MASAŻ LECZNICZY jest formą fizycznego oddziaływania na organizm ludzki za pomocą bodźców mechanicznych, głównie pod postacią ucisku na
tkanki, którego celem jest wywołanie odczynu miejscowego i ogólnego;
przemiana energii mechanicznej masażu na energię elektryczną w postaci impulsu elektrycznego /zmiana tzw. potencjału spoczynkowego na potencjał czynnościowy/
- jedna z metod działania fizykalnego w leczeniu = usuwania zewnętrznych i wewnętrznych objawów chorobowych,
- celem jest oddziaływanie terapeutyczne na tkanki miejscowo i na cały ustrój.
RODZAJE MASAŻU LECZNICZEGO:
1. masaż klasyczny,
2. „ segmentamy,
3. „ limfatyczny,
4. „ akupresorowy,
5. „ sportowy (odnowa biologiczna - zespół działań wspomagających proces aktywacji wypoczynku),
6. masaż kosmetyczny,
7. „ erotyczny,
8. „ reflaksacyjny.
9. Czas trwania zależy od:
- schorzenia podstawowego,
- schorzeń współistniejących,
- wielkości masowanej powierzchni,
- kolejności wykonywanego w serii masażu,
- czy dotyczy jednej części ciała, czy całego (45 - 60min.).
10. Każdy chwyt lub technikę masażu należy powtórzyć min. x 2.
11 .Nie należy przerywać rozpoczętego masażu.
12.Dokumentacja prowadzona przez masażystę winna oceniać postępy i skuteczność masażu —> RWD.
STOSOWANE SĄ TZW. ŚRODKI POŚLIZGOWE = WSPOMAGAJCE
- zmniejszające tarcie i zapobiegające otarciom,
- rodzaj zależy od skóry , zabiegów towarzyszących, a także upodobań masażysty,
Środki te są nakładane na dłoń masażysty.
Najczęściej stosowane są:
- oliwka, wazelina, lanolina, talk kosmetyczny, mydło.
Stosuje się również tzw. środki wspierające zabiegi:
- rozgrzewające: Capsiderm, Capsiplex, Ben -Gay, itp.
- słabo rozgrzewające: Arcalen, Algesal, Butapirazol, Metindol, Voltaren, p/bólowe, p/zapalne, itp.
- odżywcze: Bepanten, Dermosavit, Dermosan,
- olejki eteryczne: żywica benzoesowa, rozmaryn, palisander, itp.
MECHANIZM DZIAŁANIA MASAŻU LECZNICZEGO
1. Działanie miejscowe
- zwiększa przepływ krwi i cbłonki,
- wytwarzane jest ciepło,
- naczynia i mięśnie ulegają rozluźnianiu,
- następuje przyspieszone usuwanie produktów przemiany materii.
2. Działanie odległe:
- przyspieszone krążenie krwi i chłonki (tzw. teoria mechaniczna) (PG)
- uwalnianie hormonów tkankowych: histamina, aminy, prostaglandyny, (tzw. teoria hormonalna),
- pobudzanie wywołane zamianą energii mechanicznej na elektryczną z odruchowym pobudzaniem poprzez drogi nerwowe OUN.
Typy stosowanych działań w masażu leczniczym: TECHNIKI
1. GŁASKANIE,
2. ROZCIERANIE,
3. UGNIATANIE
4. WYRABIANIE (jako szczególny rodzaj ugniatania)
5. OKLEPYWANIE
6. MASAŻ WIBRACYJNY
7. WAŁKOWANIE
8. ROZSTRZĄSANIE
9. WYCISKANIE..
METODY MASAŻU LECZNICZEGO:
1. ręcznie,
2. za pomocą aparatów i urządzeń mechanicznych,
3. łącząca obie strony ww. metody.
FORMY MASAŻU LECZNICZEGO: /wskazania/
1. masaż leczniczy krótkobodźcowy, trwający ok. 10-20 min. odczyn miejscowy, mogący wpływać wtórnie na funkcjonowanie wielu układów i narządów (zazwyczaj codziennie),
2. masaż leczniczy średniobodźcowy, trwający ok.20-30 min., wyzwalający podczas zabiegu odczyn miejscowy i w części reakcje ogólne (zazwyczaj codzienne lub co 2 -gi dzień),
3. masaż długobodźcowy trwający ok. 30-45min. podczas , którego pojawiają się reakcje ogólne (zazwyczaj co 2 - gi dzień).
ORGANIZACJA PRACY/HIGIENA MASAŻU
1. Kwalifikacje zawodowe (podstawy teoretyczne + biegłość manualna).
2. Cechy psychofizyczne: cierpliwość, wyrozumiałość, troskliwość, indywidualizacja postępowania.
Pełna sprawność fizyczna i odporność psychiczna z posiadanymi zdolnościami do szybkiej analizy pojawiających się reakcji miejscowych i ogólnych.
