Konspekt kl 3 imnazjum - Neologizmy artystyczne, Konspekty lekcji, Konspekty, Gimnazjum

KONSPEKT LEKCJI NAUKI O JĘZYKU - NEOLOGIZMY ARTYSTYCZNE

Prowadzący: Kinga Mańka

Klasa 3, Gimnazjum nr 3 im. Józefa Pukowca w Rybniku

Samodzielna jednostka lekcyjna

Temat: Poznajemy język artystów - neologizmy artystyczne.

CELE OGÓLNE:

Definiowanie pojęcia neologizmu.
Rozróżnianie rodzajów neologizmów.
Wprowadzenie terminu neologizm artystyczny.
Rozpoznawanie w utworach neologizmów artystycznych.
Ćwiczenia interpretacyjne.

CELE SZCZEGÓŁOWE:

Uczniowie przypominają definicję neologizmu:

Neologizm to wyraz, zwrot lub znaczenie wyrazu nowo powstałe w jakimś języku często w związku z rozwojem cywilizacyjnym.

Uczniowie rozróżniają rodzaje neologizmów:

słowotwórcze,
frazeologiczne,
stylistyczne,
znaczeniowe
zapożyczenia

Uczniowie na podstawie posiadanych informacji i tych uzyskanych na lekcji formułują definicję neologizmu artystycznego oraz wymieniają autorów, którzy się nimi posługiwali:

Neologizm artystyczny to wyraz stworzony specjalnie na potrzeby autora danego tekstu, często pełni rolę środka stylistycznego.
Autorzy: Miron Białoszewski, Julian Tuwim, Cyprian Kamil Norwid, Bolesław Leśmian

Uczniowie rozpoznają w utworach neologizmy, poprzez analizę budowy nadają im znaczenie np.:

chwytki - chwytanie czegoś
przekwiecić do rdzenia - od przemarznąć do szpiku kości, całkowicie się zespolić, stać się trawą etc.

Formy pracy:

praca jednostkowa
praca w trzech grupach np. pięcioosobowych (w zależności od ilości uczniów obecnych na zajęciach)

Metody pracy:

metoda problemowa: praca w grupie, burza mózgów;
metoda podająca: praca z podręcznikiem;
metoda poszukująca: rozmowa kierowana;
metoda zajęć praktycznych: karty pracy, przekład intersemiotyczny

Środki dydaktyczne:

karty pracy;
podręcznik: Zofia Czarnecka - Rodzik, Gramatyka i stylistyka;
papier i kredki;

OGNIWO WSTĘPNE

Nawiązując do poprzedniej lekcji nauczyciel pyta uczniów o neologizmy (w nawiasie przykładowe odpowiedzi uczniów):

Czym są takie słowa jak: rozkminić, narka, spoko? (slang młodzieżowy, neologizmy stworzone przez młodzież)
Czym są neologizmy? (Nowopowstałe wyrazy)
Jakie znacie rodzaje neologizmów? (Neologizmy słowotwórcze, znaczeniowe, frazeologiczne, zapożyczenia)
Kiedy i dlaczego tworzone są neologizmy? (Potrzeba nazwania nowego zjawiska, przedmiotu)
Jacy twórcy wykorzystywali w swoich utworach stworzone przez siebie neologizmy? (Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Cyprian Kamil Norwid, Miron Białoszewski)

(5 minut)

OGNIWO CENTRALNE

Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy i organizuje ich pracę. Każdy uczeń otrzymuje kartę pracy z tekstami omawianych utworów i zadaniami dla grup. Uczniowie są poproszeni o przekład intersemiotyczny otrzymanych wierszy, przy czym grupa 3 zostaje poproszona o zwrócenie szczególnej uwagi na „kosmaconą w kwiat płytki” pszczołę. Nauczyciel prosi uczniów o przedstawienie swoich prac.

(10 minut)

Po zaprezentowaniu rysunków uczniowie zajmują się udzieleniem odpowiedzi na pytania znajdując się na kartach pracy. Po zakończeniu pracy przedstawiciel grupy prezentuje wyniki pracy.

(25 minut)

OGNIWO KOŃCOWE

Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów i nagradza „+” grupę, która najlepiej wywiązała się z powierzonego jej zadania.

(5 minut)

Załącznik nr 1

Karty pracy przygotowane na podstawie podręcznika Zofii Czarneckiej - Rodzik, Gramatyka i stylistyka, Warszawa 2009 (str. 115 - 117).

GRUPA I

Julian Tuwim

„Trawa”

Trawo, trawo do kolan!
Podnieś mi się do czoła,
Żeby myślom nie było
Ani mnie, ani pola.

Żebym ja się uzielił,
Przekwiecił do rdzenia kości
I już się nie oddzielił
Słowami od twej świeżości.

Abym tobie i sobie
Jednym imieniem mówił:
Albo obojgu - trawa,
Albo obojgu - tuwim

Podaj bezokoliczniki do dwóch pierwszych neologizmów:

.................................................................................................................................................

Podaj znaczenie neologizmów:

.................................................................................................................................................

Dlaczego w ostatnim wersie słowo „tuwim” napisane jest małą literą?

.................................................................................................................................................

GRUPA II

Bolesław Leśmian

„Przyśpiew”

Wkosmacona w kwiat płytki,
Łeb ująwszy w dwie chwytki,
Pszczoła, nim ją porwie lot,
W słońcu myje się, jak kot -
I do naga z odwianych skrzydeł się rozbiera.

[...]

Staw obłokiem żegluje,
Młyn mu kołem ojcuje,
Spoza lasu szumi las,
Spoza czasu szemrze czas,
Droga roztopolona śni się nie do końca...

Utrudą żałobny
Koń, dozgonnie ksobny,
Zaniepatrzył się na wóz,
Przymknął oczy w cieniu brzóz
I krótkim kaszlem dudni, jak kobza, do słońca.
[...]

Podaj znaczenie neologizmów:

imiesłów odwiane ..................................................................................................................

imiesłów roztopolona .............................................................................................................

czasownik zaniepatrzył się .....................................................................................................

Z jakich słów powstały neologizmy utruda i ksobny?

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

Dlaczego poeta użył słowa chwytki zamiast łapki lub odnóża?

.................................................................................................................................................

GRUPA III

Julian Tuwim

„Wanda”

Woda Wanda wiślana
głaź głębica srebliwa
po ciemnurzu pazurem
wodzi jaskro księżawiec
sino płynie dno śpiewa
woda wanda ruślana
czesze włosy świetłodzie
topiel dziewny kniaziewny.

Wypisz z wiersza 10 neologizmów artystycznych:

.................................................................................................................................................

Z jakich słów powstały powyższe neologizmy?

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

Spróbuj zinterpretować wiersz.

.................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

Załącznik nr 1

Wyszukiwarka