POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE WYKŁAD 8 10.12.2011

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE

Środki odwoławcze - środki odwoławcze stanowią jeden ze środków zaskarżenia w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Pod pojęciem środków odwoławczych należy rozumieć przewidziane prawem środki służące kwestionowaniu orzeczeń sądowych wydanych w sformalizowanym postępowaniu. Środki odwoławcze przysługują od nieprawomocnych orzeczeń WSA (najbardziej wyróżniająca cecha). Obok środków odwoławczych mamy również:

Nadzwyczajne środki zaskarżenia - ich cechą wyróżniającą jest to, że służą od orzeczeń prawomocnych, wyróżniamy:

• Skarga o wznowienie postępowania

• Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia

Trzy rodzaje środków zaskarżenia:

1. Środki odwoławcze:

• skarga kasacyjna

• zażalenie

2. Środki nadzwyczajne

3. Szczególne środki zaskarżenia

SKARGA KASACYJNA

Skarga kasacyjna jest środkiem odwoławczym. Jej konstrukcja jest oparta na pojęciu gravamen które oznacza, że strona wnosząca skargę kasacyjną jest niezadowolona lub czuje się pokrzywdzona orzeczeniem sądu I instancji i domaga się kontroli tego rozstrzygnięcia przez NSA. Nie musi mieć interesu prawnego w zaskarżeniu orzeczenia WSA. Oznacza to, że strona może wnieść również skargę kasacyjną nawet od wyroku dla niej korzystnego.

Skarga kasacyjna przysługuje od (art. 173):

• od wyroku WSA (nigdy od wyroku nie można wnieść zażalenia zawsze skargę kasacyjną!!)

• od postanowienie WSA kończące postępowanie w sprawie (tylko tych, które kończą postępowanie), chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej stanowi inaczej. <wyrok zawsze kończy postępowanie, natomiast postanowienia niektóre kończą niektóre nie, dlatego zawsze trzeba pamiętać o sformułowaniu „postanowienie kończące postępowanie”>

Pod pojęciem postanowienie kończące postępowanie należy rozumieć takie postanowienie, które kończy całe postępowanie (np. postanowienie o umorzeniu postępowania) albo zamyka drogę do wydania wyroku (np. postanowienie o odrzuceniu skargi <kończy postępowanie przed WSA>).

Skarga kasacyjna jest zwyczajnym środkiem odwoławczym o charakterze dewolutywno - suspensywnym, tzn.:

• Środek dewolutywny - to środek który powoduje, że jego wniesienie powoduje przeniesienie sprawy do sądu wyższej instancji (i tu w przypadku skargi kasacyjnej do NSA).

• Środek suspensywny - to środek którego wniesienie powoduje wstrzymanie uprawomocnienia sie orzeczenia. Czyli, że orzeczenie sądu I instancji nie staje sie prawomocne - wstrzymuje tę prawomocność orzeczenia aż do czasu rozpoznania skargi kasacyjnej przez NSA.

Podmioty legitymowane do wniesienia skargi kasacyjnej:

1. Strony postępowania (czyli skarżący i organ administracji).

2. Uczestnicy postępowania mają prawo uruchamiania II instancji (również RPO i prokurator, a także RPD).

Wniesienie skargi kasacyjnej jest prawem podmiotowym stron postępowania i uczestników postępowania, co oznacza, że postępowanie przed NSA może być wszczęte na ich żądanie w postaci wniesienia skargi kasacyjnej.

Podstawy skargi kasacyjnej:

Określa je art. 174 ppsa

Skargę kasacyjną można oprzeć na dwóch podstawach:

1) naruszeniu prawa materialnego

• przez jego błędną wykładnię

• lub przez niewłaściwe zastosowanie

2) naruszeniu przepisów postępowania, czyli procedury jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Ad.1

prawo materialne - prawo kształtujące prawa i obowiązki podmiotów w danej sytuacji.

Naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnie polega na mylnym rozumieniu treści określonej normy prawnej.

Naruszenie prawa materialnego przez jego niewłaściwe zastosowanie polega na tzw. błędzie subsumcji normy prawnej, czyli wyraża sie on w tym ze stan faktyczny ustalony w sprawie przez sąd błędnie uznano za odpowiadający stanowi przedstawionemu w hipotezie normy prawnej

Norma prawna ma 3 składniki:

• hipotezę (określa sytuacje, jakiś stan)

• dyspozycję

• sankcję (nie zawsze ją posiada)

To co ustalił sąd w sprawie jest mylnie podciągnięte pod stan hipoteczny zawarty w hipotezie normy prawnej.

Ad.2

Przyjmuję się, że to naruszenie może mieć taka sama postać jak naruszenie prawa materialnego (czyli tez błędna interpretacja bądź błędne zastosowanie). Przy czym w przypadku tego naruszenia musi mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Wątpliwości interpretacyjne dotyczące podstaw kasacyjnych występowały również w orzecznictwie NSA, a także w doktrynie prawa administracyjnego. Najwięcej wątpliwości budzi nadal druga podstawa kasacyjna. Zmierzając do rozwiązania rozstrzygnięcia tych wątpliwości 26 września 2006 roku NSA podjął uchwałę w pełnym składzie, której celem było wyjaśnienie treści art. 174 w zakresie podstaw kasacyjnych. Ta uchwała ma sygnaturę I OPS 10/09.

