GOSPODARKA FINANSOWA 3 poziomy-A.Szewczuk I kreowanie zasad,reguł i narzędzi podziałów finansów publicznych oraz ustalanie harmonogramów adresowanych przepływów pieniężnych. Są to głownie uwarunkowania stanowiące podstawe dla realizacji procesów gospodarowania pieniadzem na wszystkich szczeblach samorz. terytorialnego(przepisy prawa, zasady organizacyjne, narzędzia kształtowania przychodów i dochodów) II dokonywanie wyboru miejsca i rozmiarów alokacji publicznych pieniędzy orza uruchamianie dodatkowych zasileń finansowych ze źródeł pozabudżetowych. Procesy decyzyjne na tym poziomie gospo.finans. gminy odnosza się tylko do dochodów własnych oraz środków pozyskiwanych ze źródeł pozabudzetowych(kredyty , obligacje komunalne, darowizny) III czynności ewidencyjno-analityczno-kontrolne. Kontrola gosp.finansowej w sektorze publicznym obejmuje ustalanie stanu rzeczywistego w zakresie ogólu spraw związanych z gromadzeniem środków publicznych i ich rozdysponowaniem oraz ustalenie ich zgodności z obowiązującymi regulacjami prawnymi i wyjaśnienie przyczyn stwierdzonych niezgodności. Czynności kontrolne są wykonywane w ramach kontroli wewnętrznej JST (funkcje te sprawuje organ stanowiący jednostki i komisja rewizyjna) oraz kontroli zewnetrznej (regionalne izby obrachunkowe, delegatury NIK) TEZA- Gospodarka finansowa-powinna sprzyjać racjonalnemu wydatkowaniu środków pieniężnych . maksymalnemu zaspokojeniu potrzeb społecznosci lokalnej, jak również realizacji inwestycji rzeczowych, które wpłyną w przyszłości na poziom zaspokojenia potrzeb społecznych, które wykazują nieustanną tendencję wzrostową. KRYTERIA OCENY GOSP.FINANSOWEJ W UJĘCIU WEWNĘTRZNYM 1)zdolność do terminowego regulowania zobowiązań 2) racjonalizacja wydatków i kosztów, zgodnie z zasadą celowości, legalności, gospodarności i oszczędności 3)sprawność dochodowa rozumiana jako stopien realizacji dochodów i ocena przyczyny ich odchylenia od planu, potencjalne mozliwości ich odnowienia w przyszłości na poziomie niższym niż w bazowym roku budżetowym. Sektor nie może zbankrutować ale może stracić płynność. Audytor powinien badać gospodarność i oszczędność. FUNKCJE GOSP.FINANSOWEJ EWIDENCYJNO-KONTROLNA-obejmuje ewidencję zjawisk gospodarczych rozumianych w pojęciu ustawy o rachunkowości, zachodzących w organach władzy lokalnej i związanych z wykonywanymi przez nie funkcjami. ZARZĄDCZA- opiera się na przygotowywaniu oraz zaspokojeniu potrzeb informacyjnych do celów podejmowania decyzji przez sprawujących władzę. Opiera się na wykorzystywaniu danych ewidencyjno-ksiegowych do celów analiz i porównań. Opiera się na wnioskowaniu ex post i ex ante KOMUNIKACYJNO-INFORMACYJNA -pozwala na prezentację informacji i danych, które są podstawą do realizacji zasady jawności finansów publicznych. ZADANIA REALIZOWANE PRZEZ SEKTOR PUBLICZNY: 1 zadania o charakterze ogólnopaństwowym-są one z zakresu funkcjonowania administracji państwowej (rządowej, samorzadowej wraz ze słuzbami specjalnymi). Cel: zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim obywatelom jak również całemu państwu (obrona granic, walka z przestępczością),bezpieczeństwo z zakresu funkcjonowania prawa ,bezpieczeństwo z zakresu przestrzegania