INŻYNIERIA KOMUNIKACYJNA

1. Mapy - elementy: osnowa, budynki, granice i ogrodzenia, inżynieryjne uzbrojenie terenu, komunikacja, wody, urządzenia, wysokości terenu, nazwy i opisy.

2. Konstrukcja nawierzchni (warstwy nawierzchni, ich grubość, zadania; materiały stosowane do budowy warstw; podział na sztywne, półsztywne, podatne; koleiny i spękania w zależności od powyższego podziału) Koleina - odkształcenie przekroju poprzecznego pasa jezdni wzdłuż kierunku ruchu pojazdów, tam gdzie najczęściej przejeżdżają koła samochodowe, spowodowane odkształceniem lepko-plastycznym warstw bitumicznych lub obydwoma rodzajami tych odkształceń.

3. Materiały stosowane do budowy nawierzchni (co to jest tłuczeń i pospółka; ile % asfaltu jest w mieszance; warunki zagęszczania mieszanki mineralno bitumicznej; beton cementowy i jego pielęgnacja)

Pospółka - kruszywo naturalne, nieskruszone o średnicy 2- 63 mm; materiał sypki lub kawałkowy niesortowany (np. węgiel, kruszywo budowlane); często wykorzystywana w drogownictwie do wykonania warstw odsączających nasypów, jako podbudowa pod nawierzchnie chodników i ścieżek rowerowych. Tłuczeń - kruszywo łamane zwykle o średnicy 31,5 - 63 mm.

Nawierzchnia - układ warstw:

Warstwa ścieralne
Warstwa wiążąca
podbudowa	Podbudowa zasadnicza
		Podbudowa pomocnicza
Podłoże/podłoże ulepszone

4. Pas drogowy - wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym sa zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem, obsługą ruchu, z potrzebami zarządzania drogą. Droga - budowla wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami, instalacjami stanowiąca całość tech-użytkową, przeznaczona do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowana w pasie drogowym. Ulica - droga na terenie zabudowy lub przeznaczonym do zabudowy zgodnie z przepisami o planowaniu i zagodp. przestrzennym, w której ciągu może być zlokalizowane torowisko tramwajowe. Pas ruchu - każdy z podłużnych pasów jezdni wystarczający do ruchu 1 rzędu pojazdów wielośladowych, oznaczony/nieoznaczony znakami drogowymi. Korona drogi - jezdnie z poboczami, pasami awaryjnego postoju, pasami przeznaczonymi do ruchu pieszych, zatokami autobusowymi/postojowymi, a przy drogach 2-jezdniowych też z pasem dzielącym jezdnie. Wykop - roboty ziemne związane z wydobywaniem gruntu. Przestrzenie położone poniżej naturalnej powierzchni terenu powstałe w wyniku wydobycia gruntu. Nasyp - roboty ziemne związane z nanoszeniem i układaniem gruntu ponad naturalną powierzchnię terenu. Budowle ziemne powstałe w wyniku nanoszenia i układania gruntu. Rów -urządzenie do powierzchniowego odprowadzania wody deszczowej (rodzaje ?) Obiekt drogowy inżynierski.

5. Cechy nawierzchni: szorstkość, nośność, odblaskowość, jasność, równość w kierunku podłużnym i poprzecznym, KR.

6. Recykling (recyklowanie powierzchniowe - na gorąco) - wymieszanie nowej mieszanki minaralno-bitumicznej z materiałami istniejącej nawierzchni; ogrzanie i spulchnienie górnej warstwy nawierzchni, , mieszanie materiału odzyskanego ze starej nawierzchni z nową mieszanką, rozłożenie i zagęszczenie za pomocą deski wibracyjnej i wałowania. Recykling: maksymalizacja wykorzystania tych samych materiałów w kolejnych dobrach materialnych i użytkowych, z uwzględnieniem minimalizacji nakładów na ich przetworzenie, przez co chronione są nie tylko te surowce naturalne, które służą do ich wytworzenia, ale również te, które służą do ich późniejszego przetworzenia. Np. korekta składu istniejącej mieszanki min.-asfaltowej Zwiększenie wytrzymałości nawierzchni bez zwiększania jej grubości.

