Nazewnictwo i wzory zasad:
Wodorotlenki to związki zawierające atom metalu i jedną lub kilka grup wodorotlenowych. Wzór ogólny wodorotlenków przedstawia się następująco: E(OH)x - gdzie „E” to symbol metalu lub półmetalu, a x to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (x = 1, 2, 3, czasami 4). Wodne roztwory niektórych wodorotlenków nazywamy zasadami. Wszystkie zasady wykazują następujące cechy:
powodują zmianę zabarwienia indykatorów, czyli wskaźników kwasowo-zasadowcych
neutralizują odczyn kwaśny
pochłaniają dwutlenek węgla z powietrza
wykazują tak zwaną śliskość roztworu (ich roztwory w dotyku przypominają roztwór mydła) - cecha ta występuje tylko w roztworach silnie zasadowych
Wodorotlenek tworzy roztwór zasadowy tylko wtedy, gdy ma dostatecznie dużą rozpuszczalność w wodzie i ulega w niej rozpadowi na jony, czyli dysocjacji, na przykład:
NaOH → Na+ + OH-
Właściwości takie są charakterystyczne wyłącznie dla wodorotlenków litowców oraz niektórych berylowców, tak więc wodorotlenki zasadowe, które musimy znać są to:
-LiOH - wodorotlenek litu
-NaOH - wodorotlenek sodu
-KOH - wodorotlenek potasu
-RbOH - wodorotlenek rubidu
-CsOH - wodorotlenek cezu
-FrOH - wodorotlenek fransu
-Be(OH)2 - wodorotlenek berylu
-Ba(OH)2 - wodorotlenek baru
-Sr(OH)2 - wodorotlenek strontu
-Ca(OH)2 -wodorotlenek wapnia
-Mg(OH)2 - wodorotlenek magnezu
-Ra(OH)2 - wodorotlenek radu
Zasada określania mocy zasady:
Żeby było jasne o co chodzi, moc zasady określamy od prawej do dołu, przykładowo zasada wapnia Ca(OH)2 jest silniejsza niż zasada sodowa NaOH, na rysunku zaznaczyłem strzałkami tak jakby kolejność, łatwo to zapamiętać :)
A i jeszcze odnośnie tego skąd wiemy czy jest ten nawias z dwójką (OH)2 czy nie: spójrzmy na ten wycinek powyżej z układu okresowego, wodorotlenki metali z drugiej grupy mają (OH)2 czyli np. Be(OH)2, a z pierwszej samo OH np. KOH.
Kilka reakcji powstawania:
BaO + H2O → Ba(OH)2
Analogicznie reagują tlenki wapnia i strontu
Na2O + H2O → 2 NaOH
Analogicznie reagują tlenki pozostałych litowców
Reakcje bardzo reaktywnych metali z wodą zachodzą w temperaturze pokojowej zgodnie z poniższymi równaniami:
2 Na + 2 H2O → 2 NaOH + H2 ↑
Ca + 2 H2O → Ca(OH)2 + H2 ↑