12.03.2002
Pedagogika czasu wolnego
REFERAT
Na podstawie:
METODOLOGIA BADAŃ W DZIEDZINIE REKREACJI I TURYSTYKI
Temat: TECHNIKI BADAŃ
Techniki badawcze polegają w dużej części na zbieraniu materiałów które oparte są na dokładnie i zrozumiale opracowanych dyrektywach. Te są lub powinny być weryfikowane w co najmniej dwóch dziedzinach, w ten sposób uzyskuje się użyteczność między dyscyplinarną.(np. nauka o geografii kraju oraz kulturze kraju).
Techniki badawcze podporządkowane są metodom badawczym. Właściwy wybór ich zależy od dobrej znajomości metody badań do której one należą.
Po wyborze metody musi nastąpić staranne przygotowanie poszczególnych technik badawczych. N. p. opracowany plan obserwacji dotyczący tych zmiennych które wybraliśmy i do których dana metoda się najbardziej nadaje n .p. kwestionariusz ankiety lub wywiadu. Dobór odpowiedniej metody musi być starannie przygotowany.
Czasami zdarza się, że te dwa pojęcia: technika i metoda zostają mylnie zrozumiane lub ze sobą pomylone. Tak więc technika oznacza czynność n. p. obserwowanie a metoda czyli n. p. narzędzie badawcze na które się zdecydowaliśmy to n. p. magnetofon, arkusz a nawet przybornik do pisania.
W dziedzinie rekreacji i turystyki chętnie sięga się do następujących technik badań: ankieta, wywiad, obserwacja, badanie dokumentów.
ANKIETA (w dziedzinie rekreacji i turystyki)
Spełnia ważne funkcje poznawcze, dostarcza materiałów które pozwalają na dotarcie do dużych zbiorowości. Ankieta służy do zbierania opinii osób pełnoletnich w celu poznania ich poglądów oraz ocen obiektywnej rzeczywistości i ich subiektywnych doświadczeń w sprawach rekreacji i turystyki.
WYWIAD (w dziedzinie rekreacji i turystyki)
Przyczynia się do zbierania wielu informacji które interesują badacza. Odnoszą się one do celów , warunków, przebiegu i skutków procesu wychowania dorosłych.
Badania realizowane za pomocą wywiadu muszą zmierzać do w/w celów, warunków, przebiegu i skutków procesu wychowania dorosłych które mogą być pomocne w ulepszaniu tego procesu w środowisku. Wywiad pomaga w zapoznaniu się z poglądami badanego, istotą doświadczeń psychicznych, jest w stanie wykrywać i zrozumieć treści zawarte w opiniach oraz poglądach które stanowią przedmiot rozmowy.
OBSERWACJA (w dziedzinie rekreacji i turystyki)
Obserwacja ma bardzo szerokie zastosowanie w badaniach. Dzięki niej można zdobyć cenne materiały badawcze. Obserwując jedną osobę lub grupę turystów możemy ustalić fakty i zdarzenia. Zawsze jednak mamy na uwadze pytanie: Czego ma nam dostarczyć dana obserwacja, co chcielibyśmy usłyszeć. Obserwacje dzielimy na bierną i czynną.
Przy obserwacji biernej nie integrujemy w żaden sposób w sytuację. Prawidłowe wyniki możemy uzyskać tylko wtedy kiedy obserwowany lub grupa obserwowanych nie wiedzą iż są obiektem obserwacji. W ten sposób zachowują się naturalnie nie zmieniając świadomie lub podświadomie zachowania.
Obserwacja czynna polega na rozmowie / dyskusji. Pytania formułujemy w ten sposób aby nakierować osobę lub grupę badaną do zajęcia pewnego stanowiska. Obserwujemy zachowanie badanych które zostało przez nas wywołane dyskusją. Badający musi być świadomy tego, że badający który zdaje sobie sprawę że jest badany ( obserwacja pobudzona) stara się postawić w jak najlepszym świetle.
ZAPIS
jest również bardzo istotny w obserwacji. W dzisiejszych czasach stosuje się nowoczesną formę zapisywania n. p. poprzez zapis magnetofonowy, filmowy a przede
wszystkim magnetowidowy.
ANALIZA OBSERWACJI
- w każdej analizie obserwacji zachodzi konieczność uznania pewnych zjawisk za reprezentatywne dla danego przedmiotu obserwacji.
PROTOKÓŁ z OBSERWACJI
powinien opierać się na sporządzonych notatkach, szkicach, nagraniach, zdjęć itp. wiarygodność niniejszych powinna być jednak potwierdzona/ uwzględniona . Istnieją różne możliwości pisania protokołu; powinien on jednak zawierać następujące zagadnienia:
przedmiot obserwacji
miejsce, czas i okoliczności przeprowadzonej obserwacji
szczegółowy opis przebiegu obserwowanych zjawisk procesów
charakterystykę obserwowanych osób
uwagi i interpretacje własne obserwatora
Protokół może być sporządzony
chronologicznie
problemowo
Protokół musi mieć te właściwości, że jest jaśnie sporządzony i osoba „trzecia”, czytająca taki protokół może się dokładnie zapoznać z rzeczywistym przebiegiem sytuacji.
Przedstawienie badanych zjawisk zgodnie z obiektywnym stanem rzeczy jest więc zasadniczą cechą protokołu.
Warunkiem poprawnego zorganizowania są:
wstępna znajomość przedmiotu obserwacji
jasne sformułowanie zakresu i celów obserwacji
bliższe poznanie przedmiotu obserwacji
szczegółowe opracowanie koncepcji badań
BADANIA DOKUMENTÓW
- inne źródło uzupełniania materiałów w badaniach w dziedzinie rekreacji i turystyki.
Technika badania dokumentów posiada duże znaczenie poznawcze, gdyż ukazuje funkcjonowanie celów, treści i metod wychowawczych z życia i działania konkretnych jednostek w ich świadomości i samoocenie.
Dokument rozwoju osobowości ma tym samym duże znaczenie dla badacza. Analiza dokumentów osobistych stanowi źródło informacji o aktywności intelektualnej i społecznej (badanych wobec rekreacji i turystyki).
Technika Badania dokumentów w turystyce i rekreacji ma na celu:
wyodrębnienie problematyki wychowawczej zawartej w tych dokumentach
zasad i metod programowania, działalności w dziedzinie wychowania dorosłych do rekreacji i turystyki oraz przez rekreację i turystykę.
Wykrywanie współzależności występujących w procesie wychowania dorosłych i znajdujących odzwierciedlenie w tych dokumentach.
Oprócz tego ważną rolę w turystyce i rekreacji odgrywa analiza dokumentów dotyczących działalności danej firmy lub instytucji.
Opinie i fakty powinny być porównywane z danymi pochodzącymi z innych źródeł w celu ustalenia ich stopnia wiarygodności.
METODY BADAŃ
Metoda badań empirycznych
To powtarzalny sposób uzyskiwania pewnego typu danych oraz informacji o rzeczywistości, niezbędnych dla rozwiązywania określonego typu problemu badawczego, szukanie odpowiedzi na pytanie określonego rodzaju przez szeroko pojmowaną obserwację rzeczywistości
Metoda jest to sposób osiągania jakiegoś celu. Metoda naukowa jest to sposób dochodzenia do twierdzeń uzasadnionych i sprawdzonych. Metodę naukową można określić jako zespół czynności, które należy wykonać, i procesów, które muszą się odbyć, aby można było uzyskać uzasadnione i sprawdzone stwierdzenie o faktach które uwzględniamy w naszych badaniach.
Tak więc metoda badawcza oznaczać będzie raz więcej, raz szerzej pojęte, raz koncentrujące się jedynie na najogólniejszych zarysach, a czasem określone co do drugorzędnych nawet szczegółów powtarzalne procedury i zespoły procedur służących do rozwiązywania problemów których stopień ogólności się niekiedy różni.
Streszczając rozważania na temat pojęcia metody naukowego badania możemy powiedzieć, że są to określone sposoby poznawania wybranego wycinka rzeczywistości, które cechują się tym, że są: celowe, planowe, obiektywne, dokładne, wyczerpujące.
Współczesna rekreacja i turystyka w swych badaniach naukowych posługuje się następującymi metodami:
Eksperyment
Eksperyment jest zawsze pewnego rodzaju próbą zastosowania w określonych dokładnie warunkach zaprojektowanych koncepcji programowych, technik metodyk, lub modeli organizacyjnych, związanych z wychowawczą działalnością środowiska w dziedzinie rekreacji i turystyki. Eksperyment stwarza duże szansę poznania tych potencjalnych możliwości rozwojowych dorosłych, które zostają wyzwolone i uruchomione za pomocą nowego czynnika, czyli określonego bodźca wychowawczego w dziedzinie rekreacji i turystyki.
Przy ekperymencie istotne jest uchwycenie swoistej struktury współzależności stałych i nowych czynników warunkujących postawy dorosłych wobec nowych zadań i sytuacji, wobec rekreacji czy turystyki, ich wyzwalanie się ze starych nawyków i poglądów oraz przyswajanie nowych wzorów zachowania w tym zakresie.
swoistej funkcjonalizacji pod wpływem działania nowego czynnika.
Wyniki prawidłowo przeprowadzonego eksperymentu stanowią podstawę do ustalenia takich programów, metod i technik oddziaływania wychowawczego środowiska w dziedzinie rekreacji i turystyki, których stosowanie umożliwia realizację zadań wychowania dorosłych zgodnie z założeniami edukacji do rekreacji i turystyki.
Metoda monografii
Monografia musi zawierać rzetelny opis rzeczywistości wychowawczej środowiska w dziedzinie rekreacji i turystyki. W tej metodzie szczególnie ważne jest dotarcie do programów edukacji dorosłych w zakresie rekreacji i turystyki. Posiada ona dużą wartość poznawczą i społeczną. W badaniach metoda monografii odgrywa duże znaczenie jako źródło wiedzy o zmianach zaistniałych w postawach dorosłych wobec rekreacji i turystyki..
Metoda indywidualnych przypadków
Metoda indywidualnych przypadków w badaniach rekreacji i turystyki służy zdobyciu tych informacji o procesie wychowania dorosłych, które nie mogą być uzyskane za pomocą innych metod badań. Posiada ona szczególne znaczenie dla poznawania warunków, mechanizmów i procesów samowychowania człowieka do rekreacji i turystyki i przez rekreację i turystykę. Metoda indywidualnych przypadków, stosowana w badaniach, umożliwia poznanie oddziaływania wychowawczego środowiska w dziedzinie rekreacji i turystyki na jednostkę. Dlatego w badaniach konieczne jest szukanie odpowiedzi na pytanie, dlaczego właśnie w ten, a nie inny sposób dany dorosły reaguje na określone sytuacje, wpływy i oddziaływania wychowawcze, społeczne i kulturowe i jakie zmiany w jego postawie powstają pod wpływem tych konkretnych złożonych sytuacji wychowawczych w dziedzinie rekreacji i turystyki.
Sondaż diagnostyczny
Dzięki metodzie sondażu diagnostycznego możliwe jest poszukiwanie aktualnych i przyszłych uwarunkowań społecznych środowiska w rekreacji i turystyce. Przy badaniu na przykład aktywności dorosłych w rekreacji i turystyce, dobór próby musi uwzględniać także związek tej aktywności z działalnością wychowawczą środowiska i określone modele aspiracji społecznych w danej zbiorowości Metoda sondażu diagnostycznego w badaniach rekreacji i turystyki zajmuje specjalne miejsce. Jest metodą, która dostarcza materiału dla formułowania hipotez badawczych, ukazujących złożone zależności procesów wychowawczych w dziedzinie rekreacji i turystyki..
Metoda historyczno-porównawcza
Rekreacja i turystyka, tak jak większość nauk humanistycznych, posługuje się w badaniach również metodą historyczno-porównawczą, na którą składa się zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, który zmierza do gromadzenia danych faktycznych, umożliwiających naukowe porównywanie zjawisk i procesów wychowawczych mających miejsce w dziedzinie rekreacji i turystyki, w celu wykrycia ich ciągłości i prawidłowości. Metoda historyczno-porównawcza jest źródłem cennych informacji, dających podstawę do wykrywania prawidłowości procesu wychowania dorosłych w dziedzinie rekreacji i turystyki. Za pomocą tej metody można badać czynniki warunkujące tworzenie się celów wychowania dorosłych w zakresie rekreacji i turystyki, przebieg tego wychowania i jego skuteczność, można wykrywać treść i strukturę tych czynników, ujawniać tajemnicę ich wychowawczego działania, odsłaniać związek wychowania dorosłych z ustrojem społeczno-politycznym, cywilizacją i kulturą. Analiza historyczno-porównawcza umożliwia uchwycenie pewnych wspólnych cech i mechanizmów psychofizycznych, kierujących poszczególnymi działaniami w procesie wychowania dorosłych w dziedzinie rekreacji i turystyki. Poznanie tych sił, mechanizmów i prawidłowości rozwoju daje podstawę do rozumienia i wyjaśniania problematyki wychowawczej działalności środowiska w dziedzinie rekreacji i turystyki.
Metoda badań panelowych
Znaczenie metody panelowej polega na tym, że jej racjonalne stosowanie umożliwia dokonanie analizy porównawczej różnych składników, relacji i aspektów badanej rzeczywistości np. postaw badanych wobec rekreacji i turystyki. Metoda badań panelowych polega na rozłożonym w czasie, wielokrotnym badaniu rzeczywistości, ukierunkowanym na te same cele poznawcze, uwzględniającym różne aspekty badanego zjawiska w naszych rozważaniach dotyczących rekreacji i turystyki. Szczególna wartość tej metody polega na tym, że za jej pomocą możliwe jest ustalenie kolejnego stanu rzeczy, stadiów rozwoju i sposobów funkcjonowania badanych zjawisk w określonych warunkach. Za jej pomocą możliwe jest badanie zjawisk, które są wynikiem oddziaływania takiego czynnika Jakim jest czas. Badanie to ma na celu wykrycie dokonujących się w tej rzeczywistości zmian i ustalenie współzależności funkcjonujących w niej czynników, sił i układów.
Metoda ta umożliwia wykrywanie zależności badanych zjawisk i procesów od zmieniających się warunków psychospołecznych i kulturowych oraz przyrodniczych i ich wpływu na przebieg badanych zjawisk i procesów.
Ta metoda zezwala również na wykrywanie różnych stron badanych zjawisk, które są wynikiem zderzenia się rozmaitych oddziaływań i wpływów. Wielostronne badanie zjawisk i procesów społecznych, przyrodniczych lub kulturowych jest zaletą tej metody. Takie badanie umożliwia wykrywanie wielowymiarowości tych zjawisk i procesów uchwycenia ich wymiarów: obiektywnego i subiektywnego, historycznego i współczesnego, indywidualnego i społecznego, materialnego i kulturowego,
Metoda panelowa ma duże zastosowanie w badaniach dotyczących form rekreacji i turystyki. Udział uczestniczących osób w rekreacji, wycieczkach jest na ogół wielokrotny. Można zatem prześledzić zmiany, jakie powstają na skutek działania różnych, wzajemnie się krzyżujących i wspomagających czynników tak subiektywnych jak i obiektywnych. Każda kolejna forma rekreacji czy wycieczka nie tylko wzbogaca doświadczenie poznawcze, estetyczne i emocjonalne uczestników, lecz także przyczynia się do jego przewartościowania, do tworzenia się nowych pojęć, wyobrażeń i poglądów. Metodę panelową można zdefiniować jako zespół rozłożonych w czasie sposobów zbierania informacji o badanym przedmiocie. Wartość tej metody polega przede wszystkim na tym, że umożliwia ona kontakt z badanym przedmiotem w różnym czasie, a więc bada się dany przedmiot w procesie jego zmian, jego stawania się i uzyskiwania przez ten przedmiot różnych stanów. Dzięki temu poznaje się różne strony, cechy i funkcje badanego przedmiotu, ustala jego trwałe i zmienne właściwości, rejestruje jego zachowania w różnych warunkach i czasie. Poznaje się także różne, pojawiające się w określonym czasie czynniki, determinujące zachowanie się przedmiotu badań i konstruuje jego swoistość.