prawa ustalone przez parlament ,2 usługi i dobra świadczone przez jednostki sektora publicznego- usługi te mogą być świadczone nieodpłatnie, częściowo odpłatnie lub odpłatnie. Dobra publiczne- finansowane są ze środków publicznych(woda , oświata). Istnieje część dóbr dobrowolnie chronionych przez państwo. Dobra społeczne- to te dobra ,które na podstawie umowy społecznej z państwem są dostarczane ,a nie w sposób komercyjny. Dobra i usługi świadczone przez JSP -są związane ze sferą administracji publicznej, ochroną zdrowia, ubezp. Społecznymi, opieką społ., kulturą. Charakteryzują się ogólną dostepnością. Procesowi świadczenia tych dóbr i usług towarzyszy sankcyjny mechanizm finansowania(podatki, opłaty). 3 regulacje makroekonomiczne- związane są zachowaniem parametrów ekonomicznych związanych z funkcjonowaniem sektora publicznego(to ogół zadań związanych aby zachować pewne relacje), 1)skala obciążeń publ-prawnych, 2) globalne rozmiary wydatków sektora publicznego i koszty obsługi długu publicznego, 3) sposób zaciągania długu publicznego, 4) struktura wydatków sektora publicznego, 5)wielkość zatrudnienia, 6)polityka wobec bezrobocia i wysokośc wynagrodzeń w sektorze publicznym. Ogół zadań: podział wg kryterium przynależności: 1) zadania własne 2) zadania zlecone- istota ich wynika z konstytucji art.166-służa one zaspakajaniu potrzeb wspolnoty samorządowej. Samorząd realizuje te zadania we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność w ramach posiadanych możliwości finansowych. Konstytucja gwarantuje środki na realizacje tych zadań. Są one zadaniami obcymi(pochodzą od innego podmiotu-państwo). Samorząd realizuje te zadania po zapewnieniu środków przez dawcę zadania co oznacza że wykona te zadania w sposób niesamodzielny w czyimś imieniu. 3) zadania powierzone- to zadania przyjęte do realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego w drodze umowy lub porozumienia, są to również zadania realizowane z innymi jend.samorz.teryt. Porozumienia określaja zakres i wielkość realizowanych zadań , które mogą być przejęte od organów rządowych bądź samorządowych. PODMIOTY SEKTORA PUBLICZNEGO 1)CZYNNE- posiadają władztwo podatkowe(to prawo możliwości stanowienia własnych dochodów), mają prawo stanowienia o wydatkach oraz korektę pozycji dochodów i wydatków np. Parlament 2) BIERNE-są obciążone świadczeniami na rzecz budżetu państwa i budżetów samorządowych. np. zakład budżetowy
OGÓŁ PODMIOTÓW- PODZIAŁ: 1) SAMORZĄDOWE 2) RZĄDOWE-najważniejszym jest wojewoda- wykonuje on zadania za które ponosi odpowiedzialność do obszaru danego województwa, wykonuje on swoje zadania przy pomocy wicewojewodów i kierowników służb, inspekcji straży, dyrektora urzędu wojewodzkiego, dyrek. Wydziałów i podległych jednostek organizacyjnych.Wojewoda jest dysponentem części budżetu państwa, godpod.finansowa jest prowadzona w oparciu o część budżetu, jest on zobligowany do sporządzenia planu finansowego. Plan finansowy- musi opierać się na pełnym i terminowym wykonaniu zadań i terminowej realizacji dochodów. Dokonywanie wydatków powinno nastepować w granicach kwot określonych w planie finansowym zgodnie z ich przeznaczeniem. obowiązują tutaj zasady: ustalania, pobierania, odprowadzania.1)odprowadzanie dochodów budżetowych musi natepować terminowo , 2)wydatki są dokonywane w granicach kwot określ. W planie finans. Zgodnie z przeznaczeniem, celowo i oszczędnie, 3)wydatki nieprzewidziane których obowiązkowe płatności wynikają z tytułów egzekucyjnych lub wyroków sądowych mogą być dokonywane bez względu na poziom środków finansowych przeznaczonych na ten cel.,4)przez urząd Wojewody nastepuje przekazanie i zwrot dotacji celowych. Samorząd wojewódzki-posiada osobowość prawną ,wykonuje zadani w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, gospodarkę finansową prowadzi w oparciu o budżet, posiada organy stanowiące czyli uchwałodawcze i wykonawcze, ma prawo do stanowienia dochodów i dokonywania wydatków. Org. uchwałodawczy w przypadku województwa jest sejmik województwa , powiat-rada powiatu, gmina-rada gminy. Organ wykonawczy:województwo-zarząd województwa z marszałkiem, powiat-zarząd powiatu ze starostą. Sektor publiczny - realizuje zadania w oparciu albo przy pomocy organizacyjnych form jednostek sektora publicznego, kto inny decyduje i kto inny wykonuje FORMY ORGANIZACYJNO- PRAWNE PODMIOTÓW SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH 1)jednostki budżetowe-są tworzone i likwidowane przez organ stanowiący powiatów, wojewodztw czy gmin.Te formy obowiązuja również w sektorze państwowym. Nie posiadają osobowości prawnej , są zwolnione od płacenia podatku dochodowego od osób prawnych, prowadzą gosp. Finans. w oparciu o ustawe o finansach publicznych. Podstawą gosp.finans. jest plan finansowy który wchodzi do budżetu tej jednostki która ją utworzyła. Podstawą prowadz. gosp.finans.- jest zasada budżetowania brutto, co oznacza ,że jednostka pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu a osiągane dochody odprowadza na rachunek budżetu(jeśli jednostka dostanie 5zł. to nie ma prawa dokonać zakupu , tylko oddać do województwa) 2)zakład budżetowy-jest płatnikiem podatku dochodowego od osob prawnych, gosp.finans. jest prowadzona wg zasady budzetowania netto co oznacza że praktycznie utrzymuje się z tego co zarobi. Czyli dochody powinny pokrywać koszty. Nadwyżkę środków jest zobligowany odprowadzić do budżetu. Zakł. Budżetowy, może być dotowany ale może ulec likwidacji, bo z istoty sam powinien się utrzymać. 3)gopodarstwo pomocnicze-jest tworzone przy jednostce budżetowej na wniosek kierownika tej jednostki, ale jest strukturą finansowo i organizacyjno odrębną. Jest podatnikiem podatku dochodowego od os.prawnych, ale jest szereg zwolnień które można wykorzystać i nie płacić podatku. Podstawą gosp.finans.-plan finansowy jednostki budżetu, roczny plan gosp.pomocniczego(obejmuje on przychody i rozchody środ.finans. gosp.pomocniczego), rozlicza się z budżetu wg zmodyfikowanej zasady brutto 4)fundusz celowy- jest ustawowo powołany, przychody jego pochodzą z dochodów publicznych a rozchody są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań. Może on przybierać 2 formy: A) to fundusze posiadające osobowość prawną i strukturę organizacyjną. Dysponowanie środkami należy do kierownika funduszu(np. Wojewódzki fundusz ochrony środowiska), B) jest on wyodrębniony jedynie finansowo , środkami dysponuje organ wskazany ustawowo tym samym organ podejmuje decyzje dotyczące przeznaczenia środków lub też nie.