METODY PRACY HODOWLANEJ
1. Hodowla zwierząt - Nauka o doskonaleniu genotypów zwierząt w warunkach umożliwiających stosowanie metod hodowli i chowu zwierząt; w hodowli zwierząt wyodrębnia się 3 zjawiska: rozród, dziedziczenie i genetetyczne doskonalenie kolejnych pokoleń potomnych. Rozród i utrzymywanie sensowne.
Chów zwierząt - zapewnienie zwierzętom hodowlanym prawidłowych warunków bytowania i rozwoju, dzięki którym możliwy jest pełny rozwój pożądanych cech. Obejmuje czynności takie jak karmienie i pielęgnacja, związane z utrzymaniem zwierząt od czasu ich nabycia - zwykle młodych osobników - do czasu uzyskania przez nie oczekiwanych cech użytkowych. Nie obejmuje zagadnień związanych z rozrodem i użytkowaniem zwierząt.
2. Związki genetyczne wykorzystywane w ocenie wartości hodowlanej
Ocena na podstawie własnej użytkowości - własny fenotyp
Ocena na podstawie wartości genotypowej jednego krewnego, jeden krewny
Ocena na podstawie średniej wartości grupy krewnych - grupa jednorodna.
Na podstawie cechy pomocniczej - skutki związków pomiędzy genotypami 2 cech - dwie cechy skorelowane (plejotropia) - korelacja wewnątrzklasowa i spokrewnienie.
Parametry genetyczne
Współczynnik odziedziczalności - stosunek wariancji genotypowej do genotypowej
Powtarzalność - stopień siły zależności pomiędzy powtarzanymi wartościami genotypowymi osobników dla danej cechy
3. Zasady wyboru metod oceny wartości hodowlanej
Przyczyny wyboru metody innej niż ocena na podstawie własnego fenotypu:
- przyspieszenie terminu oceny
- zwiększenie dokładności oceny
- niemożność pomiaru cechy doskonalonej i/lub poziomu cechy u osobnika ocenianego
Wybór oceny innej niż fenotyp zależy od:
- obiektywnie istniejących warunków; w tym biologii gatunku, możliwości technicznych i finansowych, tradycji
- porównania wskaźników dokładności oceny
Powtarzalność własnej wydajności.
4. Współczesne metody oceny wartości hodowlanej
Fenotyp ocenianego, fenotyp jego rodzica, BLUP, INTERBULION
5. Postęp hodowlany i jego źródła
POSTĘP HODOWLANY różnica między wartością genetyczną danej cechy potomstwa i stada rodzicielskiego, spośród którego zostali wybrani rodzice tego potomstwa (przewaga pokolenia potomnego nad rodzicielskim)
Wartość postępu hodowlanego zależy od dokładności oceny wartości hodowlanej, intensywności selekcji oraz zmienności genetycznej cechy selekcjonowanej.
Postęp jest mierzony również w jednostce czasu, zazwyczaj na rok.
6. Czynniki wpływające na efektywność selekcji
Selekcja - wybór osobników na rodziców następnego pokolenia
- procent osobników wybranych do selekcji
- zmienność cech
- punkt brakowania
7. Przyczyny różnej skuteczności selekcji samców i samic
Samce większe możliwości rozrodcze niż samice - ostrzejsza selekcja- Można u nich porównać postęp i przyczynianie się do rozwoju hodowli.
8. Metody selekcji w kierunku kilku cech
) Metoda niezależnych poziomów brakowania - niezależnie dla każdej cechy wyznacza się poziom cechy, który rozgraniczy osobniki wybrakowane i zaliczy do grupy wyselekcjonowanej. Poziom brakowania ustala się korzystając z rozkładu standaryzowanego, wychodząc z proporcji zwierząt, które maja być wyselekcjonowane.