7. Klasa - przyporządkowanie drodze odpowiednich parametrów tech. wynikających z jej cech funkcjonalnych. Rodzaje: A, S, GP, G, L, D. Kategorie - drogi krajowe (A, S, GP, G), woj. (G, Z, GP), powiatowe (G, Z, L), gminne (L, D, Z).

8. Skrajnia - wolna przestrzeń nad drogą/chodnikiem. Wysokość: 4,7 m (A,S,GP), 4,6m (G,Z), 4,5m (L,D), 2,5m (nad chodnikiem).

9. Szerokość ulicy w liniach rozgraniczających wynosi min 10 m

10. Numeracja dróg - po zaliczeniu do kategorii dróg publ. nadawane są przez GDDKiA (krajowe i woj.), przez zarządy województw (powiatowe i gminne). Numery mają char. niepowtarzalny na obszarze kraju, niezmienny [przez zarządcę drogi]. Dostępność - uporządkowanie sieci drogowej przez specjalizacje dróg. łączy się z koniecznością wprowadzenia określonych ograniczeń w korzystaniu z niektórych dróg, czyli kontroli dostępności (całkowita/częściowa). Całkowita kontrola d. - wjazd na drogę z dróg przecinających ją oraz z przyległego terenu jest dopuszczony tylko na bezkolizyjnych skrzyżowaniach z odpowiednio wyselekcjonowanymi drogami publ. Częściowa kontrola - obok włączeń na skrzyżowaniach bezkolizyjnych mogą też być (w ograniczonej liczbie) wyłączenia ze skrzyżowań 1-poziomowych/1-poziomowe przecięcia z innymi drogami. Pikietaż -

11. Budowa drogi - wykonywanie połączenia drogowego między określonymi miejscami/miejscowościami oraz jego odbudowa i rozbudowa. Przebudowa - wykonywanie robót, w wyniku których następuje podwyższenie parametrów technicznych i eksploatacyjnych istniejącej drogi, niewymagających zmian granic pasa drogowego. Remont - wykonywanie robót przywracających pierwotny stan drogi, przy użyciu wyrobów budowlanych innych niż użyte pierwotnie. Utrzymanie- wykonywanie robót konserwacyjnych, porządkowych i innych zmierzających do zwiększenia bezpieczeństwa i wygody ruchu, w tym odśnieżanie i zwalczanie śliskości zimowej. Ochrona - działania mające na celu niedopuszczenie do przedwczesnego zniszczenia drogi, obniżenia jej klasy, ograniczenia funkcji, niewłaściwego użytkowania, podnoszenia warunków bezpieczeństwa ruchu.

12. Prędkość (podstawowy parametr drogi)

• Zależy od: właściwości silnika, cech geometrycznych drogi, stanu nawierzchni, natężenia i struktury ruchu, zachowania się innych użytkowników, warunków atmosferycznych.

• Wpływ na bezpieczeństwo ruchu: (ze wzrostem prędkości wzrasta stopień ciężkości wypadku, zagrożenie uczestników, zmniejszają się możliwości uniknięcia kolizji) wydłuża się droga hamowania, pogarszają się warunki równowagi pojazdów na krzywiznach drogowych wskutek działania sił odśrodkowych, zmniejszenie się przyczepności opon; większa jest energia kinetyczna przy zderzeniu. Zderzenie z prędkością 80km/h - prawdopod. Śmierci jest 20 razy większe niż dla jazdy 30km/h