(powiatowy, gminny fundusz ochrony środow.) nie posiada osobowości prawnej. Podstawą gosp.finans.funduszu celowego- jest roczny plan przychodów i rozchodów , rozchody mogą być dokonywane jedynie w granicach posiadanych środków. Jeżeli ustawa pozwala to fundusz może zaciągać kredyty lub pożyczki. F.celowym zarzuca się przede wszystkim brak możliwości kontroli nad gospodarką finansową. AGENCJE Celem-lepszego wykorzystania środków do popierania rozwoju i wzrostu gospodarczego w systemie instytucji publicznych wykształciły się agencje władz publicznych. Idea tworzenia agencji- wspomaganie finansowe dziedzin gospodarczych preferowanych przez państwo (agencja modernizacji, restrukturyzacji rolnictwa) Źrodła funduszy - którymi dysponują agencje, mogą nimi być dotacje budżetowe. Agencje mogą zaciągać kredyty, dostawać dotacje międzynarodowych instytucji finansowych i gospodarczych, mogą dostawać darowizny rządów zagranicznych. Zaletą - jest możliwość szerokiego pozyskiwania środków publicznych i niepublicznych. Środki wykorzystywane przez nie mogą być w warunkach quasi rynkowych tzn. mogą w ograniczonym zakresie prowadzić działalność gospodarczą(mogą udzielać pożyczek na określonych warunkach) Publiczny charakter działalności agencji- jej głównym motywem nie jest zysk. Celem jest promowanie działalności gospodarczej, ważnej dla społeczeństwa. Agencje mają osobowość prawną, powinny popierać rozwój małej przedsiębiorczości, wspomagać zmiany strukturalne w rolnictwie, wspomagać restrukturyzację przemysłu. Ich działania powinny przyspieszać przekształcenia własnościowe w gospodarce, powinny promować rozwój regionalny, wspomagać inwestycje z zakresu ochrony środowiska naturalnego, popierać rozwój infrastruktury mieszkaniowej. INSTYTUCJA ZAMOWIEŃ PUBLICZNYCH Wspiera racjonalność wydatkowania środków publicznych. Zamówienia publiczne reguluje ustawa z 10.VI.1994 o zamówieniach publicznych. Instytucja wykorzystuje przetarg. Istotą przetargu- jest możliwość wyboru najkorzystniejszego wykonawcy na zasadzie konkurencji, która jest realizowana na podstawie reguł mechanizmów określonych przez zleceniodawcę. Wszystkie podmioty sektora publicznego są zobligowane do stosowania trybu przetargowego.
Zamówienie publiczne- oznacza umowę na dostawę towarów lub usług, gdzie stroną zlecającą i finansującą są szeroko rozumiane instytucje publiczne. W rozumieniu ustawowym- zamówienie publiczne obejmuje wszystkie dostawy, wykonanie usług lub roboty budowlane, które są opłacane w części lub całości ze środ.publicznych. 3 warunki , które muszą być spełnione-1. nie zamawiamy pracownika dotyczą wykonywania usług lub robót budowlanych,2- zamówienie będzie opłacane w całości lub w jego części ze środków publicznych, 3-zamawiającym jest podmiot sektora publicznego Podmioty to: państwowe jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, fundusze celowe, jednostki samorz. terytorialnego, spółdzielcze fundacje i stowarzyszenia , jeżeli dysponują środkami publicznymi. Wykonujące zadania o charakterze użyteczności publicznej: państwowe jednostki organizacyjne, komunalne