KAZUS KONKURSOWY, - termin max. 29 kwietnia 2009;

Jarosław K. i Władysław J. podróżowali razem samochodem. Prowadził Władysław J., zaś siedzący obok kierowcy Jarosław K. raczył się piwem. Wypił go już sześć butelek i z trudem usiłował otworzyć siódmą. Puste butelki „walały się” po podłodze samochodu obijając się o siebie. Zdenerwowany tym Władysław J. art. 19§1 podżeganie rzucił okiem w lusterko wsteczne i stwierdziwszy, że żaden pojazd za nimi nie jedzie, powiedział do Jarosława K żeby ten wyrzucił puste butelki. Jarosław K uchylił boczną szybę i zaczął z ochotą wyrzucać butelki, które rozpryskiwały się na asfalcie. Art. 45. 1. Zabrania się:

  9)   zaśmiecania lub zanieczyszczania drogi, art. 177 kk   

Kilkaset metrów za samochodem prowadzonym przez Władysława J. art. 160 §2 jechała na motocyklu Maria B. ze swoim piętnastoletnim synem Mariuszem. Motor najechał na rozsypane najezdni szkła, Maria B. straciła nad nim panowanie. Motor przewrócił się i wpadł do przydrożnego rowu. Na skutek upadku piętnastoletni Mariusz B., jadący bez kasku, zginął na miejscu, Maria B. zaś doznała ogólnych potłuczeń i złamania kilku żeber. Art. 40 kd art. 97 kw Kto wykracza przeciwko innym przepisom o bezpieczeństwie lub o porządku ruchu na drogach publicznych,

podlega karze grzywny do 3.000 złotych albo karze nagany.

Biegli sądowi orzekli, że gdyby Mariusz B. podróżował w kasku ochronnym najprawdopodobniej przeżyłby wypadek doznając podobnych do matki obrażeń ciała, gdyż przyczyną jego śmierci były urazy głowy doznane z uwagi na brak kasku. Nadto biegli psychiatrzy orzekli, że poczytalność Jarosława K. w czasie zdarzenia na skutek wrodzonej nadwrażliwości na alkohol, w związku z wypiciem około 3 litrów piwa, była znacznie ograniczona.

Proszę ocenić możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności Jarosława K., Władysława J., oraz Marii B. szczególna uwagę zwracając na kwestie związane z obiektywnym przypisaniem skutku.

SCHEMAT ROZWIĄZYWANIA KAZUSU

1. Wskazanie zachowania Władysława J. będącej przedmiotem prawnokarnej oceny - podżeganie pasażera do wyrzucenia z jadącego samochodu pustych szklanych butelek po piwie na jezdnię

Zachowanie charakteryzujące się działaniem

2. Wskazanie wstępnej hipotezy kwalifikacji prawnej

• art. 177§2 w/z art. 18§2

3. Ustalenie jakie znamiona typu czynu zabronionego należy udowodnić

• Nakłanianie do popełnienia czynu zabronionego, skutkującego do naruszenia bezpieczeństwa w ruchu lądowym, skutkujące śmiercią Mariusza B.

4. Udowodnienie realizacji znamion strony przedmiotowej

• znamię czynności wykonawczej i skutku: nakłanianie Jarosława K. do popełnienia czynu zabronionego; sprowadzenie niebezpieczeństwa w ruchu lądowym, śmierć Mariusza B.

