Kierunki międzynarodowej polityki handlowej

• Pojęcie

• Formy

• Od GATT do WTO

Międzynarodowa polityka ekonomiczna

• Pojęcie: jednolite w skali grupy krajów, regionu lub w skali globalnej cele, środki i narzędzia tej polityki.

• Międzynarodowa polityka ekonomiczna powstaje w rezultacie interakcji i koordynacji zagranicznej polityki ekonomicznej zainteresowanych krajów.

• Koordynacja ex post przybiera postać konsultacji.

• Koordynacja ex ante dotyczy dopasowywania kierunków zagranicznej polityki ekonomicznej zainteresowanych krajów, jest to właściwa koordynacja.

• Międzynarodowa polityka ekonomiczna jest efektem uzgodnień między krajami prowadzącymi zagraniczną politykę ekonomiczną.

Komponenty międzynarodowej polityki ekonomicznej

Na międzynarodowa politykę ekonomiczną składają się:

• Jej cele i priorytety

• Horyzont czasowy

• Środki i zasoby

• Narzędzia:

• Autonomiczne

• Ponadnarodowe

• Podmioty:

• Państwa

• Międzynarodowe organizacje gospodarcze

• Korporacje transnarodowe

Międzynarodowe porozumienia towarowe

Do najważniejszych porozumień surowcowych zalicza się:

• Międzynarodową Grupę Studiów Miedzi (utworzoną w 1989 r.).

• Międzynarodową Grupę Studiów Cyny (1989 r.).

• Międzynarodową Grupę Studiów Niklu (1886 r.).

• Międzynarodową Grupę Studiów Cynku i Ołowiu (1959 r.).

• Międzynarodowe Porozumienie w Sprawie Drewna Tropikalnego (1994 .

• Międzynarodowa Umowa Kawowa (1994 r.).

• Międzynarodowa Umowa Kakaowa (1993 r.). .

• Międzynarodowe Porozumienie Cukrowe (1992 r.).

• Międzynarodowe Porozumienie w Sprawie Kauczuku Naturalnego (1995

• Konwencję o Handlu Zbożem (1995 r.).

• Konwencję o Pomocy Żywnościowej (1995 r.) - stanowi o pomocy żywnościowej społeczności międzynarodowej na rzecz państw rozwijających się.

Kartel międzynarodowy

Kartel międzynarodowy jest porozumieniem producentów dotyczącym:

• podziału rynku zbytu lub zaopatrzenia

• kształtowania wielkości produkcji oraz poziomu cen w celu uzyskania zysku monopolistycznego oraz równomiernego rozłożenia strat między producentami w okresie spadku popytu.

• Powołanie kartelu zapobiega walce konkurencyjnej między zrzeszonymi w kartelu partnerami.

Działanie kartelu

Istota działania kartelu sprowadza się do dwóch elementów:

• ustalenia najkorzystniejszego poziomu ceny oraz

• zadbania o to, aby łączna podaż danego dobra na rynku światowym nie przekraczała wielkości popytu określonego przez taki poziom ceny.

Wg terminologii polityki handlowej, można powiedzieć, że członkowie kartelu międzynarodowego ustalają kwoty eksportowe. Z punktu widzenia ogólnego interesu taka polityka prowadzi do strat. Nie pozwala bowiem na koncentrację produkcji u wytwórców mogących produkować najtaniej.

OPEC

• OPEC (Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową - Organization of Petroleum Exporting Countries) jest organizacją międzyrządową grupującą kraje, których głównym towarem eksportowym jest ropa naftowa.

• Do OPEC należy 12 krajów (Arabia Saudyjska, Iran, Irak, Kuwejt, Wenezuela, Algieria, Gabon, Indonezja, Katar, Libia, Nigeria, ZEA, (Ekwador wystąpił w 1992 r.).

• Organizacja ta powstała w 1960 r. w Bagdadzie z zamiarem ujednolicenia polityki w dziedzinie produkcji i zbytu ropy naftowej.

• Największy sukces odniosła w l. 70-tych, nadal ma duże znaczenie.

Warunki sukcesu kartelu

• Podstawowym warunkiem jest niska elastyczność cenowa popytu. Tylko wówczas wzrost cen spowoduje jedynie niewielki spadek ogólnego popytu na dane dobro.