jed.organizac., agencje, państwowe jed. Publicznej radiofonii i telewizji, publiczne szpitale Podstawą procedur jest powszechność i jawność. Cele systemu- 1)racjonalizacja wydatków publicznych (oszczędność, celowość, terminowość, maksymalizacja zysku przy danych nakładach), 2) wspieranie uczciwej konkurencji , 3)zapobieganie korupcji w administracji publicznej PRZETARG NIEOGRANICZONY To forma najwyższa i brak dowolności w wyborze. To najbardziej wyrafinowana forma która długo trwa. Biorą w niej udział wszystkie podmioty z wyjątkiem podmiotów wykluczonych z mocy prawa(podmioty spokrewnione nie mogą stawać do przetargu) PRZETARG OGRANICZONY Biorą w nim udział wyłącznie podmioty zaproszone przez zamawiającego. Stosuje się to wtedy , gdy dane zamówienie jest w stanie wykonać ograniczona liczba podmiotów. PRZETARG DWUSTOPNIOWY
W I etapie dostawcy i wykonawcy składają oferty bez podawania cen. W II etapie wyłania się podmioty, które mają wykonać albo podmiot dany rodzaj zadania. Tryb ten stosuje się wtedy, gdy nie można określić szczegółowych cech zamówienia z powodu jego specjalistycznych cech. NEGOCJACJE Z ZACHOWANIEM KONKURENCJI Polegają na negocjowaniu warunków umowy w sprawie zamówienia, zapewniają konkurencję liczbom dostawców lub wykonawców(musi być 2). Negocjacje można zastosować również wtedy, kiedy bez winy zamawiającego istnieje pilna potrzeba udzielania zamówienia. ZAPYTANIE O CENĘ Polega na kierowaniu pytania o cenę rzeczy lub usługi do podmiotów w takiej liczbie aby zapewnić wybór najkorzystniejszej oferty, konkurencję i sprawny przebieg postępowania. ZAMÓWIENIE Z WOLNEJ RĘKI (pułap 3 tys.EURO) Dla firmy-3 tys. Euro+ VAT, dla os .fiz. 3 tys. Euro bez podatku. Wymiarem jest niska wartość zamówienia , jednorodne zamówienie, decyduje cel, jest wiele podmiotów. Instytucję zamówień publicznych wykorzystuje Urząd Zamówień Publicznych- ewidencjonuje on zamówienia , ogłasza przetargi(w Biuletynie Zamówień publicznych), sprawuje ogólny nadzór, prowadzi działalność szkoleniową i informacyjną. REGIONALNE IZBY OBRACHUNKOWE(RIO)
Powstały w 1992 z mocy ustawy RIO. Są one organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej, JST, związków międzygminnych, jednostek komunalnych, komunalnych osób prawnych i jednostek nie posiadających osobowości prawnej. Izby są państwowymi jednostkami budżetowymi, ale dopuszcza się, że działalność informacyjna i szkoleniowa w zakresie objętym nadzorem i kontrolą może być finansowana ze środków uzyskiwanych z tej działalności a gromadzonych na odrębnym rachunku. Organami izby są: Kolegium Izby oraz Komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Kolegium składa się z Prezesa oraz członków. Prezes jest powoływany przez Premiera. Zakres działania Izby: ustalanie budżetów JST w przypadkach ich nie ustalenia w terminie ustawowym , realizacja zadań obligatoryjnych - zasada bez inwestycji, bez zadań, ani złotówki więcej-ustawowo. Jest to również orzekanie o nieważności uchwał (nadzór niezgodności z prawem), rozpatrywanie odwołań JST od pewnych orzeczeń (kontrola), przyjmowanie sprawozdań , uchwalanie ramowego planu pracy, przyjmowanie sprawozdań z wykonania planu. W izbie działają 3 komisje 3 osobowe - wydają one opinie w zakresie gospodarki finansowej JST. Jeżeli jest naruszona dyscyplina skład jest bardziej rozbudowany. Działalność izb w zakresie kontroli wykonywana jest w zakresie: 1) zadań własnych JST- są to zadania wykonywane we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Kontrola polega na ocenie zgodności z prawem. ; 2) zadań zleconych JST- to zadania wykonywane w imieniu zlecającego i na jego odpowiedzialność (np. pobór do wojska-organizacja poboru). Kontrola polega na ocenie zgodności z prawem zleconych zadań oraz zgodnie z kryterium celowości, rzetelności i gospodarności. Zazwyczaj działalność kontrolna w stosunku do JST odbywa się przynajmniej raz na 4 lata. Pozostałe zadania RIO: -wydawanie na wniosek pożyczkodawcy lub kredytodawcy opinii dotyczących spłaty pożyczki lub kredytu; -opiniowanie możliwości sfinansowania deficytu budżetu i prognozy kształtowania długu publicznego; -wydawanie opinii o projektach oraz wykonanie budżetów; -wydawanie opinii w sprawie absolutoriów; -wydawanie opinii o sprawozdaniach ZASADY I grupa - zasady dochodowo-przychodowe- są to zasady wskazujące na kierunki i źródła stanowienia dochodów i uzyskiwania przychodów. Dochód- to wszystko co wchodzi do budżetu, co nie czyni roszczeń, dotacja ma charakter uznaniowy. II grupa-zasady kosztowo-wydatkowe- zasady zawarte w tej grupie odnoszą się do wypływu środków z budżetu państwa w sposób precyzyjny, regulowana jest gosp.finansowa w zakresie wydatkowania publicznych zasobów pieniądza. Co jest wydatkiem a co rozchodem. Środków publicznych nie można przeznaczyć na sektor komercyjny. III grupa zasady uzupełniające- dotyczą i regulują te obszary które nie są związane bezpośrednio z osiąganiem dochodów i dokonywaniem wydatków. To zasady dotyczące długów jak i rodzajów finansowania. DOCHODY I WYDATKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO Dochody gosp. są jawne. JST otrzymują dochody, maja prawo również w ograniczonej mierze do stanowienia tychże dochodów. Dochodami gmin są: dochody podatkowe, dochody z opłat, dochody z majątku, dochody nieperiodyczne 1)dochody podatkowe w przypadku gmin to: podatki lokalne w tym podatek od nieruchomości, podatek rolny, leśny, z tyt. działalności gospodarczej od os.fiz , opłacany w formie karty podatkowej, od posiadania psów, od spadków, darowizn, samo opodatkowanie mieszkańców, udziały w podatkach państwowych, wpływy z podatku dochodowego od os.fiz. zamieszkałych na terenie gminy czyli tzw. wpływy z PIT i CIT, wpływy z tyt. podatku od os. prawnych oraz nie posiadających osobowości prawnej. 2)opłaty-skarbowa, eksploatacyjna, administracyjna, targowa, miejscowa, adiacencka(opłata związana ze sprzedażą ,przekwalifikowaniem gruntu i np. rozpoczęciem budowy), parkingowych, za użytkowanie wieczyste, pozostałe opłaty 3)dochody z majątku- wpływy ze sprzedaży dzierżawy, leasingu składników majątku komunalnego, odsetki od środków zgromadzonych na rachunku bankowym, od udzielonych przez gminę pożyczek, doch. Z tyt. udziału w spółkach prawa handlowego , dochody uzyskane przez jednostki budżetowe oraz wpłaty od pozostałych jednostek. 