Myślenie-czynność ta jest łańcuchem operacji myślowych, za pomocą których przetwarzamy informacje zakodowane w spostrzeżeniach, wyobrażeniach i pojęciach. Dzięki temu człowiek poznaje rzeczywistość. Rodzaje (etapy) myślenia: * Kojarzenie - 1 rok zycia , *Myślenie senso- motoryczne -Występuje w ścisłym związku z procesem spostrzegania i czynnościami manipulacyjnymi na przedmiotach. Dominuje u dzieci do 2 - go r.ż, ale i dorośli posługują się tym myśleniem w prostych sytuacjach życiowych- sytuacje praktyczne, poznanie przedmiotów, świata i działanie,*Myślenie konkretno - wyobrażeniowe - Od 3 r.ż. Ten rodzaj myślenia również towarzyszy działaniu, lecz czynności umysłowe są oparte na wyobrażeniach. Owe myślenie dominuje w wieku przedszkolnym. Również wiele czynności myślowych u dorosłych przebiega w oparciu o wyobrażenie *Myślenie słowno - logiczne. Jest oparte na słowach będących symbolami pojęć, dlatego nazywane bywa myśleniem pojęciowym/ abstrakcyjnym. Myślenie pojęciowe pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym, a rozwija się w wieku szkolnym w toku procesu nauczania. Myślenie logiczne lub operacyjne to związki między umiejętnościa posługiwania się pojęciem a ujmowanie relacji łączących przedmioty i zjawiska. Słowo, pojecie jest nośnikiem informacji a nie obraz i konkret.
Pamięć- jest zdolnością do przechowywania informacji i późniejszego jej wykorzystania. To również zespół procesów poznawczych, zaangażowanych w nabywanie, przechowywanie, a następnie późniejsze odtwarzanie danych i informacji. Typy pamięci ze względu na: *rodzaj wrażeń, które dominują w zapamiętywaniu; wyróżnia się pamięć: -wzrokową, -słuchową, -dotykową, -smakową, -węchową * sposób zapamiętywania; wyróżnia się: pamięć mechaniczną(opiera się na powtarzaniu bezmyślnym) i logiczną(podstawą jest zrozumienie), *trwałość przechowywania treści zapamiętanych; wyróżniamy: krótkotrwałą(przechowywanie do ok. 30 s niektórych spostrzeżeń, którym towarzyszyła uwaga; przeciętnie 7±2; nowe spostrzeżenia, przy braku możliwości powtarzania, powodują wymazanie z pamięci krótkiej śladów poprzednich; mogą też ulec procesowi konsolidacji, w wyniku którego przechodzą do pamięci trwałej.) i długotrwałą(pamiętanie bodźców, przedmiotów, czynności przez długi a czasem nieograniczony okres czasu. Pamięć ta ma charakter syntetyczny.) Fazy procesów pamięciowych: *Zapamiętywanie - (nabywanie) to proces, w którym jednostka zapamiętuje czynniki, które na nią oddziaływają, a także proces zapamiętania form swego zachowania. Faza zapamiętania może składać się z jednego aktu spostrzeżeniowego, albo jest wynikiem opanowania jakiegoś trudnego zadania, wymagającego zdolności umysłowych. *Przechowywanie -może trwać kilka sekund, dni lub wiele lat. O tym czy informacja została przechowana czy nie, możemy dowiedzieć się tylko za pomocą procesu odtworzenia. Jeżeli jesteśmy w stanie odtworzyć informację, to znaczy, że została przechowana.Przechowujemy mnóstwo informacji, które wydobywane są przez szereg czynników zewnętrznych i wewnętrznych.*Odtwarzanie(przypomnienie) - polega na wydobyciu przechowywanych informacji. Zmagazynowana wiedza pamięci długotrwałej przywołana jest do pamięci krótkotrwałej, która ma ograniczona pojemność, dlatego nieprzywołane informacje pozostają dalej w swoim magazynie. Za pomocą odtworzenia możemy sprawdzić stopień zapamiętania i przechowania informacji. Odtworzenie pełni rolę miary procesów pamięciowych.*Proces zapominania. Nie wszystkie doświadczenia, które zapamiętywaliśmy zachowują się trwale w naszej pamięci. Część zapominamy fragmentarycznie (cześciowe), część całkowicie.
Percepcja-odpowiada za odbieranie informacji z otoczenia. Proces poznawczy polegający na subiektywnym odzwierciedleniu przez człowieka przedmiotów, zjawisk i procesów. Przebiega dwupoziomowo: * poziom sensoryczno-motoryczny - ma charakter automatyczny i dokonywany jest przez narządy zmysłowe, najważniejsze z nich (wzrok, słuch, dotyk) odbierają bodźce, dzięki czemu rozpoznawane są np. dźwięki, kolory, szorstkość, gładkość. *poziom znaczeniowo-czynnościowy - występuje jako prostszy i bardziej złożony. Na prostszym poziomie odbieranym bodźcom nadawane jest znaczenie. Na najbardziej złożonym poziomie percepcji możliwe jest nadawanie spostrzeżeniu pogłębionego znaczenia, tj. dostrzeganie tego, co przeżywa człowiek - jego uczuć, pragnień, postaw w stosunku do zjawisk .
