PRAWO KARNE, WYKŁAD 3., 24 X 2008 r.

TEMAT: ZAKRES OBOWIĄZYWANIA USTAWY KARNEJ POD WZGLĘDEM MIEJSCA I OSÓB

Kluczowe określenie: miejsce popełnienia przestępstwa

Teoria wszędobylstwa - wiele miejsc popełnienia przestępstwa

Art. 6. Czas i miejsce popełnienia przestępstwa:

1. w którym sprawca działał,

2. w którym sprawca zaniechał działania, do którego był obowiązany,

3. w którym skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił,

4. w którym według zamiaru sprawcy miał nastąpić.

Po co definicja miejsca popełnienia przestępstwa?

1. Aby określić zakres terytorialny obowiązywania ustawy karnej,

2. aby określić właściwości sądu,

3. aby określić przestępność czynu, gdy miejsce popełnienia przestępstwa wchodzi w skład znamion.

ZASADY ( aby zawęzić definicję miejsca popełnienia przestępstwa)

Zasada terytorialności ( art.5.) - ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium RP /obojętne, czy obywatel polski, cudzoziemiec, bezpaństwowiec/, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której RP jest stroną, stanowi inaczej.

Terytorium RP:

• obszar lądowy oddzielony granicami od innych państw wraz z wodami wewnętrznymi,

• morze terytorialne - obszar wód morskich o szerokości 12 mil morskich, liczony od tzw. linii podstawowej (czyli linii najniższego stanu wody wzdłuż wybrzeża) i zewnętrzne granice wód wewnętrznych ( tj. porty i zatoki),

• słup powietrza nad tymi obszarami - do granicy pomiędzy przestrzenią powietrzną a kosmiczną ( 90 km od wysokości najniższych punktów orbit sztucznych satelitów ziemi),

• polski statek wodny lub powietrzny - statki i samoloty zarejestrowane w Polsce, ale też stała platforma umieszczona na szelfie kontynentalnym (choćby nie mieściła się w granicach terytorialnych Polski) art. 115.§ 15.

Nie stosuje się tej zasady wobec żołnierzy obcych państw stacjonujących na terenie Polski ( w umowie akcesyjnej do NATO).

Odpowiedzialność karna za przestępstwa popełnione za granicą

Kiedy mamy do czynienia z przestępstwem popełnionym za granicą?

- gdy żadna z alternatyw art. 6. § 2. nie zachodzi.

Państwa często korzystają z instytucji przekazania przejęcia ścigania - w przypadku popełnienia przestępstwa przez cudzoziemca, wszczyna się postępowanie, ale zebrane dowody i podejrzanego przekazuje się do jego ojczystego kraju i tam prowadzone jest postępowanie ( powód prozaiczny - podejrzany ma lepsze możliwości obrony, postępowanie mniej skomplikowane).

Nie ma żadnej eksterytorialności ambasad - ambasadom zapewnia się nietykalność w sensie jurysdykcyjnym (!)

Eksterytorialność- nietykalność pomieszczeń, misji dyplomatycznych, urzędów konsularnych, jak również obcych okrętów wojennych.

1. ZASADA NARODOWOŚCI PODMIOTOWEJ, tzw. PERSONALNA

Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą i spełniony jest warunek podwójnej przestępności czynu - czyn uważany jest za przestępstwo również w miejscu jego popełnienia przez :

-prawo polskie,

-prawo obowiązujące w miejscu jego popełnienia.

wyjątki:

• miejsce, które nie podlega żadnej władzy państwowej ( np. tratwa na pełnym morzu),

• nie ma zastosowania warunek podwójnej przestępności czynu wobec polskiego funkcjonariusza publicznego, który za granicą dopuścił się czynu zabronionego w związku z wykonywaną przez siebie funkcją - „niezależnie od przepisu obowiązującego w miejscu popełnienia czynu zabronionego”.

Prawo polskie uznaje zasadę wyłączności: osoby, które posiadają kilka obywatelstw, w tym jedno polskie, dla naszego systemu prawnego są obywatelami polskimi.

2. ZASADY PRZEDMIOTOWE

1. Zasada narodowości przedmiotowej nieograniczonej ( ochrona bezwzględna):

• bez względu na obywatelstwo sprawcy,

• bez ograniczenia warunkiem podwójnej karalności.

Ustawę karną polską stosuje się w razie popełnienia (art.112.) :

1. przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu lub zewnętrznemu RP,

2. przestępstwa przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom publicznym,

3. przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym,

4. przestępstwa fałszywych zeznań złożonych wobec urzędu polskiego,

5. przestępstwo pomówienia narodu polskiego,

6. przestępstwa, z którego została osiągnięta korzyść majątkowa na terytorium RP, choćby pośrednio.

2. Zasada narodowości przedmiotowej ograniczona ( względny charakter):

• chroni pewne wartości, ale nie bezwzględnie.

Ustawę karną polską stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za granicą czyn zabroniony skierowany przeciwko:

1. interesom RP,

2. obywatela polskiego,

3. polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,

oraz do cudzoziemca, który popełnił za granicą przestępstwo o charakterze terrorystycznym (art.110. § 1.)

3. ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZASTĘPCZEJ ( art. 110. § 2.)

Ustawę karną polską stosuje się do:

1. cudzoziemca, który popełnił za granicą przestępstwo inne niż te, które objęte są zasadą narodowości przedmiotowej ograniczonej,

2. jeżeli przestępstwo to w ustawie karnej polskiej zagrożone jest karą przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności ( dotyczy tylko ustawy karnej polskiej - nie interesuje nas, jaką karą jest zagrożone w miejscu jego popełnienia),

3. sprawca przebywa na terytorium RP,

4. nie postanowiono go wydać,

5. spełniony jest warunek podwójnej przestępności.

4. ZASADA REPRESJI WSZECHŚWIATOWEJ art. 113. (obejmuje przestępstwa konwencyjne) - chroni się na mocy umów międzynarodowych (np. handel żywym towarem, narkotyki etc.)

Ustawę karną polską stosuje się do:

obywatela polskiego oraz cudzoziemca, którego nie postanowiono wydać, w razie popełnienia przez niego za granicą przestępstwa, do którego ścigania RP zobowiązana jest na mocy umów międzynarodowych, niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu jego popełnienia -- czyli nie ma zastosowania warunek podwójnej karalności.

Na egzamin obowiązuje też art. 114.

---