DYDAKTYKA OGÓLNA
13.10.2011 - ćwiczenia
PRZEDSTAWICIELE DYDAKTYKI:
Jan Amos Komieński - (1592-1670) czeski pedagog. W swoim dziele „Dydactita magna” (wielka dydaktyka) 1657, pojmował szeroko termin dydaktyka. Głosił tzw. złotą regułę nauczania, polegała ona na tym aby uczący całą wiedzę jaką posiada podporządkował zmysłom. Uważał że dobrze ułożony podręcznik ma dużą wagę w nauczaniu.
Sensualizm - pogląd filozoficzny głoszący że wielka wiedza pochodzi od wrażeń zmysłowych.
Ważne są 3 zdolności człowieka:
umysł = myślenie
ręka = praca są siłą ludzkich działań
język = mowa
Jan Henryk Pestalozzi ( 1746-1827) - stworzył oryginalny system dydaktyczny na podstawie psychologii dziecka. Za główny cel nauczania przyjął rozwijanie własnej działalności umysłowej dzieci.
Wyróżnia 4 momenty nauczania:
spostrzeganie przedmiotów
kształtowanie wyobrażeń
nazywanie przedmiotów - rozwijanie mowy
Do środków poznawania oczywistości zaliczał:
Liczbę
Kształt umożliwiały liczenie mnożenie itp.
Słowo
Jan Fryderyk Herbart ( 1776 - 1841) - stworzył system pedagogiczny oparty na psychologii i etyce. Uważa dydaktykę jako część pedagogiki i głównym przedmiotem było nauczanie wychowujące.
4 stopnie formalne:
jasność - rozkładanie rzeczy na części
kojarzenie - wiązanie nowej wiedzy z tym co już było
system - uporządkowanie wiedzy
metoda - organizowanie pracy
Stopni muszą występować po sobie!
Jan Władysław Dawid ( 1859 - 1914) - jego najwieksze dzieło to „nauka o rzeczach”. Przedstawia w nim swoje przekonania filozoficzne.
Wyróżniał 5 etapów w procesie nauczania:
przygotowanie apercepcji
przedstawienie materiału konkretnego
porównanie i wielokrotne kojarzenie
uogólnienie (pojęcia, definicja)
zastosowanie
Na miejsce uniwersalnych środków nauczania : liczby, kształtu, słowa wprowadził trzy inne : spostrzeganie, słowo, działanie.
John Dewey ( 1859-1952) - wybitny filozof i pedagog.
Główne hasło: Uczenie się przez działanie. Praktyczne rozwiązanie problemów.
Proces rozwiązywania problemów:
odczucie trudności
wykrycie i określenie
nasuwanie odpowiedniego rozwiązania (hipoteza)
wyprowadzenie wniosków
obserwacje i eksperymenty prowadzące do przyjęcia albo odrzucenia hipotez.
B. Nawroczyński (1882 - 1974) Zgłosił własne stopnie nauczania.
zetknięcie się ucznia z twórczością teoretyczną lub praktyczną.
Sformułowanie podstawowego pytania
poszukiwanie odpowiedzi.---> pytanie pomocnicze, sformułowanie i utrwalenie odpowiedzi, zastosowanie w wielu ćwiczeniach.
20.10.2011 - Ćwiczenia
CELE KSZTAŁCENIA
Cele - przyszły stan rzeczy, coś co powinno nastąpić w wyniku nauczania. Założony skutek, rezultat. Pożądany stan rzeczy ( ma być wartościowy dla wychowanka, a nie dla nauczyciela). Nie zawsze jednak jest tak że cel to przyszły stan bywa tak, że nauczyciel chce podtrzymać to co już osiągnął i to w tym wypadku jest także celem.
Wartość - coś cennego, coś czym kierujemy się w życiu.
Świat wartości jest pełny gdy posiada wartości pozytywne jak i negatywne.