13. Wpływ geometrii drogi na bezpieczeństwo ruchu (czynniki drogowe): funkcja drogi (dostępność, segregacja ruchu); geometria drogi (przekrój poprzeczny, plan sytuacyjny, profil podłużny); skrzyżowania, węzły, przejazdy kolejowe; otoczenie drogi (reklamy); rodzaj i cechy powierzchniowe nawierzchni; oświetlenie; organizacja ruchu (oznakowanie pionowe i poziome, sterowanie ruchem, parkowanie, oznakowanie robót). Bezpieczna droga: zapewnia wymagania związane z widocznością (na skrzyżowaniach, na zatrzymanie i wyprzedzanie), parametrami łuków poziomych i pionowych, długości prostych; ma nawierzchnię o wymaganej szorstkości, bez kolein, zabrudzeń lokalnych; ma zgodne z przepisami, jednoznaczne i czytelne znaki widoczne 24 h/dobę; ma zapewnioną segregację z ruchem pieszym i rowerowym; ma 2-poziomowe przejazdy kolejowe i optymalne formy skrzyżowań.węzłów.

14. Zieleń przydrożna( jakie drzewa można wyciąć bez opłat; jakie bez pozwolenia) -

Funkcje: tech.-ruch. (wpływ na dobór prędkości, eksponowanie węzłów drogowych, ochrona przed olśnieniem, wiatrem, śniegiem, przed wtargnięciem zwierząt na drogę), tech-bud. (zabezpieczenie przed erozją, osuwiskami, spadkiem kamieni, napływem wód), ekol.-ochr. (ochrona przed hałasem, kurzem, spalinami, zanieczyszczeniami, poprawa warunków klimatycznych), est.-krajobr. (wzbogacenie krajobrazu, izolacja optyczna, harmonizacja budowli z otoczeniem).

Utrzymanie zieleni obejmuje:

-wycinanie pojedynczych drzew przdroznych

-scinanie krzewow

-sadzenie krzewow i drzew

-obcinanie gałęzi i konarów

-koszenie trawy na poboczach,skarpach, rowach

-niszczenie chwastów w pasie drogowym

-obsiewanie trawa poboczy, skarp

Błedy w sadzeniu powoduja: wypadki samochodowe, pogorszenie widoczności znaków, padające liscie i galezie, optyczne zwężenie jezdni, utrudnienia przy poszerzaniu dróg, utrudnione wysychanie nawierzchni

15. Roślinne pasy ochronne:

• Pasy ochrony przeciwpożarowej (na odcinkach zagrożonych pożarem; drzewa ulistnione o trudnopalnej masie drzewnej; na odcinkach leśnych = topola; w zabudowie zwartej = topola, wierzba, olsza, lipa, klon)

• Pasy ochrony przeciwwietrznej (przed pyłem, sadzą; zmniejszają prędkość wiatru; aleja topolowa = zmniejszenie o 27%, dębowa o 34%)

• Pasy ochrony akustycznej (tłumi hałas a nie powoduje odbijania czy koncentrowania go; pasy z różnych drzew, krzaków, o różnych kształtach, wieku i tempie wzrostu; gdy ich szerokość to 50-100 m to hałas obniży się o 5-10 dB; dobrze jest to łączyć z nasypem ziemnym);

• Pasy ochrony przeciwśnieżnej (zastępują sztuczne osłony np. płoty drewniane, czy siatki plastikowe; lepsze żywopłoty mieszane)

• Pasy ochrony przeciwwodnej (ma zastosowanie na skarpach korpusu drogowego narażonego na wody stojące/płynące; roślinność zwiększa z czasem swoją wytrzymałość w przeciwstawieniu do umocnień sztucznych, które ulegną degradacji; gł. trawy i krzewy dobrze ukorzenione);

• Pasy ochrony przeciwolśnieniowej (na pasach rozdziału dróg; to przegroda optyczna miedzy przeciwnymi kierunkami ruchu; ogranicza rozbryzgiwanie solanki; zadrzewienie musi być zwarte w dolnej części - dąb, buk, grab, tarnina)

• Pasy ochrony zewnętrznej lasu (to odtworzenie otuliny leśnej zniszczonej podczas robót drogowych; zmniejsza ubytek wilgoci z lasu, odtwarza poprzednie warunki wegetacji roślin; gł. z drzew i krzewów często nasadzonych)

• Pasy ochrony optycznej (osłania obszary nieestetyczne, takie, których widok może zakłócić ruch drogowy).

