Statyny, Farmakologia sup


Statyny (inhibitory reduktazy HMG-CoA)

Mechanizm działania statyn:

Efekty działania statyn w profilaktyce miażdżycy : obniżenie cholesterolu całkowitego i we frakcji LDL, umiarkowane obniżenie triglicerydów i wzrost cholesterolu HDL.

Efekty kliniczne działania statyn są większe niż należałoby się spodziewać w wyniku redukcji cholesterolu LDL - działanie plejotropowe statyn:

Przeciwwskazania…nadwrażliwość na lek, choroby mięśni szkieletowych (miopatie), czynna choroba miąższu wątroby lub podwyższona aktywność transaminaz w surowicy ciąża i okres karmienia, statyny nie powinny być stosowane u dzieci oraz u kobiet w wieku rozrodczym nie stosujących antykoncepcji

Działania niepożądane statyny są zazwyczaj dobrze tolerowane, ale…

działania niepożądane są na ogół łagodne i przemijające

częściej występują po podaniu dawek maksymalnych

objawy niepożądane, które mogą występować podczas leczenia statynami to:

miopatia i rabdomioliza (w zal. od stężenia statyn w osoczu),

wzrost aktywności enzymów wątrobowych,zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, bóle brzucha, biegunki, zaparcia, wymioty),

objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego (bezsenność, bóle głowy),

nne sporadycznie obserwowane: trombocytopenia, dermatomiositis, żółtaczka cholestatyczna, toczeń, potęgowanie działania antykoagulantów

najpoważniejsze powikłanie - miopatia. Bóle mięśniowe bądź osłabienie mięśni i/lub wzrost stężenia CPK. 0,1-0,2% pacjentów leczonych statynami (najczęściej przy skojarzeniu lowastatyny z gemfibrozylem)

Mechanizm wystąpienia polekowej miopatii i rabdomiolizy nie został dotychczas wyjaśniony. Wiadomo, że statyny hamują konwersję HMG-CoA do kwasu mewalonowego. Z kolei niektóre produkty metaboliczne kwasu mewalonowego (np. ubichinon) odgrywają rolę w syntezie błon komórkowych. Jest możliwe, iż obniżenie stężenia tych produktów wpływa na funkcje włókien mięśniowych.

Bezpieczeństwo stosowania

leczenie statynami rozpoczynamy od minimalnych dawek, stopniowo je zwiększając aż do uzyskania porządanego efektu terapeutycznego

podczas terapii niezbędne jest prowadzenie badań kontrolnych:

transaminazy - przed rozpoczęciem oraz podczas terapii wskazane są kontrolne badania co 6-8 tygodni. Po ustabilizowaniu dawki leku transaminazy badamy co 3 miesiące w pierwszym roku leczenia, a następnie co 6 miesięcy.

Trzykrotny wzrost aktywności transaminaz powyżej górnej granicy normy jest wskazaniem do przerwania terapii. fosfokinaza kreatyny (CPK) - u osób skarżących się na bóle mięśniowe i osłabienie mięśni oraz w przypadkach stosowania terapii skojarzonej. Dziesięciokrotny wzrost CPK powyżej górnej granicy normy jest wskazaniem do przerwania terapii bądź zmniejszenia dawki leku.

wskaźnik protrombinowy - u osób przyjmujących antykoagulanty. Dotyczy to terapii simwastatyną i lowastatyną.

statyny podajemy w dawce jednorazowej, najczęściej wieczorem, z wyjątkiem atorwastatyny i ceriwastatyny, które można podawać o różnych porach dnia

Statyny można kojarzyć z żywicami, co pozwala pogłębić efekt hipocholesterolemiczny. W hiperlipidemii mieszanej, zwłaszcza u osób z wysokim ryzykiem choroby niedokrwiennej serca można kojarzyć statyny z fibratami bądź kwasem nikotynowym. Należy jednak pamiętać o możliwości nasilenia objawów niepożądanych, zwłaszcza miopatii.

Najczęściej stosowane statyny

Fibraty (pochodne kwasu fibrynowego)

najstarsza grupa leków hipolipemicznych

hamują syntezę lipoprotein VLDL w wątrobie oraz przyspieszają ich katabolizm poprzez zwiększenie aktywności lipazy lipoproteinowej i obniżenie apolipoproteiny CIII (inaktywatora lipazy lipoproteinowej)

zwiększają usuwanie cząsteczek LDL oraz zmieniają ich strukturę poprzez zwiększenie ich rozmiarów oraz zmniejszenie gęstości

zwiększają produkcję HDL, a przez to transport zwrotny cholesterolu

Efekty działania fibratów Wpływ na profil lipidów i lipoprotein

• wpływ na układ krzepnięcia i fibrynolizy - ↓ fibrynogenu, ↓PAI-1, ↓ lepkości krwi

• poprawa tolerancji glukozy, obniżenie stężenia kwasu moczowego

• działanie kardiologiczne :↓ incydentów wieńcowych, zwolnienie progresji miażdżycy

Wskazania do podawania fibratów

hipertriglicerydemia

hiperlipidemia mieszana (z wyraźnym wzrostem triglicerydów)

zespół chylomikronemii

dyslipidemia (↑ TG, ↓ HDLchol, obecność małych, gęstych LDL)

hipercholesterolemia (fenofibrat mikronizowany: inne fibraty - jako leki drugiego rzutu)

Działania niepożądane

Bezpieczeństwo stosowania

Podczas terapii fibratami wskazana jest okresowa kontrola wybranych wskaźników biochemicznych:

transaminazy - przed podjęciem terapii, a następnie co 6 miesięcy; 3-krotny wzrost wartości powyżej górnej granicy normy jest wskazaniem do przerwania terapii

fosfokinaza kreatyny (CPK) - w razie wystąpienia bólów mięśni, ponadto zawsze w przypadku terapii skojarzonej ze statynami; 10-krotny wzrost jest wskazaniem do przerwania terapii

kreatynina i mocznik - zwłaszcza w niewydolności nerek

wskaźnik protrombinowy - u osób przyjmujących antykoagulanty

fibraty powinny być dobierane indywidualnie dla każdego pacjenta

brak zamierzonych efektów leczenia bądź wystąpienie objawów niepożądanych (np. bóle mięśniowe, wypadanie włosów) wymaga zastosowania innego fibratu bądź innego leku hipolipemicznego

w przypadku uzyskania celu leczenia można podawać mniejsze dawki podtrzymujące

ważne jest ciągłe prowadzenie leczenia dietetycznego

fibraty można kojarzyć z innymi lekami hipolipemicznymi - lepszy efekt terapeutyczny przy skojarzeniu nawet mniejszych dawek; najczęściej kojarzymy fibraty z żywicami, w uzasadnionych przypadkach hiperlipidemii mieszanej można kojarzyć fibraty ze statynami

Najczęściej stosowane fibraty

Bezafibrat (Bezamidin, Bezalip)

Gemfibrozyl (Lipozil, Gevilon, Elmogan, Gemfibral)

Cyprofibrat (Lipanor)

Fenofibrat (Grofibrat, Fenoratio 100, Lipanthyl, Lipanthyl 200 Micronised)

Etofibrat (Lipo-Merz, Lipo-Merz Retard)



Wyszukiwarka