Pytanie, które legło u podstaw uchwały pełnego składu dotyczyło kwestii obowiązku odniesienia się NSA do wszystkich zarzutów zawartych w skardze kasacyjnej. W uzasadnieniu tej uchwały dokonano tez interpretacji podstaw kasacyjnych i w odniesieniu do drugiej podstawy kasacyjnej przyjęto iż w grę wchodzić może zarówno naruszenie przepisów w postępowaniu przed organami administracji (KPA i Ordynacja) a także naruszenie przepisów postępowania zawartych w ustawie Prawo o postępowaniu przez sadami administracyjnymi. Aktualnie kwestia konstytucyjności artykułu 174 ppsa stanowi przedmiot skargi konstytucyjnej wniesionej do TK, aktualnie sprawa ta czeka na rozpoznanie przez TK.

PRZYMUS ADWOKACKO-RADCOWSKI (Art. 175)

Przymus adwokacko-radcowski - obowiązek sporządzenia skargi kasacyjnej przez któryś z niżej wymienionych podmiotów (w art. 175 ppsa) pod rygorem jej odrzucenia. Wprowadzenie tego wymogu wynika z istoty dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego. Przymus ten wyłącza możliwość sporządzenia skargi kasacyjnej przez stronę, w tym także przez organ administracji publicznej.

Uprawnionymi podmiotami do sporządzenia skargi kasacyjnej są:

1. Adwokaci i radcowie prawni, w każdej sprawie.

2. Wyjątkowo skarga kasacyjna może być sporządzona przez doradcę podatkowego - ale tylko w sprawach obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami.

3. W sprawach własności przemysłowej taka skargę sporządzić może rzecznik patentowy.

Wyjątki od przymusu adwokacko radcowskiego określa art. 175§2

1. Sporządzenie skargi kasacyjnej przez: sędziów, prokuratorów, notariuszy radców prawnych Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, profesorów lub doktorów habilitowanych nauk prawnych, występujących w charakterze stron albo występujących w charakterze przedstawicieli bądź pełnomocników stron;

2. Podmioty instytucjonalne/funkcjonalnych - ten obowiązek nie dotyczy: prokuratora (ale tutaj już działającego nie w swojej sprawie tylko w cudzej), Rzecznika Praw Obywatelskich i rzecznika Praw Dziecka (podmioty te gwarantują, że skarga kasacyjna będzie spełniała wymogi formalne).

Wymogi formalne i konstrukcyjne skargi kasacyjnej (art. 176)

Forma skargi kasacyjnej została uregulowana w art. 176. Jest to pismo procesowe. Powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pism procesowych (art. 46- wymagania formalne) .

Wymogi materialne czyli konstrukcyjne skargi kasacyjnej:

1. Oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżane w całości czy w części

2. Przytoczenie podstaw kasacyjnych (z art. 174) z ich uzasadnienie

3. Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia sądu I instancji (WSA) z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany (wskazanie czy zmiana ma dotyczyć w całości czy w części zaskarżonego orzeczenia)

Ad. 1

Należy tu wskazać wyrok, postanowienie kończące postępowanie, czego ono dotyczy i w jakiej części ma być uchylone.

Ad. 2

Powinno polegać na wskazaniu konkretnego przepisu prawa materialnego lub procesowego, który został w sprawie naruszony (trzeba podać konkretny art. 174 ppsa). Konieczne jest sprecyzowanie do jakiego naruszenia przepisów prawa materialnego doszło w sprawie i na czym ono w konkretnej sprawie polegało

Ad. 3

Konieczność zamieszczenia wniosku o uchyleniu lub zmianę orzeczenia WSA jest niezbędne dla wyznaczenia granic w których sprawę ma rozpoznawać WSA. Braki skargi kasacyjnej w zakresie tych wymogów materialnych powodują jej odrzucenie, bowiem NSA jest w przeciwieństwie do WSA związany granicami skargi kasacyjnej (art. 183)

NSA przy rozpoznawaniu skargi nie może domyślać się intencji autora skargi kasacyjnej, ani tez wnioskować czego strona skarżąca oczekuje od NSA. Po uchwale pełnego składu NSA z 26 września 2009 roku podejście rygorystyczne do tych wymogów zostało złagodzone i w efekcie związania uchwałą, składy orzekające mają zajmować stanowisko w odniesieniu do wszystkich zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej bez względu na ich prawidłowość.

ZAŻALENIE

Jest środkiem odwoławczym mniej sformalizowanym niż skarga kasacyjna; nie obowiązuje tutaj przymus adwokacko-radcowski - z jednym wyjątkiem - dotyczy przypadku, gdy zażalenie wnoszone jest na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej przez WSA

Zażalenie jest środkiem odwoławczym ostatecznym w toku instancji, co oznacza, że od orzeczenia NSA wydanego po rozpoznaniu zażalenia nie przysługuje już żaden środek zaskarżenia.

Przedmiot zażalenia - art. 194

Zażalenie do NSA służy kwestionowaniu postanowień nie kończących postępowania w sprawie. Przysługuje ono w sytuacjach wskazanych w art. 194 ppsa, a ponadto ustawa przewiduje inne przypadki, na które można wnieść zażalenie.

Zgodnie z art. 194 można wnieść zażalenie na postanowienia których przedmiotem jest:

1.Przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu

2.Wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia innego aktu lub czynności o których mowa w art. 61, czyli odmowa udzielenia ochrony tymczasowej

3.Zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania

4.Sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa

5.Odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku

6.Oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego

7.Odrzucenie skargi kasacyjnej (przymus adwokacko - radcowski w tym przypadku)

8.Odrzucenie zażalenia

9.Zwrot kosztów postępowania jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej

10.Ukaranie grzywną, np. za niewykonanie orzeczenia przez organ

Przykłady postanowień, od których służy zażalenie przewidziane w ustawie - poza art. 194

1.Postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania (art. 33 § 2)

2.Zarządzenie o pozostawieniu pisma bez rozpoznania (art. 49 § 2

3.Postanowienie w sprawie przywrócenia terminu ( art. 86 § 3

4.Postanowienie o cofnięciu prawa pomocy (art. 263)

5.Postanowienie WSA w przedmiocie kosztów sądowych

6.Postanowienie o podjęciu dalszego postępowania po otworzeniu akt (art. 298)

Legitymacja do wniesienia zażalenia (czyli kto może wnieść zażalenie)

1.Strona postępowania

2.Podmioty, których sąd nie dopuścił do udziału w postępowaniu

3.Ponadto zażalenie może wnieść RPO, RPD

Warunki zażalenia

Zażalenie jak i wszystkie pisma procesowe musi spełnić wymogi formalne przewidziane w art. 46 ppsa.

Wymogi konstrukcyjne zażalenia

Zażalenie poza wymogami z art. 46 powinno zawierać:

*wskazanie zaskarżonego postanowienia

*wniosek o jego zmianę lub uchylenie

*zwięzłe uzasadnienie.

Tryb postępowania z zażalenia.

Zażalenie wnosi się do NSA za pośrednictwem WSA, który wydał zaskarżone postanowienie, w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia. Jest to termin ustawowy, procesowy i prekluzyjny. Uchybienie tego terminu skutkować będzie odrzuceniem zażalenia (chyba, że zostanie złożony wniosek o przywrócenie terminu i sąd ten termin przywróci).

Autokontrola postanowienia przez WSA:

Ustawa prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi dopuszcza możliwość uwzględnienia zażalenia przez WSA na etapie jego wstępnej kontroli. Możliwość taka występuje, gdy zażalenie zarzuca nieważność postępowania przed WSA lub jest ono uzasadnione wówczas WSA, który wydał zaskarżone postanowienie może na posiedzeniu niejawnym nie przesyłając akt NSA uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby rozstrzygnąć sprawę na nowo. Od ponownego postanowienia WSA przysługiwać będzie zażalenie na zasadach ogólnych -> Art 195 § 2 ppsa.

Czyli są takie dwie sytuacje, kiedy wsa może sam poprawić swój błąd:

1. Doprowadzenie do nieważności postępowania

2. WSA popełnił taki błąd, że zażalenie jest oczywiście uzasadnione.

Akta sprawy z zażaleniem WSA przedstawia co do zasady NSA po doręczeniu zażalenia pozostałym stronom postępowania. Strona, która nie wniosła zażalenia może wnieść odpowiedź na zażalenie, może być wniesiona wprost do NSA w terminie 7 dni od doręczenia zażalenia. Termin na udzielenie odpowiedzi na zażalenie wynosi 7 dni i biegnie od daty doręczenia zażalenia stronie i uczestnikom postępowania. Jest to termin ustawowy, nie może być przedłużany.

ETAPY BADANIA ZAŻALENIA

Wstępny etap badania zażalenia należy do WSA, który na tym etapie bada dopuszczalność zażalenia i to czy spełnia ono wymogi formalne, ma tutaj możliwość podjęcia działań w celu usunięcia dostrzeżonych braków.

Wniesienie zażalenia nie wywołuje skutku suspensywnego (czyli nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego postanowienia) przy czym WSA może wstrzymać wykonanie takiego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia. Następnie WSA przedstawia zażalenie wraz z aktami sprawy (i ewentualnie odpowiedzią na zażalenie jeżeli taką zgłoszono). NSA rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym, nie jest związany wnioskami zażalenia co do sposobu jego załatwienia. Do postępowania zażaleniowego stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej przy czym orzeczenia NSA wydawane po rozpoznaniu zażalenia maja formę postanowienia, natomiast uprawnienia orzecznicze kształtują się podobnie jak w przypadku rozpoznawania skargi kasacyjnej. (art. 197 § 2)

---