Role grupowe

Są wypadkową osobowości członków grupy i sytuacji, w której przyszło grupie działać. Role, które na ogół pełnimy w sytuacjach pracy zespołowej nie muszą pokrywać się z formalnym przydziałem ról w organizacji.

Rozróżniamy role:

I Zadaniowe - ważne ze względu na realizowane zadanie

II Emocjonalne - ważne dla współżycia grupy i jej rozwoju

III Utrudniające - blokujące rozwój grupy i współżycie w niej

I Role zadaniowe

Pomysłodawca - częściej niż inni proponuje nowe rozwiązania problemu, podsuwa
pomysły dotyczące realizowanego zadania albo organizacji pracy
w grupie;

Modyfikator - rozszerza już podjęte inicjatywy, pomaga twórczo kontynuować
pracę;

Echo - kontynuuje pracę zaproponowaną przez innych;

Nawigator - zwraca uwagę na czas lub stopień zaawansowania działań, pilnuje
„trzymania” obranego kursu ;

Koordynator - rozdziela zadania, pilnuje żeby praca przebiegała sprawnie,
organizuje pracę;

Poszukiwacz - zadaje pożyteczne pytania, ustala, czego grupa nie wie;

Ekspert - wie więcej niż inni, udziela odpowiedzi na różne pytania, dostarcza
wiedzę, kryteria obiektywne służące rozwiązaniu problemu;

Oceniający - podsumowuje efekty pracy innych członków grupy, ocenia osiągnięcia
i metody pracy;

Pomocnik - wykonuje prace pomocnicze, sekretarzuje, referuje;

II Role emocjonalne

Motywator - dobry duch grupy, pobudza do działania, stymuluje do pracy, zachęca,

okazuje zainteresowanie, wyraża uznanie;

Słuchacz - potrafi uważnie słuchać;

Opoka - daje oparcie osobom, które tego potrzebują, jest ciepły i serdeczny, cieszy
się zaufaniem i sympatią;

Harmonizator - namawia do współpracy, dąży do kompromisów, stara się
rozwiązywać konflikty, zażegnywać spory;

Rozładowujący napięcia - w trudnych chwilach żartuje, pogodny, lubi się śmiać;

Strażnik zasad - pilnuje reguł współdziałania, porozumiewania się, pracy w grupie,
pilnuje norm grupowych;

Sprawiedliwy - pilnuje równomiernego podziału obowiązków;

III Role utrudniające

Blokujący - przeciwstawia się inicjatywom większości, podważa zasadność
przyjętych rozwiązań, niepotrzebnie zatrzymuje pracę, szuka „dziury
w całym”;

Egocentryk - koncentruje się na sobie, nie na grupie lub zadaniu; niezależnie od
tego, co się dzieje w grupie, stara się być w centrum zainteresowania
- przypomina o swoich zasługach albo demonstruje zdolności;

Indywidualista - nie przestrzega przyjętych reguł pracy i/lub zachowania się;

Kotek - lubi być „głaskany”, stale domaga się uznania, czasem próbuje wkradać się
w łaski innych;

Dominujący - stara się nie dopuszczać innych do głosu, próbuje przejąć czołową
pozycję w grupie, narzuca swoje zdanie, nie liczy się z innymi;

Agresywny - atakuje niektórych członków grupy, bywa złośliwy lub niegrzeczny;

Unikający działania - prawie nie włącza się w pracę grupy, pozostaje na uboczu
albo wycofuje się ze wspólnych zadań.

Siatka kierownicza a potencjał grupy

Na rysunku zaznaczono umiejscowienie poszczególnych typów ról grupowych w kontekście orientacji na ludzi i na zadania:

• (1,1) niska orientacja na ludzi i na zadania - grupa pasywna, mało efektywna;

• (9,1) wysoka orientacja na zadania i niska orientacja na ludzi - grupa sprawna zadaniowo, ale nie dająca poczucia bezpieczeństwa jej członkom;

• (1,9) niska orientacja na zadania i wysoka orientacja na ludzi - grupa mało sprawna zadaniowo, ale jej członkowie mają poczucie wsparcia i bezpieczeństwa;

• (9,9) wysoka orientacja na ludzi i na zadania - grupa integrująca zadania i potrzeby członków grupy; grupa w pełni dojrzała.

Różne role w różnym stopniu przyczyniają się do wyznaczenia profilu grupy. Dojrzała grupa, to grupa, w której są wyraźnie zarysowane i zintegrowane role zadaniowe i emocjonalne. Przewaga jakichkolwiek z ról w grupie powoduje jej„kulawość", blokuje rozwój grupy, jej usamodzielnienie i wpływa na spadek efektywności - zwłaszcza w wymiarze długofalowym.

Por. Pocztowski A., Zarządzanie zasobami ludzkimi, PWE, Warszawa 2003, s.218-220.

1

1,9								9,9
1,1								9,1

O

r

i

e

n

t

a

c

j

a

n

a

l

u

d

z

i

Role zadaniowe i emocjonalne

Wysokie efekty pracy przez wspólne, zaangażowane działanie

Role emocjonalne

Nacisk na tworzenie przyjemnej atmosfery pracy

Role utrudniające

Mały nacisk na wyniki i na stosunki międzyludzkie

Role zadaniowe

Tworzenie warunków do osiągania wysokich efektów pracy

O r i e n t a c j a n a z a d a n i a

---