4)dochody nieperiodyczne- są to darowizny, spadki, zapisy, odsetki za zwłokę, kary pieniężne oraz grzywny.Gminy mają prawo stanowienia o wielkości swoich dochodów. Istnieją. gminy które decydują że nie pobierają danych opłat np. od psa, jest to prawo a nie obowiązek. Gminy stanowią podatki w określonych przedziałach. Dochody określane jako grupa dochodów własnych(te 4 grupy są szeroko rozumiane na które gminy mają wpływ). Są też pozostałe dochody, grupa dotacji i subwencji -występują one również jako dochody powiatów i województw. SUBWENCJA- subwencja i dotacja mają określony tytuł, czyli środki, są pewnym mechanizmem, wyliczone i przekazywane w postaci subwencji. Subwencja może być wykorzystana, ale nie musi, powinna być wykorzystana zgodnie z jej przeznaczeniem, nie ma powiązania z zadaniem lub z tytułem na który jest przeznaczona. DOTACJA- jest ściśle powiązana z celem na który środki zostały przeznaczone. Niewykorzystana w danym roku budżetowym podlega zwrotowi. DOCHODY POWIATÓW 1)subwencje 2)doch. podatkowe-są to udziały w podatkach powstałych wyłącznie jako udział z PIT 3)doch. z opłat- opłata za czynności egzekucyjne, komunikacyjne(od tablic, blach, naklejek). 4)doch. z majątku- sprzedaż, najem, dzierżawa, leasing, użytkowanie wieczyste, sprzedaż akcji, dochody dywidendowe, doch. z powiatowych jednostek budżetowych i gosp. pomocniczych. 5)doch. nieperiodyczne- są to darowizny, spadki, zapisy, odsetki za zwłokę, kary pieniężne oraz grzywny. DOCHODY WOJEWÓDZTW 1)dotacje 2)subwencje 3)doch. podatkowe- z PIT i CIT 4)doch. majątkowe-to samo co przy gminach i powiatach pod warunkiem że województwo ten majątek posiada. 5)nieperiodyczne. - darowizny, spadki, zapisy, odsetki za zwłokę, kary pieniężne oraz grzywny. Nie ma tutaj dochodów z opłat. WYDATKI PUBLICZNE Wydatki publiczne - stanowią dochody, ale również mamy do czynienia z przychodami JST. Do przychodów zaliczamy: kredyty, pożyczki, emisje papierów wartościowych, pozostałe zobowiązania. Wydatki publiczne-rozumie się pod tym pojęciem wydatkowanie środków pieniężnych w celu zaspokojenia potrzeb publicznych lub też realizacji funkcji i zadań państwa oraz związków publicznych jakim jest samorząd. Wydatki JST są zaspakajane przez osiągane dochody i nie mogą przekroczyć ich wielkości, chyba że wskaże się ich źródło finansowania. Wydatki budżetu JST są wyrazem realizacji zadań publicznych oraz określają poziom samodzielności decyzyjnej tych jednostek (samodzielność występuje gdy podmiot posiada osobowość prawną , samodzielność decyzyjną). Jeśli występują tzw. wydatki sztywne (są to wydatki które muszą być poniesione)wynika to z zapotrzebowania danej społeczności lokalnej np. ścieżki rowerowe. Wydatki JST stanowią nieprzekraczalny limit, są przeznaczone na realizację zadań własnych i zleconych Zadania przejęte- przez samorząd do realizacji w drodze umowy lub porozumienia np. budowa przejścia granicznego dla samochodów -pieniądze daje wojewoda. Są to też zadania realizowane z innymi JST np. oczyszczalnia ścieków. Wydatki mogą być również przeznaczone na pomoc rzeczową lub finansową dla innych JST (ale nie sektorowi komercyjnemu). Z budżetu można dotować podległe zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze oraz podmioty nie działające w celu osiągnięcia zysku ale na ich cele publiczne.
