układ mięśnowy, Anatomia Wykłady


UKŁAD MIĘŚNIOWY

Mięsień (musculus) składa się z:

W zależności od ilości ścięgien początkowych wyróżniamy mięśnie dwugłowe, trójgłowe, czworogłowe.

Mięśnie działają antagonistycznie. Wyróżniamy następujące grupy mięśni działających przeciwstawnie:

Topograficzny podział mięśni:

MIĘŚNIE GŁOWY

Dzielimy na:

  1. mimiczne- czyli mięśnie wyrazowe twarzy; mięśnie te grupują się wokół naturalnych otworów twarzy. Mają one skórne przyczepy i powodują powstawanie charakterystycznych zmarszczek na twarzy, odzwierciedlających stany emocjonalne człowieka, takie jak śmiech, złość, smutek, zdziwienie itp. Wyjątkiem jest mięsień policzkowy, tzw. mięsień trębaczy, który ma jeden przyczep kostny.

  2. żwaczowe- są to mięśnie związane z żuchwą i przebiegają nad stawem skroniowo-żuchwowym. Mięśnie te wywołują wszystkie możliwe ruchy w tym stawie, warunkując zdolność żucia pokarmów. Najbardziej powierzchownie ułożone mięśnie w tej grupie to mięsień żwacz i mięsień skroniowy.

MIĘŚNIE SZYI

  1. warstwy powierzchownej- z uwagi na swoje przyczepy do głowy i kręgosłupa oraz do żeber i mostka mogą odwoływać ruchy głowy, a w stanach duszności działają jako pomocnicze mięśnie wdechowe (unoszą żebra).

  1. warstwy środkowej- związane są z kością gnykową, powodują unoszenie i obniżanie krtani.

  1. warstwy głębokiej- działają na połączenia głowy z kręgosłupem lub na stawy międzykręgowe szyjnego odcinka kręgosłupa, wywołując ruchy głowy i szyi do przodu, do tyłu i na boki.

MIĘŚNIE GRZBIETU

      1. powierzchowne- mają przyczep początkowy na kręgosłupie a przyczep końcowy na kończynie górnej lub na klatce piersiowej. Działanie tych mięśni polega więc albo na wywoływaniu ruchów kończyny górnej albo żeber. Wyróżniamy w tej warstwie:

        • mięsień czworoboczny (kapturowy)- działa na staw mostkowo- obojczykowy i obojczykowo- barkowy. Jest mięśniem wdechowym i wydechowym. Powoduje „wzruszenie ramionami”, warunkuje unoszenie ramienia ponad poziom.

        • mięsień najszerszy grzbietu- działa na staw ramienny, wywołując ruch „sięgania ręką do tylnej kieszeni spodni”. Mięsień ten opasuje klatkę piersiową, przy kaszlu napina się; nazywany jest „mięśniem kaszlu”.

    1. głębokie- mają zarówno początkowe jak i końcowe przyczepy na kręgosłupie, działają więc tylko na stawy międzykręgowe. Ponieważ leżą do tyłu od tych stawów to, gdy się kurczą, prostują kręgosłup. Określane są wspólna nazwą mięsień prostownik grzbietu.

MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ

  1. powierzchowne- mają przyczepy początkowe na klatce piersiowej a przyczepy końcowe na kończynie górnej. Działają albo na stawy klatki piersiowe albo na stawy kończyny górnej (stawy obojczyka, staw ramienny). W przypadku duszności wdechowej unoszą żebra przy unieruchomionych kończynach górnych. W normalnych warunkach działają głównie na kończynę górną, powodując zginanie ramienia, jego obrót do wewnątrz lub obniżanie obręczy kończyny górnej. Największe i najbardziej powierzchowne mięśnie tej grupy to:

  1. głębokie- są to mięśnie, których przyczepy znajdują się tylko na ścianach klatki piersiowej. Przyczepiają się do brzegów sąsiadujących ze sobą żeber, wypełniają przestrzenie międzyżebrowe uzupełniając ściany klatki piersiowej. Zaliczamy tu mięśnie międzyżebrowe (musculi intercostales). Zależnie od tego czy opuszczają żebra czy je unoszą są albo mięśniami wdechowymi (podnoszą żebra) albo wydechowymi (opuszczają żebra).

  2. przepona (diaphragma) - ma grubość ok. 3 mm; stanowi przegrodę między klatką piersiową a jamą brzuszną. Jest to mięsień płaski, kopulasto wysklepiony do wnętrza klatki piersiowej. Na środku ścięgnistym- jest to wspólne końcowe ścięgno trzech części przepony- przepony opierają się płuca i serce. Pod przeponą po stronie prawej znajduje się wątroba, po stronie lewej żołądek oraz śledziona. Kiedy przepona się kurczy, staje się mniej wypukła, jama klatki piersiowej powiększa się i następuje wdech. Gdy przepona się rozkurczy, uwypukla się kopulasto w głąb klatki piersiowej, wypycha powietrze z płuc- następuje wydech.

Oprócz serca przepona jest mięśniem najwięcej pracującym w ustroju. Pracuje nieprzerwanie od urodzenia aż do śmierci.

W przeponie wyróżniamy części:

Między tymi częściami znajdują się trójkątne szczelinki:

W warunkach patologicznych szczelina może uledz powiększeniu i może powstać przepuklina wewnętrzna. To znaczy przy wzroście ciśnienia w jamie brzusznej jakiś narząd, np. jelita lub żołądek, może przemieścić się do klatki piersiowej.

Oprócz tych otworów w przeponie znajdują się inne otwory:

  1. rozwór aortowy- przez który przechodzi aorta i przewód piersiowy

  2. rozwór przełykowy- przez który przechodzi przełyk i nerwy błędne prawy i lewy; miejsce zmniejszonej oporności

  3. otwór żyły głównej- przez który przechodzi żyła główna dolna i nerw przeponowy prawy

Szczeliny w części lędźwiowej przepony przeznaczone są dla pnia współczulnego, żył nieparzystych nerwów trzewnych.

Mięśnie oddechowe dzielimy na:

MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ

      1. mięśnie obręczy- mają przyczep początkowy na łopatce i obojczyku, a przyczep końcowy na kości ramienia. Przebiegają one nad stawem ramiennym, wywołując w nim:

Największym mięśniem tej grupy jest mięsień naramienny. Tworzy charakterystyczny zaokrąglony kształt barku. Mięśnie te ponadto utrzymują głowę kości ramiennej w panewce nie pozwalając jej na wypadnięcie czyli zwichnięcie.

Mięśnie obręczy wraz z mięśniami powierzchownymi grzbietu i klatki piersiowej ograniczają jamę pachową. Jama pachowa jest to przestrzeń, gdzie leży żyła i tętnica pachowa, gałęzie długie splotu ramiennego, węzły chłonne pachowe.

      1. mięśnie ramienia- działają na staw łokciowy i ramienny; dzielimy je na dwie grupy:

        • grupa przednia- zginacze- największy jest mięsień dwugłowy ramienia (musculus biceps brachii)

        • grupa tylna- prostowniki- mięsień trójgłowy ramienia (musculus triceps brachii)- jedyny, który prostuje staw łokciowy.

    1. mięśnie przedramienia- są przeważnie wielostanowe; wyróżniamy w niej: