TEORIA STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH

prof. dr hab. Sebastian Wojciechowski

17.02.2007

Koncepcja Hintingthona - koncepcja zderzenia cywilizacji.

Zbigniew Brzeziński - Koncepcja Wielkiej szachownicy

Francis Fukuyama - Koncepcja końca człowieka

Czym są stosunki międzynarodowe?

Relacje które zachodzą między uczestnikami tych stosunków oraz czynniki które wpływają na tych uczestników.

Uczestnicy polityki światowej:

1. Państwa
Każde państwo posiada: terytorium, ludność i suwerenna władzę.

Sposoby powstania nowych państw:

• podział

• zjednoczenie

• oderwanie się jakiegoś obszaru i utworzenie nowego np. Erytrea

2. Organizacje międzynarodowe

1. Organizacje rządowe - są to organizacje w których poszczególne państwa są reprezentowane przez przedstawicieli z rządu np. ONZ

2. Organizacje pozarządowe - są to organizacje w których poszczególne państwa są reprezentowane przez przedstawicieli nie z rządu np. Greenpeace, czerwony krzyż.

3. Wspólnoty religijne - przeważnie tylko zwierzchnicy

• Chrześcijanie ( około 2 mld wyznawców)

• Muzułmanie ( ponad 1,2 mld wyznawców)

• Hinduizm

• Buddyzm etc.

4. Narody

liczba państw 200≠3,5 tys liczba narodów

5. Wielkie firmy i koncerny np. Ford, Panasonic czy największa na świecie firma - Wal - Mart (duże markety)

Przykładowe pytanie:

Proszę wymienić i krótko opisać uczestników polityki światowej.

Czynniki które wpływają na stosunki międzynarodowe

1. Czynniki warunkujące:

• położenie danego państwa

• czy posiada surowce i jakie

• jaki posiada klimat

• czynniki demograficzne - ile obywateli oraz jakie jest tępo przyrostu naturalnego

• czynnik narodowy - konflikty etniczne, narodowościowe

• czynnik ideologiczny - czy państwo jest demokratyczne

• czynnik religijny - czy są konflikty religijne

1. Czynniki realizujące

• potencjał ekonomiczno - technologiczny - czy dane państwo jest bogate

• aspekt militarny - jaka duża jest armia, jak bardzo nowoczesną technologię posiada oraz czy państwo jest w posiadaniu bomby nuklearnej/atomowej.

• czynnik organizacyjno - społeczny - czy w danym państwie jest korupcja, czy prawo jest przejrzyste, czy występuje biurokracja.

• Czynnik osobowościowy - jakich polityków ma dane państwo

Formy realizacji stosunków międzynarodowych

1. Wysyłanie swojego przedstawiciela

2. Stałe przedstawicielstwa - ambasady, konsulaty, misje handlowe
   Zalety:
   szybkość, stała kontrola zwiększenie bezpieczeństwa, taniej, przykrywka działalności szpiegowskiej

3. Uczestnictwo w organizacjach międzynarodowych - dwa państwa należące do jednej organizacji maja spór o którego rozstrzygnięcie proszą organizację pod warunkiem, że należą do tej samej organizacji.

4. Prywatne kontakty polityków - np. zapraszanie na spotkanie „towarzyskie” przez głowę państwa polityków z innych państw.

Pamiętaj:

• nie ufaj pozorom

• bądź czujny

• dąż do perfekcji

• nie daj się zastraszyć

Stany zjednoczone

• 3 miejsce na świecie co do wielkości powierzchni - 9,9 mln km²

• 4 miejsce na świecie co do liczby ludności - 300 mln. Średnia długość życia 77 lat spowodowana wysokim poziomem medycyny

• gospodarka PKB - wartość państwa - 12,4 bilionów$ - 1 miejsce na świecie, największa potęga gospodarcza na świecie.Tępo rozwoju w skali roku 3,5%. Potężna gospodarka która cały czas się rozwija.

• 2 miejsce na świecie co do Produktu Krajowego Brutto(PKB) - per capita(wartość na osobę) - 41.800,00$

Podział PKB na sektory - rolnictwo (1%), przemysł (20%), usługi (78%) - procentowa ilość wytworzonego PKB przez dany sektor

• stopa bezrobocia ok.5%

• inflacja 3%

• inwestycje ( Amerykanie uważają, że pieniądz należy wydać, a nie trzymać, „pieniądz musi krążyć”)

• najlepsze firmy w 29 sektorach na świecie w tym w 21 sektorach pierwsze miejsca zajmuje USA

• duża ilość lotnisk - ok., 15 tys.

• Autostrady - 6 mln km

• Duża ilość produkcji energii elektrycznej - 3,8 tryliona jednak zużywają ¹/₅ produkcji światowej.