16. Utrzymanie dróg zimą: Materiały:

• środki chemiczne: Chlorek sodu NaCl: najtańszy środek, łatwy w rozsypywaniu, nie jest toksyczny, skutkuje to temp. -6˚C, dodaje się chlorek wapnia (żeby nie zbrylał się), sucha sól (efekt po ok. 2 h), sól zwilżona nasyconą solanką (efekt natychmiastowy). Chlorek wapnia CaCl₂: 3x droższy od NaCl; dodatek do soli; skutkuje do temp. -15˚C; należy przechowywać w szczelnych opakowaniach, utrudnienia w rozsypywaniu; chlorek magnezu MgCl₂: stosowany tam, gdzie jest uzyskiwany; skutkuje do temp. -15˚C, toksyczny. ZALETY: szybkie topnienie lodu/śniegu, nawierzchnia podobna to tej w lecie po deszczu, droga hamowania jest 2-4 razy krótsza przy nawierzchni posypanej solą niż kruszywem; na 1 km 2-pasmowej autostrady wystarczy 200 kg środków chem. lub 700-1000 kg kruszywa. WADY: nie usuwają grubych warstw lodu/śniegu (mechanicznie); nie wolno stosować chlorków na mostach, wiaduktach, dojazdach do nich na odcinku 300 m; na nawierzchniach o spękaniach/ nieszczelna nawierzchnia jest ich wsiąkanie w nią; niszczą nawierzchnie wszystkie.

• Kruszywo: (piasek, żużel) nie może być zbyt łamliwe; bez zanieczyszczeń ilastych i gliniastych; lepsze drobniejsze bo wtedy mamy równomierne pokrytą nawierzchnię; kruszywo grube niszczy pojazdy; działanie jego jest krótkotrwałe, dodatkowe wydatki wiązane z jego usuwaniem po zimie; zapychanie ścieków i kanałów; osadza się na poboczach = zawyżenie poboczy.

• Zapory śniegowe - urządzenia ustawiane w pobliżu drogi dla ochrony przed zaśnieżeniem. Powodują osadzenie części śniegu przenoszonego wiatrem w miejsca, gdzie nie będzie stanowić przeszkody dla ruchu drogowego. Najkorzystniej ustawiać je w odległościach od drogi równych 8-15 krotnej ich wysokości (inaczej: osadzanie się śniegu na korpusie drogi).

17. Zadania zarządcy drogi:

-opracowywanie projektów planów rozwoju sieci drogowej

-projektów planów finansowych budowy, utrzymania i ochrony drog oraz obiektów mostowych

-pelnienie funkcji inwestora

-utrzymywanie nawierzchni chodników, obiektów inż., urządzeń zabezpieczenia ruchu i innych urządzeń wiązanych z droga

-realizacja zadan w zakresie inżynierii ruchu

-koordynacja robót w pasie drogowym

-wydawanie zezwolen na zajecie pasa drogowego, na zjazdy z drog

-prowadzenie ewidencji drog o drogowych obiektów mostowych

-przeprowadzanie okresowych kontroli stanu drog i obiektów mostowych

-wykonywanie robot interwencyjnych, robot utrzymaniowych i zabiezpieczajacych

-przeciwdziałanie niszczeniu drog przez ich użytkowników

-przeciwdzialanie niekorzystnym przeobrażeniom środowiska mogącym powstać lub powstającym w następstwie budowy lub utrzymaniu drog

-sadzenie, utrzymywanie oraz usuwanie drzew i krzewow oraz pielegnacja zieleni w ppasie drogowym

-prowadzenie gospodarki gruntami gruntami innymi nieruchomościami pozostającymi w zarządzie

