konflikty, Konflikty w rodzinie


Konflikty w rodzinie.

Co to jest konflikt?

Rodzaje konfliktów (wg Wallera):

Częstotliwość występowania konfliktów oraz zakres i sposób ich rozwiązywania ma wpływ na poczucie szczęścia w rodzinie. Konflikty występują rzadziej w rodzinach szczęśliwych, nie są one ostre a ich rozwiązywanie przyczynia się do psychicznej integracji rodziny. Natomiast w rodzinach, które określają się jako nieszczęśliwe, konflikty występują często i działają destrukcyjnie. Mogą w takiej rodzinie występować tzw. konflikty autystyczne (tzn. bez wyraźnych przyczyn) lub dotyczące istotnych sfer życia.

Szczególnie negatywny wpływ na rodzinę mają konflikty nie rozwiązane lub tylko załagodzone. W takich przypadkach mogą zanikać pozytywne uczucia łączące rodzinę, prowadząc nawet do wystąpienia wzajemnej wrogości. Częste konflikty w rodzinie wywołują nieprawidłowe postawy wychowawcze. Nieprawidłowe postawy rodzicielskie nie pozwalają zaspokajać podstawowych potrzeb psychicznych, a także w stosunkach między rodzicami, gdy któreś z nich nie podziela takiej postawy, stają się źródłem licznych nieporozumień. Powodują one napięcia i konflikty wśród wszystkich członków rodziny.

Rozwój postaw rodzicielskich wymaga więc umiejętności emocjonalnego angażowania się w sprawy innych oraz autentyczności i otwartości w relacjach z innymi. Jest to umiejętność unikania w kontaktach z dziećmi fałszu, zakłamania, pozorów. Stopień wiarygodności rodziców staje się wyższy, jeśli posiadają oni zdolność wyrażania ciepła i życzliwości wobec dziecka. Konflikty powstające między rodzicami a dziećmi oraz ich rozwiązywanie mają istotne znaczenie. Podkreślanie przewagi starszych nad dziećmi może stać się powodem zaburzeń w dalszym rozwoju dziecka. Konflikty jakie wówczas powstają są bardzo obciążające dla psychiki dziecka.

W wieku szkolnym konflikty dotyczą przede wszystkim:

- swobodnego spędzania czasu,

- zdobycia wartościowych w oczach dziecka przedmiotów,

- zdobycia i doboru kolegów,

- konieczności dokonywania samodzielnych wyborów.

Na konflikty w rodzinie dziecko może reagować obojętnością uczuciową albo postawą lękową czy lękowo - agresywną. Konflikty rodzinne mogą zakłócać prawidłowy rozwój osobowości. Objawy zaburzeń mogą zachodzić w różnych sferach i o różnych natężeniach. Najczęstsze objawy to:

- nadpobudliwość w reakcjach na bodźce,

- obojętność uczuciowa, która może być połączona z postawą lękową lub agresywną.

Może dojść również do zaburzeń w sferze poznawczej i społecznej np.:

- braku zaufania,

- trudności we współżyciu z otoczeniem,

- braku zdolności kochania,

- zaburzenia strony moralnej,

- pogardy i lekceważenia norm społecznych,

- chuligaństwa, wandalizmu, znęcania się nad słabszymi.

Stałe konflikty mogą się odbijać na nauce dziecka. Może ono mieć trudności w skupieniu uwagi, w zapamiętywaniu. Napięcia emocjonalne u dziecka mogą wywołać jego drażliwość, złe przyjmowanie uwag od nauczycieli, wagarowanie. Destrukcyjność konfliktów zależy od odporności psychicznej dziecka. Jest to także związane z wiekiem dziecka.

Brak rozwiązywania konfliktów w rodzinie może wpływać na podważenie zaufania do matki czy ojca. Może to odgrywać ogromną rolę w przyszłym nastawieniu do świata i do ludzi, a także może prowadzić do osłabienia więzi rodzinnych.

Długotrwałe nie rozwiązywane sytuacje konfliktowe mogą wywołać stan „wyuczonej bezradności”, utratę zaufania do innych i do siebie.

Charakterystycznym typem konfliktów w stosunku rodzice - dziecko jest konflikt pokoleń. U jego podstaw leży nieakceptowanie przez dorosłych dorosłości u młodzieży. Jest on wynikiem obustronnego braku konsekwencji. Młodzież czuje się często niezrozumiana i osamotniona.

Negatywne skutki konfliktów występują szczególnie w przypadkach, gdy członkowie rodziny ciągle powracają do podjętych decyzji i rozwiązanych już problemów, nie przyjmują możliwości zmiany swoich zachowań, wymagając tego jedynie od innych, działając na zasadzie ciągłego przeciwstawiania się.