• Produkcja ropy - 7 mln baryłek na dzień

• produkcja 7mln22,4 mln baryłek

• eksport 927 mld - 2 miejsce wśród eksporterów na świcie

• import - 1 miejsce - największy światowy importer

• dług 8,8 mld

• wydatki na studentów 18,5 tys$

17.03.2007

Wiodące czynniki Stanów Zjednoczonych

1. Czynnik geopolityczny

2. Gospodarka

3. Aspekt militarny

4. Amerykańska dominacja naukowa

5. Dominacja kosmiczna

6. Rozpowszechnienie przemieszczania się dużej ilości osób czy towarów w szybki sposób na duże odległości np. sieć lotnictwa czy internet.

7. Kultura masowa

8. Amerykańska wielokulturowość (tygiel etniczny - miejsce gdzie zamieszkują ludzie różnych narodowości, ras, wyznań religijnych)

Negatywne aspekty Stanów Zjednoczonych

1. Polityka zagraniczna - zbyt agresywna i samolubna

2. Kraj bogaty
   ¹/₅ - osoby bogate i bardzo bogate 46% wszystkich pieniędzy
   ³/₅ - osoby zaliczane do klasy średniej
   ¹/₅ - osoby biedne i bardzo biedne 8% wszystkich pieniędzy

3. Narkotyki

4. Amerykański styl życia - kontrowersyjny

5. Pogłębiające się dysproporcje etniczne
   B „C” I
   biali czarni inni np. latynosi, indianie...
   89% 10% 1% 1950
   87% 12% 1% 1970
   80% 12% 8% 1990
   74% 13% 13% 2005
   

6. Poprawność polityczna
   np. afroamerykanin - poprawność drzwi w biurach na ulicach musza być otwarte.

7. Problem kary śmierci w Stanach Zjednoczonych

8. Przywiązanie Amerykanów do sfery prawnej

9. Dysonans dotyczący sfery edukacyjnej

10. Nielegalni imigranci ok. 20 mln. ludzi

11. Znajomość j. Angielskiego - około 20% mieszkających na stałe w Stanach Zjednoczonych nie zna angielskiego

12. Terroryzm

21.04.07

1.Rosja (od 1989r. wcześniej ZSRR)

Skład narodowościowy Długość życia

Rosjanie 81,5% Mężczyźni 60 lat

Tatarzy 3,8% Kobiety 72 lata

Czuwasze 3% Jest to uzależnione od ilości spożywanego

Baszkirowie 0,9% spirytusu przez Rosjan

Białorusini 0,8%

Inni 9%

PKB

16 miejsce na świecie - 340 mld $

na jednego mieszkańca przypada 2400 $

Bezrobocie ok. 10%

Inflacja 13%

Trójkąt gospodarczy

USA






Japonia Europa(UE)

Rosja jest wyłączona z potęg gospodarczych natomiast góruje wśród potęg militarnych (jeden z atutów Rosji)

Trójkąt militarny

Rosja






Chiny USA

Wielkość produkcji surowców (drugi z atutów Rosji)

Nazwa surowca	Ilość wydobycia światowych zasobów w %	Miejsce które zajmuje Rosja w świecie
Ropa naftowa	10	3
Gaz ziemny	30	1
Węgiel		6
Energia		3
Złoto		5
Platyna		2
Pszenica		4

Dzięki potędze surowców poprawiły się warunki gospodarcze w Rosji.


Było w 1999r. Jest teraz

- życie na granicy ubóstwa - wzrost PKB o 30%

- fala strajków - spadek inflacji

- wstrzymanie wypłat i zysków - ograniczenie bezrobocia o ¹/₃
- bankructwo banków - stabilny rubel
- uzależnienie finansowe - poprawa warunków życia
- wzrost podatków


Plany na przyszłość

- reforma edukacyjna
- wzmocnienie rynku usług
- walka z bankructwem i korupcją

- uwolnienie „pomysłowości”
- zmodernizowanie starych przedsiębiorstw
- unowocześnić ustawodawstwo
- przeprowadzić reformę podatkową
- polityka stymulująca oszczędnościami emerytalnymi

PUNKTY zapalne Rosji (Rosja toczy spór o dane tereny)

• Wyspy Kurylskie (Rosja a Japonia)

• Czczenia

• Białoruś

• Ukraina

2. Łamanie praw człowieka w Rosji

- 1,5 mln ludzi
Zostali wysiedleni 23.02.1944 do Kazachstanu i Kirgizji na rozkaz Stalina

Prawa Człowieka (przez Rosje)

- bombardowanie osiedli cywilnych i ostrzeliwanie

- pacyfikacja
- zatrzymania
- grabieże
- atak na uciekinierów z walk


Przebieg łapanek





Zatrzymania łapanka obozy filtracyjne tortury przyznanie się do rzeczy fikcyjnych lub śmierć