WYDATKOWANIE SRODKÓW PRZEZ GMINĘ Gminy zebrane dochody, a w przypadku ich niewystarczalności zaciągnięte przychody wydatkują na zadania, które ustawodawca nałożył na nie obligatoryjnie. Należą do nich: 1)zadania z zakresu infrastruktury technicznej: zarządzanie mieniem komunalnym, budowa, modernizacja i utrzymanie dróg lokalnych, zakładanie, utrzymanie i zarządzanie cmentarzami komunalnymi, utrzymanie wodociągów, kanalizacji, ciepłownictwa, zbiorowej komunikacji lokalnej oraz innych urządzeń użyteczności publicznej 2) zadania w zakresie infrastruktury społecznej: zakładanie i kierowanie działalnością przedszkoli, zakładanie i utrzymanie żłobków, zakładanie i utrzymanie bibliotek publicznych, tworzenie i utrzymanie instytucji i placówek upowszechniania kultury, budowa i utrzymanie urządzeń kultury fizycznej (boiska, baseny, sale), prowadzenie targowisk, prowadzenie i utrzymanie szkół podstawowych (to zadanie finansowane jest z subwencji ogólnej), 3) zadania w zakresie porządku i bezpieczeństwa publicznego: wyposażenie ulic w tablice z nazwami, utrzymanie zieleni komunalnej i zadrzewień, zapewnienie strażom pożarnym pomieszczeń i środków, organizowanie i prowadzenie izb wytrzeźwień, zapewnienie kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej, 4) zadania w zakresie ładu przestrzennego i ekologicznego: zapewnienie warunków niezbędnych do ochrony środowiska przed odpadami oraz utrzymanie porządku i czystości, sporządzanie projektów założeń do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, wypłacanie odszkodowań za grunty przejmowane pod budowę ulic, wykup nieruchomości, w odniesieniu do których gmina skorzysta z prawa pierwokupu. Ponadto gminy mają za zadanie wykonanie zadań zleconych, na które powinny otrzymać środki z budżetu państwa. Jednakże bardzo często spotykaną sytuacją jest fakt współfinansowania przez gminy zadań zleconych, co powoduje ograniczenie wydatków na inne cele.
Zadania zlecone: przejmowanie w zarząd nieruchomości stanowiących zabytki, udzielanie zasiłków w ramach pomocy społecznej, prowadzenie spraw administracyjnych z zakresu administracji rządowej np.: ewidencja ludności, sporządzanie aktów stanu cywilnego, organizacja przygotowań i przeprowadzania wyborów powszechnych oraz referendów. WYDATKOWANIE ŚRODKÓW PRZEZ POWIATY dotyczą: 1)infrastruktury technicznej:- drogi powiatowe, gospodarka wodna na terenie powiatu, komunikacja w obrębie powiatu i koordynacja z sąsiadującymi powiatami, 2) infrastruktury społecznej:szkoły (średnie), ponadgimnazjalne szkoły podstawowe i gimnazja specjalne, szkoły artystyczne, poradnie psychologiczno- pedagogiczne, szpitale ogólne (rejonowe), domy pomocy społecznej, biblioteki i muzea powiatowe, teatry, powiatowe biura pracy, 3) zakresu porządku i bezpieczeństwa publicznego na terenie powiatu 4) zakresu ochrony środowiska - uśmianie odpadów niebezpiecznych, 5) zwalczanie klask żywiołowych na terenie powiatu 6) inne: rejestracja pojazdów, wydawanie praw jazdy, wydawanie pozwoleń na zatrudnianie cudzoziemców.
WYDATKOWANIE ŚRODKÓW PRZEZ WOJEWÓDZTWA:
DOTYCZĄ:
1) infrastruktury technicznej: drogi wojewódzkie, gospodarka wodna w regionie, melioracja i utrzymanie urządzeń wodnych, komunikacja w obrębie województwa i koordynacja z sąsiadującymi województwami,
2) infrastruktury społecznej: szkoły średnie o znaczeniu regionalnym, ośrodki doskonalenia nauczycieli, zawodowe szkoły wyższe, szpitale specjalistyczne, pomoc społeczna o zasięgu regionalnym, muzea, biblioteki, teatry i filharmonie o znaczeniu regionalnym, wojewódzkie biura pracy,
3) innych: przygotowanie strategii rozwoju regionu, modernizacja terenów wiejskich, promowanie województwa, przyciąganie inwestorów.
Innego podziału wydatków, z pominięciem kryterium zadaniowego, można dokonać na podstawie art. 124 ust. l pkt 2 ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z tym artykułem wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego dzielą się na:
a) wydatki bieżące, które obejmują w szczególności: wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń, dotacje, wydatki na obsługę długu jednostki samorządu terytorialnego, wydatki z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez jednostkę samorządu terytorialnego, wydatki na obsługę długu jednostki samorządu terytorialnego,
b) wydatki majątkowe obejmujące: wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego, wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl