PROF zapobieganie zachowaniom ryzykownym, patologicznym; niedopuszczenie do zachowań niepożądanych [T. Kotarbiński w prof. Ważne są działania perseweracyjne- takie czynności aby osoba poddana tym czynnościom nie nabywała zachowań niepożądanych, a nabywała zachowania konstruktywne- zgodne z normami]
RODZAJE DZIAŁAŃ 1-destruktywne-celem jest pozbycie się zachowań złych, szkodliwych 2-konstruktywne-działania pozytywne
KONCEPCJE DZIAŁAŃ PROF. W PED #prof. Społ.- systemowe, instytucjonalne podejście do zapobiegania przejawom niedostosowania społecznego #prof. w wychowaniu- celem jest zapobieganie niepożądanym zjawiskom poprzez wychowawcze wspieranie pomyślnego rozwoju poszczególnych jednostek, grup całych społ #prof. Społ.-wychowawcza- systemowe, instytucjonalne działania i metody wychowawcze
PROF. KONCEPCJA działalność profilaktyczna to koncentrowanie się na redukowaniu zagrożeń i zachowań negatywnych, celem zapobiegania wykolejeniu i patologii wykorzystanie czasu wolnego dla sportu i kultury
CELE I ZADANIA PROF. SPOŁ Cele prof.- zapobieganie ujemnym wpływom na środowiska na rozwój intelektualny, społ. i emocjonalny uczniów poprzez stworzenie warunków wychowawczych [T. Guś; T. Puffy] Cele i zadania1-rozpowszechnianie prawdziwych rzetelnych informacji o zjawisku którego profilaktyka dotyczy 2kształtowanie umiejętności interpersonalnych (samoświadomości, samooceny, samodyscypliny) 3rozwijanie umiejętności interpersonalnych (empatia, współpraca) 4rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji oraz rozwiązywania problemów 5-kształtowanie zdolności do wybierania pozytywnych stylów życia 6rozwijanie związków z grupa społ. i poczucia odpowiedzialności za grupę do której jednostki należy 7rozwijanie środowiska rodzinnego, społ. i środowiska pracy które to środowisko podniosłaby jakość życia członków 8-rozwijanie dojrzałej odpowiedzialności jako właściwego wzorca ról do naśladowania przez innych 9kształtowanie reguł prawnych i publicznych w sposób by były zgodne z ludzkimi potrzebami i wspierały pozytywne style życia 10-umożliwianie wczesnego rozpoznawania- diagnozowanie zagrożeń oraz rozwijanie strategii przeciwdziałania
3 ASPEKTY DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z PROF. I POMOCNYCH W REALIZACJI CELÓW [ E. Breitkof'a] 1-analiza sytuacji wych. Oraz analiza zjawisk otaczających go warunków społ. wraz z dokonaniem prognozy skutków tych zjawisk 2-wspomaganie rozwoju jednostek poprzez działalność różnego typu instytucji i organizacji kulturalno-oświatowych 3-podejmowanie świadomej działalności prof. Przez różne instytucje wych. i oświatowo-kulturalne
3 FORMY DZIAŁNOŚCI PROF (O. Lipkowskiego) 1-ochrona społ. przed jednostkami niedostosowanymi 2-ochrona dzieci i młodzieży przed niekorzystnymi warunkami rozwoju psychicznego, fizycznego i moralno-społ. 3-ochrona dzieci i młodzieży zagrożonych wykolejeniem przed nasilaniem się niekorzystnych tendencji
ABY PROF. BYŁA SKUTECZNA musi być potraktowana całościowo, globalnie. Musimy najpierw ustalić przyczyny danego zjawiska potem zastanawiamy się nad prawidłowym rozwojem a potem określimy istotę zmian. Żeby dojść do przyczyn musimy dysponować teoria i doświadczenie praktycznym
W SKŁAD PROF. WCHODZĄ 2 STREFY 1-eliminacja lub redukcja czynników ryzyka (cechy, sytuacje, warunkisprzyjające powstawaniu zachowań ryzykownych) Zachowania ryzykowne: picie alkoholu, palenie alkoholu, agresja, przemoc, używanie leków, zachowania seksualne 2-wzmocnienie czynników chroniących (cechy, sytuacje, warunkizwiększające odporność na działanie czynników ryzyka. Zachowania chroniące: silna więź emocjonalna rodziny, działania na rzecz innych, pozytywna grupa rówieśnicza, posiadanie autorytetów)
SYSTEMY PROF. ODDZIAŁYWAŃ 1-tradycyjny- wynika z potrzeb rodzin i jednostek/ Cel-promocja zdrowia i zwalczanie patologii /Założenia-uświadomienie skutków używania środków uzależniających /Efety,rezultaty- wiedza o skutkach używania środków uzależniających i negatywna postawa wobec ich używania/ Forma oddziaływań-jednostronny przekaz i bierny odbiór/ Czas i zakres oddziaływań-sporadyczne akcje wśród nastolatków /realizatorzy-prelegenci i specjaliści /Rodzaj substancji najczęściej używanych-alkohol, papierosy, narkotyki /Kontrola efektów- niewymagana / 2-współczeny/ Cel-promocja zdrowia psychicznego głownie umiejętność radzenia ze stresem /Założenia-sięganie do przyczyn środków używa /Efety,rezultaty- umiejętność odmawiania poczucie wartości, uporządkowanie systemu wartości, umiejętności społ.,wiedza o uzależnieniach i osobiste zaangażowanie /Forma oddziaływań-dialog i aktywne uczestniczenie /Czas i zakres oddziaływań-systematyczne działania wśród dzieci i młodzieży /realizatorzy-nauczyciele i liderzy młodzieży /Rodzaj substancji najczęściej używanych-wszystkie środki uzależniające /Kontrola efektów-wymagana
RODZAJE PROF 1-prof. Pierwotna-stwarzanie warunków sprzyjających prawidłowemu rozwoju i wych. 2-prof. Wtórna- występuje gdy pojawia się pewne zaburzenia. Jej zadaniem jest pomoc w pokonaniu tego zaburzenia i pokonanie pojawiającego się problemu// [J. Gęsiela wyróżnia: #prof. Zachowawcza- głównym założeniem jest zdrowie społ, a celem ochrona przed zagrożeniem stwarzanym przez jednostki odbiegającej od normy. Prof. Ta polega na izolowaniu osób nieprzystosowanych za pomocą kar #prof. Kreatywna- główna metoda działania jest zmiana społeczna i rozwój. Celem jest uodpornienie społ. wobec negatywnych wzorów] [w literaturze spotykamy: #prof. I stopnia-ma na celu promocje pozytywnych form aktywności i wczesną diagnozę potencjalnych zagrożeń dla jednostki i społ. bada się przyczyny zjawiska, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia #profII stopnia- ma na celu ujawnienie i eliminowanie wszelkiego rodzaju negatywnych zjawisk w społ #prof III stopnia-celem jest jej postępowanie które zmierza do zapobiegania życiowym komplikacjom oraz następstwom wynikającym z procesów wykolejenia społ. Jest nastawiona na naprawę zaistniałych zachowań oraz usunięcie ich sytuacyjnych i indywidualnych uwarunkowań *prof I stopnia (I-rzędowa)-wprowadza jest w życie przez włączenie środków masowej informacji, wprowadzenie różnych akcji, poprzez działania legislacyjne które powinny iść radykalnie w kierunku przeciwdziałania zachowaniom patologicznym oporze karanie sprawców i nienapiętnowanie ofiar *prof II stopnia (wczesna interwencja)- na celu ma ujawnienie osób o najwyższym stopniu ryzyka wkroczenia w patologie oraz pomaganie im o redukcji tego ryzyka; ma na celu wszechstronną edukację społeczeństwa odnośnie uwrażliwiania na wczesne oznaki zagrożenia patologiom, a także informowanie o dostępnych formach pomocy; modyfikacja prawa i zarządzanie w celu promocji pozytywnych zmian w zachowaniu; zapobieganie rozszerzenia się negatywnych zjawisk; organizowanie i realizowanie programów edukacyjnych i interwencyjnych*prof III stopnia (interwencja)- obejmuje informowanie i szkolenie konkretnych osób; bezpośrednie oddziaływanie leczniczo-rehabilitacyjne na jednostkę; utworzenie doraźnych struktur lub ośr.
GŁOWNYM ZADANIEM PROF.A jest promowanie zdrowego stylu życia i redukowanie zachowań ryzykowanych, ograniczanie dostępu do czynnika które powodują zachowanie patologiczne
ZACHOWANIA RYZYKOWNE *wagarowanie *agresywne zachowanie *kradzieże *używki *wandalizm *wyniszczenie organizmu *wczesna inicjacja seksualna
MOTYWY PODEJMOWANIA ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH
MOTYW- pewne mechanizmy ukierunkowujące zachowania i podtrzymujące je. Motywami kierują się ludzie w swoich zachowaniach
MOTYWY PICIA ALKOHOLU *chęć zaimponowania w grupie *zmniejszenie zahamowań *nabranie śmiałości w kontaktach z innymi *nawiązywanie znajomości *ułatwianie rozwiązywania problemów *wprawienie w stan podniecenia *dla odprężenia i zabawy *z ciekawości *pije bo wszyscy pija *alkohol obniża poziom lęku *znieczulenie dolegliwości fiz. i psych. *prowokowanie dorosłych *z przekory *chęć zwrócenia na siebie uwagi *bunt młodzieży
WCZESNA INICJACJA SEKSUALNA *ciekawość *miłość *pragnienie seksualne drugiej osoby *uległość wobec partnera *lęk przed stratą partnera *chęć przeżycia czegoś ekscytującego *podniesienie poczucia własnej wartości *litość wobec partnera *wpływ innych zachowań ryzykowanych
MOTYWY ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH ODNOŚNIE NARKOTYKÓW *ciekawość *ucieczka od problemów własnych i rodzinnych *ucieczka od pustki i nudy *ucieczka od smutku i lęku *motywy konformistyczne *motywy egzystencjalne *poczucie bezsensu życia *pustka wew. *motywy poszukiwania czegoś innego *chęć przeżycia czegoś wyjątkowego *motywy prestiżu *motywy snobistyczne
PRZEKONANIA I ZACHOWANIA NORMATYWNE wpływ na zachowania ryzykowne maja problemy związane z kształtowaniem własnej tożsamości // [Teoria FESTINGERA teoria porównań społecznych- ja porównuję się do innych zachowania ryzykowne= zachowania problemowe]
2 GRUPY POPULACJI DORASTAJĄCEJ MŁODZIEŻY #grupa niskiego ryzyka-w tej grupie znajdują się osoby które jeszcze nie podejmują zachowań ryzykownych #grupa podwyższonego ryzyka-tu można wyodrębnić 3 podgrupy *grupa bardzo wysokiego ryzyka-znajdują się osoby podejmujące liczne i bardzo poważne zachowania ryzykowne *grupa wysokiego ryzyka-osoby u których obserwujemy 2 lub 3 typy zachowań ryzykownych *grupa umiarkowanego ryzyka-osoby u których obserwujemy pojedyncze zachowania ryzykowne
3 STOPNIE ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH #grupa niskiego ryzyka-osoby nie podejmują zachowań ryzykownych, są jeszcze przez inicjacją #grupa podwyższonego ryzyka-osoby które podjęły chodź 1 zachowanie ryzykowne, są one już po inicjacji #grupa wysokiego ryzyka-osoby u których Zach. Ryzykowne są głęboko utrwalone; osoby te odczuwają negatywne konsekwencje zdrowotne, społeczne swoich Zach. ryzykownych #profilaktyka II rzędowa-stosowana w grupie podwyższonego ryzyka. Celem jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji oraz umożliwienie wycofania się z Zach. ryzykownych #profilaktyka III rzędowa-adresowana jest do grupy wysokiego ryzyka. Ma na celu przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego o degradacji społ. oraz umożliwienie powrotu do normalnego życia w społeczeństwie.
STRATEGIE PROFILAKTYCZNE #strategie informacyjne-celem jest dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków Zach. Problemowych a tym samym umożliwcie dokonywania racjonalnego wyboru. Podstawą tej strategii jest przekonanie że ludzie młodzi zachowają się ryzykownie ponieważ zbyt mało wiedza o mechanizmach i następstwach takich zachowań #strategie edukacyjne-celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psych. i społ. U podstawy strategii leży przekonanie że ludzie nawet dysponujący odpowiednią wiedza podejmują zachowania problemowe z braku wielu umiejętności niezbędnych w życiu społ. deficyt w zakresie kompetencji społ. uniemożliwia im osiąganie sukcesów #strategie alternatywne-celem jest pomoc w zaspokojeniu ważnych potrzeb oraz osiąganie satysfakcji życiowej poprzez stworzenie możliwości zaangażowania się w działalność pozytywną #strategie interwencyjne-celem jest pomoc osobom mającym trudności w identyfikowaniu i rozwijaniu swoich problemów oraz wspieranie ich w sytuacjach problemowych. Strategie te najczęściej wykorzystują taką metodę jak trening w zakresie umiejętności psych i społ. #strategie zmniejszania szkód- przeciwdziałanie głównie dla potrzeb profilaktyki III rzędowej, zawiodły wcześniejsze metody, grupy te nie mogą nie potrafią się wycofać z Zach. Problemowych
WSPIERANIE ROZWOJU JAKO DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE jest nurtem popieranym przez ped. Społ. o orientacji humanistycznej chodzi o to aby stworzyć środowisko przyjazne człowiekowi. Należy stworzyć wychowankowi poczucie bezpieczeństwa w szkole możliwość zaspokojenia potrzeb, udzielnie wsparcia psychicznego, rozwijanie potencjału twórczego. Stosunki między wychowawcą a wychowankiem maja być oparte na wzajemnym zrozumieniu, współpracy i życzliwości
PROFILAKTYKA ZDROWOTNA ma łączyć medycynę z ped. Ped. Tworzy teoretyczna bazę, podstawę wych. zdrowotnego, kształtowanie osobowości i wprowadzanie w swiat kultury zdrowotnej. Gł. Zadaniem prof. Jest doskonalenie zdrowia fiz. i psych. oraz pobudzenie pozytywnego zainteresowania dla sprawdzania.
ETAPY WYCH. ZDROWOTNEGO 1-heteroedukacja-przewaga zabiegów pielęgnacyjnych w stosunku do dziecka przez rodziców i opiekunów 2-etap pośredni-wzrasta rola dziecka w kształtowaniu jego zdrowia, świadomości i poczucie odpowiedzialności za zdrowie 3-autoedukacja-dziecko staje się w pełni świadome i przejmuje odpowiedzialność za własne drowie 4-heteroedukacja odwrócona-dziecko zaczyna wpływać na zdrowie rodziców i innych
CELE PROF. ZDROWOTNEJ *odżywianie *dbałość o higienę *umacnianie zdrowia, szczególną rolę zwraca się na aktywność fiz. * kształtowanie prozdrowotnych zachowań zarówno poszczególnych jednostek, osób jak i całych społ.* zachowanie bezpieczeństwa *poddawanie się badaniom okresowym *umiejętność radzenia sobie ze stresem
PSYCHOPROFILAKTYKA ma ogromne znaczenie dla zdrowia, szczególnie na rzecz zdrowia psych. zajmujemy się psychoprof. Ponieważ we współ. Społ zaburzenia psychiczne stanowią poważny problem zdrowotny
PRZYCZYNY ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH *stres *kryzysy rozwojowe *niski poziom kompetencji *krytyczne wydarzenia życiowe SPOSOBY ZAPOBIEGANIA *uczenie umiejętności życiowych *radzenie sobie ze stresem oraz rozwijanie systemu wsparcia społ.
ZAŁOŻENIA PSYCHOPROF. *koncentracja na problemach zdrowia psychicznego *odwoływanie się do psychicznych teorii rozwoju jako podstawy działań zapobiegawczych *działania profilaktyczne jako jeden z form pomocy psychicznej