51. Przedstaw aspekt indywidualny w teorii L. Wygotskiego. ( str. 224-225)

Wygotski na temat tego aspektu miał najmniej do powiedzenia.

Jedyne stwierdzenie odnoszące się do wieku mówiło, że do ok. 2 r. ż. Główny wpływ na dziecko mają czynniki biologiczne , a czynniki społeczno- kulturowe ,nie mają żadnego znaczenia przed osiągnięciem tego wieku. Założenie to znalazło potwierdzenie we współczesnych badaniach. Każde dziecko jest aktywnym współautorem własnego rozwoju. Dzieci to nie tylko bierni odbiorcy rad dorosłych, Poszukują , wybierają i systematyzują pomoc osób je otaczających i pomagających im rozwiązać problemy. Dorosły musi tutaj być świadomym tego tak, aby umiejętnie kierować motywacją do uczenia się .Rozwój poznawczy należy ujmować jako wspólne przedsięwzięcie : z jednej strony dziecko sygnalizuje swoje wymagania i dostarcza dorosłemu wskazówek , co do tego, co jest w stanie osiągnąć, z drugiej strony dorosły musi pozostawać wrażliwy na te wskazówki i odpowiednio dostosowywać charakter i moment własnych interwencji. Ważna jest tu rola konstruktywistycznej natury rozwoju poznawczego: dzieci odgrywają aktywną rolę w gromadzeniu wiedzy i osiąganiu sprawności w rozwiązywaniu problemów. Nie mogły one jednak wg Wygotskiego osiągać na własną rękę. Mogą czynić to jedynie we współpracy z innymi ludźmi

( Stanowisko to nazywamy konstruktywizmem społecznym- to przyjęte przez Wygotskiego i innych badaczy stanowisko, że uczenie się dziecka oparte jest na raczej aktywnym dążeniu do zrozumienia świata , niż biernym przyswajaniu wiedzy , oraz że najskuteczniejsze uczenie się ma mie4jsce we współpracy z innymi .)

52. W jaki sposób rozumiane są procesy poznawcze w modelu przetwarzania informacji? (str. 248-250 )

Procesy poznawcze są analogicznego software' u komputerowego. Procesy są liczne i różne w rozmaitych grupach wiekowych oraz inne u poszczególnych ludzi. Szczególnie z rozwojowego punktu widzenia warto rozróżnić procesy kontrolowane ( czyli wysiłkowe- wymagają całej naszej uwagi) oraz automatyczne ( bezwysiłkowe - zachodzą szybko ,nie wymagają zbytnio naszej uwagi).

Przykłądy postępu rozwojowego w przetwarzaniu informacji:

Aspekt przetwarzania informacji	Charakter zmiany rozwojowej
Zdolność przetwarzania	Wraz z wiekiem wzrasta liczna informacji odbieranych przez rejestrator sensoryczny.
Prędkość przetwarzania	Wzrasta prędkość , z jaką działają różne części aparatu poznawczego.
Strategie przetwarzania	Gdy dzieci stają się starsze , pojawiają się coraz liczniejsze strategie radzenie sobie z takimi zadaniami , jak zapamiętywanie i rozwiązywanie problemów.
Podstawy wiedzy	Wraz z wiekiem wzrasta zakres wiedzy zdobywanej dzięki nowym doświadczeniom .Ułatwia ona ( ale niekiedy opóźnia) przetwarzanie informacji
Przetwarzanie równoległe	Małe dzieci zajmują się jedną rzeczą w danym czasie ; starsze dzieci s ą zdolne do odbierania kilku aspektów bodźców jednocześnie i łączenia ich w jedno doświadczenie.

53. Wyjaśnij pojęcie : strefa najbliższego rozwoju.(str. 223- 227)

Strefa najbliższego rozwoju to zdaniem Wygostskiego różnica pomiędzy tym co dziecko już wie, a tym czego może się nauczyć pod kierunkiem innych. Pojęcie to pojawia się przy aspekcie interpersonalnym.

Strefa najbliższego rozwoju (SNR) - to rozstęp pomiędzy tym co dziecko jest w stanie osiągnąć a bez pomocy , a tym, co może osiągnąć przy pomocy osób posiadających większą wiedzę . Jest to b. ważny obszar w którym powinni mieścić wysiłki nauczyciele. Dorosły powinien być wrażliwy na osiągnięcia dziecka jak i na jego potencjał , tak aby móc formułować wyzwania które wyprzedzałyby ucznia o 1 krok.

Postęp w granicach SNR został opisany w 3 kolejnych etapach:

1.Etap 1: kiedy działania dziecka wspierane są przez inne, bardziej kompetentne osoby.

Dzieci polegają na pomocy innych , dorosły przyjmuje dominującą rolę, pokazuje, kieruje, a dopiero potem dziecko go naśladuje . Dorosły jest jak model, wskazujący co jest dobre, a co złe, zachęcający do działania. Dziecko staje się coraz bardziej kompetentne , a w razie potrzeby dorosły służy swoją pomocą.

2. Etap 2: kiedy dziecko samo wspiera się w działaniu.

Dziecko pracuje samodzielnie, przejmuje odpowiedzialność za wykonywane zadanie. Zamiast opierać się na werbalnych wskazówkach ze strony dorosłych, dziecko opiera się teraz na własnych wyraźnych wskazówkach słownych głośno kierowanych do siebie. Powtarza sobie polecenia, prośby- samo kieruje swoim zachowaniem podczas rozwiązywania zadania.

3. Etap 3: kiedy działanie jest zautomatyzowane.

Dziecko ujawnia się od wszelkich form jawnej autoregulacji. Wiedza o wykonaniu zadania zostaje zinternalizowana tj. przeniesiona z poziomu społecznego na psychologiczny.

54. Omów przejawy symbolicznego reprezentowania rzeczywistości.(str. 257- 269).

Reprezentacje symboliczne przyjmują różne formy , ale najczęściej w dzieciństwie dotyczą ona trzech obszarów: języka, zabawy, i rysowania.

Język:

Zdecydowanie najczęstszym i najskuteczniejszym sposobem odnoszenia się do rzeczy jest słowo. Dzieci zaczynają mówić ok. swoich pierwszych urodzin, używając pojedynczych słów : na drugich ur. potrafią łączyć słowa we frazy i zdania, a język gwałtownie staje się wysoce złożonym systemem reprezentacji symbolicznej. Pierwsze ,,słowo” wypowiedziane przez dziecko może nie stanowić konwencjonalnego elementu naszego słownika ,ale można je uznać za określenie konkretnej rzeczy.

Kiedy dzieci używają słów po raz pierwszy ,robią to tylko w obecności nazywanego przedmiotu, tj. w sposób czysto asocjacyjny, jak gdyby jeszcze nie zdawały sobie sprawy, że słowo zastępuje przedmiot i może być użyte do nazwania go także wtedy kiedy go nie ma. Przejście od asocjacji do symbolizacji następuje nieco później- w 2 r. ż. I przez niektórych jest uważane za przyczynę nagłego wzrostu zasobu słownictwa, które wówczas obserwuje się u wielu dzieci. Słownictwo poszerza się ponad dwukrotnie pomiędzy 18 a 21 miesiącem, a później jeszcze raz pomiędzy 21 a 24.Dzieci często wymyślają nawet własne nazwy przedmiotów. Większość pierwszych słów to rzeczowniki, które są przedmiotem szczególnego zainteresowania dziecka i dotyczą tych aspektów życia dziecka , któ®e są dla niedo ważne.

Zabawa:

W tym samym czasie kiedy język zaczyna się rozwijać zmienia się także charakter zabawy. Najbardziej godnym uwagi krokiem jest pojawienie się zabawy an niby.Istota zmiany polega na tym, iż dziecko nie jest już związane z rzeczywistym przedmiotem , ale posługuje się wyobraźnią i udaje że jest już on czymś zupełnie innym.

Poziom zabawy	Typ zabawy
Zabawa sensoryczno-motoryczna (dominująca do ok. 18 miesiąca )	Badanie i manipulowanie przedmiotami poprzez np. dotykanie , potrząsanie, ssanie , rzucanie itp.
Zabawa konstrukcyjna ( pojawia się w 2 r. ż.)	Przedmioty coraz częściej służą do budowania , np. klocki puzzle, plastelina.
Zabawa na niby ( równie ż pojawia się ok. 2 r. ż. )	Zabawa staje się ,, wehikułem” dla dziecięcej wyobraźni: przestaje już być związana z rzeczywistością a przedmioty zaczynają reprezentować wszystko co tylko dziecko zechce.
Zabawa tematyczna, czyli w role ( od ok. 4 r. ż. )	Dzieci przyjmują role: kowbojów, Indian, lekarza, pacjenta, nauczyciela, ucznia.
Zabawa wg reguł ( od wczesnych lat szkolnych)	Dzieci rozumieją że zabawa może być określona zasadami, do których trzeba się dostosować , zwłaszcza gdy jest to zabawa z innym. Coraz częściej zajmuje miejsce zabawy an niby.

3. Rysowanie:

Rysunek jest charakterystyczny z dwóch powodów. Po pierwsze przedstawia graficznie i w jakimś stopniu odzwierciedla trój wymiarową rzeczywistość na dwuwymiarowej powierzchni. Po drugie , rysunek nie stanowi tak umownej reprezentacji , jak słowo czy zabawa , lecz na ogół oczekuje się od niego pewnego podobieństwa do prawdziwej rzeczy.

Tak jak w przypadku języka , zrozumienie czegoś pojawia się szybciej niż wykonanie. Mija trochę czasu , zanim dzieci same z siebie, intencjonalnie zaczną tworzyć rysunki reprezentujące prawdziwe przedmioty. Zdolność rysowania po to, by tworzyć reprezentację przedmiotu pojawia się stopniowo i zazwyczaj w określonym porządku.

Schemat rozwojowy wg Luqueta:

a)Realizm przypadkowy- od ok. 2 r. ż. Dziecko uświadamia sobie że któryś z jego bazgrołów zaczyna przypominać jakiś prawdziwy przedmiot.

b) Nieudany realizm- dzieci zaczynają rysować z konkretnym zamiarem stworzenia czegoś. Nie potrafią zbyt długo utrzymać intencji , gdyż zwodzą je ich własne zdolności i rysunek ani trochę nie przypomina prawdziwego przedmiotu (np. babcia zmienia się w krzak).

c) Realizm intelektualny- od 4 r. ż. Intencje i zdolności są solidniejsze. Dzieci chcą by ich rysunki były rozpoznawalne przez innych. To co rysują jest symbolem przedmiotu a nie jego kopią.

d) Realizm wizualny- ok. 7 r. ż. Rysunki dzieci wiernie oddają rzeczywistość , rysując coś co stanowi kopię prawdziwego przedmiotu.

Wśród wszystkich rysowanych przez dzieci obszarów najczęstsza jest postać ludzka. Zmiany rozwojowe w dziecięcych rysunkach postaci ludzkich:

-Stadium głowonogów ( ok. 2,5-4 lat)

-stadium przejściowe ( ok. 4-5)

-stadium kanoniczne ( ok. 5-7)

-stadium realistyczne ( od ok. 8 lat)

55. Omów przebieg pamięci u dzieci (str. 269- 284)

Cztery ważne aspekty rozwoju:

- pojemność - jest nierozerwalnie związana z wiedzą , strategiami i meta pamięcią.

- wiedza- to co wiemy wpływa na to co pamiętamy.

- strategie- najczęściej stosowana strategią jest powtarzanie -( kiedy dziecko wie że musi coś zapamiętać b. często słuchać lub widać jak sobie to powtarza ).

- metapoznanie - to świadomość i wiedza na temat własnych procesów poznawczych. Obejmuje np. meta pamięć i meta komunikację.

Nawet w początkowych tyg. Życia dzieci są zdolne przynajmniej do b. szczątkowych form pamięci. Pierwsza pojawia się pamięć rozpoznawania: zaraz po narodzinach dziecko rozpoznaje głos matki. Przypominanie , bardziej wyrafinowana forma pamięci pojawia się nieco później (ok. 8-9 miesiąc życia dzieci mogą płakać np. pod nieobecność matki) .Amnezja dziecięca pojawia się ok. 2 r. ż. To niezdolność dziecka do przypominania sobie wydarzeń jakie zaszły w jego początkowych latach życia. Ok. 3 r. ż. Zaczyna się tworzyć system pamięci autobiograficznej ( zbiór wspomnień odnoszących się do przeszłości jednostki, którego funkcja polega na dawaniu jednostce poczucia ciągłości życia i dlatego ma ona zasadnicze znaczenie dla powstawania u dziecka pojęcia samego siebie.).

Wyróżniono dwa style przedstawiania dziecku przeszłości;

- Wysoce- elaboratywni- rodzice często mówią o przeszłości ,przedstawiają wiele szczegółów dotyczących najważniejszych wydarzeń.

- Nisko-elaboratywni- rodzice wykazują mniej zainteresowania przeszłością , mało i rozmawiają o wydarzeniach ,które przeżyli oni i ich dzieci.

Rodzaje czynności pracy umysłu:

- Formowanie pojęć -efektem tego procesu są działania takie jak pojęcia (są to kategorie umysłowe służące klasyfikacji różnych przedmiotów podobnych ze względu na pewną wspólna cechę). Tego typu pojęcia służą podzieleniu świata na odpowiednie kategorie. Wraz z wiekiem dzieci dokonują coraz bardziej wyrafinowanych kategoryzacji. Dochodzi do zmiany kategoryzacji z percepcyjnej na konceptualna .

- Tworzenie skryptów- chodzi tu o wydarzenie i właściwe emocje jakie im towarzyszą. Skrypty mówią nam jak poszczególne sprawy powinny wyglądać i czego możemy się spodziewać. Odgrywają ważną rolę społeczną i poznawczą .

---