Ćwiczenia 3 3.11.2008
Podmiot czynny (podatnik) i podmiot bierny (organ podatkowy) zawsze uczestniczą w ….
Podmioty pośredniczące
Podmioty pośredniczące wyręczają organ podatkowy w niektórych czynnościach.
Płatnik
Art. 8. Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Przykłady
zakład pracy - w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych, który oblicza i odprowadzana na rachunek organu podatkowego a następnie wypłaca pomniejszoną o tą kwotę pensję pracownikowi
bank dopisujący odsetki - od odsetek obliczy podatek dochodowy 19%, pobierze i wpłaci na rachunek organu podatkowego
notariusz w przypadku nabycia praw poprzez darowiznę
Inkasent
Art. 9. Inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Inkasent ma węższy zakres obowiązków (nie oblicza podatku).
Ustala się łączne zobowiązanie pieniężne, które następnie zbierane jest np. przez sołtysa. Wysokość łącznego zobowiązania pieniężnego oblicza organ podatkowy (np. wójt, burmistrz, prezydent miasta).
Przykłady
podatek rolny
podatek od nieruchomości
podatek leśny
Obliczanie wielkości podatku
organ podatkowy - w większości przypadków nie obliczają wysokości podatku a jedynie pełnią funkcję kontrolną
płatnik
podatnik - większość polskich podatków
W niektórych sytuacjach ustawodawca nakłada na podatnika obowiązek samoobliczenia (samowymiaru - prof. Dzwonkowski) podatku. Zasada ta w niedługim czasie stanie się dominującą w polskim systemie podatkowym.
Osoby ponoszące odpowiedzialność za cudzy dług podatkowy
Następca prawny podatnika
spadkobierca
zapisobierca
Ustanie egzystencji podatnika nie powoduje ustania zobowiązania.
Przykład
Jeśli przekształcono spółkę państwową w spółkę akcyjną prawa i obowiązki związane z podatkami przechodzą na ten nowy podmiot powiązany w jakiś sposób z podmiotem istniejącym wcześniej.
Osoby trzecie
Odpowiedzialność osób trzecich ma charakter subsydiarny tzn. mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności dopiero gdy nie jest możliwe ściągnięcie zobowiązania z podatnika.
Art. 110. § 1. Rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.
§ 2. Odpowiedzialność, o której mowa w § 1, nie obejmuje:
1) niepobranych należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1;
2) odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.
§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio w razie unieważnienia małżeństwa oraz separacji.
Art. 111. § 1. Członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności.
§ 2. Odpowiedzialność, o której mowa w § 1, nie dotyczy osób, które w okresie stałego współdziałania z podatnikiem były osobami, wobec których na podatniku ciążył obowiązek alimentacyjny - w zakresie wynikającym z obowiązku alimentacyjnego.
§ 3. Za członków rodziny podatnika uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu.
§ 4. Przepis § 1 stosuje się również do małżonków, którzy zawarli umowę o ograniczeniu lub wyłączeniu wspólności majątkowej, których wspólność majątkowa została zniesiona przez sąd, oraz małżonków pozostających w separacji.
§ 5. Odpowiedzialność, o której mowa w § 1:
1) ograniczona jest do wysokości uzyskanych korzyści;
2) nie obejmuje niepobranych należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1, z wyjątkiem należności, które nie zostały pobrane od osób wymienionych w § 3 i 4.
itd.
Przedmiot podatku
Definicja
przedmiot podatku - sytuacja faktyczna lub prawna z zaistnieniem której wiąże się obowiązek zapłaty podatku - przedmiot podatku jest na ogół zawarty w nazwie podatku.
Przykłady
osiągnięcie dochodu - podatki dochodowe - sytuacja faktyczna z zaistnieniem której ustawodawca wiąże obowiązek zapłaty podatku
posiadanie majątku lub jego nabycie - podatek od nieruchomości
osiąganie obrotu - podatki obrotowe - obrót to cena ze sprzedaży bez doliczonego VATu i akcyzy
osiągnięcie przychodu - podatki przychodowe - ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
podatki konsumpcyjne (od wydatków) - obciążające realnie konsumentów
nabycie spadku lub darowizny - sytuacja prawna z zaistnieniem której ustawodawca wiąże obowiązek zapłaty podatku
Podatki pośrednie
podatek od towarów i usług - podmiotem formalnym jest podmiot sprzedający towary i usługi a podmiotem faktycznie obciążonym jest konsument finalny - jest to jeden z podatków pośrednich
akcyza
Przedmiot podatku musi być skonkretyzowany wartościowo lub ilościowo.
Podstawa opodatkowania
Podstawa opodatkowania jest ustalana często na podstawie:
ewidencji np. osób prowadzących działalność gospodarczą
ksiąg podatkowych
przez organ podatkowy
Stawki podatkowe
Stawki podatkowe współczynnik, który służy obliczeniu wysokości podatku poprzez zastosowanie danej stawki do podstawy opodatkowania.
Podział stawek
I
procentowe - podatek VAT
kwotowe - podatek od nieruchomości
Ustawodawca często używa obu rodzajów stawek na raz.
II
stałe - nie zmieniają się wraz ze zmianą podstaw opodatkowania - 22% od sprzedaży większości towarów i usług bez względu na obrót osiągnięty ze sprzedaży
zmienne
progresywne
regresywne
degresywne
Stawki progresywne
Rosną wraz ze wzrostem podstaw opodatkowania. Wysokość podatku rośnie wówczas szybciej niż podstawa opodatkowania.
Dwa rodzaje progresji
szczeblowa (odcinkowa)
globalna (ogólna)
Dwa rodzaje progresji |
|||
Podstawa obliczenia podatku (podstawa podatku minus ulgi) |
Progresja szczeblowa |
Progresja globalna |
|
|
44.900 |
19% - 586,85 |
20% |
44.490 |
85.528 |
7.866,25zł + 30% nadwyżki powyżej 44.490zł |
40% |
85.528 |
|
20.177,65zł + 40% nadwyżki powyżej 85.528zł |
60% |
Stosowanie progresji globalnej prowadzi do pewnych niesprawiedliwości na granicy progów
1- (20% * 44.899) > 1- (40% * 44.991)
Po obliczeniu podatku więcej zostawało temu, który osiągał mniejszy dochód.
3