Uczenie się- jest procesem, który prowadzi do względnie trwałej zmiany zachowania lub możliwości zachowania, który opiera się na doświadczeniu. Akt uczenia się składa się z 8 zdarzeń: *motywacja lub oczekiwanie. *zrozumienie - podmiot dostrzega materiał o odróżnia go od innych bodźców zwracających jego uwagę. *poznanie - podmiot koduje wiedzę. *przechowanie - podmiot przechowuje wiedzą w pamięci krótko i długotrwałej. *przypomnienie - podmiot odzyskuje materiał z pamięci. *generalizacja - materiał jest przenoszony na nowe sytuacje, a więc pozwala podmiotowi rozwinąć strategie postępowania z nimi. *działanie - te strategie są wykorzystane w praktyce. *sprzężenie zwrotne - podmiot uzyskuje wiedzę na podstawie rezultatów. Techniki uczenia się:*realistyczne cele pracy *nagrody *punktualność *całościowo, potem częściowo *organizacja metodyczna *pamięć wzrokowa i słuchowa *powtarzanie
Uwaga- Jest mechanizmem redukcji nadmiaru informacji.Jest skierowaniem świadomości na określony bodziec. Cechy uwagi: *Pojemność (Zakres uwagi)- stanowi go ilość przedmiotów, na których potrafimy jednocześnie skupić swoją uwagę. *Podzielność - oznacza umiejętność jednoczesnego skupienia się na kilku przedmiotach.* Przerzutność - polega na zdolności szybkiego przechodzenia od jednej czynności do innej. *Trwałość uwagi - to zdolność utrzymania świadomości przez dłuższy czas na jakimś przedmiocie. *Natężenie uwagi - oznacza siłę koncentracji świadomości na jakimś przedmiocie przez dłuższy czas. Rodzaje: *Uwaga mimowolna, zostaje wywołana bez większego wysiłku z naszej strony. Czynnikiem wywołującym jest przede wszystkim siła bodźca. Źródłem uwagi mimowolnej może być też ruch, kontrast, wielkość, kształt, kolor oraz nagłe zmiany. * Uwaga dowolna przejawia się w świadomym koncentrowaniu się na jakimś zadaniu, przedmiocie, nawet, jeśli nas to nie interesuje. *Trwała - gdy przez dłuższy czas możliwa jest koncentracja. * Nietrwała- kiedy nie koncentrujemy się na czymś, ale to dostrzegamy.
Wiek szkolny- przypada na wiek 7-11 lat
Punkt widzenia |
dziecko potrafi postawić siebie na miejscu innych |
Intencjonalność |
dziecko osądza czyny przez intencje a nie przez ich konsekwencje |
Reguły |
dziecko odkrywa, że reguły są tworzone przez ludzi i mogą być przez nich zmieniane |
Szacunek dla autorytetu |
wzajemność szacunku wobec autorytetu i rówieśników pozwala na wyższą ocenę |
Kara |
dziecko preferuje dające szansę poprawy kary, umożliwiające ofierze powrót do stanu poprzedniego, pomagające zrozumieć, dlaczego zachowanie było złe, |
Immanentna sprawiedliwość |
dziecko nie myli naturalnego nieszczęścia z karą |
Wyobraźnia- zdolność do tworzenia wyobrażeń odtwórczych i twórczych, przewidywania, uzupełniania i odtwarzania przy niepełnych danych zdarzeń, sytuacji. Źródłem jej są wrażenia i spostrzeżenia. Podział: * odtwórcza łączy się ściśle z doświadczeniem jednostki, odzwierciedlają się w nich w sposób mniej lub bardziej wierny i dokładny przedmioty, zjawiska, zdarzenia rzeczywiste, dawniej spostrzegane* wytwórcza oparta na doświadczeniu, z którego czerpią podstawowy materiał i tworzywo. Ów materiał ulega jednak takiemu przekształceniu i opracowaniu, że w rezultacie uzyskujemy jakby zupełnie nowe obrazy nieodpowiadające minionym spostrzeżeniom.
Proces poznawczy -procesy tworzące i modyfikujące struktury poznawcze w systemie poznawczym (w umyśle ), będące przedmiotem badań psychologii poznawczej . Procesy służą do tworzenia i modyfikowania wiedzy o otoczeniu, jaka kształtuje zachowanie (służą poznawaniu otoczenia). Można również stwierdzić, że są to procesy przetwarzania informacji, jakie zachodzą w układzie nerwowym i polegają na odbieraniu informacji z otoczenia, ich przechowywaniu i przekształcaniu, oraz wyprowadzaniu ich ponownie do otoczenia w postaci reakcji - zachowania.