1 ANATOMIA KOŚCI Układ ruchu i bierny/kości, wiązadła, stawy/ czynny/mięśnie szkieletu/,ROLA SZKILETU stanowi rusztowanie ciała, decyduje o jego wielkości i kształcie, stanowi złożony system dźwigni mięśni i ochronę mechaniczną dla narządów wewn.
Podział kości długie/ramienna,udowa/krótkie/kręgosłupowe,nadgarstka/,płaskie/miednicy,łopatki,czaszkowe/Stawy to połączenia kości ścisłe i ruchowe/ruchowe to łokciowy, nadgarstek, barkowy i biodrowy/Mózgoczaszka - sklepienie czaszki, podstawa czaszki, kość czołowa, 2 kości ciemieniowe, potyliczna,2 skroniowe, klinowa Twarzoczaszka składa się: 2 kości nosowe, 2 kości szczękowe, 2 kości jarzmowe, 2 kości podniebienia, żuchwa Kręgosłup 7 kręgów szyjnych, 12 piersiowych, 5 kości lędźwiowych, kość krzyżowa, 4-5 kości guzicznych /ogonowe/ Kręg trzon kręgu, otwór kręg., wyrostki boczne, wyrostek kolczasty, wyrostki stawowe, łuk kręgowy
Między kręgami są tarcze międzykręgowe. Fizjologiczne krzywizny: lordoza szyjna i lędźwiowa, kyfoza piersiowa i krzyżowa. Klatka piersiowa kręgosłup piersiowy, żebra, mostek / rękojeść, trzon, wyrostek mieczykowaty/, żebra prawdziwe, żebra rzekome Kończyna górna kość ramienna, dwie kości przedramienne /łokciowa i promieniowa /, staw nadgarstkowy, kości nadgarstka, 5 kości śródręcza, paliczki podstawowe, paliczki środkowe, paliczki paznokciowe, Kończyna dolna kość udowa, staw kolanowy, kość piszczelowa, kość strzałkowa, rzepka, staw skokowy, kości stępu /7 krótkich/, kości śródstopia /5 długich/, paliczki,
POŁĄCZENIE KOŃCZYNY GÓRNEJ Z TUŁOWIEM jest za pomocą obręczy barkowej /łopatka i obojczyk/. Obręcz barkowa stanowi miejsce przyczepu kończyn górnych. Wolna część kończyny górnej to kość ramienna, przedramienna, kości ręki.
POŁĄCZENIE KOŃCZYNY DOLNEJ Z TUŁOWIEM za pomocą obręczy biodrowej /kość krzyżowa i guziczna, 2 kości miedniczne /2 kości łonowe, 2 kości kulszowe, 2 kości biodrowe/. Obręcz miednicowa stanowi miejsce przyczepu kończyn dolnych.
OSTEOPOROZA zmniejszenie grubości istoty zbitej i gąbczastej
2 SKOLIOZA boczne skrzywienie kręgosłupa. Objawy uniesienie barku, wystające łopatki, pogłębiony trójkąt talii, wystające biodro, garb żebrowy. Wadami postawy są również plecy okrągłe, płaskie plecy, płaskostopie.
3 CO TO JEST MIAŻDŻYCA przyczyna to odkładanie się w ścianach tętnic tłuszczu i cholesterolu. Tłuszcz wiąże wapń, powodując tworzenie się złogów i stopniowe zwężenie się tętnic. Dochodzi do niedokrwienia. Zmiany miażdżycowe dotyczą najczęściej aorty, tętnic wieńcowych i mózgowych. Zwężenie tętnicy wieńcowej może doprowadzić do niedokrwienia mięśnia sercowego czyli tzw. choroby wieńcowej a następnie do zawału serca. Powoduje chorobę: nadmierna ilość tłuszczów zwierzęcych, otyłość, siedzący tryb życia, palenie tytoniu, picie alkoholu, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, stresy,, uwarunkowanie dziedziczne, spożywanie pokarmu z dużą zawartością cholesterolu.