Tortury
- psychiczne
- fizyczne


Słabe i mocne strony Rosji

Plusy Minusy

- duże państwo z dużą populacją - łamanie praw człowieka (ograniczenie swobody

140 mln mediów, Czczenia)

- potęga militarna - korupcja i biurokracja
- surowce - słabe znaczenie Rosji pod względem gosp.
- pozycja Rosji na arenie międzynarod. - likwidacja wszystkich osób które mają aspiracje
- solidarność Rosjan (poparcie dla wła.) polityczne przeciw Putinowi
- reformy - wzrost populizmu i nacjonalizmu e Rosji
- przekonania polityczne Rosjan i - wzrost przestępczości (wymierzone w osoby
elit rosyjskich niższej kategori - tło etniczne)
- możliwości technologiczne - rolnictwo(problem z produkcja żywności i tylko

10% terytoriów nadaje się do rolnictwa)

- problem biedy i dysproporcji finansowych

Czy Rosja może być światowym liderem?
NIE !!!

3. Chiny - państwo komunistyczne

Elementy charakterystyczne Chin

• mur Chiński (do dziś zostało 2.400 km dł. i 5-7 m wys.)

• Mao ce Tung (krwawy dyktator, sprawca wielu rekordów politycznych)
  * założył partię - największą na świecie - należało do niej 28 mln ludzi
  * czerwona książeczka Mao ce Tunga - 740 mln szt. wydano(jego myśli, przemyślenia), podobny nakład ma tylko Biblia i Koran.

• Pismo Chińskie ponad 20 tys. różnych znaków

• Odmienna kultura

• Towary chińskie

• Potęga militarna

• Architektura połączona z historią(łączy przeszłość z przyszłością)

Ogólne informacje o Chinach

• 4 miejsce na świecie pod względem powierzchni 9,5 mln km ²

• ukształtowanie górzyste

• ludność 1,3 mld; gęstość zaludnienia 135 osób / km ²

• współczynnik urodzenie 164 miejsce na świecie 0,5% (zasada - można mieć 1 dziecko w rodzinie, większa ilość jest karana)

• 
  struktura wieku
  0 - 14 21%
  15 - 64 71% Jest to państwo ludzi młodych
  65 - wzwyż 7,6%

• długość życia 72 lat

• zróżnicowanie grup etnicznych
  Han - 92 %
  Inni (ponad 50 różnych grup) 8%

• religia (oficjalne państwo ateistyczne; nieoficjalnie - ok. 100 mln wyznawców kultów religijnych tj. buddyzm, taoizm, islam, chrześcijaństwo)

• należy do 3 organizacji
  * Stowarzyszenie Narodów Azji Płd. Wsch. (ASEAN)
  * ONZ
  * Światowa Organizacja Handlu (WTO)

Prestiż dzięki

• militaria
  * bomba atomowa od 1964 r.
  * bomba wodorowa od 1967 r.
  * największa armia na świecie - 2,5 mln żołnierzy; powszechna mobilizacja 364 mln żołnierzy

• wykupują masowo obligacje rządu USA (230 mld $)

• wysyłają studentów za granicę aby później mieć dobrze wykwalifikowaną siłę roboczą (ok. 2 mln Chińczyków mieszka i studiuje w USA)

• 1992r. plan rozwoju załogowych lotów kosmicznych, 1999r. pierwszy lot

Czynnik gospodarczy

• PKB 1,8 biliona $

• przyrost PKB 9,2 %

• PKB na osobę 980$

• bezrobocie 4,2%

• deficyt budżetowy

• zadłużenie 242 mln $ - 28,8 % - dług publiczny

Partnerzy eksporterzy

• USA 21,1 %

• Japonia 12,4 %

• Hongkong 17 %

• Korea Płd. 4,7 %

• Niemcy 4 %

Import - głównie technologie

• Japonia 16,8 %

• Tajwan 11,4 %

• USA 8 %

• Niemcy 5,4 %

• Korea Płd.

Słabe i mocne strony Chin

Minusy Plusy

- ubóstwo - ludność dzieli się na chłopi - korzystne położenie geopolityczne
robotnicy ok.300 mln, chińska elita 100 mln - olbrzymi rynek zbytu
to: biznesmeni, przedsiębiorcy, rzemieślnicy - niższe koszty produkcji wytworzenia
- problem łamania praw człowieka towarów
* prześladowania polityczne i mniejszości - szybkie tempo rozwoju gospodarczego
etnicznych, szczególnie Tybetańczyków - potęga militarna
* prześladowania religijne - kościół - potencjał nuklearny
katolicki działa w konspiracji pod ziemią; - stały członek Rady Bezpieczeństwa
rzymsko kat. Jest nie legalny, legalny jest - podbój kosmosu
katolicko narodowy, który nie uznaje - przyznanie prawa do zorganizowania
zwierzchnictwa papieża. prestiżowych i dochodowych imprez mię-
* ograniczenia mediów - cenzura dzynarodowych.
* łamanie praw człowieka w sferze - przyzwyczajenie do „gigantomanii”
obywatelskiej (muszą być najlepsi we wszystkim)

• ekspansywna i dynamiczna polit. zagra.

- pracowitość Chińczyków

Czy są światową potęgą - Jeszcze Nie.

D≠Wg

D- Demokracja Wg - Wzrost gospodarczy

Chcą połączyć Kapitalizm z Komunizmem, jeżeli tego dokonają to bezwzględnie zostaną światowym mocarstwem.

4. UE




Plusy

• gospodarka, 2 potęga światowa

• największy światowy eksporter(22% udziału w światowym eksporcie)

• drugi na świecie importer 20% udziału.

• Bardzo wysoka wartość PKB na osobę.

• rozwój UE pod względem ekonomicznym

• różnorodność kulturowa

• UE jako wzorzec procesów integracyjnych dla krajów całego świata.

• wspólna waluta

• wartość przynależności (równość itp.)

• sfera geopolityczna (ponad 500 mln mieszkańców)

• swobodny przepływ osób

• przepływ informacji

• przepływ usług

• przepływ towarów

Minusy

- problemy z wypracowaniem wspólnej polityki zagranicznej (zdecydowanie wspólne stanowisko - brak takowego)

- odpływ dobrze wykwalifikowanej kadry z słabiej rozwiniętych krajów do mocniej rozwiniętych.

• różnice dot. państw

• brak sił zbrojnych

• rolnictwo - wspólna polityka rolna

• biurokracja

• przesadne przywiązanie do sfery prawnej

• problem porozumienia się w obrębie UE.




Czy UE może być światową potęgą - TAK

Jako jedyna może zagrozić USA

5. Japonia

• ukształtowanie górzyste i wyżynne

• niewielkie państwo położone na wyspach

• zróżnicowany klimat

• brak surowców mineralnych

• częste kataklizmy

• duża gęstość zaludnienia

• pokolenie ludzi starych

• niski przyrost naturalny ok. 0,05%

• średnia długość życia - powyżej 80 lat

• struktura narodowościowa - 99% japończycy, 1% inni

• monarchia konstytucyjna z parlamentarnym systemem rządów

• konstytucja 3 maja 1947r.

• władza cesarza reprezentatywna

• władza ustawodawcza - 2 izby

• członek ONZ, ale nie może korzystać z prawa weta, należy do G8 i G4

• nie do końca zgadzają się z ustalonymi granicami np. Wyspy Kurylskie

• przywiązanie do kultury

• waluta - jen

• duża siła robocza

• usługi 67,7%, przemysł 27,8%, rolnictwo 4,6 %

• deflacja - odwrotność inflacji

• PKB 3.867 bilionów $ - druga potęga światowa

• PKB per capita 30.400$ (złuda, bardzo drogie państwo)

• 14% ziemi nadaje się pod uprawę

• przemysł największy światowy wytwórca

• rybołówstwo - pomimo dużej ilości łowienia ryb są one dokupowane z innych państw

• eksport - 550 mld

• import - 451 mld

• wojsko - brak regularnej armii, jest siła samoobrony (siły lądowe, morskie i powietrzne), służba nie obowiązkowa, duże wydatki na obronę, brak jednostek desantowych.




Plusy

• uwarunkowania gospodarcze

• japońskie koncerny

• świetnie funkcjonujący system bankowy

• dobrze rozwinięta kadra naukowa(mają ich tyle co Francja, Niemcy i GB razem wzięte)

- pomoc humanitarna (udzielają największej pomocy)

Minusy

- przepracowanie(Karoshi - śmierć z przepracowania)

• hikikomori - bardzo głęboka depresja

• starzenie się Japońskiego społeczeństwa (mały przyrost, coraz więcej emerytów, japonki nie chcą rodzić tylko robić karierę)

• polityka celna

- pracowitość

• Wysokie koszty wytworzenia danego produktu

• brak stałej armii

• brak potencjału nuklearnego

• nie ma miejsca w światowej Radzie Bezpieczeństwa(za II wojnę światową)




Czy Japonia Może być światową potęgą - raczej NIE

Zagadnienia

1. Pojęcie i uczestnicy SM

2. Czynniki wpływające na SM( warunkujące i realizujące)

3. Formy SM

4. USA + i -

5. Rosja + i -

6. Chiny + i -

7. Japonia + i -

8. UE + i -

---