WARUNKI HIGENICZNO - SANITARNE
Gabinet winien spełniać wymogi określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 21.09.1992r. (Dz.U. 74, póz. 266). Wyróżniamy: - gabinet masażu suchego (nie wymaga stosowania specjalnych urządzeń),
- gabinet masażu w środowisku wodnym (wirowy, podwodny, natryskowy itp.),
- gabinet masażu z zastosowaniem urządzeń (wibracyjny, pneumatyczny, itp.)
Ø Normatywna powierzchnia pojedynczego stanowiska zabiegowego winna wnosi 6 m oraz jednostanowiskowego pomieszczenia do masażu ok. 12-16 m2
Ø Winien być wykonywany na stole do masażu, sztywnym równym o wymiarach: 80 cm x 200 cm
Ø Umywalka z zimną i ciepłą wodą.
Ø Dostateczne oświetlenie naturalne i sztuczne; wg Tomazowa i Oszasta, powierzchnia okien winna wynosić 10% powierzchni podłogi, a najmniejsza wielkość oświetlenia sztucznego na wysokości 80 cm od podłogi winna wynosić nie mniej niż 75 luksów /przy oświetleniu luminescencyjnym - 150 luksów/.
Właściwy mikroklimat winien być zapewniony przez odpowiednią wentylację naturalną i sztuczną, wilgotność i temperaturę powietrza.
HIGIENA I BEZPIECZEŃSTWO PRACY MASAŻYSTY
l. PACJENT:
- umyta, czysta i sucha skóra,
- ,żadnych zmian ropnych, rozstępów, ubytków → przerwania ciągłości skóry, nie zagojonych ran, świeżych blizn, dermatoz, podrażnień,
- stany gorączkowe,
- krwawienia i krwotoki oraz skłonność do nich,
- czynne przetoki,
- żylaki —> rozsiew zakrzepów,
- zmiany nowotworowe (! Czemiak),
- stany podrażnienia i zapalenia narządów wewnętrznych,
- zabieg winien być wykonywany min. 2-3 h po posiłku z ok. 15-30 min.okresem wypoczynku.
2. MASAŻYSTA:
- wysoka kultura osobista,
- skupiony na czynności,
- dłonie osuszone, czyste bez zadrażnień, krótko obcięte paznokcie,
- bez biżuterii i zegarka,
- ubranie wygodne niekrępujące ruchów, buty stabilne (oddzielne przechowywanie stroju osobistego i pracowniczego),
- czyste prześcieradła do okrycia i położenia pacjenta,
- niezwykle ważna koordynacja wykonywanych mchów z oddechem,
- postawa ciała masażysty: stabilne obciążenie stóp (równomierne),
- miednica nieco obniżona (obniżony środek ciężkości ciała), kręgosłup wyciągnięty rozluźniony, biodra wychylone
NIE ZAWIESZAĆ CIAŁA NAD PACJENTEM
PRZECIWWSKAZANIA OGÓLNE DO MASAŻU LECZNICZEGO
- przerwanie ciągłości skóry pacjenta,
- zmiany ropne,
- dermatozy,
- rany,
- nie zagojone blizny,
- stany gorączkowe,
- czynne przetoki, zmiany nowotworowe (uwaga czemiak),
- zmiany zakrzepowe - zapalne żył,
- żylaki,
- stany krwotoczne (zwłaszcza pochodzenia naczyniowego),
- kamica nerkowa, kamica pęcherzyka żółciowego,
- zmiany zapalne narządów wewnętrznych,
- krwotoki,
- menstruacja u kobiet.
Dokumentacja masażu:
- jest to postępowanie i metoda lecznicza wykonywana w oparciu skierowanie lekarskie, które zawiera rozpoznanie choroby zasadniczej i schorzeń współistniejących,
Wymagane też jest określenie czy mamy do czynienia z chorobą świeżą czy też z pozostałościami po przebytej chorobie Dawkowanie może być ściśle indywidualizowane.
Wymagane jest określenie podstawowych parametrów zabiegu:.
- czas trwania zabiegu,
- okolica wykonywania zabiegu,
- liczba powtórzeń stosowanych typów masażu.
W środowisku wodnym:
- temperatura,
- ciśnienie,
- odległość strumienia wody.
Przy tzw. specjalnych technik niezwykle ważna jest okolica stosowania.
Wskazania do wykonywania masażu całego ciała:
1. rekonwalescencja,'
2. zabiegi kondycyjne,
3. zapobieganie odleżynom i zaburzeniom krążenia krwi i chłonki,
4. długotrwałe przebywanie w łóżku,
5. zaburzenia psychiczne,
6. nadwaga i otyłość (miernego stopnia).
