersalia- rozpowszechnianie si ę techniki
Murdock- zbierał wiadomości o kulturach , nie zabijaj , zakaz kazirodztwa były elementami wspólnymi we wszystkich kulturach .
Etnocentryzm-wyższość własnej kultury
Relatywizm kulturowy -uwzględnianie innych kultur ,próba zrozumienia.
Kontrkultura- wzorce, które są przeciwne ,odmienne w społeczeństwie.
Edward Shils- „wszystko ma swoją przeszłość”
Akulturacja -przyjmowanie treści kulturowych odmiennych od tych , które jednostka przyjęła wcześniej
Kultura normatywna-tworzą odrębne normy , wartości jakie funkcjonują
Zwyczaje- utrwalony element, tworzą się spontanicznie.
Obyczaje- reguły moralne,są narzucane , ich naruszanie jest karane
reguły moralne- podstawowe relacje międzyludzkie
prawo-sposób regulacji jest ustanowiony przez władzę, ma formę pisemną ,drukowane, istotą są sankcje prawne, egzekwowane przez państwo.
Moda-ulotna, zmienna , pociąga pewne ujednolicenia.
1.Augusta Comte'a żyjącego w latach 1798 - 1857,
2.Spencer -1820-1903,
3.Tonnies - 1855-1918,
4. G. Simmel-1858-1919
5.Mead-1863-1931
6..Ritzhert -1863-1936
7.Mark Weber-1864-1920
8.Cooley-1864-1924,
9..Pareto -1884-1923
10..Stanisław Ossowski-1897-1963,
11.Levi Strouws -1908-2009
12.Goffman- 1922-1982
Uporządkuj nazwiska głośnych socjologów od najdawniejszych do najnowszych:
a) Cooley
b) Parsons
c) Comte
d) Weber
e) Znaniecki c,d,a,e,b
O tzw. „przesocjalizowanej koncepcji człowiekaʺ pisał: Wrong

Podstawowa cecha interakcji społecznej to:
wzajemność

Pojęcie grup pierwotnych wprowadził: Cooley

Pojęcie klasy społecznej wprowadził do socjologii: Marks

Pojęcie warstwy społecznej wprowadził do socjologii: Weber

Twórcą teorii tzw. „faktów społecznychʺ był:Durkheim

---