4 CO ROBIMY PODEJRZEWAJĄC ZAWAŁ może powstać na zimnie, przy wysiłku, stresie. Należy podać polopirynę lub aspirynę. Jeżeli jest przytomny podać coś do picia najlepiej pepsi.
5 ZDROWA DIETA- większa ilość świeżych owoców, warzyw, pełnoziarnistego pieczywa razowego /źródło błonnika/, kasz i roślin strączkowych, -ograniczyć tłuszcze zwierzęce a zastąpić roślinnymi, - zmniejszyć słodycze, -właściwe zestawienie ilościowe, jakościowe i proporcjonalne składników odżywczych, -regularne spożywanie posiłków /4-5 razy dziennie.
NAPAD PADACZKOWY Padaczka - stan choroby , przejawiający się nawracającymi zaburzeniami czynności mózgu pod postacią napadów. Przyczyny padaczki: wady rozwojowe, uszkodzenia zakaźne i toksyczne płodu, urazy płodu, asfiksja,
Dorosły może padaczkę nabyć po: zapaleniu opon i mózgu, urazy mózgu, guzy, choroby naczyniowe, zatrucia (alkoholowe),
OBJAWY NAPADU PADACZKOWEGO
aura /widzenie błysków, niepokój, drganie kończyn/
drgawki toniczne /wyprężenie mięśni, zatrzymanie oddechu do kilku sekund/ /
kloniczne / piana na ustach, oddanie moczu/
ponapadowy sen
Pomoc: asekuracja w czasie upadku, odsunąć ostre przedmioty, pod głowę położyć coś miękkiego, rozluźnić ubranie, zdjąć okulary, aparat słuchowy, protezę, między zęby trzonowe włożyć zwiniętą chusteczkę do nosa, wezwać pogotowie/
7 ANATOMIA UKŁADU ODDECHOWEGO I KRĄŻENIA
Oddychanie odbywa się za pomocą narządów pomocniczych i mięśni oddechowych. Oddychanie jest to wymiana gazów między powietrzem a otaczającym środowiskiem. Przy wdechu pracują mięśnie żebrowe. Jama brzuszna oddzielona jest od klatki piersiowej przeponą.
jama ustna
jama nosowa /ogrzewa, nawilża i oczyszcza wdychane powietrze/
gardło / zabezpiecza żeby pokarm nie dostał się do dróg oddechowych)
krtań
tchawica /oczyszcza powietrze z ciał obcych, ogrzewa i nawilża powietrze, oczyszcza powietrze z ciał obcych/
oskrzela / jak wyżej/
płuca(otoczone opłucną) /wymiana gazowa między powietrzem a krwią/
ad 1 przegroda nosowa - pokryta błoną śluzową. Ma liczne sploty naczyń krwionośnych
ad 3 zbudowana z chrząstek(tarczowata, pierścieniowata, nagłośna
ad 4 składa się z chrząstek podkowiastych połączonych wiązadłami. Dwa oskrzela główne prawe i lewe, które dzielą się na oskrzeliki zakończone pęcherzykami płucnymi.