TECHNIKI STOSOWANE W MASAŻU LECZNICZYM
- głaskanie,
- rozcieranie,
- ugniatanie,
- wyrabianie,
- oklepywanie,
- masaż wibracyjny,
- wałkowanie,
- roztrząsanie,
- wyciskanie .
Ad. GŁASKANIE:
· każdy masaż winien rozpoczynać się i kończyć głaskaniem,
· jest to najczęściej stosowana metoda
· działanie lecznicze polega na : uspokajaniu i obniżaniu napięcia, usunięciu złuszczonego naskórka.
· usunięciu substancji wydzielniczej gruczołów skory, przemieszczeniu krwi żylnej i chłonki, działaniu układu pobudzającemu układ nerwowy, zmniejszaniu bólu,
- jest częścią postępowania diagnostycznego,
- wykonywany od obwodu do serca,
- ok.20-25 ruchów na l minutę (powoli bez ucisku, dłoń masażysty przystosowuje się do kształtu masowanej części ciała )
PODZIAŁ:
· ze względu na siłę : - łagodnie= muskające opuszkami palców,
- średnio mocne całą dłonią, - mocno - kłębami kciuków lub nadgarstkami —> odnowa biologiczna, sportowy
· ze względu na kierunek wykonywania:
- podłużne wzdłuż przebiegu włókien mięśni lub osi ciała,
- poprzecznie,
- okrężne (gruczoły piersiowe, łopatki, itp.)
+0'.
Przeciwwskazania do wykonywania głaskania to:
- IIo choroby Bűrgera
- znacznego stopnia otyłość (↑ 40%)
- przeciwwskazania ogólne do masażu
Ad. ROZCIERANIE:
· wykonywanie ruchów kolisto-posuwistych po masowanej tkance,
· zadania: rozdrobnienie, rozgniecenie, rozdzielenie zrostów i blizn, zwiększenie uelastycznienia wiązadeł i wytworzenie ciepła,
· ok.60-100 ruchów na ł min. Podział
· ze względu na głębokość
- powierzchniowe = delikatne,
- głębokie,
· ze względu na kierunek
- podłużne,
- poprzeczne,
- okrężne
Przeciwwskazania do rozcierania:
- stany zapalne ścięgien, pochewek ścięgnistych,
- choroba Bűrgera,
- stany po zapaleniach (zakrzepowych) żył —> wyciskanie skrzepów, uszkodzenie naczyń,
- skaza naczyniowa, uszkodzenie naczyń,
- świeżo podane blokady lękowe i przeciwwskazania ogólne.
Ad. UGNIATANIE:
· wykonywanie ruchów unoszenia, uciskania i wyciskania tkanki mięśniowej poprzez stosowane chwyty kleszczowe. lub szczypcowe, uciskania od ich przebiegu uciskania od przyczepu dalszego do bliższego
Działanie biologiczne:
- dogłowowe, przesunięcie krwi i chłonki,
- przyspieszenia. usuwania kwaśnych produktów przemiany materii,
- likwidacja przykurczu,
- wzrost siły mięśniowej,
- zwiększenie elastyczności wiązadeł,
Wg Daigre: zwiększa to zakres tzw. regeneracji funkcjonalnej mięśni min. poprzez stymulowanie wymiany tlenowej.
Wg Beard'a: powstające podrażnienia proprioceptywne poprzez drogi nerwowe stymulują odpowiednie okolice OUN tzw. torowanie aferentywne,
- wykonywane są w rytmie ok.40-50 ruchów na l min: poprzecznych podłużnych, pionowych (ucisk), ze skręceniem i mieszanych.
- zabieg kończymy głaskaniem.
Przeciwwskazania do wykonywania ugniatania:
Ruchy podłużne:
- obniżenie napięcia mięśni,
- niedowłady z obniżonym napięciem mięśni —> wydłużają się.
Ruchy poprzeczne:
- wzmożone napięcie mięśni.
Ogólne:
- ostre zespoły bólowe np. rwa kulszowa,
- małe dzieci,
- niedowład spastyczny, /wiotki jw.
- choroba Heinego - Medina.
AD. WYRABIANIE - SZCZEGÓLNY RODZAJ UGNIATANIA jw,
Ad. Oklepywanie
- bardzo silny bodziec mechaniczny przekazywany dłonią masażysty
- wytwarza silny odczyn miejscowy,
- powstanie silnego odczynu ogólnego tłumaczy się pobudzaniem układu nerwowego
- wykonywane ruchy winny być: sprężyste, równomiernie, krótkotrwałe
- częstotliwość - 250 - 300 uderzeń na l min. (szybkie)
- 100-120 uderzeń na l min. (wolne)