Konflikty w rodzinie bardzo często prowadzą do przemocy. Przemoc w rodzinie to zamierzone, wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody.

Możemy wyróżnić m.in. przemoc:

Źródła przemocy:

Przemoc w rodzinie charakteryzuje się tym, że:

  1. Jest intencjonalna. Przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary.

  2. Siły są nierówne. W relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza, a sprawca silniejszy.

  3. Narusza prawa i dobra osobiste. Sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.).

  4. Powoduje cierpienie i ból. Sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.

Przyczyny stosowania przemocy w rodzinie są bardzo różne. Mogą one tkwić w samych dzieciach, np. dzieci niechciane, upośledzone, trudne, przewlekle chore czy kalekie. Bardziej powszechne są jednak przyczyny tkwiące w rodzicach.

Do takich należy zaliczyć m.in.:

- niedojrzałość i młody wiek,

- brak wiedzy i umiejętności wychowawczych,

- doznanie maltretowania we własnym dzieciństwie,

- niski poziom wykształcenia,

- bezrobocie,

- wszelkiego rodzaju uzależnienia,

- socjopatię,

- choroby umysłowe.

Inne przyczyny to:

- izolacja społeczna rodziny,

- kłopoty małżeńskie,

- zbyt duże wymagania stawiane dziecku,

- maltretowanie żony, dziecka.

Doświadczenia związane z przemocą w rodzinie nie tylko psują w sposób trwały stosunki pomiędzy rodzicami a dziećmi, ale też całkowicie je niszczą. Dzieci naśladują to, co zdołają zaobserwować. Rodzice mogą być przykładem wspierającym agresję. Dzieci, które są niepewne troski i miłości rodziców lub które stały się dla nich powodem kłótni, coraz gorzej sobie radzą wraz z upływem lat. Dramatyczny wpływ maja także wzorce zachowań, nieobliczalne stosunki między rodzicami oraz niezaspokojenie podstawowych potrzeb dziecka. Pewnego dnia przemoc nieuchronnie zaowocuje brutalnością, a brak ochrony i bezpieczeństwa - niechęcią i nienawiścią. Wtedy dzieci mogą występować przeciwko rodzicom. Rodzice także bywają tyranizowani. Możemy mówić więc o przemocy zarówno ze strony rodziców jak i dzieci.

Dziecko wychowywane w patologicznym środowisku rozwija niezwykłą umiejętność dostrzegania znaków ostrzegających o ataku. Uczy się rozpoznawać sygnały w twarzy, głosie i języku ciała, odczytując z nich złość, rozkojarzenie lub zamroczenie alkoholem lub narkotykami.

Profilaktyka przyczyniająca się do eliminacji lub ograniczenia konfliktów i przemocy w rodzinie powinna obejmować rodzinę i udzielenie jej pomocy. Ta pomoc to nie tylko nauczenie prowadzenia negocjacji czy rozwiązywania konfliktów, ale przede wszystkim pomoc w wewnętrznej przemianie, w uruchomieniu dynamizmów rozwojowych, w dojrzewaniu osobowości. Powinniśmy wykazywać zrozumienie wobec potrzeb, zainteresowań oraz doświadczeń rodzin znajdujących się w zróżnicowanych sytuacjach życiowych i wychowawczych, umożliwić rodzinom współpracę z instytucjami wychowawczymi w formie samopomocy oraz pomocy sąsiedzkiej, przygotować młodych ludzi do dalszego życia.

Właściwe rozwiązywanie konfliktów wymaga odpowiedniej postawy wobec siebie i drugiego człowieka - postawy szacunku, życzliwości i współdziałania. W poszukiwaniu możliwości rozwiązań warto skupić się na wspólnych interesach, a nie na różnicach stanowisk. Jeśli całkowite porozumienie nie jest możliwe, trzeba szukać porozumień częściowych.

Aby konflikty były rozwiązywane w sposób integrujący koniczne jest przyjęcie określonych zasad:

Każda rodzina powinna posiąść umiejętność korzystnego rozwiązywania konfliktów poprzez otwarte, szczere wyrażanie własnych uczuć i emocji, omawianie problemów. Otwartość, szczerość, poszanowanie odmiennego zdania każdego członka rodziny, szacunek dla jego odmienności psychicznej oraz stała komunikacja całej rodziny przeciwdziała konfliktom i służy budowaniu więzi.

Formy rozwiązywania konfliktów:

Literatura:

  1. M. Ryś: „Konflikty w rodzinie. Niszczą czy budują?”, CMPPP

  2. J. Rumph: „Krzyczeć, bić, niszczyć. Agresja u dzieci w wieku do 13 lat.”, GWP

  3. J. Lewis Herman: „Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi.”, GWP

Opracowała:

Magdalena Żebrowska

pedagog

1



Wyszukiwarka