• spełnienie kryteriów obiektywnego przypisania

• na poziomie empirycznym - nakłanianie Jarosława K. wywołało w nim chęć zaśmiecenia drogi, czego skutkiem był wypadek osób jadących na motorze

• na poziomie normatywnym - gdyby Władysław J. nie postanowił pozbyć się pustych butelek po piwie, nie nakłaniałby do tego swojego pasażera, dlatego butelki nie rosprysłyby się na drodze i prawdopodobnie nie doszłoby do przewrócenia motoru i śmierci chłopca jadącego bez kasku

5. Udowodnienie realizacji znamion strony podmiotowej

1. Przestępstwo popełnione umyślnie

2. z zamiarem bezpośrednim: podżegać można tylko umyślnie wyłącznie z zamiarem bezpośrednim. (wyrok SA w Krakowie z 14 sierpnia 2003r., II Aka 180/03, KZS 2003, z. 9, poz.17)

3. Władysław J. nakłaniając Jarosława K. znajdującego się pod wpływem alkoholu, jako kierowca powinien zdawać sobie sprawę, że czyn ten wypełnia znamiona przestęstwa dotyczącego bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz wykroczenia z art. 45.1.9. Prawa o ruchu drogowym dotyczącego zakazu zaśmiecania lub zanieczyszczania drogi. Kierowca nie próbuje powtrzymać swojego pasażera, wręcz sprawdza w lusterku drogę czy w pobliżu nie ma żadnych pojazdów, można stąd wnioskować, że „godzi się” na realizację znamion i wystąpienie ewentualnych skutków.

6. Wniosek co do realizacji znamion określonego typu czynu zabronionego z ewentualnym rozstrzygnięciem kwestii zbiegu przepisów (czynu ciągłego - art. 12 k.k.)

7. Weryfikacja, czy nie zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność

• Obrona konieczna

• Stan wyższej konieczności

• Obrona konieczna

• Eksperyment

• Ostateczna potrzeba

• Nie zachodzą okoliczności wyłączające bezprawność

8. Weryfikacja, czy nie zachodzi okoliczność wyłączająca winę

• Wiek

• Błąd

• Niepoczytalność

• Rozkaz

• Stan wyższej konieczności

• Nie zachodzą okoliczności wyłączające winę

9. Weryfikacja, czy nie zachodzi okoliczność wyłączająca karalność

• Czynny żal

• Amnestia

• Ułaskawienie

• Przedawnienie wykonania kary

• Nie zachodzą okoliczności wyłączające karalność

10. Weryfikacja ewentualnego braku karygodności czynu

• Rodzaj i charakter naruszonego dobra- życie Mariusza B.

• Rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody-doprowadzenie do wypadku ze skutkiem śmiertelnym

• Sposób i okoliczności popełnionego czynu- nakłanianie pasażera, znajdującego się pod wpływem alkoholu, do naruszenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym

• Waga naruszonych przez sprawcę obowiązków- kierowca powinien zdawać sobie sprawę z bezprawności zachowania do jakiego namówił swojego pasażera, a także powinien zachować większą ostrożność w ocenie sytuacji na drodze

• Postać zamiaru- działanie polegające na podżeganiu i wzbudzeniu w Jarosławie K. zamiaru wyrzucenia butelek z jadącego samochodu, co doprowadziło do wypadku osób jadących motorem

• Motywacja sprawcy- chęć pozbycia się pustych butelek

• Rodzaj naruszonych reguł ostrożności

• Stopień naruszenia reguł ostrożności

11. Wskazanie zachowania Jarosława K. będącego przedmiotem prawnokarnej oceny - wyrzucanie pustych szklanych butelek po piwie na drogę, z jadącego samochodu

Zachowanie charakteryzujące się działaniem

12. Wskazanie wstępnej hipotezy kwalifikacji prawnej

• art. 177§2 k.k.

• art. 97 k.w.

• art. 157§1 k.k.

13. Ustalenie jakie znamiona typu czynu zabronionego należy udowodnić

• Zakłócanie bezpieczeństwa w ruchu lądowym

• Nieumyślne spowodowanie śmierci Mariusza B.

• Nieumyślne spowodowanie średniego uszczerbku na zdrowiu u Władysławy J.