Wartości wysokie - cnoty zdobiące człowieka ( szlachetność, bohaterstwo, litościwość)
Wartości moce - wartości których nie przestrzeganie grozi karą np. więzieniem. (uczciwość, godność, sprawiedliwość, godność)
Wartości moralne - dotyczą m.in. dzieł sztuki. Odnoszą się do wytworów człowieka, muzyki, obrazów, krajobrazów także. (piękno, tragizm, apotyczność)
Wartości poznawcze - dotyczą myśli człowieka i jego wytworów, teorii naukowych. (np. prawda)
Wartości witalne - (zdrowia, życia, pełni sił) - przysługują istotą żywym i wszystkiemu co sprzyja życiu.(życie, zdrowie, sprawność, energia) - wychowanie zdrowotne.
Wartości hedoniczne - wartości uczuć przyjemnych (przyjemność, smakowitość, radość, miłość) wychowanie przez zabawę.
Wartości utylitarne - wartości użytecznościowe (użyteczność, sprawność, ekonomiczność) - wychowanie przez pracę.
Wartości religijne - (świętość, pobożność, wiara, litościwość) - wychowanie religijne.
Cele kształcenia nie powinny mieć charakteru ideologicznego!
Źródła stawiania celów:
wg Suchodolskiego:
koncepcje człowieka
tendencje rozwoju społecznego
Wg K. Sonickiego:
-wynikają z natury człowieka
-wynikają z życia społecznego
Wg Kupysiewicza:
-potrzeby społeczne
-interesy jednostek
-przewidywane zmiany społeczno gospodarcze
Wg Materne:
-filozoficzne
-idologiczne
-tradycje społęczne
-aktualne potrzeby gospodarcze, kulturowe
-indywidualne cechy wychowanków
-źródła naukowe (psychologia, socjologia, historia)
Wg Marksa - ideologia - to fałszywa świadomość.
3.11.11
TAKSONOMIA - schematycznie uporządkowany schemat klasyfikacyjny celu. Cele szczegółowe wynikają z celów ogólnych. Realizując cele szczegółowe osiągamy cel ogólny.
Funkcje celów:
- są punktami odniesienia, według którego wszystko jest oceniane,
- mają znaczenie regulacyjne, polega to na tym, że są gwarancją przeciw nadmiernym rozbudowywanie środków.
- Spełniają funkcję organizacyjną, tzn. mając wyznaczony cel możemy dobierać instytucję, kadrę, środki, metody kształcenia.
- Nadają sens przekazywanej wiedzy.
- Spełniają funkcję koordynującą, są prospektywne tzn. pozwalają przenieść się, kreować przyszłość.
- Zapewniają trwanie wartości.
WG OKONIA
Cele kształcenia:
Cele rzeczowe: cele kształcenia ogólnego.
opanowanie ogólnej wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, technice, sztuce.
Ogólne przygotowanie do działalności praktycznej - udział w przekształcaniu przyrody, życia społecznego, w zajęciach artystycznych, technicznych.
Kształtowanie humanistycznego stosunku do ogólnoludzkich wartości oraz związanych z nimi postaw i przekonań światopoglądowych.
Cele podmiotowe:
ogólny rozwój spraw umysłowych i zdolności poznawczych szczególnie myślenie i uzdolnienia twórcze.
Rozwój potrzeb kulturalnych, motywacji i zainteresowań poznawczych, społęcznych, estetycznych i technicznych.
Wdrożenie do samokształcenia i pracy nad sobą przez całe życie.
Cele kształcenia zawodowego są podobne do celów kształcenia ogólnego tylko bardziej sprecyzowane.
TAKSONOMIA CELÓW TEORETYCZNYCH:
wg B. Niemierko: dwa poziomy celów.
Wiadomości: A-zapamiętywanie wiadomości
B-zrozumienie wiadomości
Umiejętności: C-Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych
D-Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych
A-uczeń przypomina sobie pewne terminy, fakty, prawa i teorie naukowe, nie powinien ich mylić ze sobą ani zniekształcać
B-uczeń przedstawia wiadomości w innej formie niż zostały zapamiętane, porządkuje je streszcza wykorzystuje do prostego wnioskowania.
C-uczeń posługuje się wiadomościami wg podanych wzorów
D-uczeń wykorzystuje wiadomości do rozwiązania nowych nie znanych mu sytuacji.
TAKSONOMIA CELÓW PRAKTYCZNYCH
wg Niemierko
I DZIAŁANIA A- naśladowanie działania
B-odtwarzanie działania
II UMIEJĘTNOŚCI C-sprawności działania w stałych warunkach
D-sprawności działania w zmiennych warunkach.
A-uczeń obserwuje zachowania i postępowanie nauczyciela, stanowią wzorce do jego działań, kształtuje działania i porównuje je.
B-uczeń wykorzystuje działania [praktyczne w całości bez obserwowania wzoru.
C-uczeń wykonuje wyuczone działania praktyczne, jeśli istotne okoliczności tego działania nie ulegają zmianie.
D-uczeń wykonuje działania automatycznie mogą być wykonywane jednoczesnie z innymi czynnościami i prowadzone w warunkach trudnych.
TAKSONOMIA CELÓW BLOOMA -marty ipad.
Do egzaminu:
KONCEPCJA BLOOMA - wszystkie aspekty, sfera poznawcza i emocjonalna.
Metodyki nauczania:
-CELE POZNAWCZE
-CELE KSZTAŁCENIA -do myślenia, wrażliwości estetycznej
-CELE WYCHOWAWCZE - dot. zachowań
Taksonomia celów kształcenia wg Blooma:
Sfera poznawcza:
1.wiedza - znajomość faktów, terminologii, klasyfikacji pojęć ogólnych, teorii, zasad, praw.
2. Zrozumienie - interpretacja, wnioskowanie o całej grupie na podstawie wyników dotyczących tylko części.
3. Zastosowanie - metod, reguł, pojęć ogólnych.
4. Analiza - analiza elementów i stosunków między nimi, umiejętność dokonywania podziałów, ustalenie hierarchii.
5. Synteza - tworzenie całości z danych elementów, wytworzenie własnego dzieła, opracowanie planu działania.
6. Ocena - na podstawie kryteriów zewnętrznych i wewnętrznych.
Sfera emocjonalna:
1. Recepcja - świadomość, chęć odbierania, uwaga skierowana bądź wybiórcza.
2. Reagowanie - akceptacja, chęć działania satysfakcja z działania.
3. Wartościowanie - akceptacja wartości, wybór wartości, zaangażowanie w wartości wybrane.
4. Organizowanie - pojęciowe ujęcie wartości, tworzenie systemu wartości.
5. Charakteryzowanie - wybór własnego systemu wartości, przekształcanie systemów wartości w pogląd na świat.
Sfera wykonawcza:
1.Czynności odruchowe
2.Ruchy podstawowe
3.Umiejętności percepcyjne
4.Umiejętności fizyczne
5.Ruchy wyćwiczone
6.Komunikowanie się bezsłowne
Cele ogólne kształcenia:
Niemierko- kształtują ogólne kierunki pracy
Zalety: bogate zanczeniowo, akcentują ważne wartości, są perswazyjne, są zwięzłe.
Wady: są nieokreślone dokładnie, są deklaratywne-dobrze brzmią, niejasny jest adresat.
Cele szczegółowe kształcenia: (operacyjne)
Niemierko- są opisem wyników, które mają być uzyskane w procesie kształcenia (konkretne i dokładne) tak by umożliwić nauczycielowi rozpoznanie czy cel został osiągnięty.
Zalety: jednoznaczne, łatwo je stwierdzić czy cel został osiągnięty przez ucznia, odnoszą się wprost do ucznia, mobilizują nauczyciela i ucznia.
Wady: może wystąpić schematyzm w pracy nauczyciela, poszatkowanie działań nauczyciela na drobne, są pracochłonne.