Metoda panelowa jest zatem, takim zespołem sposobów poznawania rzeczywistości np. w dziedzinie rekreacji i turystyce, która pozwala na zbieranie w różnych momentach czasowych danych charakteryzujących przedmiot badań i porównywanie tych danych. Dzięki temu porównaniu można stwierdzić, jakim przemianom przedmiot podlega, jakie zachowuje właściwości dawne i jakich nabiera nowych cech, co jest w nim trwałe, a co zmienne, co określa jego rozwój, a co warunkuje jego stabilność.
Badacz stosuje w ramach metody panelowej technikę wywiadu, obserwacji, analizy dokumentów i wytworów.
.
Metoda panelowa pozwala nie tylko porównać powstałe w różnych okresach poglądy i zachowania rekreantów i turystów, lecz także dotrzeć do ich genezy i roli. Poglądy i zachowania rekreantów i turystów są rezultatem poznawania i przeżywania oraz oceniania konkretnych sytuacji i obiektów rekreacyjno-turystycznych i odzwierciedlają ich treść. Mają zatem charakter etapowy. Omawiana metoda ustala treść poglądów, zachowania i potrzeby rekreantów w konkretnej sytuacji i jednocześnie stwarza podstawę do określenia kierunku zmian zapatrywań i aspiracji, powstających pod wpływem doświadczenia rekreacyjno-turystycznego. Umożliwia ona rozpatrywanie różnych aspektów uczestnictwa rekreacyjno-turystycznego, a więc aspektu zdrowotnego, wychowawczego, rozrywkowego, poznawczego oraz wykrywanie ich wzajemnych współzależności.
Rozłożone w czasie, wielokrotnie powtarzane, badania prowadzone w tym samym środowisku uczestników rekreacji i wycieczek, stwarzaj ą szansę ustalenia zmian w ich zachowaniu, będących wynikiem doświadczenia rekreacyjno-turystycznego. Jest to szczególna wartość tej metody.
Dzięki umiejętnemu stosowaniu metody panelowej można wykryć wpływ doświadczenia rekreacyjno-tury stycznego na poziom zaspokajania potrzeb poznawczych, emocjonalnych, fizycznych i zdrowotnych uczestników zajęć rekreacyjnych i wycieczek. Metoda ta służy do ustalania faktów różnej kategorii, do ich wieloaspektowego ujmowania, spostrzegania ich różnorodności oraz strukturalnego związku. Za jej pomocą ustala się poziom i metody percepcji obiektów przez rekreantów i turystów w różnych środowiskach i okresach, a także wpływ czasu na treść i sposób przeżywania doświadczeń rekreacyjno-turystycznych przez uczestników zajęć rekreacyjnych i wycieczek. Każda kolejna nowa forma rekreacji, wycieczka przynosi rekreantom i turystom odmienne doświadczenia, kształtujące ich stosunek do rekreacji i turystyki jako sposobu spędzania wolnego czasu i zaspokajania potrzeb poznawczych i rekreacyjnych. Każda kolejna forma rekreacji i wycieczka dostarcza swoistego przygotowania do lepszego i wartościowego udziału w ruchu rekreacyjno-turystycznym. Z badań prowadzonych metodą panelową - metodą analizy porównawczej doświadczeń rekreacyjno-turystycznych rozłożonych w czasie - wynika, że każda kolejna forma rekreacji czy wycieczek umożliwia jej uczestnikom bardziej refleksyjne przeżywanie sytuacji związanych z ćwiczeniami rekreacyjnymi, ze zwiedzaniem nowych regionów Polski i obcych krajów; zwłaszcza, gdy się ją stosuje do ustalania faktów, które powodują zmienność za chowania rekreantów i turystów oraz do poznawania czynników oddziałujących na istotę przeżyć kreowanych przez kolejne doświadczenie rekreacyjno-tury styczne rozłożone w czasie
1