Edukacyjna wartość dodana, to przyrost osiągnięć ucznia lub grupy uczniów w wybranym zakresie programowym, w określonym czasie. Ten termin zaczerpnięty z ekonomii wprowadza podejście rozwojowe, gdyż oznacza dodawanie osiągnięć poszczególnych uczniów w kolejnych etapach kształcenia.

Wartość dodana osiągnięć ( ocena jakości pracy szkół, a nie pojedynczych uczniów) należy do zmian w testowaniu zapoczątkowanych dopiero pod koniec lat 80 XX w., przyczyny tego opóźnienia są dwojakie:

1. W systemie klasowo-przedmiotowo-lekcyjnym każdy szczebel szkoły i każda klasa ma odrębny program kształcenia, zawierający nowy dla uczniów materiał, dlatego miary łączące wyniki pomiaru między klasami, a szczeblami muszą mieć zubożone znaczenie treściowe i motywacyjne. Istniały obawy, iż uczniowie w klasach wcześniejszych mogą być rozczarowani pytaniami o materiał, z którym się przedtem nie zetknęli, a uczniowie w klasach późniejszych mogą beztrosko traktować zadania, które są dla nich zbyt łatwe. Występują również efekty zapominania, które powodują obniżanie się wyników zadań opartych na dawniejszym materiale.

2. Pomiar zmiany w osiągnięciach uczniów jest mniej rzetelny niż pomiar stanu osiągnięć ze względu na kumulowanie się błędów dwu pojedynczych pomiarów, propozycje aby uczynić z niego główny wskaźnik pomiarów odrzucono.

Motorem zwrotowi ku pomiarowi zmian osiągnięć uczniów było rozpowszechnienie „ tabeli ligowych”, szkół, jako formy prezentacji wyników egzaminu zewnętrznego.

TABELA LIGOWA jest rankingiem poziomu pracy szkół na wyłącznej podstawie średnich wyników końcowego egzaminu zewnętrznego , bez względu na osiągnięcia przyjmowanych kandydatów. Nie pokazuje ona zmiany jak dokonała się w uczniach w toku nauki w poszczególnych szkołach a więc rzeczywistego wkładu szkół w rozwój osiągnięć uczniów. Nawet niepełny i niedokładny pomiar przyrostu osiągnięć uczniów daje bardziej użyteczny obraz jakości kształcenia niż jednorazowy pomiar końcowy.

Oszacowania wartości dodanej dokonuje się za pomocą REGRESJI LINIOWEJ, będącej uproszczonym ( przez założenie liniowego związku wartości zmiennych), przewidywaniem wartości pewnej ( zwykle mierzonej później) zmiennej na podstawie innej ( zwykle mierzonej wcześniej) zmiennej. Do zbudowania równania regresji wykorzystuje się współczynnik korelacji (rPearsona) między tymi zmiennymi, ten współczynnik ma dwie ważne właściwości: - pokazuje siłę związku między wynikami dwu egzaminów, a więc wspólności ich TREŚCI I ORGANIZACJI,

• uwalnia nas od błędu losowego obydwu pomiarów, gdyż zgodne mogą być tylko wyniki prawdziwe, nieobciążone takim błędem.

Współczynnik korelacji opisuje jednak ogólną prawidłowość w wybranym zbiorze danych, a ustalanie wartości dodanej osiągnięć pojedynczego ucznia pozostaje w znacznym stopniu niepewnym, choć statystycznie skorygowanym szacowaniem tego wskaźnika.

Gdy wyniki dwóch pomiarów są przedstawione w różnych skalach (przedziałowych), a ich znaczenie treściowe jest zaledwie zbliżone możemy oszacować tylko WARTOŚĆ DODANĄ WZGLĘDNĄ, jako różnicę między pozycją osiągnięć ucznia uzyskaną w zbiorze wyników końcowych a pozycją osiągnięć oczekiwaną w tym zbiorze na podstawie jego wyniku początkowego. Najłatwiej szacować wartość dodaną względną, posługując się skalą standardową jak np. skalą staninową.

Skala staninowa
(od ang. standard nine), standardowa dziewiątka - dziewięciostopniowa znormalizowana skala wyników.  Kolejne stopnie tej skali zawierają odpowiednio 4%, 7%, 12%, 17%, 20%, 17%, 12%, 7%, 4% wyników uporządkowanych rosnąco. Skala pozwala pozycjonować wynik ucznia (wynik szkoły, np. średni wynik lub EWD) i porównywać z wynikami innych uczniów (szkół). Kolejne stopnie skali przyjęto nazywać: najniższy, bardzo niski, niski, niżej średni, średni, wyżej średni, wysoki, bardzo wysoki, najwyższy.  Np. wynik szkoły w staninie 8. (bardzo wysokim) oznacza, że 4% szkół uzyskało wynik wyższy, 7% - porównywalny, a 89% - wynik niższy iż ta szkoła.