ETAPY ODDYCHANIA
oddychanie zewnętrzne (płucne) wymiana gazowa w pęcherzykach płucnych
oddychanie komórkowe / proces uwalniający energię/
oddychanie wewnętrzne /tkankowe/ wymiana gazowa w komórkach ciała
UKŁAD KRĄŻENIA w skład układu krwionośnego wchodzą: naczynia krwionośne /tętnice, żyły, naczynia włosowate/, serce. Zadaniem krwi : dostarcza komórkom tlen pobrany z pęcherzyków płucnych, odprowadza do narządów wydalniczych dwutlenek węgla i szkodliwe produkty przemiany materii, rozprowadza substancje rozprowadzane w organizmie, bierze udział w zjawiskach obronnych i odpornościowych, wyrównuje ciepłotę ciała, ma zdolność krzepnięcia, co zabezpiecza przed utratą krwi. Krążenie krwi ma dwa obiegi DUŻY droga krwi z lewej komory serca, przez tkanki ciała do prawego przedsionka serca. Duży obieg rozpoczyna się w lewej komorze serca, skąd krew z tlenem wypływa aortą. Od niej odchodzą odgałęzienia, które też się rozgałęziają, na tętnice o coraz mniejszych średnicach. Najmniejsze z nich to naczynia włosowate oplatające wszystkie tkanki organizmu. Po przejściu przez dany narząd naczynia włosowate łączą się w żyły. Żyły tworzą coraz większe naczynia. Do prawego przedsionka serca uchodzą: żyła główna górna odprowadzająca krew z kończyn górnych i głowy, oraz żyła główna dolna, odprowadzająca krew z pozostałych części ciała. MAŁY płucny rozpoczyna się w prawej komorze serca, skąd krew jest przepompowywana do płuc /tętnica płucna prawa i lewa/. Jest to krew pozbawiona tlenu. Tętnice płucne rozgałęziają się na coraz drobniejsze tętniczki, tworzące sieć naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne. W pęcherzykach płucnych następuje wymiana gazowa /pobieranie tlenu, oddawanie dwutlenku węgla/. Z kolei włosowate łączą się w coraz większe gałązki, z których powstają 4 żyły płucne. Prowadzą one krew natlenioną do lewego przedsionka serca. Mały obieg krwi zamyka się /droga krwi z prawej komory przez płuca do lewego przedsionka serca/. SERCE narząd zbudowany z mięśnia poprzecznie prążkowanego /kurczy się automatycznie niezależnie od naszej woli/, pełni rolę pompy wprowadzającej krew w ruch. Umieszczone jest w tzw worku osierdziowym, w którym znajduje się niewielka ilość płynu zapobiegającego tarciu serca podczas jego pracy. Serce oplatają tzw tętnice wieńcowe, które je ożywiają. Składa się ono z 4 jam wypełnionych krwią /przedsionek prawy, zastawka trójdzielna, komora prawa, przedsionek lewy zastawka dwudzielna, komora lewa/. Przedsionek prawy - tłoczy do prawej komory krew pozbawioną tlenu, pochodzącą z całego ciała, która wpływa tu dwoma żyłami głównymi, górną i dolną. Zastawka trójdzielna - zapobiega cofaniu się krwi z komory prawej do przedsionka prawego. Komora prawa - tłoczy krew wpływającą z prawego przedsionka, uchodzi z niej pień płucny (z niego wychodzi tętnica płucna prawa i lewa). Przedsionek lewy - tłoczy do lewej komory krew natlenioną, pochodzącą z płuc, która wpływa tu aż 4 żyłami płucnymi. Zastawka dwudzielna - zapobiega cofaniu się krwi z komory lewej do przedsionka lewego. Komora lewa - tłoczy krew napływającą z lewego przedsionka, uchodzi z niej aorta.
Praca serca polega na rytmicznym kurczeniu się i rozkurczaniu przedsionków i komór. Pod wpływem skurczów i rozkurczów komór serca następują zmiany ciśnienia krwi w naczyniach krwionośnych /puls-tętno/