Cechy:
- metoda łatwa w przeprowadzeniu
- możliwe do wykorzystania przez indywidualnego hodowcę
- możliwa w selekcji wielostopniowej
2) Metoda wskaźnikowa = indeksu selekcyjnego - polega na wykorzystaniu, uprzednio skonstruowanego, indeksu selekcyjnego. Wartość indeksu przybliża zbiorczą wartość hodowlaną - suma iloczynów wartości hodowlanych poszczególnych cech przez ich wagi ekonomiczne.
Cechy:
- trudność metoda występuje jedynie w procesie konstruowania indeksu
- konieczność znajomości parametrów genetycznych i prawidłowego ustawienia wag ekonomicznych
- wprowadzenie indeksu możliwe tylko w przypadku dużych populacji
- błąd popełniony przy konstrukcji indeksu ma dalekosiężne skutki
- indywidualny hodowca może jedynie wykonywać zalecenia zawarte w programie hodowlanym. Nie ma miejsca na jego subiektywne podejście.
- metoda umożliwia bardzo łatwy o jednoznaczny wybór najlepszych zwierząt
9. Spokrewnienie genetyczne i jego rola w hodowli zwierząt
Inbred - chów wsobny - polega na kojarzeniu blisko spokrewnionych osobników.
Chów wsobny niesie za sobą wiele niekorzystnych zjawisk hodowlanych
- nie zapobiegnie dziedziczeniu cech negatywnych, negatywne cechy dziedziczne występują częściej w chowie wsobnym niż w hodowli bez pokrewieństwa.
- nie powoduje wzrostu cech negatywnych, lecz wyraźniej niż chów obcy ujawnia negatywne cechy przodków.
- zmniejszenie różnorodności genów.
- depresja hodowlana w wyniku inbredu, która łączy w sobie zmniejszenie płodności, zmniejszoną witalność, zmniejszoną odporność na choroby, wydelikacenie fenotypu (coraz cieńsze, słabsze kości, także czaszki) oraz ogólne osłabienie odporności psychicznej.
Chów wsobny jest również metodą pozyskiwania tzw. czystych linii osobników o dużym stopniu homozygotyczności. Osobniki takie wykorzystywane są w doświadczeniach laboratoryjnych. Również hodowcy niektórych zwierząt domowych takich jak psy i koty stosują chów wsobny w celu uzyskania czystości dziedziczenia pożądanych cech.
10. Pojęcie i podłoże depresji inbredowej
Niekorzystna zmiana średniej wartości cechy w populacji związana z narastającym współczynnikiem inbredu. Jeżeli tempo narastania inbreedu jest duże to cechy ulegają gwałtownemu pogorszeniu. Tempo inbredowania zależy od stopnia spokrewnienia kojarzonych osobników.
Depresja inbredowa - łączy w sobie zmniejszenie płodności, zmniejszoną witalność, zmniejszoną odporność na choroby, wydelikacenie fenotypu (coraz cieńsze, słabsze kości, także czaszki) oraz ogólne osłabienie odporności psychicznej.
11. pojęcie i podłoże heterozji
Efekt heterozji - wybujałość mieszańców - przewaga średniej wartości cechy u mieszańców nad średnią cechy obu form rodzicielskich, jest ona skutkiem fenotypowym krzyżowana. 2 ukł. homozyg. Utworzyły ukł heterozyg.
12. Cele i metody krzyżowania
Cele:
1) wytworzenie populacji zawierającej nową pulę genów
2) uzyskanie wysoko produkcyjnych zwierząt wykorzystujących efekt heterozji
Metody:
Spełniające cel 1:
- Rasotwórcze
- uszlachetniające
- wypierające - sprowadzanie nowych osobników
Spełniające cel 2:
- ze względu na określenie jednostek form rodzicielskich użytych do krzyżowania - międzyrasowe (towarowe, użytkowe)
- ze względu ile pokoleń potrzebujemy by otrzymać osobniki do produkcji (jednostopniowe, dwustopniowe)
- ze względu na liczbę form rodzicielskich, które wchodzą do systemu krzyżowania (dwu, trzy - składnikowe)
- ze względu na to czy schemat krzyżowania zaczynamy od początku czy nie (jednorazowe, rotacyjne)