B. Myrdzik - Hermeneutyczna interpretacja tekstu poetyckiego w szkole. Próba aplikacji.

1. Wybrane modele obcowania z tekstem literackim:

• Najbardziej znane modele obcowania z tekstem literackim:

• Model psychologiczny

Obcowanie z tekstem traktowanie jest jak :

1. obcowanie z drugą osobą autorem;

2. znaczenie utworu utożsamiane z intencją jego twórcy;

3. samo dzieło pojmowane jest jako wyraz ekspresji poety;

4. interpretacje to wczuwanie, intuicja w odczytywaniu intencji autora

Odwołanie się do biografii autora jako źródła kontekstu utworów.

• model historyczny

Rekonstrukcja planu powstania dzieła (geneza)( doszukiwanie się literackich koneksji tekstu: powtarzających się motywów i kontekstów. Model ten polega na :

1. odczytanie znaczenia utworu jakie miał on dla pierwotnego odbiorcy współczesnego powstania dzieła

2. tekst traktowany jest jako źródło wiedzy o epoce

3. znaczenie utworu jest niezależne od intencji komunikowania ; odnosi Siudo hist i społ kontekstu

4. interpretacja - analiza historyczna

Zrozumienie samego tekstu , a nie twórcy.

Model ten rozpowszechnił się w szkole. Jak uważa Bożena Chrzanowska i tekst jest komentowany, a nie interpretowany. Tekst służy tylko jako potwierdzenie tez nauczyciela.

• Model immanentny (strukturalizm). Cechy :

• utwór jest bytem autonomicznym niezależnym od intencji komunikowania , a także znaczenia jakie miał dla pierwotnego czytelnika

• tekst jest strukturą znaczącą której elementy zyskują znaczenie w odniesieniu do innych składników tej samej struktury tekstowej

• zadaniem interpretatora jest rekonstrukcja owej struktury

• znaczenie tekstu ujawnia się w trakcie odkrycia całościowej struktury owych wewnętrznych relacji.

Gadamer to kwestionuje - nie wierzy w samowystarczalność sztuki. Gadamer buduje koncepcję doświadczenia hermeneutycznej w wyniku którego następuje „ przyswojenie” utworu nawiązanie z nim dialogu tak aby mógł przekazać jakąś prawdę odbiorcy. Model immanentny traktuje tekst jako zewnętrzny wobec czytelnika przedmiot który należy poznać i posługiwać się nim.

• Model hermeneutyczny

1. Hermeneutyczny pokazują że intencją autora jest niepoznawalna tak samo jak niepoznawalna pierwotna komunikacja dzieło - odbiorca. Zgadzają się z Ingardenem

2. Przedmiotem interpretacji jest znaczenie samego tekstu odkrywanie jego sensu ]

3. rozumieć tekst to traktować go jako wypowiedz skierowaną do konkretnego czytelnika

4. Obcowanie z tekstem jest obcowaniem z kulturą

Znaczenie tekstu powstaje w toku interpretacji rpzez przyswojenie go tzn., odniesienie zawartego w nim przekazu do naszej sytuacji egzystencjalnej. Nie pyta o sens utworu dla pierwotnego odbiorcy ale o prawdy w nim zawarte i zapominanie .Analiza przynosi wyjaśnienie tekstu a nie jego interpretację .

2. Niepokoje praktyka

- lektura wierszy zdaniem M. Czermińskiej domaga się wspólnoty i uczestnictwa które jednak nie przychodzą bez wysiłku.

- Interpretowanie poezji w szkole jest szczególnie owocne dla obcowania osób dla wzajemnego rozumienia się ludzi a więc i budowania wspólnoty. Nauka rozumienia poezji to nauka rozumienia człowieka.

- Przy interpretacji w klasie jest dialog który ma dwie płaszczyzny :

1. odniesienie się każdej osoby do tekstu - indywidualność interpretacji

2. rozmowami uczniów

• Sztuka interpretacji wymaga zarówno predyspozycji nauczycielskich jak i uczniowskich

3. Utwór poetycki jako partner dialogu

• Tekst poetycki to wypowiedzi jednego człowieka skierowana do drugiego bez którego nie mogłaby urzeczywistnić się intencja tekstu

• Szkoła jest zdominowana przez modele immanentny. Koncepcja dialogowa tekstu daje szansę na przyswojenie utworu w toku interpretacji tzn. przez odniesienie sensu do sytuacji egzystencjalnej ucznia .

• Nauczyciel musi pamiętać że większość tekstów z programu jest adresowanych do dorosłych, a warta u odczytywanych ma być przez dzieci (rys. Herbert Miłosz). Ważna jest postawa otwarta u dziecka aby nie zdyskwalifikować dyskusji.

• Otwartość w interpretacji wymaga od czytelnika podania się utworowi zezwolenia by do niego przemówił.

• Nastawienia oczekiwania czytelnicze a także wyjściowe mniemania mogą utrudnić lub uniemożliwić dialog z czytanym utworem.

• Odbiorcy „Pana Tadeusza” nie zostali wprowadzeni w „żywą tradycję „/. Nauczyciele nie doceniali „wychowania językowego” uczniów którzy wypowiadali się o „panu Tadeuszu”/ Nie pojawiają się ćwiczenia językowe które pomogłyby w odbiorze utworu.

• Gadamer podkreśla że w utworze trzeba znaleźć dla niego i siebie „wspólny język” aby dotrzeć do „wspólnej sprawy” jakoż jesteśmy partnerem tekstu

• Ważny jest klimat przy interpretacji. Nie chodzi o osobistą postawę nauczyciela do tekstu ale uświadomienie sobie że najważniejsze są doświadczenia czytelnicze ucznia.

• Przy interpretacji „Pana Cogito a pop” Herberta, Maturzyści napisali że jest to atak starszego człowieka na nową pop kulturę młodych.

• uczniowie muzykę tę potraktowali jako swoje „sacrum” zbezczeszczoną w utworze Herberta.

4.Czy „ethos” artysty odgrywa jakąś rolę w dialogu czytelnika z tekstem .

• „obraz autora” może wpływać na zainteresowanie utworem i wyznaczyć drogę relacji aksjologicznych np. poezja Norwida, Baczyńskiego, Stachury, Poświatowskiej , Bursy, Wojaczka <3

• Uczniowie uważają że zgodność jest wtedy m gdy autor łączy wartości z tekstu z wartościami w życiu. Odzwierciedla w życiu to co zapisał. Uświadamia to wielką potrzebę prawdy w życiu ludzkim.

---