• Ten warunek jest spełniony wówczas, gdy dane dobro ma istotne znaczenie dla zaspokojenia potrzeb i nie ma bliskich substytutów.

• Mała elastyczność podaży producentów nie należących do kartelu. W innej sytuacji sprzedaż danego dobra przez członków kartelu po cenie wyższej od wolnorynkowej prowadziłaby automatycznie do pojawienia się na rynku światowym większej podaży z innych krajów

• Struktura wewnętrzna:kartel powinna tworzyć stosunkowo niewielka grupa dostawców o podobnym potencjale produkcyjnym i zbliżonych powodach do ograniczania sprzedaży.

Korzyści z negocjacji

Powody, dla których łatwiej jest obniżać cła w ramach wzajemnego porozumienia niż jednostronnie:

• Po pierwsze, wzajemne porozumienie ułatwia uzyskanie poparcia dla idei handlu w większym stopniu wolnego.

• Po drugie, negocjowane porozumienia handlowe mogą pomóc rządom w unikaniu destrukcyjnych "wojen handlowych".

GATT

• GATT (General Agreement on Tariffs and Trade - Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu) podpisały w Genewie w 1947 r. 23 państwa.

• GATT obejmuje system reguł postępowania w zakresie międzynarodowej polityki handlowej (siedziba administracji znajdowała się w Genewie).

• Zadaniem GATT było działanie na rzecz liberalizacji handlu międzynarodowego. GATT dążył do tego celu:

• przez ustalenie reguł określających zasady postępowania w handlu międzynarodowym oraz

• przez zapewnienie forum do wielostronnych rokowań na temat liberalizacji obrotów handlowych.

Ograniczenia nakładane przez GATT na politykę handlową sygnatariuszy

l. Subsydia eksportowe: sygnatariusze GATT nie mogą stosować subsydiów eksportowych; wyjątek stanowią produkty rolnicze (wyjątek, przy którym początkowo obstawały Stany Zjednoczone, a który obecnie wykorzystuje głównie UE).

2. Kwoty importowe: sygnatariusze GATT nie mogą nakładać jednostronnie kwot na import z wyjątkiem sytuacji, w której import może spowodować "załamanie rynku" (market disruption); jest to pojęcie nie zdefiniowane w sposób ścisły, interpretowane zazwyczaj jako gwałtowny napływ importu grożący likwidacją danego sektora gospodarki krajowej.

3. Cła: wprowadzenie nowego cła lub zwiększenie stawki cła już istniejącego musi być zrównoważone obniżką innych stawek celnych, aby zrekompensować straty poszkodowanym krajom eksportującym.

Zasady handlu międzynarodowego obowiązujące kraje-sygnatariuszy GATT

• Zasada niedyskryminacji,

• tzw. "traktowanie narodowe„ (klauzula narodowa), które oznacza, że produkty importowane do danego kraju nie mogą być wprowadzone na rynek na mniej dogodnych warunkach, niż te same produkty krajowej produkcji

• Zasada wzajemności oznacza zobowiązanie każdego państwa członkowskiego GATT do eliminacji barier celnych lub udzielenia innych koncesji, w przypadku uzyskania takich samych przywilejów od partnera.

• Czwarta zasada GATT mówi o możliwościach interwencji w handlu jedynie za pośrednictwem ceł, natomiast stosowanie innych instrumentów polityki handlowej jest zakazane

Zasada niedyskryminacji

• Zasada niedyskryminacji, oparta na klauzuli największego uprzywilejowania (KNU), oznacza, że wszelkie korzyści handlowe przyznane przez państwo członkowskie GATT innemu państwu muszą zostać automatycznie rozszerzone na wszystkie państwa będące stronami układu.

• Od tej podstawowej zasady GATT odstępuje w wyjątkowych okolicznościach (systemy preferencyjne dla krajów rozwijających się, strefy wolnego handlu, unie celne).

Rundy rokowań GATT

Rundy rokowań GATT (c.d.)

Światowa Organizacja Handlu - funkcje

• Światowa Organizacja Handlu (World Trade Organization - WTO) powstała na podstawie porozumienia ministrów handlu zagranicznego 117 państw, którzy 15 kwietnia 1994 r. podpisali w Marakeshu (Maroko) akt końcowy Rundy Urugwajskiej GATT.