A TO NA DOLE TO INF Z INTERNETU POCZYTAJCIE SOBIE, MOŻE LEPIEJ ZROZUMIECIE TO CAŁE EWD

EWD - Edukacyjna Wartość Dodana

   

Edukacyjna wartość dodana, czyli jak wykorzystywać wyniki egzaminów zewnętrznych do oceny efektywności nauczania Wprowadzony w 2002 roku system egzaminów zewnętrznych dostarcza obiektywnych danych o osiągnięciach szkolnych. Dane te mogą być wykorzystywane do oceny efektywności nauczania. Jednak by oceny efektywności nauczania formułowane na podstawie wyników egzaminów były adekwatne, należy uwzględnić fakt, że osiągnięcia szkolne ucznia nie zależą tylko od jakości pracy szkoły. Wynik egzaminu jest uwarunkowany trzema grupami czynników: indywidualnych, takich jak zdolności i uprzednie osiągnięcia szkolne, społecznych, takich jak kapitał kulturowy i społeczny rodziny czy wpływ grupy rówieśniczej, szkolnych, takich jak kwalifikacje i zaangażowanie nauczycieli, metody nauczania czy warunki nauczania. Jeżeli chcemy przeciętny wynik egzaminu dla danej szkoły interpretować jako miarę efektywności nauczania, musimy wytrącić z wyniku wpływ tych czynników, których szkoła nie może skutecznie kształtować. Powyższy wykres pozwala prześledzić, na jaki błąd narażamy się porównując szkoły ze względu na nieprzetworzony wynik egzaminu zewnętrznego. W hipotetycznym porównaniu na powyższym wykresie przewaga szkoły A nad szkołą B wynika z bardziej korzystnego układu czynników indywidualnych i środowiskowych. Jeżeli z wyniku "wyjmiemy" to, co zależy od zdolności i społecznego środowiska, ocena musi ulec zmianie - to szkoła B lepiej uczy w zakresie sprawdzanym przez egzamin. Metodą, która pozwala tak przetworzyć wyniki egzaminów, by wyeliminować, a w każdym razie znacząco ograniczyć wpływ czynników indywidualnych i społecznych, jest edukacyjna wartość dodana. Pojęcie edukacyjnej wartości dodanej Metoda edukacyjnej wartości dodanej (EWD) pozwala w znacznym stopniu "oczyszczać" wynik egzaminacyjny z wpływu czynników indywidualnych i środowiskowych, na które szkoła nie ma skutecznego wpływu. Pojęcie EWD wywodzi się z ekonomii, gdzie - w pewnym uproszczeniu - wartość dodana to tyle co, przyrost wartości dóbr w wyniku danego procesu produkcyjnego. Analogicznie edukacyjną wartość dodaną można zdefiniować jako przyrost wiedzy uczniów w wyniku danego procesu edukacyjnego. Prawdopodobnie po raz pierwszy pojęcie edukacyjnej wartości dodanej pojawiło się w połowie lat 70. jako krytyczna kontynuacja idei rozliczalności szkół (school accountability). Z perspektywy czasu niektórzy badacze uważają pojęcie edukacyjnej wartości dodanej za najważniejsze narzędzie analityczne, jakie w naukach pedagogicznych pojawiło się w ostatnich 20 latach (Schagen, Hutchison 2003). Ogólna idea edukacyjnej wartości dodanej była konkretyzowana na wiele sposobów. Wydaje się, że można wyróżnić dwa podstawowe rozumienia. Proste rozumienie wartości dodanej odnosi się do idei postępu uczniów w nauce, czyli uwzględniania w szacunkach efektywności szkoły początkowego stanu osiągnięć szkolnych uczniów. Rozbudowane rozumienie nie zadawala się kontrolą stanu początkowego osiągnięć i sięga do koncepcji wykorzystania zasobów, którymi dysponuje szkoła. Zacznijmy od prostego rozumienia edukacyjnej wartości dodanej (Dolata 2005). Można wyróżnić dwa typy prostych wskaźników wartości dodanej. Pierwszy typ to wskaźniki bezwzględne. Wymagają one, by pomiar osiągnięć na różnych etapach kształcenia był wykonywany za pomocą tych samych skal pomiarowych. Jeżeli na przykład dysponowalibyśmy skalą do pomiaru rozumienia czytanych tekstów, która umożliwiałaby pomiar w grupie uczniów od I do X klasy, to w dowolnym momencie tego przedziału moglibyśmy szacować wartość dodaną w tam zakresie. Wynikami takich pomiarów w Polsce nie dysponujemy. Drugi typ to wskaźniki względne. Jeżeli pomiary