18. Skrzyżowanie - przecięcie/połączenie dróg na 1 poziomie, zapewniające pełną/częściową możliwość wyboru kierunku jazdy. S. zwykłe - o 3, 4 wlotach, które nie zwiera na żadnym wlocie wyspy dzielącej kierunki ruchu lub środkowego pasa dzielącego, a łączna szerokość wlotu i wylotu jest taka sama jak odcinka drogi dochodzącej do skrzyżowania. Rodzaje: zwykłe, skanalizowane; (ze względu na liczbę wlotów:) 3-wlotowe, 4-wlotowe, wielowlotowe; (ze względu na poszerzenie wlotów:) bez/z poszerzonych wlotów; (ze względu na sterowanie ruchem:) z / bez sygnalizacji świetlnej; s. o przesuniętych wlotach, s. z wyspą centralną, s. z pasem dzielącym; typu „cygaro”; typu „T”; rondo.

19. Uspokojenie ruchu - metody:

• Znaki i urządzenia ostrzegawcze (rola informacyjna dla kierowców przed reduktorami prędkości; info o char. drogi, o ogran. Prędkości, też: roślinność, oświetlenie, zmiany kolorystyki pasów malowanych, termoplastyczne poprzeczne dźwiękowe paski przejazdowe)

• Bramy wjazdowe (mają uzmysławiać zmianę środowiska ruchowego; o konstrukcji połączonej też z roślinnością i iluminacją)

• Obszary podniesione (wyprofilowane jak przejazdy trapezoidalne; prędkość przejazdu do 50 km/h; na drogach lokalnych, skrzyżowaniach, placach, przejściach dla pieszych)

• Przejazdy spowalniające (w przekroju poprzecznym kołowe, sinusoidalne, trapezoidalne; użyte na odcinkach prostych i skrzyżowaniach, w miejscach newralgicznych; przejazd do 50 km/h; bardzo duży dyskomfort przy prędkości większej);

• Zwężenia (w kierunku od krawędzi jezdni i od środka jezdni; prędkość do 50 km/h; zwężenie do 1 pasa ruchu tylko dla prędkości do 40 km/h; łączone z zielenią);

• Skosy nawierzchni (prędkość do 60 km/h; w połączeniu z roślinnością, płytami, kostką; jest wrażenie zamknięcia drogi)

• Wysepki i pasy dzielące (centralne i boczne; pasy rozdziału; łączone z kostką, płytami, drzewami, żywopłotami; oddzielają ruch 2-kierunkowy, zapobiegają wyprzedzaniu; umożliwienie pieszym przekraczanie jezdni w 2 etapach)

• Kombinacje poszczególnych elementów.

• Ronda kompaktowe (obniżenie liczby wypadków na skrzyżowaniu; zmuszają do obniżenia prędkości; równomierne rozłożenie czasu oczekiwania na wjazd na skrzyżowanie; łagodny przepływ ruchu; na skrzyżowaniach o więcej niż 4 wlotach; zabudowa jego centralna : zieleń).

• Progi zwalniające - urządzenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, stosowane w przypadku konieczności fizycznego ograniczenia prędkości pojazdów samochodowych w określonym miejscu na drodze /odcinku drogi. Można stosować: tylko w miejscach na których jest konieczne ograniczenie prędkości a inne metody nie mogą być zastosowane/ ich skuteczność byłaby niezadowalająca; tylko na obszarach zabudowanych, drogach dojazdowych, lokalnych. Nie stosować: na publicznych drogach poza obszarem zabudowanym; na drogach S, GP, G, Z; bez odpowiedniego oznakowania; przed skrzyżowaniem; na łukach; gdy zagrożą bezpieczeństwu ruchu; jeśli może uszkodzić auto, zagrozić ruch; na ulicach z ruchem autobusowym komunikacji publicznej; na mostach, w tunelach, w odległości mniejszej niż 25 m od nich; nad konstrukcjami inżynierskimi.

20. Małe rondo - średnica zew. krawędzi jezdni 26-40m (ew. 22-45m) z wyższą środkową tworzącą wizualną przeszkodę dla kierowców zbliżających się do ronda. Ze względów funkcjonalnych wyspa może być otoczona przejezdnym pierścieniem o nawierzchni odróżniającej się od jezdni ronda kolorem/fakturą. Mini rondo - skrzyżowanie o ruchu okrężnym, o średnicy zew. krawędzi jezdni 14-22m (ew. 25m) z przejezdną wyspą środkową o średnicy 4-10m. Wyspa środkowa jest przejezdna, a na krawędzi jest wzniesiona do 6 cm ponad jezdnię i nie więcej niż 16 cm w środku wyspy. Wloty i jezdnia są jednopasowe.

21. Manewry pojazdów: na odcinkach międzywęzłowych (przyspieszanie, opóźnianie, hamowanie, wyprzedzanie, omijanie, nawracanie, ścinanie łuków), w obrębie skrzyżowań (zmiana pasa ruchu, włączanie i wyłączanie, krzyżowanie, przeplatanie).

22. Decyzja o warunkach zabudowy (ogólnie, kto wydaje itp.)

23. Pozwolenie na budowę (ogólnie, kto wydaje itp.)

24. Powierzchniowe utrwalenie - metoda łączenia lepiszczy bitumicznych z odpowiednio rozdrobnionymi materiałami kamiennymi (kruszywem); rodzaje: mieszanie składników na jednorodną masę, oddzielne rozkładanie ich na drodze. Może być pojedyncze lub podwójne. Jest to pokrowiec powstały przez skropienie lepiszczem utrwalonej nawierzchni i posypanie jej kruszywem, przeznaczony do przenoszenia obciążeń na warstwy niżej leżące i ochrony przed bezpośrednim działaniem ruchu. Zalety: niski koszt budowy; szybki proces wykonawczy; mechanizacja robót; zmniejszenie możliwości poślizgu na mokrej powierzchni; zwiększenie przyczepności między oponami a nawierzchnią gdy zastosuje się kruszywo wąskofrakcyjne; uniemożliwia przenikanie wody do podbudowy drogowej, przez równomierne rozprowadzenie lepiszcza; spływ wody po nawierzchni (brak kałuż).

25. Geosyntetyki (zalety, zastosowanie)

26. Wysadziny - miejscowe odkształcenia nawierzchni spowodowane tworzeniem się w gruncie podłoża lub w nawierzchni soczewek lodowych, które powodują pęcznienia podłoża i podnoszenie się nawierzchni. Przełomy - trwałe odkształcenia i uszkodzenia nawierzchni w postaci sfalowań/ spękań, powstałe pod pbciążeniem kół pojazdów, wskutek nawodnienia podłoża lub nawierzchni. Rodzaje: lekkie (nieznaczne, miejscowe odkształcenia z ew. wysiękami wody), średnie (miejscowe spękania i odkształcenia, rozluźnienie warstwy jezdnej, wysięki wody, ruch pojazdów jest nieco utrudniony), ciężkie (duże odkształcenia i rozluźnienia całej powierzchni, wydobywa się woda i grunt podłoża, ruch bardo utrudniony/ niemożliwy). Zapobieganie przełomom:

• Omijać tereny nawodnione

• Obniżać zwierciadło wody gruntowej (ale to powoduje obniżenie wody w studniach)

• Stosować warstwy odsączające (piasek, pospółka)

• Budować drogi w nasypie

• Wymieniać grunt (kosztowne)

• Nie prowadzić dróg na gruncie wysadzinowym

• Stosować geosyntetyki

• Stosować warstwę mrozoochronną

• Ograniczać ruch samochodów ciężkich.

Usuwanie przełomów:

• Wykonanie rowków w poboczach

• Posypywanie nawierzchnię suchym piaskiem w miejscach zawilgoconych

• Ograniczenie prędkości (50 - 60 km/h)

• Usuwanie wody

• Wyrównanie nawierzchni

• Wykonanie nawierzchni (prowizorycznej, nowej na już istniejącej lub zerwanie starej i położenie nowej).

27. Proces inwestycyjny

28. Zadanie

1

nawierzchnia

---