CELE OGÓLNE: Student powinien opanować wiedzę na temat celów kształcenia.
CELE SZCZEGÓŁOWE: Student powinien znać różne cele kształcenia, pojęcia, wykorzystać je i zastosować.
-są one formułowane z punktu widzenia uczniów.
-wskazują na konkretne obserwowalne zachowania
-określają warunki w których cele są spełnione.
Elementy:
-opisy norm zachowań
Cechy celów szczegółowych:
odpowiednie do ogólnych
są logiczne, jednoznaczne
wykonalne
obserwowalne
mierzalne
OPERACJONALIZACJA CELÓW KSZTAŁCENIA: - zdj. marta
Cele szczegółowe - czasowniki!
Cel ogólny:
KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA I PISANIA
UCZEŃ POWINIEN POSIĄŚĆ UMIEJĘTNOŚĆ CZYTANIA I PISANIA.
Cele szczegółowe:
uczeń powinien potrafić rozpoznać wszystkie litery alfabetu, powinien umieć odczytać proste krótkie teksty, powinien umieć napisać krótkie zdania.
a) przepisując je
b) pisząc z pamięci
powinien przestrzegać zasad kaligrafii, powinien posługiwać się wyrażeniami wyraz, głoska, sylaba, zdanie, powinien słuchać w skupieniu tekstów, powinien czytać lektury.
KSZTAŁTOWANIE CZUJNOŚCI PRZED ZAGROŻENIAMI:
Uczeń powinien pojąć definicję zagrożenia.
Uczeń powinien znać zasady zachowania podczas zajęć.
Uczeń powinien uczestniczyć w ćwiczeniach straży pożarnej (by poznać istotę zagrożenia_
uczeń musi poznać zasady ruchu drogowego
uczeń musi poznać numery alarmowe.
Program nauczania = program jawny.
Wg Okonia - program treści nauczania, pedagogika bez dziecka.
odpowiednio przez specjalistów uporządkowany zbiór tematów z wybranych dziecin wiedzy i życia, przydatny do nauczania.
Program szkolny:
są to wszystkie dokumenty i polecenia składające się na instrukcję normującą pracę szkół i nauczycieli, ukierunkowana na doprowadzenie ucznia do osiągnięcia założonych celów programowych. ( Kruszewski )
Program ukryty:
poza dydaktyczne, ale ważne wychowawczo aspekty, zwykle mają negatywny wpływ, uczą złych nawyków.
Obejmują działania, których znaczenie jest ukryte.
Obejmują zachowania nieświadome pracowników szkoły, rówieśników.
Obejmują wpływy jakie wywierają organizajca systemu szkolnego i życia codziennego w szkołach.
Rozbieżność między kodem językowym szkoły i poszczególnych uczniów.
Niesymetryczność stosunków nauczyciel - uczeń.
Zagospodarowanie przestrzeni w szkole.
Treści kształcenia - to zbiór planowanych czynności ucznia wyznaczony przez materiał nauczania i zaplanowaną zmianę psychiczną.
Składają się z:
wiedzy - materiału nauczania i jednocześnie materiału zmian psychicznych
zmiany - mają zajść w wiadomościach ucznia, umiejętnościach i systemie wartości
czynności ucznia - które wiodą do tych zmian
Treści mają być podporządkowane celom kształcenia.
Rodzaje układów treści:
1.
a) kontencyjny - (1-3)
b) systematyczny - (4-6)
2.
a) Liniowy - poszczególne partie materiału tworzą nieprzerwany ciąg warunkujących się wzajemnie ogniw (uczniowie przerabiają zagadnienia tylko raz) np. matematyka, biologia.
b) koncentryczny - uczniowie kontaktują się z zagadnieniem dwu lub trzy krotnie za każdym razem zakres treści jest rozszerzany, np. historia.
c)spiralny - uczniowie nie tracą z pola widzenia problemu wyjaśnianego, stopniowo rozszerzają zakres informacji i pogłębiają ich treść (nauka bez przerw) np. j. Polski.