• WTO ma charakter uniwersalny - skupia państwa reprezentujące ponad 95% potencjału handlu światowego.

• Organizacja ta stworzyła jednolite ramy instytucjonalne dla wymiany handlowej między jej członkami, obejmujące:

• system zasad i procedur prowadzenia wymiany handlowej i sprawowania nadzoru nad realizacją uzgodnionych porozumień,

• stosowania środków ochrony oraz

• rozwiązywania ewentualnych sporów.

Światowa Organizacja Handlu - rola

• WTO stanowi forum dalszych negocjacji nt. liberalizacji i regulacji wymiany międzynarodowej.

• WTO zarządza umową ogólną GATT, umową o usługach (GATS), umową o własności intelektualnej (TRIP0, Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights) oraz kodeksami i procedurami regulowania sporów.

• W 2004 r. do WTO należało 147 państw

• Polska jest członkiem WTO od 1995r.

Katarska runda rokowań WTO (Doha)

• Od 2001 r. toczą się rokowania pod egidą WTO w ramach tzw. katarskiej rundy rozpoczętej w Doha (Dauha),

• Mimo, iż osiągnięto znaczący postęp w tych rokowaniach, do końca 2006 r. nie zakończyły się one ostatecznym sukcesem

• Unia Europejska, Stany Zjednoczone, Japonia i Australia zasadniczo ograniczą subwencje dla rolników za obietnicę, że ich towary przemysłowe i usługi będą miały lepszy dostęp do rynków krajów rozwijających się

• Porozumienie ma charakter ramowy. Ustala zasady dalszej liberalizacji handlu, jednak bez podawania terminów wejścia ich w życie i liczb. Temu będą poświęcone dalsze rozmowy w ramach rundy rokowań.

Korzyści z liberalizacji handlu

• Wg OECD obniżenie ceł o połowę spowodowałoby wpompowanie w światową gospodarkę 117 mld USD

• Gdyby cła zostały całkowicie zniesione, gospodarka światowa zyskałaby 173 mld USD rocznie

• Z wyliczeń Banku Światowego wynika, że gdyby kraje bogate obniżyły cła na artykuły rolne o 10 pkt proc., a na przemysłowe o 5 pkt, a kraje rozwijające się odpowiednio o 15 i 10 pkt proc.,

• 144 mln ludzi przestałoby żyć w ubóstwie, a

• do roku 2010 gospodarka światowa zyskałaby 520 mld USD.

Konferencja Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju -UNCTAD

• Na XVII Sesji Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1962 r., podjęto rezolucję o zwołaniu Konferencji Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju (United Nations Conference on Trade and Development - UNCTAD) . Pierwsza sesja UNCTAD odbyła się w 1964 r. w Genewie. Uczestniczyło w niej 120 państw. Siedzibą UNCTAD jest Genewa.

• Obecnie UNCTAD skupia 188 państw.

• Celem UNCTAD jest rozwijanie handlu międzynarodowego z uwzględnieniem możliwości jego wpływu na przyspieszenie rozwoju gospodarczego.

• Podstawowym zadaniem UNCTAD ma być obrona interesów krajów słabo rozwiniętych w handlu międzynarodowym.

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju - OECD

• Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organization for Economic Cooperation and Development) utworzona została na mocy układu podpisanego w Paryżu 14 grudnia 1960 r., który wszedł w życie jesienią 1961 r. Należą do niej 34 kraje najbardziej rozwinięte kraj świata. Siedzibą OECD jest Paryż.

• OECD powstała w miejsce Europejskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej (OEEC), utworzonej w 1948 r. w celu odbudowy Europy ze zniszczeń wojennych w ramach realizacji Planu Marshalla.

• Statutowymi celami OECD są: wspieranie i promowanie polityki zapewniającej stały i zrównoważony wzrost gospodarczy, zwiększenie zatrudnienia i produkcji, poprawa poziomu życia ludności przy jednoczesnym utrzymywaniu stabilizacji finansowej w krajach członkowskich oraz promowanie rozwoju handlu światowego.

• Polska jest członkiem OECD od 22 listopada 1996 r.

6

---