7 OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY Tkanka nerwowa budująca układ nerwowy składa się z olbrzymiej ilości komórek nerwowych, czyli neuronów. Neuron jest podstawową jednostką anatomiczną i funkcjonalną układu nerwowego. Składa się: ciało komórki, dendryty, neuryty. Przewodzenie impulsów odbywa się zawsze w jednym kierunku od dendrytów przez ciało komórki do neurytu. Funkcje układu nerwowego odbiór bodźców przez receptory, szybkie ich przesyłanie w głąb ciała, obróbka docierających informacji w ośrodkach asocjacyjnych, szybkie przesyłanie sygnałów do narządów wykonawczych efektorów. Dzieli się: układ ośrodkowy /mózgowie, rdzeń kręgowy/, obwodowy /nerwy czaszkowe (mózgowie) i rdzeniowe/, autonomiczny /układ współczulny i przywspółczulny/. O U N W skład MÓZGOWIA wchodzą mózg, móżdżek, rdzeń przedłużony. MÓZG /1200-1400g/ otoczony 3 oponami, powierzchnia pofałdowana/ ma liczne zagłębienia i bruzdy/, największa bruzda dzieli mózg na 2 półkule, bruzdy boczne i środkowa dzielą każdą z półul na 4 płaty /czołowy /ośrodki ruchowe i pisania/, ciemieniowy /czuciowe/, skroniowy /słuchu i mowy/ i potyliczny / wzroku/. W przekroju czołowym mózgu można wyróżnić dwie warstwy: kora /istota szara, warstwa wewn /istota biała/. MÓŻDŻEK to część mózgowia w tylnej części czaszki, składa się z 2 półkul, reguluje utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała, utrzymuje napięcie mięśniowe, koordynuje ruchy mięśni. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY część mózgowia łącząca się z rdzeniem kręgowym, przez niego przepływają wszystkie impulsy, znajdują się ośrodki nerwowe / ośrodek oddechowy, naczyniowy, czynności serca, wymiotny i regulacji przemiany materii/. RDZEŃ KRĘGOWY rozciąga się od pierwszego kręgu szyjnego do drugiego lędźwiowego. Zbudowany z istoty szarej i białej która ją otacza. Biała to sznury przewodzące bodźce do mózgu i z mózgu na obwód ciała. Od rdzenia odchodzą nerwy rdzeniowe /31 par/. Są to nerwy czuciowo-ruchowe. Urazy układu nerwowego /złamanie kości czaszki, wstrząśnienie mózgu, stłuczenie mózgu, pourazowe krwawienie czaszkowe, padaczka pourazowa/. STWARDNIENIE ROZSIANE zaburzenia widzenia, ruchowe, czucia, ZAPALNE CHOROBY UKŁADU NERWOWEGO zapal opon mózgowo rdzeniowych /wywołane wirusami lub bakteriami/ występuje wysoka gorączka, bóle głowy, wymioty, zaburzenia świadomości,
wirusowe zapal opon mózgowo rdzeniowych, zapal mózgu /kleszczowe/ zostawiają następstwa,
8 NIEDOROZWÓJ UMYSŁOWY
JEGO STOPNIE Zahamowanie to może nastąpić na skutek niepełnowartościowych komórek rozrodczych, niesprzyjających warunków rozwoju płodowego, przebytych w tym czasie procesów chorobowych, urazu porodowego, może to być następstwo choroby dziecka w pierwszych latach życia. Niedorozwój /oligofrenia/ przyczyną może być alkoholizm rodziców i kiła, u dziecka przebyte zapalenie mózgu i opon mózgowych, krwotok mózgowy, uszkodzenie urazowe mózgu, zaburzenia odżywcze mózgu, toksoplazma, zaburzenia wewnątrz wydzielnicze. Towarzyszy mu nieproporcjonalna budowa ciała, nieforemna czaszka, specyficzne rysy lub tępy wyraz twarzy, nieprawidłowe uzębienie, podniebienie gotyckie. Cechą tych osób jest obniżenie inteligencji, zaburzenia zdolności uczenia się.
STOPNIE ograniczenie umysłowe /debilizm/ głuptactwo /imbecylizm/ idiotyzm / idiota/
LEKKIE UPOŚLEDZENIE dzieci po przyswojeniu sobie jakiejś zupełnie prostej czynności nie umieją jej zrelacjonować, zmniejszona zdolność rozumowania, osłabienie krytycyzmu, uwaga chwiejna o wąskim zakresie i niepodzielna, interpretacja i spostrzeżenia bywają przypadkowe i wadliwe, uboga wyobraźnia, nie rozumieją opowiadań lub czytanego tekstu.
UMIARKOWANE I ZNACZNE UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE Upośledzenie myślenia i mowy, duża sugestywność i brak krytycyzmu, niedokształcenie mowy, ubogi zasób słów, niekiedy dobroduszni, czasem złośliwi i napastliwi /w tym stanie bywają niebezpieczni/ , brak zdolności przewidywania dalszych konsekwencji, za namową łatwo dopuszczają się czynów przestępczych, trudności w nauce. Głębiej upośledzeni powinni ze względów społecznych przebywać w ciągu całego życia w zakładach i tam mogą wykonywać pod kierunkiem proste czynności o charakterze pracy zawodowej. Umiarkowani iloraz inteligencji 36-51, głębiej 20-35.
GŁĘBOKIE UPOŚLEDZENIE ROZWOJU UMYSŁOWEGO Tępy wyraz twarzy i uboga mimika, niekiedy w ogóle nie chodzą. Chodzący poruszają się ciężko i nieporadnie. Nierzadko wymagają karmienia, nie sygnalizują potrzeb fizjologicznych, łatwo się podniecają wtedy stają się groźni dla siebie i otoczenia. Zwykle nie rozpoznają osób bliskich. Do życia samodzielnego są zupełnie niezdolni.
Głuptaków i idiotów dzielimy
- eretycznych
apatycznych
BUDOWA I CZYNNOŚCI ŻEŃSKIEGO UKŁADU PŁCIOWEGO zewnętrzne wzgórek łonowy, wargi sromowe większe, wargi sromowe mniejsze, łechtaczka, wewnętrzne jajniki /parzyste gruczoły, długość 4 cm, kształt migdała, w dolnej części jamy brzusznej, po obu stronach macicy, dojrzewają w nich komórki jajowe i produkują hormony płciowe - estrogen, progesteron/, jajowody / długość 10-12 cm, łączą jajniki z macicą, dzięki skurczom ich mięśniówki następuje przeprowadzenie komórki jajowej do jamy macicy, macica elastyczny i silnie umięśniony narząd, umieszczona między pęcherzem moczowym a odbytnicą, składa się z trzony szyjki i jamy macicy w której rozwija się podczas ciąży płód, ściana macicy to dwucentymetrowa warstwa mięśniowa wysłana błoną śluzową, błona ta podlega okresowym zmianom - cykl miesiączkowy, pochwa końcowy odcinek dróg rodnych, długość 10 cm, wysłana błoną śluzową, łączy szyjkę macicy z zewnętrznymi narządami płciowymi, umożliwia wprowadzenie nasienia do dróg rodnych kobiety podczas stosunku płciowego.
CYKL MIESIĄCZKOWY pod wpływem odpowiednich hormonów /FSH, LH/ przedniego płata przysadki mózgowej w obrębie jajników oraz błony śluzowej macicy zachodzą cykliczne zmiany. Przeciętny czas trwania to 28 dni. Może być 21 dni lub 33-35 dni. Pierwsza miesiączka pojawia się w wieku 11-14 lat ostatnia 45-55. Okres w którym ustaje miesiączkowanie nazywamy przekwitaniem. Nowy cykl rozpoczyna się z każdym pojawieniem się miesiączki. Około 8-10 roku życia przysadka mózgowa zaczyna wydzielać hormon pobudzający pęcherzyki /FHS/, który zapoczątkowuje dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych. Jajeczkowanie to proces wydzielania dojrzałej komórki jajowej z dojrzałego pęcherzyka. Jajeczkowanie występuje mniej więcej w połowie 28 dniowego cyklu. Okres ten to zdolność kobiety do zajścia w ciążę.
BUDOWA I CZYNNOŚCI ŻEŃSKIEGO UKŁADU PŁCIOWEGO skład: jądra parzyste gruczoły 4- 5 cm. Leżą w worku mosznowym, zbudowane z cewek nasiennych w których są produkowane plemniki, między cewkami jest tkanka łączna gdzie produkowane są hormony męskie, w okresie chłopięcym 10-12 lat jądra nie produkują tego hormonu prawie wcale, najądrza to twór przylegający do każdego z jąder przy ich górnych biegunach. Stanowi magazyn plemników, nasieniowody kanaliki o długości 40-50 cm przenoszą plemniki z miejsca ich powstania do cewki moczowej, prącie /członek męski, penis/ zbudowany z cewki moczowej i ciał jamistych, które wypełniając się krwią powodują wzwód prącia., oraz gruczoły dokrewne / krokowy - /prostata/, pęcherzyki nasienne/.