14. Udowodnienie realizacji znamion strony przedmiotowej

• znamię czynności wykonawczej i skutku: sprowadzenie niebezpieczeństwa w ruchu lądowym, średni uszczerbek na zdrowiu Wałdysławy J., śmierć Mariusza B., jednak to nakłanianie przez Władysława J. wywołało u Jarosława K. zamiar, dlatego nie można przypisać mu skutku

15. Udowodnienie realizacji znamion strony podmiotowej

4. w przypadku umyślności wskazanie, czy zamiar bezpośredni, czy zamiar ewentualny - w przypadku przyjęcia zamiaru ewentualnego wykazanie argumentów za tym, iż sprawca miał świadomość prawdopodobieństwa realizacji znamion typu czynu zabronionego oraz czy spełnione zostało znamię „godzenia się” wg przyjętej koncepcji

5. w przypadku nieumyślności

• wskazanie, czy nieumyślność świadoma, czy nieumyślność nieświadoma

• wskazanie naruszenia reguł ostrożności (przy przestępstwach materialnych)

• wskazanie obiektywnej przewidywalności realizacji znamion typu czynu zabronionego

• brak usprawiedliwionego charakteru błędu co do znamion skutkujących nieumyślnością

6. Przestępstwo popełnione umyślno (pomimo spożycia alkoholu, powinien zdawac sobie sprawę, ze czyn, kótrego dopuścił się za namową Władysława J., może skutkowac zagrożeniem na drodze) -nieumyślnie (gdy, za namową kierowcy, Jarosław K. podjął się wykonania zamiaru, nie zdawał sobie sprawy z obecności jadącego za nimi motoru, dlatego można przypuszczać, że w jego intencji nie było spowodowanie wypadku skutkującego śmiercią jednej z osób i spowodowaniem średniego uszczerbku na zdrowiu u drugiej)

17. Wniosek co do realizacji znamion określonego typu czynu zabronionego z ewentualnym rozstrzygnięciem kwestii zbiegu przepisów (czynu ciągłego - art. 12 k.k.)

18. Weryfikacja, czy nie zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność

• Obrona konieczna

• Stan wyższej konieczności

• Obrona konieczna

• Eksperyment

• Ostateczna potrzeba

• Nie zachodzą okoliczności wyłączające bezprawność

19. Weryfikacja, czy nie zachodzi okoliczność wyłączająca winę

• Wiek

• Błąd

• Niepoczytalność

• Rozkaz

• Stan wyższej konieczności

• Nie zachodzą okoliczności wyłączające winę

20. Weryfikacja, czy nie zachodzi okoliczność wyłączająca karalność

• Czynny żal

• Amnestia

• Ułaskawienie

• Przedawnienie wykonania kary

• Nie zachodzą okoliczności wyłączające karalność

21. Weryfikacja ewentualnego braku karygodności czynu

• Rodzaj i charakter naruszonego dobra- życie Mariusza B.

• Rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody-doprowadzenie do wypadku ze skutkiem śmiertelnym

• Sposób i okoliczności popełnionego czynu- nakłanianie pasażera, znajdującego się pod wpływem alkoholu, do naruszenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym

• Waga naruszonych przez sprawcę obowiązków- kierowca powinien zdawać sobie sprawę z bezprawności zachowania do jakiego namówił swojego pasażera, a także powinien zachować większą ostrożność w ocenie sytuacji na drodze

• Postać zamiaru- działanie polegające na podżeganiu i wzbudzeniu w Jarosławie K. zamiaru wyrzucenia butelek z jadącego samochodu, co doprowadziło do wypadku osób jadących motorem

• Motywacja sprawcy- chęć pozbycia się pustych butelek

• Rodzaj naruszonych reguł ostrożności

• Stopień naruszenia reguł ostrożności

SCHEMAT ROZWIĄZYWANIA KAZUSU

22. Wskazanie zachowania sprawcy będącej przedmiotem prawnokarnej oceny (wskazanie jaki fragment zachowania oceniamy i czy jest to działanie, czy zaniechanie).

23. Wskazanie wstępnej hipotezy kwalifikacji prawnej

24. Ustalenie jakie znamiona typu czynu zabronionego należy udowodnić (z uwzględnieniem przepisów o formach stadialnych, postaciach sprawczych i formach zjawiskowych)

25. Udowodnienie realizacji znamion strony przedmiotowej (znamion koniecznych i znamion modalnych)

26. znamię podmiotu (o ile przestępstwo indywidualne)

27. znamię czynności wykonawczej i skutku

28. spełnienie kryteriów obiektywnego przypisania (o ile przestępstwo skutkowe)

• na poziomie empirycznym (związek przyczynowy ustalany wyłącznie w przypadku przestępstw dokonanych przez działanie) oraz

• na poziomie normatywnym (ustalany zarówno w przypadku przestępstw dokonanych przez działanie jak i przez zaniechanie)

29. spełnienie warunków odpowiedzialności za przestępstwo z zaniechania (o ile przestępstwo z zaniechania)

I) przestępstwo materialne z zaniechania

• status gwaranta nienastąpienia skutku (prawny, szczególny obowiązek zapobieżenia skutkowi)

• aktualizacja obowiązku

• obiektywna możliwość zapobieżenia skutkowi

• subiektywna możliwość zapobieżenia skutkowi (zawinienie na przedpolu czynu zabronionego)

• wystąpienie skutku

II) przestępstwo formalne z zaniechania

• prawny charakter obowiązku

• niewykonanie obowiązku

- subiektywna możliwość jego wykonania

30. Udowodnienie realizacji znamion strony podmiotowej

7. w przypadku umyślności wskazanie, czy zamiar bezpośredni, czy zamiar ewentualny - w przypadku przyjęcia zamiaru ewentualnego wykazanie argumentów za tym, iż sprawca miał świadomość prawdopodobieństwa realizacji znamion typu czynu zabronionego oraz czy spełnione zostało znamię „godzenia się” wg przyjętej koncepcji

8. w przypadku nieumyślności

• wskazanie, czy nieumyślność świadoma, czy nieumyślność nieświadoma

• wskazanie naruszenia reguł ostrożności (przy przestępstwach materialnych)

• wskazanie obiektywnej przewidywalności realizacji znamion typu czynu zabronionego

• brak usprawiedliwionego charakteru błędu co do znamion skutkujących nieumyślnością

31. Wniosek co do realizacji znamion określonego typu czynu zabronionego z ewentualnym rozstrzygnięciem kwestii zbiegu przepisów (czynu ciągłego - art. 12 k.k.)

32. Weryfikacja, czy nie zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność

1. ewentualny dowód na realizację znamion określonego kontratypu (analogicznie jak w przypadku znamion typu czynu zabronionego)

2. wniosek co do wystąpienia lub nie wystąpienia w stanie faktycznym okoliczności wyłączającej bezprawność oraz zakresu tego wyłączenia

33. Weryfikacja, czy nie zachodzi okoliczność wyłączająca winę

1. ewentualny dowód na realizację znamion okoliczności wyłączających winę (analogicznie jak w przypadku znamion typu czynu zabronionego)

2. wniosek co do wystąpienia lub nie wystąpienia w stanie faktycznym okoliczności wyłączającej winę oraz zakresu tego wyłączenia

34. Weryfikacja, czy nie zachodzi okoliczność wyłączająca karalność

1. ewentualny dowód na realizację znamion określonej okoliczności wyłączającej karalność (analogicznie jak w przypadku znamion typu czynu zabronionego)

2. wniosek co do wystąpienia lub nie wystąpienia w stanie faktycznym okoliczności wyłączającej karalność oraz zakresu tego wyłączenia

35. Weryfikacja ewentualnego braku karygodności czynu tj. czy nie zachodzi in concreto znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu zabronionego.

36. Wniosek o popełnieniu przez sprawcę konkretnego przestępstwa

37. Rozstrzygnięcie kwestii ewentualnego zbiegu przestępstw

---