osiągnięć szkolnych nie są dokonywane na ujednoliconych skalach, możemy jedynie przyjąć, że wynik na egzaminie na niższym szczeblu jest ogólną miarą potencjału edukacyjnego. W następnym kroku używamy tej miary jako prognostyka wyniku na egzaminie kolejnego szczebla. Prognoza ta ma charakter statystyczny i polega - na przykład - na oszacowaniu, jaki przeciętnie wynik na egzaminie gimnazjalnym uzyskuje uczeń, który trzy lata wcześniej uzyskał określony wynik na sprawdzianie. Faktycznie uzyskany przez ucznia wynik odnosimy do wartości oczekiwanej i w ten sposób otrzymujemy oszacowanie wartości dodanej na danym szczeblu kształcenia. Średnia tak obliczonych wskaźników dla danej szkoły jest wskaźnikiem efektywności nauczania w zakresie sprawdzanym przez egzamin. Względny charakter wskaźnika sprawia, że poprawa jakości nauczania jest grą o sumie zerowej: moja szkoła może uzyskać wyższy wynik mierzony wartością dodaną tylko o tyle, o ile inne szkoły/szkoła uzyskają niższe wyniki. Teoretycznie może się zdarzyć, że szkoła podejmuje skuteczne działania naprawcze, ale wynik w kolejnej edycji egzaminu jest niższy, bo inne szkoły postarały się bardziej. Choć w prostych wskaźnikach EWD explicite uwzględnia się tylko uprzednie osiągnięcia szkolne, to implicite model uwzględnia też zdolności i czynniki środowiskowe. Dzieje się tak, ponieważ uprzednie osiągnięcia szkolne są przecież uwarunkowane tymi samymi czynnikami, co wynik końcowy. Uwzględnienie więc uprzednich osiągnięć oznacza pośrednią kontrolę pozostałych czynników indywidualnych i czynników środowiskowych. Nie jest to jednak kontrola w pełni efektywna, ponieważ czynniki te w dalszym ciągu działają, stanowiąc wyznaczniki postępu. Przejdźmy do rozbudowanego rozumienia edukacyjnej wartości dodanej. W tym wypadku nie zadawalamy się tylko informacją o poziomie osiągnięć poszczególnych uczniów na progu szkoły, ale rozszerzamy horyzont analizy wprowadzając pojęcie zasobów szkoły. Rozbudowane rozumienie edukacyjnej wartości dodanej odwołuje się do tradycji badawczej znanej pod nazwą education production functions a łączonej z nazwiskiem E. Hanusheka (1986). Schemat rozumowania przedstawia poniższy rysunek. Rysunek 1. Rozbudowane rozumienie edukacyjnej wartości dodanej Najważniejszą klasyfikacją zasobów jest podział na zasoby dane i wypracowane. Te pierwsze rzutują na końcowy poziom osiągnięć szkolnych, ale znajdują się poza kontrolą szkoły (środki finansowe, infrastruktura) lub nie chcemy, by szkoła je kontrolowała (kontrola zasobów indywidualnych uczniów przez ich selekcję na wejściu). Lista składników zasobów danych może wyglądać następująco: Zasoby indywidualne uczniów: dotychczasowe osiągnięcia szkolne, kapitał kulturowy, ekonomiczny i społeczny rodziny ucznia. Zasoby grupowe: osiągnięcia szkolne rówieśników, ich kapitał kulturowy, ekonomiczny i społeczny, cechy kultury szkoły determinowane jej składem społecznym. Zasoby instytucjonalne: nakłady finansowe, infrastruktura. Zasoby wypracowane to całość praktyk edukacyjnych - wychowawczych i dydaktycznych - składających się na kulturę pedagogiczną szkoły. Oceniając efektywność szkoły należy wytrącić wpływ zasobów danych tak, by końcowy poziom osiągnięć szkolnych mógł być tylko przypisany zasobom wypracowanym. Innymi słowy wskaźnik efektywności nauczania w danej szkole (lub dla danego nauczyciela) powinien być tak skonstruowany, by jego wartość dała się interpretować jako osiągnięcia szkolne w sytuacji całkowitej równości po stronie zasobów danych szkoły. W polskich realiach jesteśmy w stanie szacować EWD za pomocą prostych modeli uwzględniających przede wszystkim uprzednie osiągnięcia ucznia. Tworzenie rozbudowanych modeli szacowania EWD jest - przynajmniej na razie - niemożliwe z powodu braku potrzebnych, wysokiej jakości danych.

---